ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Öğrenenle (bireysel)
ilgili faktörler
Öğrenme Yöntemleriyl
e ilgili faktörler
Öğrenme Malzemesiyl
e
(konusuyla) ilgili
faktörler
Öğrenme Ortamıyla
ilgili faktörler
ÖĞRENENLE (BİREYSEL) İLGİLİ FAKTÖRLER
1. Olgunlaşma
2. Hazır bulunuşluk
3. Türe özgü hazır olma 4. Güdü ve güdülenme 5. Zeka
6. Dikkat 7. Yaş
8. Zamanlama
9. Genel uyarılmışlık düzeyi ve kaygı 10.Deneyimler
11.Fizyolojik durum
12.Bireysel farklılıklar ve yaşantı
OLGUNLAŞMA
Bireyin herhangi bir organının çevre yaşantılarından bağımsız olarak
kendisinden beklenen görevi
yapabilecek biyolojik düzeye erişmesidir.
Olgunlaşma öğrenme için bir koşuldur ama tek başına öğrenme değildir.
Örneğin; çocuğun tuvalet eğitimini kazanabilmesi için kaslarını kontrol
edebilmesi, yani kas kontrolü açısından olgunlaşması gerekir. Ya da bir çocuğun bisikleti başarıyla kullanabilmesi için,
büyük ve küçük kasları gerekli olgunluğa ulaşmalıdır.
HAZIR BULUNUŞLUK
Verimli bir öğrenmenin sağlanabilmesi
için organizmanın tetikte bulunması, hazır olmasıdır.
Örneğin; bir çocuğun yüzmeyi öğrenmesi için bedensel, bilişsel ve duyuşsal
gelişiminin yeterli bir düzeye ulaşması gerekir.
TÜRE ÖZGÜ HAZIR OLMA
Organizmanın, kendisinden istenilen bir davranışı gösterebilmek için gerekli olan biyolojik donanıma sahip olmasıdır.
Örneğin; ne kadar uğraşırsanız uğraşın, bir köpeğe konuşmayı öğretemezsiniz.
Çünkü köpek konuşmak için gerekli biyolojik donanıma sahip değildir.
GÜDÜ VE GÜDÜLENME
Güdü : Organizmanın hareketini
başlatan, yönlendiren ve sürdüren güçtür (Demirel, Bacanlı)
Güdülenme : Bir amaca ulaşmak için eylemde bulunma isteğidir (Seifert,
Başaran)
GÜDÜLER
Fizyolojik Güdüler (Birincil)
Sosyal Güdüler (İkincil)
Açlık, susuzluk, uyku, dinlenme,
cinsellik vb.
Birlikte olma, güçlü olma, başarma, ilgi,
sevgi vb.
GÜDÜLENME
İçsel Güdülenme
Dışsal Güdülenme
Merak, ilgi, öğrenme isteği vb.
durumlar
Öğretmenini mutlu etmek
için ders çalışma vb.
ZEKA
Problemleri çözmek ve çevreye uyum sağlayabilmek için bilgiyi kazanma ve kullanma yetisidir.
Zeka seviyesi arttıkça öğrenme düzeyi de artar.
DİKKAT
İlginin bir noktada toplanmasıdır.
YAŞ
Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için organizmanın onu öğrenebilecek yaşa gelmesi gerekir.
Örneğin; kalemi düzgün tutup
yazabilmek için ince motor kasların gelişmesi gerekir.
ZAMANLAMA
Organizma, öğrenmeye en istekli olduğu zaman diliminde öğrenme yaşantıları ile karşılaşırsa en üst düzeyde öğrenmeyi gerçekleştirir.
Biyolojik saat olarak da ifade edilebilecek olan zamanlama, özellikle okul
öğretmenleri için önem arz eder.
GENEL UYARILMIŞLIK DÜZEYİ VE KAYGI
Genel uyarılmışlık hali, bireyin çevreden gelen uyarıcıları fark etme derecesidir.
Öğrenmede uyarılmışlık halinin düşük ya da yüksek olması zorlanmalara neden olur, o yüzden öğrenmenin iyi bir şekilde
gerçekleşmesi için uyarılmışlık düzeyi orta seviyede olmalıdır.
Örneğin; baygınlık ya da uykulu halde uyarılmışlık düzeyi düşük, panik halinde uyarılmışlık hali yüksektir.
DENEYİMLER
Önceki öğrenmelerin yeni öğrenmeleri etkilemesi durumuna öğrenmede transfer (öğrenmenin aktarılması) denir.
Pozitif Transfer
Negatif Transfer
POZİTİF TRANSFER (Olumlu Aktarma)
Eski öğrenmelerin, yeni öğrenmeleri kolaylaştırmasına pozitif transfer denir.
Örneğin; daktilo - bilgisayar; bisiklet - motosiklet; basketbol - voleybol; taksi - kamyon vb.
NEGATİF TRANSFER (Olumsuz Aktarma)
Eski öğrenmelerin, yeni öğrenmeleri zorlaştırmasına negatif transfer denir.
Örneğin; F klavye - Q klavye; İki
parmakla daktilo - On parmakla daktilo;
Direksiyonun sağda olduğu arabayı
kullanma - Direksiyonun solda olduğu arabayı kullanma vb.
FİZYOLOJİK DURUM
Bedensel bir problemin olup-olmaması durumudur.
Öğrenmenin oluşmasında bireyin sağlıklı bir fizyolojik yapıya sahip olması önemlidir.
Devam eden hastalıklar (şeker-astım vb.)
bilişsel süreci etkileyen bazı geçici veya kalıcı rahatsızlıklar (menenjit vb.) ve doğuştan
getirilen bazı yapısal bozukluklar öğrenmeyi olumsuz biçimde etkiler.
BİREYSEL FARKLILIKLAR VE YAŞANTI
Zeka, bedensel durum, ilgi, tutum,
yetenek vb. bireysel farklılıklar öğrenme düzeyini, gelişimini ve hızını etkiler.
Yaşantı, bireyin çevresiyle kurduğu
etkileşim süreci sonunda bireyde kalan izlerdir.
Kaynakça
Aydın, B., Can, G., Ersanlı, K., Kılıç, M., Külahoğlu, Ş., Öztürk, B.,Bilge,F., Küçükkaragöz, H., Kısaç, İ., Korkmaz, İ. ve Bilgin, M. 2002. Gelişim ve öğrenme Psikolojisi. Pegem Yayıncılık, Ankara.
Binbaşıoğlu, C. 1991. Öğrenme psikolojisi. Kadıoğlu Maatbaası, Ankara.
Onur, B. 1997. Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Selçuk, Z. Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayıncılık, Ankara.
Yörükoğlu, A. 1997. Çocuk ruh sağlığı. Özgür Yayınları, İstanbul.
