8. TRANSFORMASYON YAPAN DNA ve RNA
VİRÜSLERİ
Normal hücreler iki şekilde tümör hücresine çevrilmektedir.
1. Hücresel genlerin (protoonkogen) bir
onkogen gibi çok fazla ekspresse olmasıyla 2. Hücrelerde bulunan tümör supressör
genlerin (p53 ve retinoblastoma (Rb) geni)
inhibe olmasıyla
8.1. DNA virüsleri
DNA virüslerinin çoğalmaları hücrenin lize olup ölmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle de ancak abortif enfeksiyonları transformasyonlara sebep olmaktadır.
RNA virüslerinde ise virüs replikasyonu transformasyona sebep olmaktadır.
Sonuç olarak DNA virüs replikasyonunun
azalmasının virüsün transformasyon kapasitesini
arttırdığı söylenebilmektedir.
Bu grupta yer alan virüslerde transformasyondan sorumlu genlerin hücresel homologları yoktur.
Bazı RNA virüslerinde ise transformasyon yapan
genlerin benzerleri konukçu hücrede bulunmaktadır.
Supressör gen ürünlerini inaktive eden proteinler üretirler.
DNA virüslerindeki transformasyondan sorumlu genler, viral gelişme için gerekli olan gerçek viral genlerdir.
Transformasyonu yapan, bu genlerden üretilen
proteinler ise genellikle çekirdekte bulunmaktadır.
8.2. RNA Virüsleri
Hücrede gelişip transformasyon yapmaktadır.
RNA tümör virüsleri, DNA virüslerine göre daha etkili transformasyon yapmaktadır. Bir enfektif virion bile transformasyona sebep olabilmektedir.
Bu virüsler hücresel protoonkogenleri
etkileyerek transformasyonlara sebep olurlar.
DNA ve RNA virüslerinin transformasyon mekanizmaları arasındaki farklılıklar
DNA Virüsleri
Abortif enfeksiyonlar
Supressör gen ürünlerinin inhibisyonu
Genomlarında Protoonkogen yoktur
Transformasyon etkinliği az
RNA Virüsleri
Üremeyle sonuçlanan enfeksiyonlar
Protoonkogen aktivasyonu
Bazılarının genomlarında Protoonkogen vardır
Transformasyon etkinliği yüksek
Transformasyon yapan Retrovirüsler,
onkojenik mekanizmalarına göre iki ana gruba ayrılırlar.
I. Onkogen taşıyan Retrovirüsler : Taşıdıkları viral onkogenlerle (v-onc) aktif
olarak transformasyon yaparlar. Bu genlerin benzerleri (c-onc) konukçu hücre genomunda da bulunur. v-onc’nin c-onc’den farklılıkları şu şekilde
özetlenebilir.
- İntronları yoktur.
- v-src’de olduğu gibi genlerin uç bölgelerindeki nükleotidlerin bir kısmı eksik olabilir.
- v-ras’da olduğu gibi nokta mutasyonları içerebilirler.
- Viral gen ve viral onkogen arasında, gag-onc yada env-onc gibi, füzyon olabilir.
- LTR bölgelerinin kontrolü altında çok yüksek düzeylerde ekspresse olurlar.
Bu grupta yer alan bazı virüsler ve taşıdıkları onkogenler şunlardır.
Rous sarcoma virus v-src Tirozin kinaz Simian sarcoma virus v-sis Gelişme faktörü Kirsten murine sarcoma
virus v-kras G protein
transducer Moloney murine sarcoma
virus v-mos Serin/treonin kinaz MC29 avian
myelocytoma virus
v-myc Transkripsiyon
faktörü
II. Onkogen taşımayan Retrovirüsler
Lösemi virüsleri (ALV), konukçu DNA’da ilk önce hücresel bir genin, bu genellikle myc genidir, yakınına integre olurlar.
Hücrede transformasyon yapan bu genin ekspresyonunu LTR bölgeleri ile arttırırlar. Bu virüslerin hayvanlarda oluşturduğu tümörler, onkogen taşıyan virüslerden daha uzun bir latent peryot sonrası görülmektedir
Subfamily
: Orthoretrovirinae;
Genus: Alpharetrovirus Species: Avian leukosis virus
(ALV)
II. Onkogen taşımayan Retrovirüsler
Bazı retrovirüsler (HTLV-1, 2) transkripsiyonu aktive eden proteinler kodlamaktadır. HTLV’de tax bölgesinden sentezlenen protein transkripsiyonu aktive eder. Bu protein viral çoğalma için gereklidir. Bu geni içermeyen virüsler enfeksiyon yapamazlar. Aynı zamanda bu protein viral LTR bölgelerinin etkisiyle çok miktarda üretilerek, diğer konukçu promotorlarını aktive edip transformasyonlar oluşturmaktadır.
