OKUL ÖNCESİ EĞİTİM VE İLKÖĞRETİMİN ÇOCUĞUN
YAŞAMINDAKİ YERİ
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM
Çocuğun doğduğu günden temel
eğitime başladığı güne kadar geçen,
çocukların daha sonraki
yaşamlarında çok önemli bir yeri olan,
•
bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı,
•
bu doğrultuda kişiliğin şekillendiği ‘’Erken Çocukluk
Çağı” diye de adlandırılan gelişim ve eğitim süreci
olarak tanımlanabilir.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM
Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan programlar ve çocuğa sunulan ortam planlı,
sistemli, çocukların yaş ve gelişim özelliklerini
destekleyici nitelikte olduğundan kurumlarda
verilen okul öncesi eğitim önem taşır.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM
Çocuğun, kendi bedensel yapısını tanıması,
özbakım ihtiyaçlarını karşılayabilmesi
vücudunu etkin bir biçimde kullanabilmesine yardımcı olur.
Ayrıca çocuğun;
grup içine katılmasında,
sağlıklı ilişkiler kurmasında,
günlük yaşamdaki gerekli kuralları öğrenerek temel alışkanlıklar kazanmasında,
kendine ve başkalarına olumlu tavır geliştirmesinde,
sosyal becerileri kazanmasında önemli rol oynar.
ÇOCUĞUN;
Ayrıca okul öncesi eğitim;
çocuğun akıl yürütme yeteneğini,
yaratıcılığını ve
hayal gücünün gelişimini sağlamada etkilidir.
Dil becerileri
Eşit eğitim olanakları
•
cinsel kimliğini kazanmasını,
•
benlik kavramını geliştirmesini
•
özdenetimini geliştirmesini
•
kendine güvenli bağımsız bir kişilik kazanmasını
destekler.
İYİ BİR OKUL ÖNCESİ EĞİTİM İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Çocuğun ve ailenin etkin katılımını sağlamak
Çocuğun gereksinimlerine uygun eğitim
Demokratik eğitim anlayışı
Türkçenin doğru ve güzel konuşulmasına önem vermek
Çocuğun bildiklerinden başlamak, deneyerek öğrenmeye olanak sağlamak
Oyunu öğrenme yöntemi olarak kabul etmek
Çocuğun, kendine saygı ve güven duyması için
gerekli olan öğretmen tutumunu sergilemek
İYİ BİR OKUL ÖNCESİ EĞİTİM İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Öz denetim kazandırmak
Grup kurallarını hep birlikte oluşturmak
Sevgi, saygı, işbirliği, sorumluluk gibi davranışları özendirmek
Çocuğun çevresindekilerle olumlu ilişkiler kurmasını teşvik etmek
Uygulanan programlarda çocukların ihtiyaçlarına
göre esneklik yaratmak
İYİ BİR OKUL ÖNCESİ EĞİTİM İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Çocukların bağımsız davranışlar göstermelerini desteklemek
Aile katılımına yer vermek
Programları hazırlarken okulun,
ailelerin ve çevrenin özelliklerini
dikkate almak
İLKÖĞRETİM
Devletin vatandaşlarına sağlamak zorunda olduğu, vatandaşların da çocuklarının
yararlanmasını sağlamakla yükümlü olduğu eğitim-
öğretim kademesi.
İLKÖĞRETİM
1739 sayılı “Milli Eğitim Temel Kanunu”nda ve 222 sayılı “İlköğretim ve Eğitim Kanunu”nda:
“Mecburi ilköğretim çağı 6-13 yaş grubundaki
çocukları kapsar. Bu çağ çocuğun 5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda başlar, 13 yaşını bitirip 14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda biter.”
“İlköğretim; ..dört yıl süreli ve zorunlu ilkokul ile
dört yıl süreli ve zorunlu ortaokuldan oluşan bir
Milli Eğitim ve Öğretim Kurumudur.”
İLKÖĞRETİM
Bu dönemde alınan eğitim-öğretimin;
Bireyin kendini tanımasına ve geliştirmesine,
Ülke sorunlarına duyarlı,
İyi bir vatandaş olması,
İleri eğitime hazırlaması gerekmektedir.
Yetişkin hayatında alınacak görevler için hazırlanılmasında temel
oluşturur.
İlköğretim çocuk için gerçek fırsat eşitliği ve şanstır.
Çocuğun yaşadığı topluma ait bir varlık ve öğe olması ancak ilköğretim sayesinde olmaktadır.
Bu nedenle eğitimin bu kademesi, çoğu ülkede olduğu gibi ülkemizde de, “temel eğitim” olarak
adlandırılmaktadır.
Aile içinde yerel olarak toplumsallaşan çocuk,
ilköğretimle birlikte ulusal
düzeyde toplumsallaşır. Böylece ulusal birliği, bütünlüğü,
değerleri ve ülküleri özümser;
ulusal devamlılık sağlanır.
Yazılı kültüre geçenler, insanlığın binlerce yıllık deneyiminden
yararlanabilirler.
Eğer ilköğretim formal eğitim kurumlarının temeliyse, ilköğretimin temeli de birinci sınıftır. Çünkü bireyin eğitimiyle ilgili pek çok kavram bu sınıfta ortaya
çıkar, yerleşir.
İlköğretim, uygar bir yaşam için;
okuma yazma, okuduğunu anlama,
ana dilini iyi ve doğru kullanma,
temel matematik işlemlerini yapabilme,
yakın çevreyi tanıma,
toplumsal yaşam kurallarını öğrenme ve
öğrenme isteği yaratmak için yapılır.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN AMAÇLARI
Okul öncesi eğitiminin amaç ve görevleri, milli eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak;
1)
Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak,
2)
Onları ilköğretime hazırlamak,
3)
Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak,
4)
Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını
sağlamaktır.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ
1) Okul öncesi eğitim çocuğun gereksinimlerine ve bireysel farklılıklarına uygun olmalıdır.
2) Okul öncesi eğitim çocuğun psikomotor, sosyal-duygusal, dil ve bilişsel gelişimini desteklemeli, özbakım
becerilerini kazandırmalı ve onu ilköğretime hazır duruma getirmelidir.
3) Okul öncesi eğitim kurumlarında çocukların
gereksinimlerini karşılamak amacıyla demokratik eğitim anlayışına uygun eğitim ortamları hazırlanmalıdır.
4) Etkinlikler düzenlenirken çocukların ilgi ve
gereksinimlerinin yanı sıra çevrenin ve okulun olanakları
da göz önünde bulundurulmalıdır.
5) Eğitim sürecinde çocuğun bildiklerinden
başlanmalı ve deneyerek öğrenmesine olanak tanınmalıdır.
6) Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gereken önem verilmelidir.
7) Okul öncesi dönemde verilen eğitim ile çocukların sevgi, saygı, işbirliği, sorumluluk, hoşgörü,
yardımlaşma, dayanışma ve paylaşma duygu ve davranışları geliştirilmelidir.
8) Eğitim, çocuğun kendine saygı ve güven duymasını
sağlamalı, ona öz denetim kazandırmalıdır.
9) Oyun bu yaş grubundaki çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir. Tüm etkinlikler oyun temelli düzenlenmelidir.
10) Çocuklarla iletişimde, onların kişiliğini zedeleyici şekilde davranmamalı, baskı ve kısıtlamalara yer verilmemelidir.
11) Çocukların bağımsız davranışlar geliştirmesi
desteklenmeli, yardıma gereksinim duyduklarında yetişkin desteği, rehberliği ve güven verici yakınlığı sağlanmalıdır.
12) Çocukların kendilerinin ve başkalarının duygularını
fark etmesi desteklenmelidir.
13) Çocukların hayal güçleri, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerileri, iletişim kurma ve duygularını anlatabilme davranışları geliştirilmelidir.
14) Programlar hazırlanırken aile ve içinde bulunulan çevrenin özellikleri dikkate alınmalıdır.
15) Eğitim sürecine çocuğun ve ailenin etkin katılımı sağlanmalıdır.
16) Okul öncesi eğitim süreçleriyle rehberlik hizmetleri
bütünleştirilmelidir.
17) Okul öncesi eğitimde çocuğun gelişimi ve okul öncesi eğitim programı düzenli olarak değerlendirilmelidir.
18) Okul öncesi eğitimde değerlendirme
sonuçları çocukların, öğretmenin ve programın geliştirilmesi amacıyla etkin olarak
kullanılmalıdır.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN EVRENSEL İLKELERİ
Her çocuk farklı bir bireydir.
Okul öncesi dönem yaşamın temelidir.
Çocuğun gelişiminde özel alıcı dönemler vardır.
Eğitim çocuğun gereksinimlerine duyarlı olmalıdır.
Eğitim çocuğun bütünlüğünü gözetmelidir.
Eğitimde çocuğun etkin katılımı ve ilgisi önemlidir.
Öğrenme çocuğun bildiklerinden başlamalı ve kendi kendine öğrenme desteklenmelidir.
Eğitim çocuğun kendi kendini denetlemesine olanak sağlamalıdır.
Oyun çocuğun en önemli öğrenme yöntemidir.
Çocuğun gelişiminde çevresindeki çocuk ve yetişkinlerle kurduğu ilişkiler önemlidir.
Sağlıklı bireylerin yetiştirilmesinde duygu ve tutumlar önemlidir.
Çocuğun eğitiminde kalıtım, çevre ve bilgi etkileşim
halindedir.
Kaynaklar:
Alisinanoğlu, F. (edt.) (2013). İlköğretime Hazırlık ve
İlköğretim Programları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Oktay, Ayla (edt.) (2013). İlköğretime Hazırlık ve İlköğretim Programları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
MEB (2017). Hayat Bilgisi dersi öğretim programı.
http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2017). Matematik dersi öğretim programı.
http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=329
MEB (2017). Türkçe dersi öğretim programı.
