Bölüm Adı. Dersin Adı. igugelisim

gelisimedu igugelisim 1

Hemşirelik

Dersin Haftası: 2. Hafta

Dersin Öğr. Görevlisinin Adı: Öğr. Gör. Gülay YILDIRIM

E-Posta: gyildirim@gelisim.edu.tr

Bölüm Adı

Dersin Adı

Yoğun Bakım Hemşireliği

2

İçerik Planı

1. Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

2. Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

 Hasta bakım alanı

 Destek alanları

 Diğer destek alanları

Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

Yoğun bakım ünitesi (YBÜ) multidisipliner gereksinimlerine cevap verecek uygun bölümlerin olduğu bir hastanede yer almalıdır.

Her YBÜ birbirinden yapısal olarak hastane içinde ayrı olmalı, girişler kontrollü yapılmalıdır.

Yoğun bakımın total alanı hasta bakım alanının2,5-3 misli genişliğinde olması önerilmektedir.

Yerleşimi acil bakım ünitesine, acil servise, ameliyathaneye, radyolojiye yakın olmalı, ya da doğrudan gidiş-gelişi sağlayan asansör bulunmalı, 24 saat ulaşılabilir olmalıdır.

YBÜ’nin horizantal ya da vertikal düzende yapılandırılması önerilmektedir. Bu planlama cihaz, laboratuvar, çalışan sağlık personeli ve diğer kaynakların etkin kullanımını sağlayacaktır.

Giriş çıkışlar, merkezi hasta izleme, personel odaları, hasta odaları, hasta yatakları ve cihazları acil müdahaleye en uygun konumda tasarlanmalıdır.

Bunu gerçekleştirmek için YBÜ’i genelde U veya ters U düzeni, O çevresel veya daire düzeni, L düzenlerinde tasarlanır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

5

YBÜ alan hesabında

yatan hastaların yatak sayıları, izolasyon odaları,

destek alanlar,

hasta yakınlarının oturma, bekleme ve bilgi alma alanları hesaba katılmalıdır.

Tek kişilik odalar minumum 25 m², Çoklu odalarda yatak başına 20 m² olmalı

Hasta yatağı dışında 2,5 metre hareket alanı olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

6

Her 10 yatağa 1-2 izolasyon odası olmalıdır.

İzolasyon odalarının girişinde en az 2,5-3 m²’lik giriş bölümü yer almalıdır. Bu bölümde giyinme, el yıkama ve depolama amaçlı bir giriş bölmesi olması gereklidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

7

Hemşire Deski Ünitesi

Genellikle hasta yataklarının bulunduğu alanın ortasına ya da kenarına yapılır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

8

Erişkin Yoğun Bakım Ünitesi

9

Hemşire Deski Ünitesi

Bu bölüm hastalarının tümünün rahatlıkla görülebileceği ve rahat bir çalışma ortamı sağlayan ölçülerde olacak şekilde oluşturulmalıdır.

Hemşire deskin de bilgisayar, yazıcı, telefon ve dosya ve diğer evraklara ulaşımı sağlayacak raf sistemi olmalıdır.

Ayrıca hasta takibi alarm bağlantıları olmalıdır.

Işıklandırma yeterli olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Planlaması

10

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

Destek alanları

Diğer destek alanlarından Hasta bakım alanı

oluşur.

Hasta bakım alanı Yatak sayıları ve özellikleri El hijyeni

Atık

Malzemelerin temizliği

Tıbbi tedavinin yürütülmesini sağlayan sistemler Kapı, pencereler

Oda ve çevrenin düzenlenmesi

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

Işıklandırma

Kaldırma taşıma araçları Diyaliz cihazları

Kesici-delici araç atıklarının toplanması İzolasyon

gibi konular ele alınmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

13

Yatak sayıları ve özellikleri

Yoğun bakım odaları,

Tek kişilik,

Koğuş tipi ya da

Her iki grup olarak yapılmış olabilir.

Ancak tek kişilik odalar hasta mahremiyetini, güvenliğini ve uyku kalitesini sağlamada etkili olduğu için önerilmektedir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

14

Yatak sayıları ve özellikleri

Bir yoğun bakım ünitesinde ideal yatak sayısı hesabı,

İdeal yatak sayısı 8-12 yatak arasında olması önerilmektedir.

Yataklar arası mesafe bakımı ve müdahaleyi engellemeyecek şekilde geniş olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

15 16

Yatak alanlarının düzenlenmesi

Hasta yatakları hemşire deskinden hastaları rahatlıkla görebilecek ve yatağın her iki tarafında hasta ziyaretçilerinin durabileceği bir boşluk olacak şekilde dizayn edilmelidir.

Her hasta yatağının yanında hastanın yaşam bulgularını gösteren monitörlerin bulunması ve hemşire deskinden rahatlıkla görülebilir olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

17

Yatak alanlarının düzenlenmesi

Hasta başında bulunan monitörler hem dijital hem de analog formatlarda olmalıdır.

Minumum, maksimum ve ortalama değerleri sayısal olarak göstermelidir.

Alarm sınırlarını belirleyebilen özellikte olmalıdır.

Monitörlerde alarmlar kolay işitilebilen ve susturulmayan özellikte olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

18

Yatak alanlarının düzenlenmesi

Her yatak başında elektrik prizi, su, oksijen basınçlı hava Vakum, aydınlatma sistemi kurulmalıdır.

Elektrik prizleri yüksek voltajlı cihazlara uygun şekilde yapılmış olmalıdır. Elektrik kesilmesi durumunda hemen devreye giren jenörötörler priz kabloları bulunmalıdır.

Her yatak başında acil durum alarm düğmesi, monitör, ventilatör, infüzyon pompaları bulunmalıdır. Alarm sesi hastanenin birçok yerinde duyulabilmeli, hangi hastaya ait olduğu belirlenebilmelidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

Yatak alanlarının düzenlenmesi

Mekanik ventilatörler (MV):

I. Düzey YBÜ,’de 4-6 yatağa bir,

II ve III. Düzey yoğun bakımlar da yatak sayısı kadar mekanik ventilatör olmalıdır.

MV bozulmaları durumunda yedek 1-2 adet MV olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

Kapılar

Otomatik olarak açılır kapanır. Kapandığında aralık kalmayan ses, ısı ve partikül izolasyonu sağlayabilen nitelikte olmalıdır.

Sedye, yatak ve diğer elemanların rahatlıkla geçebileceği genişlikte olmalıdır (90 cm).

Personelin ünitye manyetik kart sistemi ile girmesi sağlanacak şekilde düzenlenmelidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

21

Pencereler

Hasta ve çalışan bölümü doğal aydınlatma ve görüşü sağlayacak, hastaların gece ve gündüz oryantasyonunu oluşturacak şekilde planlanmalıdır.

Pencerelerde yangına dayanıklı, kolay temizlenebilen ve sesi absorbe eden perde sistemlerinin kullanılması gereklidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

22

Yer Döşemeleri

Döşemelerin kaplamasında kullanılan metaryaller

anti-mikrobiyal özellikte

bakımı ve temizliği kolay olan

ağır aletlerin taşınmasını ya da yuvarlanmasını kolaylaştıran,

dayanıklı sesi absorbe eden yapıda olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

23

Işıklandırma

Doğal ışık ile aydınlatılma (Pencere) tercih edilmelidir.

Pencereler yok ise gece gündüz geçişini hissettiren aydınlatmalar kullanılmalıdır. Geceleri indirekt ve soft ışık kullanılarak aydınlatma yapılması ve ışık güç ayarını dışarıdan yapabilen aydınlatma düğmelerinin kullanımı önerilmektedir.

Hastaneler ve YBÜ için parabolik aydınlatma önerilmektedir. Parabolik aydınlatmada ayna sistemi ile enerji tasarrufu elde edilmektedir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

24

Oksijen, Basınçlı Hava ve Vakum Sistemi

Oksijen ve vakum sistemi YBÜ’ne ait bir merkezden yapılmalı, hastanenin ana merkezinden farklı olarak yapılmalıdır. Oksijen basıncı 50-55 psi olmalı, basınç yapılamaması durumunda alarmı olmalı, yüksek ve düşük basınç alarmları hastane gaz tekniklerinin olduğu merkez ve yoğun bakım ünitesi içinde bulunmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

25

Oksijen, Basınçlı Hava ve Vakum Sistemi

Her hastaya en az iki oksijen, en az bir basınçlı hava ve üç vakum çıkışı olmalıdır.

Yatak başlarında medikal gaz sistemleri bulunmalı (O2, Vakum ve Hava Basıncı )

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

26

OKSİJEN GAZI ( O2 ) tıbbi tedavi ve müdahale sırasında hastaya solunumu için verilen yüksek saflıkta, gaz halinde oksijendir.

AZOT PROTOKSİT GAZI (N2O) Narkoz gazı olarak bilinir. Ancak en yaygın kullanım alanı anestezi uygulamalarıdır..

VAKUM Negatif basınç sağlayarak havanın emiş kuvvetinden yararlanır.

HAVA BASINCI Yoğun bakımda yatan hastalara uygun basınçlı hava verilmesini sağlar.

Medikal gaz sistemleri

Gürültü

Çevre koruma ajansına göre yoğun bakım ünitelerinde çevresel gürültünün gündüz 45 dB,

akşam 40 dB, geceleri ise 20 dB

geçmemesi gerektiği belirtilmektedir.

Gürültü düzeyi 50-55 dB üzerinde olduğunda uyku düzeni 80 dB ise fonksiyonel bozukluklara yol açacağı belirtilmektedir. YBÜ’de kullanılan her malzemenin ses izolasyonu sağlayan özellikte olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

29

Havalandırma Sistemi

Ünitenin iç sıcaklığı 22-25 ⁰C

Nem oranı %30-60 arasında olmalıdır.

Hastanın yattığı odaların havasını 6-12 kez

diğer bölümlerin ise saatte iki kez değiştirecek havalandırma sistemi

kullanılmalıdır. Havalandırmalar 5 mikron partikülü tutabilen ve etkin hepafilitre ya da laminar akımlı olması tercih edilmelidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

30

Havalandırma Sistemi

Hastaların bulunduğu alanlarda ve temiz bölgelerde pozitif, kirli alanlarda ise (tuvalet, kirli odası) negatif basınçlı olmalıdır.

İzolasyon odalarının oda içi basıncı hastanın özelliğine göre pozitif ya da negatif basınçlı olmalıdır. Örneğin immün supresif hastaların yattığı oadalar pozitif basınçlı, yüksek dirençili enfeksiyon üreyen hastaların odaları ise nagatif basınçlı olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

31

Havalandırma Sistemi

Pozitif basınçlı izolasyon odalarında;

İmmünosuprasif tedavi alan, transplantasyon yapılmış hastaların kaldığı ve temiz olarak kabul edilen odalardır.

Filtre edilen havanın akım yönü hastadan koridora doğru olmalıdır.

Saatte >12 hava değişimi yapılmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

32

Havalandırma Sistemi

Negatif basınçlı izolasyon odalarında;

Enfeksiyon hastalığı olan hastaların negatif basınçlı odada yatırılması gerekir ve bu alan kirli kabul edilir.

Odadaki kirli hava hastane dışına verilmelidir.

Saatte en az 12 kez hava değişimi sağlanmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

33

Duvar Sistemi

Ses, ısı yalıtımı sağlayacak şekilde, kolay temizlenebilen, antibakteriyal özellikte boyalar olmalıdır.

YB hastaların yattığı bölümlerin gözlem yapmaya engel olmayacak şekilde cam ile yapılması önerilmektedir.

Hastaların görsel ilgisini çekmek, oryantasyonlarını sağlamak ve stresi azaltmak için sakinleştirici rahatlatıcı renkler, resimler, grafikler asılabilir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

34

DESTEK ALANLARI

Hastaların tedavi ve tanı ile ilişkili tüm fonksiyonlarını kapsamaktadır. Bunların bazıları ünitenin içinde, bazıları ise ünitenin dışında olabilir. Önemli olan hızlı ulaşım gerektiğinde hastaya yakın olabilme ve çalışanın kolay ulaşabilmesidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

DESTEK ALANLARI Bu alanlar ;

İlaç hazırlanması ve dağıtılması

Ekipman ve malzeme odası

Hasta transportu

Hasta beslenmesi (Yiyecek hazırlanma odası)

Görüntüleme

İnvaziv girişim odası

Sesli iletişim sistemleri

Pnömatik Tüp sistemi

Dökümantasyon ve kayıt

Laboratuvarlar

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

DESTEK ALANLARI

İnvaziv girişim odası

YBÜ’de invaziv girişimlerin; kateterizasyon, trakeostomi, kardiyoversiyon, skopi, resusitasyon, multipl girişim yapılmasına olanak verecek bir acil girişim odasının bulunması gerekmektedir. Oda en az 3,5-4 m² genişlikte olmalı ve hasta başı yatak panallerinde bulunan her türlü ekipmanın bulunması gerekir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

37

DESTEK ALANLARI

Sesli iletişim sistemleri

Tüm yoğun bakımlarda merkezi hemşire istasyonu, doktor çağrı odası, hastane içi ve dışı alanlarda tele fon olanakları ve sesli iletişim bağlantısı olmalıdır.

YBÜ alt birim üniteleri arasında iletişimi sağlayacak interkom sistemi ve ünite içi alarm sistemi bulunmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

38

DESTEK ALANLARI

Pnömatik Tüp sistemi

Zaman kaybını ve giriş çıkışı azaltmak için ilaçlar ve laboratuvara gönderilecek malzemenin iletilmesi amacıyla bu sistemin kurulması gerekir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

39

DESTEK ALANLARI

Dökümantasyon ve Kayıt

YBÜ’de tedavi, bakım ve monitarizasyonla ilgili sistematik kayıtların düzenli tutulması ve saklanmasında elektronik kayıt sistemlerinin kullanılması önemlidir. Hastaların tüm verilerine istendiği zaman kolaylıkla ulaşımı sağlar.

Tüm elektronik cihazların (ventilatör, monitörler, laboratuvar cihazları gibi) on-line olarak bilgisayar otomasyon sistemine bağlanması, hastanın kağıt üzerinde tutulan her türlü kaydının direkt olarak hasta başı terminallerden bilgisayarlara girilmesi şeklinde olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

40

DESTEK ALANLARI

Dökümantasyon ve Kayıt

Malzeme, sarf, stok kontrolleri, faturalandırma ve raporların bilgisayar sistemi ile hazırlanması önemlidir.

Böylelikle verilerin analizi, istatistiklerin düzenlenmesi, hastalarla ilgili her türlü verilerin düzenli ve tam olarak tutulmasını ve saklanmasının sağlayacaktır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

41

DESTEK ALANLARI

Laboratuvarlar

YBÜ içinde 24 saat hizmet verebilen bir hastane merkez laboratuvarı hizmet dışı kaldığında bu hizmeti yerine getirebilen en az 15 m² uygun laboratuvar bulunmalıdır.

Bu laboratuvarlarda biyokimyasal, hemotolojik, arteriyal kan gazları, idrar, balgam ve diğer örneklerin incelenmesi yapılabilmelidir.

Laboratuvardaki tüm analiz cihazları bilgisayar otomasyonuna bağlanmalı ve sonuçlar kağıda bastırılmadan ünitedeki bilgisayarlardan görülebilmelidir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

42

DESTEK ALANLARI

Ekipman ve Malzeme Odası

Hasta bakımınsa sık kullanılmayan acil olan ve olmayan büyük ekipman ve malzemelerin saklandığı alanlardır. Bu alan yeterli genişlikte (5 m² /her yatak için) olmalıdır.

Bu depo alanında kullanım dışı olan aspiratör, ventilatör, monitör, EKG, defibrilatör, sedye, infüzyon ve beslenme pompası, tekerlikli sandalye, yoğun bakım yatakları yer alır.

Bu ekipman odasında şarj edilecek aletlerin bağlanmasını sağlayan topraklı priz, ventilatörlerin test edilmesi için oksijen ve medikal hava çıkışı olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

DESTEK ALANLARI

Hasta transportu

YBÜ hem vertikal hem de horizantal transport yolları göz önünde bulundurularak dizayn edilmeli

Hasta taşınma hızlı ve güvenli, hasta gizliliği korunarak yapılmalıdır.

Yoğun bakıma geliş ve yoğun bakımdan çıkış yolları ziyaretçilerin kullandığı yollardan ayrı olmalı, kullanılan yollar ve asansörlerin açık olması sağlanmalıdır.

Hasta taşınması sırasında asansörde meydana gelen elektrik kesintisi durumunda devreye giren ek enerji gücü olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

DESTEK ALANLARI

Hasta beslenmesi- Yiyecek hazırlanma Alanı

Oral yolla beslenmeye başlayan hastaların yiyeceklerinin hazırlanmasında kullanılan bu bölüm 25 m² olmalıdır. Bu alanda buzdolabı, sıcak soğuk su, lavabo bulunmalıdır.

Buzdolabına sadece yiyecek malzemeler konulmalıdır.

Görüntüleme

YBÜ’nde görüntülemeyi sağlayabilecek portabl röntgen cihazı, negatoskop olmalıdır.

Ayrıca bilgisayarlı radyoloji sistemi ile röntgen arşivi sağlanmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

45

DİĞER DESTEK ALANLARI

İdari odalar

Yoğun bakım çalışan odası

Toplantı odası

Danışma alanı ve sekreter odası

Gereç odası

Temiz ve kirli malzeme odaları

Temizlik işleri odası

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

46

DİĞER DESTEK ALANLARI

İdari odalar: YBÜ’de tıbbi yönetici, hemşirelik bakım yöneticisi, sekretarya ve hekim odaları bulunmalıdır.

Yoğun bakım çalışan odası: Çalışanların dinlenmesi için; koltuklar, televizyon, masa,buzdolabı, olan bir alandır.

Toplantı odası: Eğitim, konferans ve toplantıların yapılabilmesi için gereklidir. Bu alanda tıbbi kitap, dergi ve internet bağlantısı olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

47

DİĞER DESTEK ALANLARI

Danışma alanı ve sekreter odası: YBÜ girişinde ziyaretçilerin kolaylıkla ulaşabileceği, bilgi verilen ve gerektiğinde giriş kontrolünü sağlayan bir bölge olmalıdır. Personel girişinden farklı bir yerde olmalıdır. Danışma görevlisinin telefon ve diğer iletişim sistemleri ile YBÜ’nin diğer sistemlerine bağlantısı olabilmelidir.

Gereç odası: YBÜ hasta bakımında ve izleminde kullanılan tüm destekleyici malzemelerin (kağıt havlu, tuvalet kağıdı, yatak çarşafı, battaniye formlar) bulunduğu alanlardır. Bu alanda gerektiğinde haftalık ya da aylık olarak malzemeler YBÜ’ne taşınabilir.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

48

DİĞER DESTEK ALANLARI

Temiz ve kirli malzeme odaları: Temiz malzeme odaları disposabl ve yeniden kullanılabilir tüm malzemelerin depolandığı yerlerdir.

Bu alanda yeterli sayıda yerden yüksek raflar bulunmalıdır.

Buranın havalandırılması klimatizasyondan gelen steril hava ile sağlanmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

49

DİĞER DESTEK ALANLARI

Temiz ve kirli malzeme odaları: Kirli malzeme odaları temiz malzeme odalarından fiziksel olarak bağımsız olmalı ve diğer odalarla da bağlantısı olmamalıdır.

Kirli malzeme odasında kirli materyal ve çarşaflar için ayrılmış kapalı konteynırlar, sıvılar ve bedensel atıklar ile kontamine olmuş malzemelerin depolanmasını sağlayan uygun donanımlar yada ayrı bir çöp odası olmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

50

DİĞER DESTEK ALANLARI

Temiz ve kirli malzeme odaları: Çöp odasının 2-3 m² olması ve tıbbi atık talimatlarına uygun standartlarda dizayn edilmelidir.

Ördek ve sürügülerin boşaltılacağı bir gider ve temizliği içinde yıkama cihazı bulunmalıdır.

Kesici ve delici olan malzemelerin özel kaplarda toplanması, prosedüre uygun imha edilmesi sağlanmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

DİĞER DESTEK ALANLARI

Temizlik işleri odası: YBÜ’i çalışanının temizlik personelinin kullanacağı merdiven, paspas, kova, bezler, süpürge gibi araç ve gereçler yer almaktadır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

AİLE DESTEK ALANLARI

Aile dinlenme odası: Bu alanlar 18 m² / 8 yatak büyüklüğünde olması tercih edilir. Bu odanın girişi, danışma alanından giriş çıkışların danışma görevlisi tarafından kontrol edilebileceği bir yerden olmalıdır.

Her yoğun bakım yatağı için iki sandalye, oturulabilir ve uzanılabilir koltuklar ve yaslanabilen sandalyeler bulunmalıdır.

Kadın ve erkek için ayrılmış tuvaletler bulunmalıdır.

Zamanlarını rahat geçirebilmelerini sağlayan televizyon, müzik dergiler bulundurulmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

53

AİLE DESTEK ALANLARI

Hasta Bilgilendirme Odası: Hasta birey hakkında özel bilgilerin verildiği bölümlerdir. Hasta eğitimi/bilgilendirme amacıyla kullanılır. Bu bölümde masa, koltuk, telefon, internet bilgisayar olması sağlanmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Alanları

54

KAYNAKLAR

Durmaz Akyol A. Yoğun Bakım Hemşireliği İstanbul Tıp Kitabevi,İstanbul,2017.

Çelik, S. Erişkin Yoğun Bakım Hastalarında Temel Sorunlar ve Hemşirelik Bakımı. İstanbul:

Nobel Tıp Kitabevleri, 2014.

Şahinoğlu H. Yoğun Bakım Sorunları ve Tedavilleri Hemşireliği Nobel Tıp Kitabevi,İstanbul,2011.

55 gelisimedu igugelisim 56