Radyoterapinin Akut Radyoterapinin Akut
(Erken) ve Geç Etkileri-II
(Erken) ve Geç Etkileri-II
BAŞ-BOYUN
BAŞ-BOYUN
Baş-Boyun-Akut etkiler Baş-Boyun-Akut etkiler
Gözde (Konjunktivit, kemosis, keratopati) Gözde (Konjunktivit, kemosis, keratopati)
Seröz otit (inflamatuar değişiklikler) Seröz otit (inflamatuar değişiklikler)
Mukozit Mukozit
Dermatit Dermatit
Baş-Boyun-Akut etkiler Baş-Boyun-Akut etkiler
Tedavi: Tedavi:
Göz: Suni göz yaşı, topikal steroid, enfeksiyon Göz: Suni göz yaşı, topikal steroid, enfeksiyon proflaksisi
proflaksisi
Orta-dış kulak: Dekonjestan (psödofedrin), Orta-dış kulak: Dekonjestan (psödofedrin), antihistaminikler, antibiyotik
antihistaminikler, antibiyotik
Mukozit: analjezik-antienflamatuar, antiasit- jetokain Mukozit: analjezik-antienflamatuar, antiasit- jetokain karışımı, gerekirse tedaviye ara, antibiyotik,
karışımı, gerekirse tedaviye ara, antibiyotik, mikostatin
mikostatin
Baş-Boyun-Geç etkiler Baş-Boyun-Geç etkiler
Göz: Katarakt, göz kuruluğu, retinopati, optik Göz: Katarakt, göz kuruluğu, retinopati, optik nöropati
nöropati
Koklea hasarı; işitme kaybı Koklea hasarı; işitme kaybı
Tükrük bezleri salgı azalması, xerostomi Tükrük bezleri salgı azalması, xerostomi
Baş-Boyun-Geç etkiler Baş-Boyun-Geç etkiler
Temporomandibuler Temporomandibuler eklem etkilenmesi:
eklem etkilenmesi:
Trismus Trismus
Boyunda fibrosiz, Boyunda fibrosiz, hareket kısıtlılığı hareket kısıtlılığı
Brakial pleksopati Brakial pleksopati
Osteoradyonekroz Osteoradyonekroz
Baş-Boyun-Geç etkiler Baş-Boyun-Geç etkiler
Tedavi: Tedavi:
Xerostomi için: pilokarpin, RT sırasında Xerostomi için: pilokarpin, RT sırasında
amifostin, IMRT ile tükrük bezi korunması, amifostin, IMRT ile tükrük bezi korunması,
submandibuler gland transpozisyonu submandibuler gland transpozisyonu
Fibrosis: Vit E-pentoksifilin Fibrosis: Vit E-pentoksifilin
Trismus için düzenli özel egzersiz, kas Trismus için düzenli özel egzersiz, kas gevşetici, pentoksifilin
gevşetici, pentoksifilin
Osteoradyonekroz: cerrahi, HBO Osteoradyonekroz: cerrahi, HBO
TORAKS
TORAKS
Akut Radyasyon Pnömonisi-I Akut Radyasyon Pnömonisi-I
Genellikle en az 45 Gy sonrası Genellikle en az 45 Gy sonrası
V20 dozu < %30 V20 dozu < %30
Latent süre: 1-8 hafta Latent süre: 1-8 hafta
Değişiklikler XRT alanı içinde Değişiklikler XRT alanı içinde
Genellikle asemptomatik Genellikle asemptomatik
Akut Radyasyon Pnömonisi
Akut Radyasyon Pnömonisi
Akut Radyasyon Pnömonisi-II Akut Radyasyon Pnömonisi-II
Patoloji: Patoloji:
Surfaktan sentezinin azalması Surfaktan sentezinin azalması
Plazma Eksudasyonu Plazma Eksudasyonu
Alveolar ve bronşiyal hücrelerde desquamasyon Alveolar ve bronşiyal hücrelerde desquamasyon
Semptomlar Semptomlar
Kuru öksürük Kuru öksürük
Nefes darlığı Nefes darlığı
Halsizlik Halsizlik
Ateş (nadir) Ateş (nadir)
Akut Radyasyon Pnömonisi-III Akut Radyasyon Pnömonisi-III
Prognoz Prognoz
İyileşme İyileşme
Fibroz Fibroz
Ölüm Ölüm
Tedavi Tedavi
Steroid Steroid
Kalp Kalp
Perikardit Perikardit
Myokardial fibrosiz Myokardial fibrosiz
Koroner arter hastalığı Koroner arter hastalığı
Kalp tolerans dozuna dikkat!!! Kalp tolerans dozuna dikkat!!!
Eşzamanlı antrasiklin ve trastuzumab Eşzamanlı antrasiklin ve trastuzumab kullanımında dikkat!!
kullanımında dikkat!!
GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
Gastrointestinal sistem-Akut Gastrointestinal sistem-Akut
etkiler etkiler
Mukozal yüzeyde epitel hücrelerinin Mukozal yüzeyde epitel hücrelerinin incelmesi dökülmesi ve bazal hücre incelmesi dökülmesi ve bazal hücre
proliferayonu proliferayonu
Mukozit Mukozit
Diare Diare
Bulantı kusma Bulantı kusma
Abdominal ağrı Abdominal ağrı
Tedavi Tedavi
Antidiaretik ajan Antidiaretik ajan
Antiemetik Antiemetik
Gastrointestinal sistem-Geç Gastrointestinal sistem-Geç
etkiler etkiler
Kronik inflamasyon, mukozal ülserasyon Kronik inflamasyon, mukozal ülserasyon
iyileşirken mukozal submukozal değişikliklere, iyileşirken mukozal submukozal değişikliklere,
kollajen depolanmasına yol açar kollajen depolanmasına yol açar
Özefagusta fibrosiz, striktür Özefagusta fibrosiz, striktür
İnce barsaklarda perforasyon fistül, fibrosiz, İnce barsaklarda perforasyon fistül, fibrosiz, yapışıklık gelişimi
yapışıklık gelişimi
Villuslarda atrofiye bağlı malabsorbsiyon Villuslarda atrofiye bağlı malabsorbsiyon
Tedavi Tedavi
Fistül, fibrsiz için cerrahi girişim Fistül, fibrsiz için cerrahi girişim
Malabsorbsiyon için; TPN, vitamin mineral Malabsorbsiyon için; TPN, vitamin mineral desteği
desteği
Karaciğer Karaciğer
Sub-akut (4-8 hafta sonra) Sub-akut (4-8 hafta sonra)
Patolojik olarak veno-oklüsif hastalık Patolojik olarak veno-oklüsif hastalık
Klasik hepatit tablosu Klasik hepatit tablosu
Yorgunluk, hızlı kilo alımı, sağ üst kadran ağrısı Yorgunluk, hızlı kilo alımı, sağ üst kadran ağrısı
Nadiren sarılık, asit, hepatomegali, ALP Nadiren sarılık, asit, hepatomegali, ALP yüksekliği
yüksekliği
Tedavi Tedavi
Yok Yok
Steroidler, antikoagulanlar ? Steroidler, antikoagulanlar ?
HEMATOPOETİK SİSTEM
HEMATOPOETİK SİSTEM
Hematopoietik Sistem Hematopoietik Sistem
Kemik iliği radyasyonu Kemik iliği radyasyonu
Geniş alan Geniş alan
Lenfopeni; XRT sonrası hemen Lenfopeni; XRT sonrası hemen
Nötropeni: ilk hafta içinde Nötropeni: ilk hafta içinde
Trombositopeni Trombositopeni : : 2-3 haftada 2-3 haftada
Anemi: 2-3 ayda Anemi: 2-3 ayda
Tedavi Tedavi
Transfüzyon Transfüzyon
XRT sonrası XRT sonrası
Hematopoietik büyüme faktörleri Hematopoietik büyüme faktörleri
GM-CSF (Neupogen) GM-CSF (Neupogen)
G-CSF (Leucomax) G-CSF (Leucomax)
Eritropoietin (Epogen, Procrit) Eritropoietin (Epogen, Procrit)
Oprelvekin Oprelvekin
ÜRİNER SİSTEM
ÜRİNER SİSTEM
Üriner Sistem-Akut etkiler Üriner Sistem-Akut etkiler
Akut Sistit: Mukozal ödem ve hiperemiye bağlı Akut Sistit: Mukozal ödem ve hiperemiye bağlı
Dizüri Dizüri
Pollakuri Pollakuri
Urgency Urgency
Tedavi Tedavi
Semptomatik Semptomatik
Topikal analjezi Topikal analjezi
Phenazopridine HCl (Azo-gantrisin, Azosilin, Phenazopridine HCl (Azo-gantrisin, Azosilin, Uriseptin)
Uriseptin)
Antispasmodik Antispasmodik
Oxybutinin klorid (Üropan) Oxybutinin klorid (Üropan)
Flavoxate HCl (Ürispas) Flavoxate HCl (Ürispas)
Üriner Sistem- Geç etkiler Üriner Sistem- Geç etkiler
Mesane duvarında fibrosiz Mesane duvarında fibrosiz
Mesane kapasite azalması Mesane kapasite azalması
Kronik mukozal harabiyet sonucu Kronik mukozal harabiyet sonucu perforasyon fistül gelişimi
perforasyon fistül gelişimi
Böbrek Böbrek
Akut radyasyon nefropatisi (ilk 6 ay); Akut radyasyon nefropatisi (ilk 6 ay);
nadiren semptomatiktir. Esas hasar; glomerüler nadiren semptomatiktir. Esas hasar; glomerüler
skleroz ve takiben tübüler atrofi vefibrosiz skleroz ve takiben tübüler atrofi vefibrosiz
GFR azalma GFR azalma
Egzersiz dispnesi Egzersiz dispnesi
Başağrısı Başağrısı
Ödem Ödem
Anemi Anemi
BUN artması BUN artması
Hipertansiyon Hipertansiyon
Tedavi Tedavi
Düşük proteinli diet Düşük proteinli diet
Sıvı-tuz kısıtlaması Sıvı-tuz kısıtlaması
Anemi var ise eriroprotein Anemi var ise eriroprotein
Antihipertansifler (ACE inhibitörleri) Antihipertansifler (ACE inhibitörleri)
Böbrek yetmezliği gelişirse Böbrek yetmezliği gelişirse Dializ
KAS-İSKELET SİSTEMİ
KAS-İSKELET SİSTEMİ
Kas-İskelet Sistemi Kas-İskelet Sistemi
Kemik gelişimi özellikle çocuk hastalarda Kemik gelişimi özellikle çocuk hastalarda epifiz kapanması
epifiz kapanması
Uzun kemiklerde büyüme bozukluğu Uzun kemiklerde büyüme bozukluğu
Vertebra: skolyoz, kifoz, lordoz Vertebra: skolyoz, kifoz, lordoz
Kaslarda gelişme geriliği (çocuklarda) Kaslarda gelişme geriliği (çocuklarda)
Osteopeni Osteopeni
Osteoradyonekroz Osteoradyonekroz
Kas-İskelet Sistemi
Kas-İskelet Sistemi
İkincil kanser gelişimi İkincil kanser gelişimi
Genetik yatkınlıkla birlikte RT ve KT Genetik yatkınlıkla birlikte RT ve KT
uygulamaları ile ikincil kanser riskinde artış uygulamaları ile ikincil kanser riskinde artış
Primer tümör tipi, tedavinin erken yaşlarda Primer tümör tipi, tedavinin erken yaşlarda yapılması, cinsiyet ikincil kanser gelişiminde yapılması, cinsiyet ikincil kanser gelişiminde
etkili etkili
Latent dönem 10-15 yıl, eski RT alanında Latent dönem 10-15 yıl, eski RT alanında en fazla risk
en fazla risk
Radyasyon Onkoloğu
