Ölçme Aracı Uyarlama Süreci
Ölçme Aracı Uyarlama Süreci
Ölçek uyarlama adımları ve ilkeleri Hambleton ve Patsula (1999) tarafından aşağıdaki başlıklarla incelenmektedir:
• Yeni bir ölçek geliştirmenin mi, yoksa var olan bir ölçeği uyarlamanın mı daha kullanışlı olacağına karar verilmesi: Burada araştırmacı ilgilenilen özellikle ilgili var olan ölçeklerin uyarlanmasının mı yoksa ölçek geliştirmenin mi amaca daha iyi hizmet edeceğine karar vermelidir.
• Ölçeği uyarlamak için izin alınması: Uyarlama kararı verildikten sonra ölçeği geliştirilenlerden ya da dağıtım hakkını elinde tutanlardan izin alınmalıdır.
• Ölçeğin hem dilsel hem de kültürel yönden yapısal eşdeğerliğinin sağlandığından emin olunması: Uyarlanacak olan ölçeğin ölçtüğü özellikle ilgili dilsel ve kültürel eşdeğerliğin varlığından emin
olunmalıdır.
• Yüksek nitelikli çevirmenler seçilmesi: Diğer adımlardan emin olduktan sonra her iki dil ve kültüre de aşina olan çevirmenlerle iletişime geçilmeli ve seçilmelidir.
• Ölçeğin hedef dile çevrilmesi ve uyarlanması: Seçilen çevirmenlere ölçeğin çevirisinin değil bir uyarlanmasının istendiği bilgisi verilmeli ve uyarlama sürecine geçilmelidir.
• Ölçeğin uyarlanmış halinin gözden geçirilmesi ve gerekli düzeltmelerin yapılması: Uzman bir grup tarafından uyarlama yaklaşımı ile çevrilen ölçek gözden geçirilmelidir.
• Ölçeğin uyarlanmış halinin küçük bir grup üzerinde deneme uygulamasının yapılması: Bu aşamada uyarlanan ve gözden geçirilen ölçek asıl uygulamanın hedeflendiği gruba benzer özellikleri taşıyan bir grupta denenmelidir.
• Olası hedef kitleyi temsil edecek küçük bir grup üzerinde yapılan deneme uygulamasından elde edilen veriler ile ölçeğin geçerlik, güvenirlik hesaplamaları ve madde analizlerinin yapılması: Denem uygulamasının ardından elde dilem veriler üzerinde ölçülen özelliğe uygun geçerlik ve güvenirlik kestirim yöntemleri belirlenmeli ve ilgili hesaplamalar ve madde analizleri yapılmalıdır.
• Ölçeğin özgün formu ve hedef dil formundan elde edilen puanlar arasındaki ilişkiyi bulmak için istatistiksel bir desen belirlenmesi:
Burada orijinal formdan elde edilen puanlar ile uyarlama formdan elde edilen puanlar arasındaki ilişkinin varlığı ya da yokluğunun istatistiksel bir yöntem ile ortaya konması amaçlanır.
• Kültürlerarası karşılaştırma yapmak amaçlanıyorsa özgün form ve hedef dil formları arasında dilsel eşdeğerliğin sağlanması: Bu aşamada uyarlanan ölçek ile orinal ölçekten elde edilen puanlara dayalı olarak bir karşılaştırma amaçlanıyorsa karılaştırmanın hata barındırmaması ve yanlış yönlendirici olmaması için eş değerliğin sağlanması önemlidir.
Kaynakça
Hambleton, R.K. ve Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-30.
