1- Kollu şamdan modeli: H. sapiens, populasyonlar arasında gen akışı olmadan Avrupa, Afrika ve Asya'da bağımsız olarak evrimleşti.
Günümüz Avrupa ve Asya populasyonlarındaki tüm genler lokal arkaik populasyonlardan köken almıştır.
2- Çok merkezli evrim modeli: Bu modele göre H. sapiens, devamlılık gösteren tek bir tür halinde kalmasını sağlayacak şekilde populasyonlar arasında onların yeterli gen akışı ile birlikte, Avrupa, Afrika ve Asya'da eş zamanlı olarak evrimleşti. Günümüz insan populasyonlarına ait gen havuzları, uzak ve lokal arkaik populasyonların bir nevi karışımından köken almıştır.
3- Tek merkezli evrim modeli: Bu modele göre, modern H. sapiens Afrika'da evrimleştikten sonra Avrupa ve Asya'ya göç etti. H. sapiens, hibritleşme olmadan lokal formların yerini aldı. Fosil kayıtlarda, bu ilk formlara ait hiçbir gen modern insan populasyonlarında yoktur.
4- Hibritleşme ve asimilasyon modeli: Bu modele göre, modern H.
sapiens Afrika'da evrimleşti ve daha sonra Avrupa ve Asya'ya göç etti. H. sapiens büyük oranda lokal formların yerini aldı, fakat yeni gelenler ve yerleşikler arasında hibritleşmeler oldu. Sonuç olarak, arkaik lokal populasyonlara ait bazı genler asimile edilmiş olup, bu genler modern insan populasyonlarında hala varlığını sürdürmektedir.
Modern İnsanın Kökenine İlişkin Teoriler
Kollu Şamdan Modeli Çok Merkezli Evrim Modeli
Tek Merkezli Evrim Modeli Hibritleşme ve Asimilasyon Modeli
• Modern Homo sapiens’lerin ataları gibi Afrika’dan çıkışları yaklaşık olarak 200 bin yıl öncesine rastlamaktadır. Bu dönemde kuzeyde yer alan elverişli bir geçit, insanların dünyaya yayılmalarına izin verdi. Yayılma öncelikle kuzeye ve doğuya doğru ve çok sonraları da batıya doğru gerçekleşti.
• Güneydoğu Afrika’da başlayan Büyük Rift Vadisi, Doğu Afrika’yı boydan boya geçerek en sonunda Orta Doğu’da Levant koridoru boyunca Anadolu’ya kadar uzanmaktadır. Bu jeolojik alan kuzeye göç eden hayvan ve insanlar tarafından sürekli kullanılmaktadır.
İnsanların Afrika’dan çıkarak Avrasya’ya yayılmalarındaki en büyük etkenler olarak iklim değişiklikleri, karasal memelilerin göçleri, populasyonda meydana gelen genişlemeler, akrabalık ilişkilerindeki artışlar, kültürel gelişmeler ve dil ve sembolizmin kullanımıyla birlikte karmaşık insan davranışlarının ortaya çıkması sayılabilir. Yayılımların Kuzey Doğu Afrika’dan Arap Yarımadasına 150-130 bin yıl önce (MIS-6 boyunca), Güney Batı Asya’ya ilk kez 130-90 bin yıl önce (MIS-5 boyunca), Güney Doğu Asya’ya 80-60 bin yıl önce (MIS-4 boyunca) ve Güney Batı Asya’ya ikinci kez 50 bin yıl önce (MIS-3 boyunca) gerçekleştirildiği arkeolojik buluntularla desteklenmektedir. Bu göçler sırasında iklimsel değişmelerin çok sıkı bir şekilde takip edildiği dikkat çekmektedir.
Homo sapiens’in yayılım alanları (300 by-32 by)
