FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON YÖNTEMLERİ Yüzeyel sıcak uygulamalar hot pack – parafin-infraruj- ultraviyole

FİZİK TEDAVİ VE

REHABİLİTASYON YÖNTEMLERİ

Yüzeyel sıcak uygulamalar hot pack –

parafin-infraruj- ultraviyole

YÜZEYEL SICAK

UYGULAMALARI

HOTPACK (SICAK PAKETLER)

• Sıcak paketler kondüktif ısı ajanlarının en iyi bilinenidir.

• Bu paketler değişik çaplarda elde edilir ve tipik olarak silikat jeli doldurulmuş plastik veya sızdırmaz kumaş torbalardır.

• Kumaş torbalar içindeki silikat jeli bol miktarda su ve ısı emerek şişer ve bu paketler suya büyük bir ısınma kapasitesi kazandırırlar.

• Paketler 71-79 derecededir. Deriye uygulama ısısı 44 dereceyi aşmamalıdır.

• Paket kuru havlu ile sarılmalıdır.

• Bu durumda 30 dakika kadar etkin sıcaklığını sürdürür ve uygulama süresi 20-30 dakdır.

• Sıcak paketlerle deriyi 42 kas içini 38 dereceye kadar ısıtmak mümkündür.

Sıcak su torbası

• Basit, ucuz, hazırlanması kolay, evde hazırlanabilen bir yöntemdir.

• Dokulara ısının geçişi torbadaki suyun sıcaklığına bağlıdır. Bu suyun sıcaklığı sıcak paketlerin aksine kontrol altında değildir.

• 15-20 dak sonra sıcak suyun değiştirilmesi yeniden su değiştirilmesi gerekir.

• Su silikat jeli kadar ısıyı koruyamaz.

• Olumsuz yanı ısı kaybının çabuk olması ve sık sık değiştirilmesi gerekmesidir.

• Kenny paketi (yün yastık)

• Elektrikli yastıklar

• Kimyasal madde içeren torbalar

• Sıcak su

• Katı maddeler: tuğla, kiremit vb.

PARAFİN BANYOSU

• Parafinin erime noktası 51,7-54,5 arasında olan bir maddedir.

• Daha düşük ısılarda erir durumda tutmak için 1/7 oranında likit formda parafin veya değişik yağlar karıştırılır.

• Elektrikle ısıtılan metal tanklarda veya ev kullanımında sıcak su ile doldurulmuş kaplarda ısıtılır.

• Petrol ürünü bir madde olduğu için yanma tehlikesine karşı özel termostatlı kaplarda hazırlanmalıdır.

• Uygulamada batırma ve daldırma olmak üzere 2 metod kullanılır.

• Batırma metodu: hasta elini sıvı parafine batırır. Elinde ince tabaka olunca çeker, elinde kalın bir tabaka olana kadar

tekrarlanır.

• Isıyı korumak için el bir havluyla 15-20 dak sarılır.

• Daldırma metodu: daha etkin bir ısı transferi sağlar.

• El parafine batırılır ve 20-30 sn süreyle tutulur.

• İlk daldırmada deri hassaslaştığından parmaklar kesinlikle hareket ettirilmez.

• Parafin yeterli kalınlığa ulaşınca naylon torba içine alınarak kuru havluya sarılır 15-20 dak bekletilir.

• Parafin el ve ayak için daldırma yöntemiyle uygulanır.

• Vücudun diğer kısımlarına (kalça, omuz, sırt gibi) havlularla veya fırça ile sürülür.

• Bu metodlarla yumuşak doku tabakasının ince olması nedeniyle küçük eklemlerde belirgin ısı artışı sağlar.

• RA hastalar ve deri kontraktürleri ile birlikte olan posttravmatik durumlarda küçük eklemlerin

viskoelastik özelliklerinde değişiklikler oluşturarak el ve ayaklarda katılığı azaltmak için kullanılır.

Sıcak uygulama endikasyonları

• Ağrı

• Kas spazmı, kontraktür

• Metabolizma arttırılması

• Bursit, tenosinovit, tendinit, fibrozit

• Fibromyalji

• Myalji

• RA (akut dönem hariç), OA

• Bel ve boyun ağrıları

Sıcak uygulama kontrendikasyonları

• Akut inflamasyon, travma , hemoraji

• Kanama bozuklukları

• Duyu bozuklukları

• Ağrıya cevapsızlık ve iletişim bozuklukları

• Termoregülasyon bozuklukları

• Maligniteler

• Ödem

• İskemi

• Atrofik deri

• Hamile bayanlarda fetus üzerine

ULTRAVİOLE (MOR ÖTESİ IŞINLAR)

• Dalga boyu 136-3900 A arasında olan elektromanyetik dalgalardır.

• Tıpta kullanım dalga boyları 1880-3900 A dır.

• Doğal kaynağı güneştir. Güneşin yaydığın ışınların %1 UVdir. Ancak bize ulaşımında engel olduğu için

yararlanım çok azdır.

• Bu nedenle karbon arklı lambalar, civa buharlı lambalar , gün ışıklı lambalar kullanılır.

UV fizyolojik özellikleri

• İlk etki deride görülür. D vit yapımını uyarır.

• Lokal olarak Etkileri:

• 1) İzole insan hücre ve dokularına etkisi

• a) çekirdekte RNA ve DNA da değişiklikler oluşur

• b) proteinler 2800Ada denatüre olur.

• c) Ertrositler hemoliz olur

• d) Kasların elektriksel etkisi azalır.

2) Spesifik deri üzerine etkisi

• a) eritem: hastanın yaşı, cilt yapısı mevsimsel özellikler etkiler. Deri ıslak olunca kolay kızarır.

Kızarıklık 2540-2570 A arasıdır

• b) pigmentasyon: melanini uyararak

• c) bakteriostatik etki: 2500-2700 A dalga boyundaki UVler miroorganizmalar tarafından absorbe edilir ve DNA daki normal metabolizma bozularak bakteri

hücresi ölür.

• d) deride kalınlaşma

UVnin sistemik etkileri

• Vitamin D oluşumuna etkisi

• Enfeksiyona karşı direncin arttırılması: vücutta antikor yapımını kamçılar.

• Kesin olmamakla birlikte iştah artması, sinir ve

irritabilitede azalma, uyku düzelmesi, analjezik etki

Tedavide kullanımı

• Deri ülserleri tedavisinde: yara kenarında vaskülarizasyonu arttırır.

• Psöriasis, fronkül, adenit, enfekte yarada

vaskülarizasyonu arttırma ve bakteriostatik amaçlı kullanılır.

• Akne vulgaris: ölü hücre dökülmesini sağlar

• Alopesi areata ( saç kıran )

• RA gibi romatizmal hastalıklarda

• Miyalji, nevrit tedavisinde

• UV doku büyümesinde uyarıcı etki yapar ve iyileşme sürecini arttırır.

• Derinin enfeksiyona karşı direncini arttırır.

• Ağrı: sinir uçları uyarılarak ağrı hafifler. Histamin salınımını arttırarak analjezi sağlar

• Ultraviole

• Ultraviole(UV)’nin

fiziksel tedavide majör kullanım alanı deri

ülserlerinin

tedavisindedir. UV

ışınları yara kenarında vaskülarizasyonu artırır ve yara iyileşmesini

olumlu yöne etkiler ve hızlandırır.

Kontrendikasyonları

• Akciğer tbc aktif ve ilerlemiş formları

• Psöriasis akut başlangıcı

• Hipertiroidi, SLE

• Ağır kalp, böbrek hast

• Üremi, ciddi ateroskleroz

• Katarakt

• UV ışınına aşırı hassasiyet durumlarında

Tedavi tekniği ve dikkat edilecek hususlar

• Genel ve fokal uygulama olmak üzere 2 çeşittir.

• Tedavi süresi ve kaynağın uzaklığı iyi ayarlanmalıdır.

• Terapist koruyucu gözlük takmalıdır.

• Hasta tedavi sırasında meme uçları, genital bölge ve yüzü ince bir havluyla örtülür.

Komplikasyonları

• Yanık, gözün maruz kalması

• Fotosensitif ilaç kullanan veya kozmetik alanlarda dikkat edilmelidir.

İNFRARUJ (KIZIL ÖTESİ) IŞINLAR

• Kesin olmamakla birlikte 750-400000nanometre dalga boyuna sahip eletromanyetik dalgalardır.

• Tedavide kullanım 7600-150000 arasıdır.

• İR ışınları absorbe edildikleri dokuda moleküler ve anatomik hareketlerin artışı ile ısı oluştururlar ve yüzeyel sıcak

uygulamada tedavi edici ajan olarak kullanılırlar. Doğal kaynağı güneştir (ortalama %59 IR ışınlarıdır).

• Yapay kaynaklar: içinde karbon ve tungsten filamanı olan inert gaz ile dolu lambalardır.

• Ucuz ve evde kullanılabilir olması avantajı, etki alanının dar olması dezavantajıdır.

Uygulama teknikleri

• Hasta rahat bir pozisyonda yatar.

• Daima çıplak deriye uygulanır. Hastanın tatlı bir sıcaklık duyacağı doz ayarlanır.

• Uygulama alanına ışınlar dik gelmelidir.

• Isıtıcı lambalar 250 watlık ampüller ve genellikle hastanın 40-50cm uzağına konulmalıdır.

• Uygulama süresi subakut durumlarda hafif dozda 10- 15dak, kronik durumlarda 15-30dak günde birkaç

kezdir. Genelde günde bir defa uygulanır.

• İnfraruj:

• Isıtılan bir madde belli bir sıcaklıkta, belirli bir dalga boyunda ışın yayar.

• Kaynakla hasta arası mesafe hastanın sıcaklık

hissinden rahatsız olmayacağı uzaklık ve lokalize

eritem biçimi kızarıklıkların oluşmadığı mesafe seçilir.

• Tedavi başlangıcında kısa süre sonra hafif eritem oluşur. Düzensiz beneklenmelere dönüşmesi doz fazlalığını gösterir.

Fizyolojik özellikleri

• Metabolizma artışı

• Vazodilatasyon ve kan akımı artması

• Kaslarda gevşeme

• Kapı kontrol teorisi ile ağrı azalır

• Bağ doku esnekliği artar.

• Terleme ile toksik maddeler atılır.

• Vücutta ısı artışı ile nabız, solunum sayısı artışı, diürezis olur.

• Aşırı sıcaklık dokularda harabiyet yapar.

Endikasyonları

• Eklem dışı romatizmal hastalıklar (tendinit, bursit, fibromyalji)

• Posttravmatik durumlarda (burkulma, zorlanma)

• Artrit ve artraljilerde

• Nevralji, siyatalji

• Kas spazmlarında

• RA, OA

• Diğer tedavi edici ajanlarla kombine olarak

Kontrendikasyonları

• Ciltte duyu kusuru ve dolaşım bozukluğunda

• Kanamaya meyil ve tümörlerde

• Dolaşım bozukluğu olanlarda

• Işına karşı aşırı hassasiyeti olanlarda verilmez.

HELYOTERAPİ

• Helyoterapi güneşin direkt tedavi aracı olarak kullanılmasıdır.

• Elektromanyetik spektrumun 3934- 7230A luk alanını kapsar.

• Güneş ışığı ciltte 10mmlik derinliğe ulaşabilir.

• Güneş ışınlarının %59u İR, %40ı görünen ışınlar, %1i UV ışınlarından oluşur.

• Günışığı cilt ve cilt altı dokulara absorbe olurlar.

• Günışığı içindeki renklerin herbiri ile ayrı tedavi yapılabilir. (Kırmızı uyarıcı, mavi sedatize edici)

• Işınlarla yapılan tedaviye kromoterapi denir.

Helyoterapinin endikasyonları

• Tüberküloz

• Zayıf kişilerde iştah açıcı

• Raşitizm ve osteomalazi gibi D vitamini yetmezliğine bağlı hast tedavisinde

• Yara iyileşmesinde

• Romatizmal hastalıklarda

Helyoterapinin kontrendikasyonları

• Böbrek hast

• HT

• Ateroskleroz

• Malign tümörlerde

• Kalp hast

• Yaşlı kişilerde

Tedavide dikkat edilecek hususlar

• Güneş banyoları 6 aylık çocuklarda başlanabilir.

• En uygun saat 10.00-11.00 arasıdır.

• Büyüklerde dar alanda başlanır ve hergün tedavi yüzey alanı arttırılır ve her bir bölge için 5 dak. tedavi

uygulanır.

• Tedavi sırasında;

• Baş ağrısı, bulantı, kusma

• Taşikardi

• Hazımsızlık

• Şuur bulanıklığı

• Vücut ısısının 37.5 derecenin üzerine çıkması

• Nabzın 90nın üzerine çıkması durumunda kesilmelidir.

• Tedavi edilecek bölgenin çıplak olması

• Baş gibi güneş ışınlarına fazla duyarlı olan bölgelerin kapatılması gerekir.

• Güneş ışınlarının en etkilisi mor ötesi ışınlar olduğundan ve mor ötesi

ışınlarda camdaki demir oksit tarafından tutulduğundan cam

arkasından tedavi yapılmamalıdır.

Fluidoterapi

• Yüzeyel ısı uygulamasıdır.

• Termostat kontrollü özel bir kap içine yaklaşık 0,5mm çapında cam bilye doldurularak içinden kuru sıcak

hava geçirilir.

• Özellikle el ve ayaklar cihazın içine sokularak bilyelerin ve havanın ısısından yararlanılır.

• Elde edilen doku ısısı üflenen hava sıcaklığına bağlıdır.

• Sıcağın etkisinin yanı sıra bilyelerin mekanik etkisi ile kapı kontrol mekanizması yoluyla ağrı azalır.

• Fluidoterapi:

• Fizyoterapide yeni

kullanılmaya başlanan bir yüzeyel ısı modalitesidir.

• Ağrılı durumlarda

• Kan akımı yetersizliklerinde

• Artritik durumlarda

• Yaraların iyileştirilmesinde

• Ödemin azaltılmasında kullanılır.