İÇİ NDEKİLE R • Kumaş Serimi
• Kumaş Serim Yöntemleri
• Kumaş Serim Teknikleri
• Kumaş Kesimi
• Kesim Makineleri
• Kesim Uygulamaları
• Kumaş Serim ve Kesim Uygulamaları
HEDEFLE R
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
• Kumaş serim işlemini kavrayabilecek,
• Kumaş serim yöntemlerini ve çeşitlerini açıklayabilecek,
• Kumaş serim tekniklerini ve uygulanış şekillerini ifade edebilecek,
• Kumaş kesimini tanımlayabilecek ve kesim işlemlerinde yapılan uygulamaları belirtebilecek,
• Kesim makinesi çeşitlerini
sıralayabilecek ve özelliklerini ayırt edebilecek,
• Çeşitli uygulamalara yönelik serim ve kesim çalışmalarını
yapabileceksiniz.
ÜNİTE
11
KUMAŞ SERİMİ VE KESİM
TEMEL DİKİM TEKNİKLERİ I
Öğr. Gör.
Aslı AYGÜN OCAK
ÜNİTE
6
K UMAŞ SE R İMİ VE KE SİM
Kumaş Serimi
Kumaş Serim Yöntemleri
Tek Taraflı Serim
Çift Taraflı Serim
Kumaş Serim Teknikleri
Elle Serim
Makine ile Serim
Kumaş Kesimi
MakineleriKesimEl Kontrollü Kesim Makineleri Bilgisayar Kontrollü
Kesim Makineleri
Kumaş Serim ve Kesim Uygulamaları
Aplike Cep Körüklü Cep
Yan Cep Gizli Cep
Kumaşlar; yüzeyin, kalıbın ve modelin yapısal özelliklerine göre tek veya çift taraflı
serim yapılır.
GİRİŞ
Kumaşı yapısal özelliğine uygun şekillerde kesim masası yüzeyine yayma işlemi kumaş serimi; üretimi yapılacak giysi parçalarının kesilerek ayrılması kumaş kesimi şeklinde ifade edilir.
Bu ünitede kumaş serim işlemlerinin kavranması amacıyla serim yöntem ve teknikleri açıklanmıştır. Serim yöntemini belirleyen unsurlar ve yapılan
uygulamalara yönelik özellikler anlatılmıştır. Serimde dikkat edilmesi gereken noktalara dikkat çekilerek, doğru bir serim işlemi için kullanılacak olan masa donanımının nitelikleri tanıtılmıştır.
Kumaş serim tekniklerinin ayırt edilebilmesi amacıyla üretim kapasitesine göre işletmelerdeki uygulama şekilleri tanımlanmıştır. Kumaş seriminde kullanılan ekipman ve makinelerin çeşitleri ve özellikleri ile çalışma prensipleri hakkında bilgi verilmiştir.
Kumaş kesim işlemlerinin üretim sistemi içerisindeki öneminin
anlaşılabilmesi için uygulanan metotlar ve kesim uygulamasını oluşturan adımlar açıklanmıştır. İstenilen kalitede bir kesim sonucu elde etmek için dikkat edilmesi gereken durumlar sıralanmıştır. Kumaş kesim makinelerinin çeşitleri ve çalışma prensipleri hakkında bilgi verilerek, kesimde makine teknolojilerinin üretime kazandırdığı avantajlar ifade edilmiştir.
Bu ünitede sizlere hazır giyimde beklenen standartlara uygun kumaş serim ve kesim işlemlerine yönelik bilgilerin kazandırılması amaçlanırken; Temel Dikim Teknikleri I dersi kapsamında geliştirilmesi hedeflenen psikomotor becerilerinizi desteklemek amacıyla çeşitli çalışmalara yer verilmiştir. Bunlar kumaş serim ve kesim işlemlerine yönelik olarak; kumaşı serime hazırlama, kalıpların kumaş üzerine düzgün yerleştirilmesi, serimi hazırlanmış parçaların kesilmesi ve kalıp işaretlerinin parçalara aktarılması şeklindeki uygulamaları kapsamaktadır.
KUMAŞ SERİMİ
Serim, kumaşı yapısal özelliğine uygun şekillerde kesime hazırlama işlemidir.
Kesim için hazırlanan yerleşim planında belirlenmiş olan uzunluk, genişlik ve kat miktarına göre kumaş serimi yapılır.Kesimde kullanılacak yüzey, kalıp ve modelin yapısal özelliklerine uygun olan serim yöntemi kullanılır.
Kumaş Serim Yöntemleri
Kumaşlar,
Yüzeyin;
o Türü (Dokuma, örme, deri vb.), o Genişliği,
o İplik yönü (Boy ve en iplik),
o Doku yönü (Renk, desen, tüy, pul) (Çeğindir, 2017),
Kalıbın;
o Simetrisi açık (Sağ ve sol tarafı açık haldeki tam kalıp),
o Simetrisi kapalı (Tek tarafı açık haldeki yarım kalıp),
Modelin;
o Simetrik (Ön veya arka görünümün sağ ve sol tarafındaki tasarım detaylarının eş değer olması),
o Asimetrik (Ön veya arka görünüm içindeki sağ ve sol taraftaki tasarım detaylarının eş değer olmaması),
şeklindeki yapısal özelliklerine göre tek veya çift taraflı serim yapılır.
Tek taraflı serim
Tek yüzlü: Kumaş tek yöne doğru ve yüzler serimin üst veya altına bakacak şekilde serilir. Doku yönü olan kumaşlarda, asimetrik modeller için uygulanır ve kalıplar simetrisi açık kullanılır.
Yüz yüze:Kumaş tek yöne doğru ve yüzü birbirine bakacak şekilde serilir.Doku yönü olan kumaşlarda, simetrik modeller için uygulanır ve kalıplar simetrisi kapalı kullanılır.
Çift taraflı serim
Tek yüzlü: Kumaş hem sağ hem de sol yöne doğru, yüzler serimin üst veya altına bakacak şekilde serilir. Doku yönü olan kumaşlarda, asimetrik modeller için uygulanır ve kalıplar simetrisi açık kullanılır.
Yüz yüze:Kumaş hem sağ hem de sol yöne doğru, yüzler önce yüz yüze sonra ters yüzde birbirine bakacak şekilde serilir. Doku yönünün olmadığı kumaşlarda, simetrik modeller için uygulanır, kalıp simetrisi kapalı kullanılır.Serim yaparken dikkat edilmesi gereken durumlar:
o Serime bazı kumaşlar için yıkama, buruşma ve renk haslığı gibi gerekli olan testler yapıldıktan sonra başlanmalıdır.
o Serim yerleşim planında belirtilen uzunlukta ve maksimum yükseklikte uygulanmalıdır.
o Kumaş yüzeyi kontrol edilmeli, tespit edilmiş yüzey hataları çıkarılmalı veya bu bölümler mutlaka işaretlenmelidir.
o Kumaşın düz ve ters yüzü doğru ayırt edilmelidir.
o Dokumalarda boy, en ve verev iplik; örgülerde ilmek yönü doğrultusunda serim yapılmalıdır.
o Kumaş katları ve mümkün olan bir kenarının mutlaka hizalanması gerekmektedir.
Ör ne k
•Kareli, çizgili, ekoseli ve desenli kumaşlarda desen yönü; kadife kumaşta ise hav yönü olduğu için tek taraflı ve tek yüzlü serim uygulanır.Çizgili, kareli, ekoseli ve desenli kumaşlarda
dikişlerin birleşim noktalarında çizgi ve
desen devamlılığı sağlayacak şekilde serim yapmaya dikkat
edilir.
o Fazla gergin ya da gevşek serimler sonucunda kumaş kaybı yaşanmaması için kumaş katları yüzey özelliğine uygun bir gerilimle serilmelidir.
o Kumaşın yapısal özelliklerine uygun şekilde serim yapılmalıdır. Yüzey türünün dokuma veya örme olması; çeşitli renk, desen, tüy veya pul yönü gibi doku yönünün olması serim yöntemini belirleyen en önemli unsurlardır.
Kumaş seriminde; malzemenin yapısı, kalıp ve model özellikleri kadar tekstil yüzey tasarımının taşıdığı nitelikler de etkilidir. Modelde bulunan pens, kup, korsaj veya hat kesikleri; ön ve arka orta ile yan dikişler; yaka, manşet, cep gibi ilave parçaların uygulanacak dikiş tekniklerine göre birleşim yerleri dikkate alınır.
Yüzeyin desen birimleri arasında devamlılık sağlanarak, giysi görünümünde bütünlük sağlanmaya çalışılır. Ancak bütün mesafelerin aynı anda denk getirilebilmesi model ve desen özelliklerine bağlı olarak her zaman olanaklı değildir. Model görünümüne ve yüzeyin sağladığı avantajlara göre estetik açıdan mümkün olan en uygun yerleşim şekli planlanır.
Model ve yüzey tasarımının bütünüyle eşleştiği görünümler elde etmek için günümüzde dijital baskı teknikleri kullanılmaktadır.Uygulama bilgisayarbiryazılımı üzerinden giysinin dikiş birleşimidüşünülerekdeseningiysiüzerindeistenildiğiyere yerleştirilmesi şeklinde yapılır. Dikiş teknikleri ve yüzey tasarımlarının dijital baskı tekniği kullanılarak bütünleştirildiği sektör uygulamalarına yönelik çeşitliçalışmalar yapılmaktadır (Öz ve Çileroğlu, 2021). Günümüzde moda tasarımcılarının
koleksiyonlarında dijital baskı tekniğiyle hazırladıkları ürün uygulamalarına yönelik çok sayıda örnek bulunmaktadır (Görsel 6.1.).
Görsel 6.1. Dijital Baskı Tekniğinde Giysi Kalıplarının Düzenlenmesi
Aşağıda temel dikim teknikleri kapsamındaki çalışmalarda sizlere yardımcı olması amacıyla; yüzey özelliği dikkate alınarak kumaş serimi ve kalıp yerleşiminde yapılabilecek çeşitli uygulamalara yönelik örneklere yer verilmiştir.
Çizgili kumaşlarda serim ve kalıp yerleşimi:
Dikey ya da yatay çizgileri bulunan kumaşlarda eğer doku yönü yok ise; çift taraflı ve çift yüzlü serim yapılabilir. Orta hattı kumaş katlı olan kalıplar simetrisi kapalı kullanılabilir. Çizgili kumaşlarda, her katta çizgilerin üst üste denk getirilerek serim yapılması gerekmektedir. Aksi halde sağ ve sol parçalarda çizgi devamlılığı sağlanamaz. Dikişle birleşecek olan kalıp hatları için de aynı durum geçerlidir.
Kalıplar kumaşa; çizgili kumaşlarda çizgi doğrultusunda, kareli ve ekoseli kumaşlarda boyut bütünlüğünde,
desenli kumaşlarda desen devamlılığında
yerleştirilmelidir.
Görsel 6.2. Çizgili Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi
Görsel 6.2’de ön orta sağ ve sol açılımı düşünülerek kalıp desendekiçizgiyi ortalayacak şekilde yerleştirilmiştir.Ancak arka ortaçizgininbitimine yerleştirildiği için açılımında arka ortada aynı olan iki birim tekrarı ortaya çıkmıştır.
Model özelliği kazandırmak için kalıp düz boy iplik yönü Ön 2 parçasındaki gibi çizginin yatay veya dikey kullanımı düşünülerek hazırlanmış olabilir. Gömlek yaka ve manşetinde ya da roba parçasında benzer kullanımlar görülmektedir. Bu doğrultuda kalıpta belirtilen iplik yönüne göre serim yapılır. Parçalı modellerde kalıp üzerindeki kontrol çıtları dikkate alınarak dikey ve yatay yöndeki çizgi devamlılığı sağlanmalıdır. Yüzey tasarımının imkân verdiği ölçütte ön ve arka kalıpların yan dikiş birleşimi düşünülerek kol altı dikişleri denk getirilmeye çalışılır.
Kare ve ekoseli kumaşlarda serim ve kalıp yerleşimi:
Dikey ve yatay çizgilerin birleşiminden oluşan ekose veya daha sade biçimli olan kareli kumaşlarda birim büyüklüğüne bağlı olarak kalıp yerleşimi yapılmalıdır.
Desendeki birim tekrarı aynı boyutta devam ediyor ise; çift taraflı ve çift yüzlü serim yapılabilir, kalıplar simetrisi kapalı kullanılabilir.
Görsel 6.3’te gösterildiği gibi, ekose kumaşta birim tekrarı değişken olduğu için kalıplar tek yönlü yerleştirilmiştir. Kalıp açılımında sağ ve sol tarafın bütünlüğü düşünülerek kare görüntüsü tam bir şekilde ortaya çıkaracak şekilde orta hatlara yerleştirilir. Görselde bu duruma dikkat edilmediğinde arka orta birleşimindeki sonucu gösterilmektedir. Kumaş desenine göre kol altı ve yan dikiş paralelliği sağlanarak dikim sonrası desen görünümü giysi yapısıyla bütünleştirilebilir.
Görsel 6.3. Kare ve Ekoseli Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi Desenli kumaşlarda serim ve kalıp yerleşimi:
Desenli kumaşlarda birim tekrarına, boyutuna ve yerleşimine göre serim yapılır. Asimetrik kalıplarda kalıbın simetrisi açık kullanılacağı için, tek yüzlü serim yapılır. Desen birimlerinin yönü olması durumunda simetrik kalıplar için de, simetri açık ve tek yönlü serim uygulanmalıdır. Parça birleşimindeki desen devamlılığına dikkat etmeli, kontrol çıtları doğrultusunda kalıp desen biriminin kesintiye uğradığı yerden devam ettirilmelidir.
Kumaş seriminde; sabit, konveyörlü, hava sistemli, iğneli masalar
kullanılır.
Kaşmir, kaşe, kaşmir ve kadife tüy; saten ve organze gibi kumaşlar
ışık; pul ve payetliler payet yönü bulunan
kumaşlardır.
Görsel 6.4. Desenli Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi Görsel 6.4’de desen biriminin yönlü olması nedeniyle kalıplar kumaşa simetrisi açık ve tek yönlü yerleştirilmiş; ön ve arka orta ile yan dikişlerde desen bütünlüğü ve devamlılık sağlanmıştır.
Doku yönlü kumaşlarda serim ve kalıp yerleşimi:
Yüzeyinde ışık, gölge ve belirli bir akış doğrultusunda yön olan kumaşlarda doku yönü dikkate alınarak tek taraflı ve tek yüzlü serim yapılır. Yüzeye verdiği imkânlar ölçütünde çift yüzlü serim de uygulanabilmektedir. Tüy ve hav yönü gibi kumaşlara kalıp yerleşiminde yüzeyin doku yönündeki akış devam ettirilmelidir.
Çizgili kumaşta çizgilerin dikey ya da yatay kullanımı model görünümüne farklılık katarken; Görsel 6.5’te gösterildiği gibi doku yönü bulunan kumaşlarda parçalar arasında renk farkı oluşturan hatalı sonuçlar oluşturmaktadır.
Görsel 6.5. Doku Yönlü Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi
Kumaş serim işlemlerinde kullanılan masalar:
Serim işleminde kullanılacak masaların, kumaş katlarının sabit kalmasını sağlayacak şekilde bir yüzeyi olmalıdır. İşletmenin üretim kapasitesini karşılayacak boyutta ve üretim bandındaki malzemeye uygun olan masalar tercih edilmektedir.
Sabit masalar: Standart özellikteki serim masalarıdır. Yüzeyin kumaş tutulumunu sağlayacak türde olmasına dikkat edilmelidir.
Konveyörlü masalar: Hem serim hem de kesimde kullanılan, iş akışına göre ilerleyen ve işlemlerin sonsuz bir bantta sürekli devam edebildiği türde masalardır.
Hava sistemli masalar: Yüzeyinde bulunan hava sistemi sayesinde ağır
Bireysel Etkinlik • Çizgili, kareli, ekoseli ve desenli farklı kumaşların desen
istikametini, birim yön ve tekrarlarını inceleyin.
• Doku yönü bulunan farklı kumaşların doku özelliklerini inceleyip, serimde dikkat etmeniz gereken noktaları tespit edin.
Elle serim tekniğinde;
kumaş serme, açma ve kumaş katlarını kesme yardımcı ekipmanları ile
elle serim makineleri kullanılır.
kumaşların kaydırılması ve pastal katlarının kaymadan taşınmasını kolaylaştırır.
İğneli masalar: Masa tablasına sabit konumda bulunan iğneler yardımıyla kumaşı tutar ve kaymadan serim yapılmasını sağlar. Özellikle desen devamlılığı açısından dikkat gerektiren çizgili ve ekose desenli kumaşlar ile saten, şifon ve astar gibi kaygan yüzeylerin serim işlemleri için kullanılır.
Transfer masaları: Pastal katlarının kesim işlemi için taşınması amacıyla kullanılır. Raylı ve tekerlekli türleri vardır.
Kumaş Serim Teknikleri
Bireysel ya da seri üretimde çeşitli büyüklüklerdeki işletme yapısına bağlı olarak kumaş serim işlemleri elle ve makineyle yapılan çalışma tekniğiyle uygulanmaktadır. Amaç; üretimi yapılacak giysinin kalıp ve kumaş özelliklerine uygun serim yapmaktır.
Seri üretimde bu şartlar hazırlanan yerleşim planlarıyla sağlanmaktadır.
Ancak bireysel üretimde, kumaşın yapısal özelliklerini iyi tanımak ve kullanılacak kalıpları doğru analiz etmek gerekmektedir.
Elle serim
Bireysel üretimde elle serim: Giysi adedi ve kalıp parça sayısı daha az olan kesim işlemlerinde uygulanır. Küçük metrajlardaki kumaşın kesim masasına düz boy iplik paralelliği sağlanarak, düzgün bir şekilde elle serilmesidir. Giysi kalıpları direkt olarak kumaş yüzeyine yerleştirileceği için kalıp özelliklerineuygunvekumaş kullanımında en az kayıp yaşanacak şekilde serim yapılmalıdır.
Seri üretimde elle serim: Orta ve küçük ölçekli işletmelerde uygulanır.
Karşılıklı en az iki kişinin kumaşı toptan elle çekerek kesim masasında ilerletmesiyle kumaş katları oluşturacak şekilde sermesidir. Üretimi yapılacak giysi miktarına göre elle serimde oluşturulacak kumaş katları ve pastal planının eni ile uzunluğu değişmektedir. Bir sonraki serim katına geçmek için her serim başlangıç katında yapılan kesimlerden kaynaklı belirli oranda kumaş kayıpları yaşanabilmektedir. Bu nedenle hem olası kumaş kayıplarını azaltmak hem de serim hızını arttırmak için bazı ekipmanlar ve elle serim makineleri kullanılmaktadır.
o Kumaş serme ekipmanları: Oluşturulan pastal katının kaymasını önler ve kesimhanede taşınmasını kolaylaştırır. Bunlar; pastal altı kağıdı ve pastal üstü işaretleme kağıtlarıdır. Delikli ve düz türleri vardır. Tam otomatik serim makineleri için bu amaçla vakum naylonu kullanılır.
o Kumaş açma ekipmanları: Kumaş toplarını döndürerek rahat açılmasını, kumaşın çekme işlemini kolaylaştırıp kumaşın serimde akmasını ve kenarların sabit kalmasını sağlayan araçlardır. Bunlar;
kumaş teknesi, kumaş askısı ve döner askı ve çakıştırma levhasıdır.
o Kumaş katlarını kesme ekipmanları: Pastal başı ve sonundaki kesim işleminden kaynaklı kumaş kayıplarını önler. Yarı otomatik ve tam otomatik türleri vardır. Pastal başı ve sonu kesme makinesi olarak adlandırılırlar.
o Elle serim makinesi: Makine serim masası üzerindeki rayda el gücüyle ilerletilerek kumaş rulosundan kumaş akışı sağlanır. Pastal boyunca
Makine ile kumaş serim tekniğinde; yarı ve tam
otomatik serim makineleri ile bilgisayar
destekli serim makineleri kullanılır.
makine ileri ve geri çekilerek kumaş katları oluşturulur. Serimde pastal başını kesmek için kesim aparatı bulunur. Tek taraflı ve çift taraflı serim yöntemlerinin uygulanabilmesi için harici aparatlar kullanılır.
Makine ile serim
Kumaş serim işleminin tamamen makine donanımına dayalı olarak uygulandığı çalışma tekniğidir. Makineye yerleştirilen kumaş, yerleşim planına göre belirlenmiş pastal uzunluğu boyunca kumaşı sererek katları oluşturur.
Makine ile serimde kullanılan makineler:
o Yarı otomatik serim makineleri: Elle serim makinesinin motor eklenmiş halidir. Serim hızı ayarlanabilir, kumaş kenarlarını hizalar ve kumaş katlarının başlangıç ve bitiş kenarlarını keser. Eklenebilen aparatlar sayesinde farklı serim yöntemleri uygulanabilir.
o Tam otomatik serim makineleri: Serme işlemi için ileri ve geri dönüş hareketi makine tarafından yapılır. Kumaşı serme ve toplama, kenar hizalama için duyarlı hız kontrol sistemi, yüksek serim hızı gibi kapsamlı özellikleri bulunur. Çeşitli yüzey özellikleri için geliştirilmiş türleri ve serim yöntemi açısından farklı seçenekleri vardır.
o Bilgisayar destekli serim makineleri: Hem serim hem de kesim işlemleri için kullanılır, tüm uygulamalar operatör kontrolündeki bilgisayar yazılımları üzerinden yönetilir.
Görsel 6.6. Kumaş Serim Makineleri
KUMAŞ KESİMİ
Üretimi yapılacak giysi modeline ait kalıpların adet ve parça sayısı dikkate alınarak serimi yapılmış kumaş üzerinden kesilmesiyle elde edilen parçalara kesim parçası; yapılan işleme ise kumaş kesimi denir.
Kesim işleminde, kumaşın en verimli kullanımını sağlayacak kalıp yerleşimini belirlemek amacıyla hazırlanan yerleşim planları kullanılır. Yerleşim planına ait çizimler ‘plotter’ adı verilen cihazlardan bire bir ölçülerde çıktısı alınarak, serim katlarının üstüne yerleştirilir. Kumaş serim uzunluğu, kumaş kat miktarı, yüzeyin özelliği ve serim yöntemine en uygun olan metot belirlenerek kesim yapılır.
Kesim işlemleri giysiye ait her bir parçanın üretime hazır halegetirildiği tüm aşamaları kapsar. Astar, tela gibi yardımcı malzemelerin kesimi ve telalama gibi ön hazırlıklar kesim süreci içerisinde yer alır. İşaretleme, numaralandırma ve kontrol adımlarıyla kesim işlemleri tamamlanır (Çileroğlu, 2002).
İşaretleme: Kalıp üzerinden dikim için referans alınacak tüm işaretlerin kesim parçalarına aktarılmasıdır. Bunlar model özelliğine göre; pens, yırtmaç, ilik vb. yerler için alınan çıt ve delgi gibi işaretlerdir.
Kesim işlemi giysiye ait her bir parçanın üretime hazır hale
getirildiği tüm aşamaları kapsar.
Numaralandırma: Dikime gönderilecek parçaların karışmaması için model, beden ve parça numarasından oluşan bir kod sistemine göre her bir parçanın etiketle numaralandırılmasıdır. Metolama olarak da isimlendirilir.
Kontrol: Modelin numaralandırılmış tüm parçalarının bir araya getirilerek eşleştirilmesidir.
Kesim işleminde dikkat edilmesi gereken durumlar:
o Kesime başlamadan önce kesim planı kontrol edilmelidir. Doğru bir uygulama için kesim planında bulunan aşağıdaki bilgiler takip edilmelidir:
Kumaş serim planının uzunluğu, genişliği ve kat yüksekliği
Kumaşın rengi ve yönü
Model ve beden numaraları
Kesim numarası ve adedi
Kesim tarihi
o Kesimde kullanılacak makine donanımı doğru hazırlanmalıdır. Bıçaklar keskin olmalı, bıçak hızı kumaş özelliğine ve pastal yüksekliğine göre ayarlanmalıdır.
o Kesim sırasında kumaş katları arasında kayma olmamalıdır. Bu nedenle kumaş ve katları kesim işlemi yapılırken desteklenmelidir. Tüm katlardaki parçaların kesildiği kontrol edilmelidir.
o Kalıp kenar çizgileri takip edilmelidir. Kalıp paylarını değiştirmeyecek ve ölçü kaybı oluşturmayacak hassasiyette kesim yapılmalıdır.
o Kalıp üzerinde bulunan ve üretim için gerekli olan çıt, delgi vb. tüm işaretler kumaşa aktarılmalıdır.
Kesim Makineleri
Beden seri çeşitliliğinin bulunmadığı, model açısından adet bazında yapılacak kesim işlemlerinde kesim makasları kullanılır. Bu tür uygulamalarda kumaş ve kalıbın sabitlenmesi, kalıp işaretlerinin kumaşa aktarılması şeklindeki işlemler kesici tarafından yapılır. Bu nedenle sabitleme için toplu iğneler ve yüzey türüne göre kaymayı önleyici çeşitli alet ve ağırlıklar kullanılır. İşaretleme için sabun, işaret kalemi, rulet ve yuvarlak kesiciler kullanılır.
Numune üretimi dâhil olmak üzere düşük, orta ve yüksek kapasitede yapılacak kesim işlemlerinde el ve bilgisayar kontrollü kesim makineleri kullanılır.
El kontrollü kesim makineleriyle yapılan işlemlerde ya kesici ya da kumaş hareketli pozisyondadır. Bilgisayar kontrollü sistemlerde ise kesim işlemleri bir yazılım programı kontrolünde yürütülür.
El Kontrollü Kesim Makineleri
Bıçak hareket kapasitesine bağlı olarak ortalama yüksekliklerdeki kumaş katlarını kesmek için kullanılır. Katlar arasında ulaşılamayan ve kesilemeyen parçalar kalabilmektedir. Taşıma, az yer kaplama ve bıçak boyutlarını
değiştirebilme gibi kolaylıkları bulunmasına rağmen; kesim kapasitesi nedeniyle verimi düşük, zaman alan ve hata payı bulunan sonuçları vardır.
El kesim motorları, hızar ve kesim presleri
el kontrollüyle kullanılan kesim
makineleridir.
El Kesim Motorları:
o Model kesim motorları: Numune kesimi ya da az sayıdaki tek kat yapılacak kesimler için uygundur. Astar ve tela gibi ince yüzeyleri kesmek için de kullanılabilir. Düz ve döner bıçaklı türleri bulunur. Döner bıçaklı motorların bıçak özelliğine bağlı olarak üst ve alt katlardaki parçalar arasında kesim farkı oluşur. Bu nedenle ince yüzeylerin kesiminde daha kullanılışlıdır.
o Dik kesim motorları: İnce, orta ve kalın tüm yüzeylerinkesiminde kullanılabilir. 25 mm yüksekliğindeki kumaş katlarına kadar kesim yapılabilir. Değiştirilebilen bıçaklar sayesinde parça detayları daha net kesilir. Hız ve dönüş ayarlı çeşitleri vardır.
Hızar: Her türlü yüzeyin kesiminde kullanılabilir ancak kumaşı bıçak etrafında rahat hareket ettirilebilmek için kumaş katlarının kaba parçalara ayrılmış olması gerekir. Hassasiyet gerektiren küçük parçaların kesiminde kullanılır. Kumaş, kesim bıçağının kesim yönü etrafında hareket ettirilir.
Kesim presleri: Küçük parçaların kesiminde kullanılır ve kaliteli, seri ve hızlı sonuçlar alınır. Kumaş parçalarını üzerine yerleştirilen kalıplara uygulanan basıncın etkisiyle etrafından keser.
Görsel 6.7. El Kontrollü Kesim Makineleri
Bilgisayar Kontrollü Kesim Makineleri
Kesim işlemi, bir bilgisayar yazılımı aracılığı ile bir operatör kontrolünde kumanda edilerek makinedeki kesici başlıklar tarafından yapılır. CAD sistemleriyle birlikte kullanılabildikleri için yerleşim planıyla başlayıp, kumaş serimi başta olmak üzere kesimhanede yapılan tüm uygulamalar birlikte yürütülür.
Tam otomatik kesim makineleri: Kesim masası, transfer masası, kesim kafası, bilgisayar ve kumanda paneli şeklindeki bölümlerden oluşur.
o Farklı tür ve kalınlıklardaki tüm yüzeylerin kesiminde kullanılabilir.
o Kumaş, malzeme, zaman ve enerjiden tasarruf sağlar.
o İş kapasitesi ve verimliliği arttırır.
o Yüksek kapasiteli üretimler için yüksek hassasiyetli ve hatasız kesim yapar.
o Dikimhanedeki verimliliğe katkı sağlar.
Cep uygulamaları için bu ünitedeki kalıplar kullanılarak anlatılan
kesim işlemleri tamamlanmalı ve parçalar dikime hazır
hale getirilmelidir.
Kumaşlar kenarı kesim masasına paralel olacak
ve ters yüzü üstte kalacak şekilde
serilmelidir.
Görsel 6.8. Bilgisayar Kontrollü Kesim Makineleri
KUMAŞ SERİM VE KESİM UYGULAMALARI
Bu bölümde - Aplike Cep, - Körüklü Cep, - Yan Cep, - Gizli Cep,
kalıplarını kullanarak kumaş serim ve kesim konusundaki temel becerilerinizin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çeşitli cep çalışmaları yönelik serim ve kesim işlemlerini, anlatılan uygulama adımlarını takip ederek hazırlayabilirsiniz.
Kesim uygulamalarında yapılacak işlemler Ünite 7 Cep Uygulamaları’ndaki çalışmaların ön hazırlık aşamasıdır. Serim ve kesim işlemleri tamamlanarak cep parçaları dikim uygulamalarına hazır hale getirilmelidir.
Kullanılacak araç-gereç ve malzemeler:
EK-1 Aplike cep, EK-2 Körüklü cep, EK-3 Yan cep ve EK-4 Gizli cep kesim kalıpları (Kalıplar dikiş paylıdır)
Dokuma kumaş (Amerikan bezi, patiska, poplin vb.) beyaz
Dokuma kumaş (Amerikan bezi, patiska, poplin vb.) renkli
Bez tela (beyaz)
Makas, cetvel, işaret sabunu/kalemi, toplu iğne
Aplike Cep
o Çalışmada tek kat serim yapılacaktır. Kumaşları, ütüleyin ve kenarları kesim masasına paralel, tek kat ve ters yüzü üstte kalacak şekilde serin.
o EK-1 (a), (b) ve (c)’deki kalıpları dış çizgilerindenkeserek hazırlayın(Görsel 6.9).
Görsel 6.9. Kalıpların Kesime Hazırlanması
Kalıplar üzerindeki düz boy iplik işareti dikkate
alınarak, kumaş kenarına paralel olacak
şekilde hizalanmalı ve yerleştirilmelidir.
EK-1(a) ile verilen yerleşim kalıbının kesim
yapılacak dış kenar çizgileri bulunmamaktadır.
Ekteki boyutuyla olduğu gibi kullanılacaktır.
o Kalıpları düz boy iplik yönü doğrultusunda kumaşa yerleştirin. Kaymaması için toplu iğne ile birbirine sabitleyin. Aplike cep yerleşim kalıbının beyaz; aplike cep kalıbının ise renkli kumaşa yerleştirildiğini kontrol edin (Görsel 6.10.).
Görsel 6.10. Kalıpların Kumaşa Yerleştirilmesi
o Kalıplar üzerindeki işaretleri kumaş yüzeyine işaretleyin.Bunlar; Görsel6.11’de gösterilenyerleşimkalıbı üzerindeki ortaişaretleri veaplikecebinyerleştirileceği noktaları göstere delgi işaretleridir.
o Aplike cep kalıbındaki orta işaretleri, ana hatları belirten delgi noktaları, cep ağzı temizleme payı ile dikiş payı çıtlarını kumaş yüzeyine işaretleyin (Görsel 6.11.).
Görsel 6.11. Çıt ve İşaretlerin Alınması
o Kalıpların dış kenarlarını kumaş yüzeyine çizin. Kalıpları kumaş yüzeyinden çıkarıp, alınan tüm işaretleri kesim parçalarının içine aktarın (Görsel 6.12.).
Kumaş kenarına paralel. Kumaş kenarına paralel.
Kumaş serimi kumaşın ters yüzünde
yapılmalıdır.
Kalıplardan kumaş yüzeyine alınan çıt ve
işaretlerin kesim sırasında parçanın dışında kalmaması için,
kesim parçasının içine doğru taşınması
gereklidir.
Görsel 6.12. İşaretlerin Kesim Parçalarına Aktarılması
o Görsel 6.13’deki gibi kalıp dış çizgilerinin etrafından cep parçalarını kesin.
Görsel 6.13. Cep Parçalarının Kesilmesi
Körüklü Cep
o Kumaşları ütüleyerek kesime hazırlayın. Kumaş kenarları kesim masasına paralel olacak ve ters yüzü üstte kalacak şekilde hizalayın.
o EK-2 (a) ve (b) kalıplarını dış çizgilerindenkeserek hazırlayın(Görsel 6.14.).
Görsel 6.14. Kalıpların Kesime Hazırlanması
Sağ ve sol tarafı simetrik olduğu için orta hattı kumaş katlı
hazırlanan kalıplar, kesimde kumaşın katlı
olan kenarına hizalanarak yerleştirilir.
Kumaş katlı kesim yapılan parçalar üzerindeki çıt ve işaretler mutlaka parçanın diğer tarafına
aktarılmalıdır.
o Kalıpları düz boy iplik yönü doğrultusunda yerleşim parçası düz; körüklü cep ve kapağını orta hatları kumaş katına denk gelecek şekilde yerleştirin.
Görsel 6.15. Kalıpların Kumaşa Yerleştirilmesi
o Kalıplar üzerindeki orta işareti, cep ve kapak yerleşim noktaları, cebin körük ve cep ağzı temizle payları ile dikiş payı çıtlarını kumaşa işaretleyin (Görsel 6.16.).
o Kalıpları dış hatlarından kumaş yüzeyine çizin. Alınan tüm işaretleri kesim parçalarının içine aktarın (Görsel 6.16.).
Görsel 6.16. Çıt ve İşaretlerin Alınarak Parçaların İçine Aktarılması o Görsel 6.17’deki gibi dış çizgilerin etrafından cep parçalarını kesin. Cep ve cep kapağındaki işaretleri parçaların diğer tarafına aktarın (Görsel 6.17.)
Görsel 6.17. Parçalarının Kesilerek İşaretlerin Diğer Yöne Aktarılması
Yan Cep
o Kumaşları ütüleyerek kesime hazırlayın. Kumaş kenarları kesim masasına paralel olacak ve ters yüzü üstte kalacak şekilde hizalayın. Her iki kumaşı da tek kat serim yapın.
o EK-3 (a), (b), (c) ve (d)’de verilen kalıpları işaret edilen çizgilerden keserek yan cep kesim kalıplarını hazırlayın (Görsel 6.18.).
Görsel 6.18. Kalıpların Kesime Hazırlanması
o Görsel 6.19’da gösterildiği gibi yerleşim, yan cep karşılığı ve pervaz kalıplarını renkli; alt ve üst cep torbalarını beyaz kumaşa düz boy iplik yönü doğrultusuna dikkat ederek kumaşa yerleştirin. Kalıp hizalarının kaymaması için kumaşla birbirine tutturun.
Görsel 6.19. Kalıpların Kumaşa Yerleştirilmesi
o Kalıplarüzerindekidikiş payıçıtlarınıkumaş yüzeyineişaretleyin.Yerleşimkalıbı ve cep torbalarındaki pervaz yerleşimi için kullanılacak olan kontrol çıtlarını (X) işaretleyin (Görsel 6.20.).
Görsel 6.20. Çıt ve İşaretlerin Alınması
o Kalıplardan kumaşa taşınan tüm işaretleri Görsel 6.21’deki gibi parçaların içine aktarın. Dışçizgilerininetrafındancepparçalarını keserek kumaştanayırın.
Görsel 6.21. İşaretlerin Kesim Parçalarına Aktarılarak Parçaların Kesilmesi
Gizli Cep
o Kumaşları ütüleyerek kesime hazırlayın. Kumaş kenarları kesim masasına paralel olacak ve ters yüzü üstte kalacak şekilde hizalayın.
o EK-4 (a), (b), (c) ve (d)’de verilen kalıpları işaret edilen çizgilerden keserek yan cep kesim kalıplarını hazırlayın (Görsel 6.22.).
Görsel 6.22. Kalıpların Düzenlenerek Kumaşa Yerleştirilmesi
o Görsel 6.23’te gösterildiği gibi yerleşim kalıbı sağ ve sol; cep torbası alt ve üst parçalardan oluştuğu için çift kat serim yapılacaktır. Cep ağzı karşılığı ise tek kat serim yapılacaktır.
o Kalıplarüzerindekidikiş payıçıtlarınıkumaş yüzeyineişaretleyin.Cep ağzı başlangıç ve bitiş mesafesini işaret eden kontrol çıtlarını alın (Görsel 6.23.).
o Kalıpları dış kenarlarından kumaş yüzeyine çizin. Kalıpları kumaş üzerinden ayırdıktan sonra alınan tüm işaretleri 6.23’deki gibi cep parçalarının içine aktarın.
Görsel 6.23 Çıt ve İşaretlerinin Alınarak Parçaların İçine Aktarılması
o Parçaları keserek kumaştan ayırın. (Görsel6.24.).
Görsel 6.24. Cep Parçalarının Kesilmesi
Bireysel Etkinlik •Çizgili, kareli, ekoseli ve desenli kumaşlar kullanarak cep çalışmalarına ait kalıplarla serim ve kesim işlemleri uygulayınız.
• Kullandığınız kumaşların yüzey tasarımındaki özelliklere göre parçalar arasındaki desen devamlılığını sağlamaya dikkat ediniz.
Ö ze t
•KUMAŞ SERİMİ
•Serim, kumaşı yapısal özelliğine uygun şekillerde kesime hazırlama işlemidir.
•Yüzey, kalıp ve modelin yapısal özelliklerine uygun olan serim yöntemi kullanılır.
•Kumaş Serim Yöntemleri
•Yüzeyin tür, genişlil, iplik ve doku yönüne; kalıbın simetri veya asimetrik olma özelliklerine; modelin simetrik veya asitmetrik olma şeklindeki yapısal özelliklerine bağlı olarak kumaşlar tek ve çift taraflı serim yapılır.
•Tek taraflı serim: Kumaş tek veya çift yüzlü olacak şekilde serim yapılır.
•Tek yüzlü; Kumaş tek yönde ve yüzler serimin tek katına doğru bakacak şekilde serilir. Doku yönü olan kumaşlarda, asimetrik modellerde ve kalıp simetrisi açık kullanılarak uygulanır.
•Çift yüzlü; Kumaş tek yönde ve yüzler birbirine bakacak şekilde serilir. Doku yönü olan kumaşlarda, simetrik modellerde ve kalıp simetrisi kapalı kullanılarak uygulanır.
•Çift taraflı serim: Kumaş tek veya çift yüzlü olacak şekilde serim yapılır.
•Tek yüzlü; Kumaş sağ ve sol yönlere doğru, yüzler serimin tek katına bakacak şekilde serilir. Doku yönü olan kumaşlarda, asimetrik modellerde ve kalıp simetrisi açık kullanılarak uygulanır.
•Çift yüzlü; Kumaş sağ ve sol yönlere doğru, bir katta yüzler diğer katta tersler birbirine bakacak şekilde serilir. Doku yönü olmayan kumaşlarda, simetrik modellerde ve kalıp simetrisi kapalı kullanılarak uygulanır.
•Serim yapılırken; serimden önce kumaşların yapısal özelliklerine göre çeşitli testlerin yapılmış olduğu, serim uzunluk ve yüksekliğinin yerleşim planına uygunluğu, kumaş yüzeyinde çeşitli hataların olup olmadığı, kumaşın düz ve ters yönünün doğru belirlendiği, kumaşın iplik yönü doğrultusunda serildiği, kumaş kenarlarının serimde hizalandığı, kumaşın doğru bir gerilimle serildiği, kumaşın yapısal özelliklerine uygun şekilde serildiğine dikkat edilmelidir.
•Çizgili kumaşlar: doku yönüne dikkat edilerek çizgiler her katta üst üste denk gelecek şekilde, kalıplar orta hatlarından sağ ve sol simetri parçalar arasında yatay veya dikey yönde çizgi devamlılığı sağlanacak şekilde serilir.
•Kareli veya ekoseli kumaşlar: doku yönü ve birim boyutuna dikkat edilerek kare ve çizgileri kalıp orta hatlarından sağ ve sol simetriyi, parçalar arasında yatay veya dikey yönde birim devamlılığı sağlanacak şekilde serilir.
•Desenli kumaşlar: doku yönü ve birim boyutuna dikkat edilerek desen birimlerindeki tekrar, boyut ve dağılımına uygun olarak devamlığı ve bütünlüğü sağlanacak şekilde serilir.
•Doku yönlü kumaşlar: yüzeyindeki ışık, gölge ve belirli bir doğrultudaki akış yönüne dikkat edilerek serim yapılır.
•Kumaş seriminde kullanılan masalar: Sabit, konveyörlü hava sistemli ve iğneli masalardır.
•Kumaş Serim Teknikleri
•Elle serim
•Karşılıklı en az iki kişinin kumaş toplarını elle çekerek kesim masasına iletmesiyle katlar oluşturacak şekilde kumaşı serme şeklidir.
•Elle serimde; kumaş serme, açma, kumaş katlarını açma ekipmanları ile elle serim makineleri kullanılır.
•Elle serim makineleri; serim masası üzerindeki rayda el kuvvetiyle sürülerek kumaşın rulosundan akışı sağlanarak çalışır. Pastal boyunca ileri ve geri çekilerek kumaş katları oluşturulur.
Öz et (de vamı)
•Makine ile serim
•Kumaş serim işleminin tamamen makine donanımına dayalı olarak uygulandığı kumaş serme şeklidir.
•Makine ile serimde; yarı otomatik, tam otomatik ve bilgisayar destekli serim makineleri kullanılır.
•KUMAŞ KESİMİ
•Giysi modeline ait kalıplarn adet ve parça sayısına göre serimi yapılmış kumaş üzerinden kesilmesiyle elde edilen parçalara kesim parçası, yapılan işleme ise kumaş kesimi denir.
•Kesim işlemleri giysiye ait her bir parçanın üretime hazır hale getirilinceye kadar ki tüm aşamaları kapsar. Astar ve tela kesimi gibi ön işlemler ile telalama kesim işlem süreci içerisinde uygulanır.
•Kesim işleminden sonra işaretleme, numaralandırma ve kontrol adımları izlenerek kesim süreci tamamlanır.
•İşaretleme: Kalıp üzerindeki pens yeri, dikiş payı veya kontrol çıtları, cep yeri, yırtmaç boyu vb. şekildeki tüm bilgi ve işaretlerin kesim parçalarına aktarılmasıdır.
•Numaralandırma: Kesim parçalarının karışmaması için parçaların model, beden ve parça numarasına göre kodlu bir sistemle etiketlenmesidir.
•Kontrol: Numaralandırılmış model parçalarının bir araya getirilerek eşleştirilmesidir.
•Kesim yapılırken; Model teknik föyünde bulunan kumaş serim planının uzunluk, genişlik ve yükseklik, kumaş renk ve yön tanımlama, model, beden ve kesim numarası ile kesim tarihi kontrol edilmeli ve işlem sırasında takip edilmelidir.
•Kesim Makineleri
•El Kontrollü Kesim Makineleri:
•El kesim motorları; model kesim, dik kesim; hzır ve kesim presleri kullanılır.
•Bilgisayar Kontrollü Kesim Makineleri:
•Bir bilgisayar yazılımı aracılığı ile operatör kontrolünde kumanda edilerek kesimin makinedeki kesici başlıklar tarafından yapıldığı makinelerdir.
•Kesim masası, transfer masası, kesim kafası, bilgisayar ve kumanda paneli şeklindeki bölümlerden oluşur.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Hangisi serimde dikkate alınan yüzeyin yapısal özelliklerden biri değildir?
a) Yüzeyin türü b) Yüzeyin genişliği c) Yüzeyin uzunluğu d) İplik yönü e) Doku yönü
2. Aşağıdakilerden hangisi kumaşın iki yönlü yerleştirilerek, bir katta yüzler diğer katta tersler birbirine bakacak şekilde serildiği yöntemidir?
a) Tek yüzlü çift taraflı serim b) Yüz yüze çift taraflı serim c) Tek ve yüz yüze çift taraflı serim d) Tek yüzlü tek taraflı serim e) Yüz yüze tek taraflı serim
3. Aşağıdakilerden hangisi kumaş serim yöntemi belirlenirken dikkate alınan yapısal özellikler arasında yer almaz?
a) Yüzey malzemesinin yapısal özellikleri b) Kalıpların yapısal özellikleri
c) Modelin yapısal özellikleri
d) Serim masasının yapısal özellikleri
e) Tekstil yüzey tasarımının yapısal özellikleri
4. Aşağıdakilerden hangisi “kumaş rulosundaki akışın serim masası üzerinde bulunan rayda el kuvvetiyle itilerek sağlandığı, ileri ve geri çekme hareketi sayesinde kumaş katlarının oluşturulduğu” kumaş serim makinesidir?
a) Yarı otomatik serim makinesi b) Tam otomatik serim makinesi c) Otomatik serim makinesi
d) Bilgisayar destekli serim makinesi e) Elle serim makinesi
5. Aşağıdakilerden hangisi desen devamlılığı açısından dikkat gerektiren çizgili, kareli ve ekose desenli kumaşlar ile saten, şifon ve astar gibi kaygan yüzeylerin serim işlemlerinde kullanılan bir masa türüdür?
a) Sabit masalar b) Konveyörlü masalar c) Hava sistemli masalar d) İğneli masalar
e) Transfer masaları
6. Aşağıdakilerden hangisi kumaşın bıçağın kesim yönü doğrultusunda hareket ettirilmesi prensibine dayalı olarak çalışan bir kesim makinesi çeşididir?
a) Hızar
b) Düz bıçaklı kesim motoru c) Döner bıçaklı kesim motoru d) Kesim presi
e) Dik kesim motoru
7. Aşağıdakilerden hangisi elle serim işlemlerini kolaylaştırmak amacıyla kullanılan kumaş serme ekipmanlarından biridir?
a) Kumaş teknesi b) Kumaş askısı c) Döner askı
d) Pastal altı işaretleme kağıdı e) Çakıştırma levhası
8. Aşağıdakilerden hangisi aplike ve körüklü cep kesiminde ceplerin yerleşim alanını belirlemek için kalıplardan kesim parçalarına aktarılması gereken işarettir?
a) Kontrol çıtı b) Orta işareti c) Delgi işareti d) Dikiş payı çıtı e) Düz boy iplik işareti
9. Aşağıdakilerden hangisi tam otomatik serim makinelerinde kullanılan kumaş serme ekipmanıdır?
a) Pastal altı işaretleme kağıdı b) Pastal üstü işaretleme kağıdı c) Delikli pastal altı işaretleme kağıdı d) Düz pastal üstü işaretleme kağıdı e) Vakum naylonu
10. Aşağıdakilerden hangisi kesim süreci içerisinde yapılan metolama adımında yapılan uygulamadır?
a) Model, beden ve parça numarasına göre parçalar numaralandırılır.
b) Dikim için referans alınacak tüm işaretler kesim parçalarına aktarılır.
c) Astar ve tela gibi yardımcı malzemeler kesilir.
d) Parçalara tela yapıştırılır.
e) Numaralandırılmış tüm parçaların bir araya getirilerek eşleştirilir.
Cevap Anahtarı 1.c, 2.b, 3.d, 4.e, 5.d, 6.a, 7.d, 8.c, 9.e, 10.a
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Bowles, M., and Isaac, C. (2012). Digiral Textile Design. London: Laurence King Publishing.
Cole, J., and Czachor, S. (2009). Professional Sewing Technigues for Designers. USA: Fairchild Books
Çeğindir, N. Y. (2017). 100 Soruda Giysi Mimarisi. Gazi Kitabevi: Ankara.
Çileroğlu, B. (2002). Hazır Giyim Üretiminde Kesimhane ve Kesim Bilgileri.
İstanbul: YA-PA Yayınları.
EK-1 (a), (b), (c): Aplike Cep Kalıpları. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
EK-2 (a), (b): Körüklü Cep Kalıpları. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
EK-3 (a), (b), (c), (d): Yan Cep Kalıpları. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
EK-4 (a), (b): Gizli Cep Kalıpları. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
Görsel 6.1. Dijital Baskı Tekniğinde Giysi Kalıplarının Düzenlenmesi. Wong, A. (2010). The Queen of the Prints. https://augustinewong.wordpress.com/page /13/ adresinden 27.07.2021 tarihinde erişildi.
Görsel 6.2. Çizgili Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
Görsel 6.3. Kare ve Ekoseli Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
Görsel 6.4. Desenli Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
Görsel 6.5. Doku Yönlü Kumaşlarda Serim ve Kalıp Yerleşimi. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
Görsel 6.6. Kumaş Serim Makineleri. Kesimhane Kataloğu. (2018).
http://www.tetas.com.tr/pdf%20dosyalar/KESIMHANE%20KATALOGU%202 018.compressed.pdf adresinden 27.07.2021 tarihinde erişildi.
Görsel 6.7. El Kontrollü Kesim Makineleri. Kesimhane Kataloğu. (2018).
http://www.tetas.com.tr/pdf%20dosyalar/KESIMHANE%20KATALOGU%202 018.compressed.pdf adresinden 27.07.2021 tarihinde erişildi.
Görsel 6.8. Bilgisayar Kontrollü Kesim Makineleri. https://astasjuki.com/
bullmer-procut-d8003-yuksek-performansli-80-cmlik-otomatik-kesim-makinasi- cutter adresinden 27.07.2021 tarihinde erişildi.
Görsel 6.9. ve Görsel 6.24. arası: Atölye Çalışmaları. (Aslı Aygün Ocak, 2021).
Öz, C. ve Çileroğlu, B. (2021). Disiplinlerarası Yaklaşımla Temel Dikim Tekniklerinin Farklılaştırılması: Tekstil Yüzey Tasarımında Örnek Uygulamalar. Tekstil ve Mühendis, 28 (122), 121-133 https://dergipark.org.tr/tr/pub/teksmuh /issue/63469/960747 adresinden 10.07.2021 tarihinde erişildi.
