TÜRKİYE DE HAYVANSAL ÜRETİM ve ÜRETİMDE EGEMENLİK. Prof. Dr. Numan AKMAN A. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü

(1)

Prof. Dr. Numan AKMAN

ÜRETİMDE EGEMENLİK ve

TÜRKİYE’DE HAYVANSAL ÜRETİM

(2)

• Egemenlik : Egemen olma durumu

• Milletin ve onun tüzel kişiliği olan devletin yetkilerinin hepsi, hükümranlık, hâkimiyet

• Egemen: Yönetimini hiçbir kısıtlama veya denetime bağlı olmaksızın sürdüren, bağımlı olmayan, hükümran, hâkim,

• Sözünü geçiren, üstünlük kazanan.

Güncel Türkçe Sözlük

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım Prof. Dr.Numan AKMAN 2

(3)

TARIMSAL ÜRETİMDE EGEMENLİK

• Üretimi hiçbir kısıtlama veya denetime tabii olmaksızın sürdürebilmek,

• Üretim süreçlerinde bağımlı olmama hali

• Üretimde bağımsız olma durumu

YETERSİZ TARIMSAL ÜRETİM BAĞIMLILIK MI?

ÜRETİM UNSURLARININ BİR BÖLÜMÜNÜ

BAŞKA ÜLKELERDEN SAĞLAMAK BAĞIMLILIK MI ?

KAÇAKÇILIĞI ENGELLEYEMEMEK EGEMENLİK Mİ?

(4)

“gıda güvensizliği bakımından dünyada durum 2011”

raporunda yer alan değerlendirmelere göre_1

• Afrika kıtasındaki ülkelerden özellikle ithalata

bağımlı olanlar, gıda krizi ve ekonomik krizlerden çok olumsuz etkilenmektedirler.

• Gıdada yüksek ve dalgalı fiyat gelecek yıllarda da devam edecektir.

• Fiyat dalgalanmaları küçük çiftçiler ve fakir tüketicileri hızla daha da yoksullaştırmaktadır.

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım

4

Rapor , Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) öncülüğünde Dünya Gıda Programı (WFP) ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD )’ın katılımıyla hazırlanmıştır.

http://www.fao.org/docrep/014/i2330e/i2330e.pdf ( The State of Food Insecurity in The World-2011)

Prof. Dr.Numan AKMAN

(5)

“gıda güvensizliği bakımından dünyada durum 2011”

raporunda yer alan değerlendirmelere göre_2

• Kısa süreli bile olsa, özellikle çocukluk dönemindeki yetersiz

beslenme, hayatın ileri dönemlerini de olumsuz etkilemektedir.

Çocukluk döneminde yetersiz

beslenenlerin ekonomik gelişim süreci de yavaşlamaktadır ^.

Rapor , Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) öncülüğünde Dünya Gıda Programı (WFP) ve

Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD )’ın katılımıyla hazırlanmıştır.

(6)

“gıda güvensizliği bakımından dünyada durum 2011”

raporunda yer alan değerlendirmelere göre_2

• Yüksek gıda fiyatı, kısa sürede gıda güvensizliğini daha kötü hale getirmektedir.

• Gıda fiyatlarının yükselmesi, bu alana yeni yatırımlar yapılmasına imkân sağlayabilir .

• YENİ YATIRIMLAR FİYATLARI DÜŞÜRÜR MÜ?

• YENİ YATIRIMLAR KİMLER TARAFINDAN HANGİ ÜLKELERE YAPILACAKTIR?

• BAŞKA ÜLKELERİN GIDA ÜRETİMİNE YÖNELİK YATIRIMLARI, ÖRNEĞİN TÜRKİYE’DE UCUZLUK YARATIR MI?

6

Rapor , Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) öncülüğünde Dünya Gıda Programı (WFP) ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD )’ın katılımıyla hazırlanmıştır.

http://www.fao.org/docrep/014/i2330e/i2330e.pdf ( The State of Food Insecurity in The World-2011)Prof. Dr.Numan AKMAN

(7)

Gıda fiyatları İndeksi, 2000-2004=100

202,5 154,8

197,4 221,3

224,1 330,8

50 100 150 200 250 300 350

2006 2008 2010 2011

Gıda Et

Süt Hububat

Yağ Şeker

(8)

8

Açlık her yerde mi?

(9)

• YETERLİ BESLENMEYİ HAK EDENLER?

• Dünyadaki her insan ?

• Bir ülke ya da bölgedeki bütün insanlar?

• Ayrıcalıklı gruplar?

• Karşılığını ödeyebilenler?

• ?

HER İNSAN

• AÇLIĞI HAK EDENLER

• Bir ülke ya da bölgedeki bütün insanlar?

• Karşılığını ödeyemeyenler

• Kötü yönetilenler

• ?

HİÇ KİMSE

(10)

Kişi başına enerji ve protein üretimi_2007

Enerji, kalori /kişi/gün Protein, g/kişi/gün Toplam Hayvansal

Toplam Hayvansal

kalori % g %

Dünya 2798 481 17,2 77,1 29,8 38,7

Az gelişmiş ülkeler 2162 146 6,8 53,5 10,5 19,7

Afrika 2462 183 7,4 62,4 13,4 21,5

Asya 2668 402 15,1 72,3 23,4 32,3

Türkiye 3517 417 11,9 100,0 27,3 27,3

Amerika 3216 756 23,5 92,6 51,5 55,6

Avrupa 3406 942 27,7 102,2 57,7 56,5

AB 3466 1024 29,6 105,6 62,1 58,8

Okyanusya 3182 1022 32,1 104,5 68,0 65,0

ABD 3748 1028 27,4 113,6 73,1 64,3

2011 Başkent Öğretmenevi-13ANKARA 10

http://faostat.fao.org/site/610/default.aspx#ancor

Prof. Dr.Numan AKMAN A.Ü. Ziraat Fakültesi

(11)

Kişi başına günlük protein ve enerji tüketimi bakımından 177 ülke içerisinde Türkiye’nin yeri

Hayvansal

Sıra, büyükten küçüğe 101 104

Dünya ortalaması 100 ise 92 87

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım 2011 Başkent Öğretmenevi-13ANKARA

Protein Enerji

Toplam

Sıra, büyükten küçüğe

31 14

Dünya ortalaması 100 ise

130 126

(12)

Hayvansal Protein üretimi _Matematik Puanı

12

350 400 450 500 550

M A T E M A T İK B A Ş A R I P U A N I

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Kişi başına hayvansal protein üretimi, gram/gün

TÜRKİYE

R ²⁼ 0.441

http://faostat.fao.org/site/610/default.aspx#ancor ve http://www.oecd.org/dataoecd/34/60/46619703.pdf’den sağlanan verilerden hesaplanmıştır

Kişi Başına hayvansal protein üretimi, gram /gün

Ma tem atik başarı puanı

(13)

Hayvansal Protein üretimi _Fen başarı Puanı

350 400 450 500 550

F E N B İL İM LE R İ P U A N I

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Kişi başına hayvansal protein üretimi, gram/gün

TÜRKİYE

R ²⁼ 0.426

http://faostat.fao.org/site/610/default.aspx#ancor ve http://www.oecd.org/dataoecd/34/60/46619703.pdf’den sağlanan verilerden hesaplanmıştır

Ma tema ti k başarı pu anı

Kişi Başına hayvansal protein üretimi, gram /gün

(14)

ÜRETİM ve TÜKETİM HAYVANSAL ÜRETİM=

f (hayvan sayısı,hayvan başına verim)

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım 14

Kişi başına HAYVANSAL ÜRÜN ÜRETİMİ=

HAYVANSAL ÜRETİM MİKTARI/ Nüfus Kişi başına HAYVANSAL ÜRÜN TÜKETİMİ=

HAYVANSAL ÜRETİM+İTHALAT-İHRACAT

N Ü F U S

(15)

HAYVAN VARLIĞI VE

HAYVANSAL ÜRETİM

(16)

YIL Sığır Koyun Ankara Keçisi Kıl Keçisi Manda

1928 6.934 13.632 3.170 8.936 795

1940 9.759 26.272 5.501 11.395 947

1950 10.123 23.083 3.966 14.498 948

1960 12.435 34.463 5.995 18.636 1.140

1970 12.756 36.471 4.443 15.040 1.117

1980 15.894 48.638 3.658 15.385 1.031

1984 12.410 40.391 1.973 11.127 544

1990 11.377 40.553 1.279 9.698 371

1995 11.789 33.791 714 8.397 255

2000 10.761 28.492 373 6.828 146

2005 10.526 25.304 233 6.285 105

2007 11.037 25.462 191 6.095 85

2008 10.860 23.975 158 5.435 86

2009 10.724 21.750 147 4.981 87

2010 11.423 23.090 153 6.141 85

2010/1984 92.0 57.2 7,7 55.2 15.6

2010/1995 96.8 68.3 21,4 73.1 33.3

Türkiye Hayvan Varlığı (1000 baş)

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım 16

(17)

Türkiye Hayvan varlığının değişimi, 1991= 100 olduğunda

95,0

57 64

13 23

0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

SIĞIR KOYUN KIL KEÇİ

ANKARA KEÇİSİ

MANDA

(18)

Dünya hayvan varlığının değişimi, 1991= 100 olduğunda

18

125,1

106,3 147,4

91,0

80,0 90,0 100,0 110,0 120,0 130,0 140,0 150,0 160,0

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

MANDA SIĞIR KEÇİ KOYUN

(19)

Üretim, (1000 ton) ve nüfus (1000 kişi)

Yıllar Kırmızı et

Kanatlı eti

Toplam et

Toplam

süt Yumurta Nüfus

1991 835 409 1.244 10.241 479 56.055

1994 788 482 1.271 10.561 615 58.837

1997 788 474 1.256 10.075 756 61.582

2000 784 662 1.446 9.792 844 64.252

2003 742 903 1.652 10.613 792 66.873

2006 826 937 1.763 11.950 733 69.395

2009 865 1326 2.190 12.544 865 72.050

2010 781 1.445 2.227 13.608 740 73.003

(20)

Türkiye’nin hayvansal ürünler

üretiminin değişimi (1991 yılı =100)

20

25 100 175 250 325 400

1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2010

Kırmızı et Kanatlı eti Toplam et Toplam süt Yumurta

(21)

Türkiyede hayvansal protein kaynakları ve toplamda payı , N Akman tarafından tahmin edilmiştir (2009)

Yumurta 3,20 g 11,5%

Deniz ürünleri

3,5 g 12,5%

Et 8,58 g 30,8%

Süt 12,6 g 45,2%

Sütün payı: ABD %30, AB : %34

Etin Payı: ABD %56, AB: %48

(22)

Çeşitli türlerden sağlanan kişi başına süt üretimi, kg

Yıllar Koyun Keçi Sığır Manda Toplam

1991 20,1 6,0 153,7 2,9 182,7

1994 16,9 5,0 155,2 2,4 179,5

1997 13,4 4,0 144,8 1,4 163,6

2000 12,1 3,4 135,9 1,0 152,4

2003 11,5 4,2 142,3 0,7 158,7

2006 11,5 3,7 156,6 0,5 172,2

2009 10,2 2,7 160,8 0,5 174,1

2010 11,2 3,7 171,0 0,5 186,4

**2009*100**

1991 50,7 44,7 104,6 15,6 95,3

**2010*100**

1991 55,7 61,7 111,3 17,2 102,0

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım 22 Prof. Dr.Numan AKMAN

(23)

Kişi başına süt üretimi, kg/yıl

20,1 16,9 13,4 12,1 11,5 11,5 10,2 11,2

153,7 155,2 144,8 135,9 142,3 156,6 160,8 171,0

182,7 179,5

163,6

152,4 158,7

172,2 174,1 186,4

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

1 2 3 4 5 6 7 8

Koyun Keçi Sığır Manda Toplam

(24)

Çeşitli türlerden sağlanan kişi başına kırmızı et üretimi, kg

Yıllar Koyun Keçi Sığır Manda Toplam

1991 5,0 1,1 8,6 0,2 14,9

1994 4,3 0,9 8,0 0,2 13,4

1997 3,8 0,8 8,1 0,1 12,8

2000 3,5 0,7 7,9 0,1 12,2

2003 2,9 0,7 7,5 0,1 11,1

2006 2,7 0,6 8,5 0,1 11,9

2009 2,4 0,5 9,0 0,1 12,0

2010 1,86 0,3 8,5 0,05 10,7

**2009*100**

1991 48,2 43,7 105,4 26,1 80,5

**2010*100**

1991 37,2 29,1 98,5 25,0 71,7

(25)

Kişi başına et üretimine çeşitli türlerin katkısı, kg/yıl

5,0 4,3 3,8 3,5 2,9 2,7 2,4 1,9

1,1

0,9 0,8 0,7

0,7 0,6 0,5

0,32

8,8

8,2 8,2 8,0

7,5 8,6 9,1

8,5 14,9

13,4 12,8

12,2

11,1 11,9 12,0

10,7

0 2 4 6 8 10 12 14 16

1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2010

Koyun Keçi Sığır +manda Toplam

(26)

Kişi başına kırmızı et ve kanatlı eti üretimi, kg/yıl

26

14 ,9 13,4 12 ,8 12 ,2 11 ,1 11,9 12 ,0 10 ,7

7, 3 8,2 7, 7 10, 3 13, 5 13, 5 18, 4 19, 8

22,2 21,6

20,4

22,5

24,7 25,4

30,4 30,5

0 4 8 12 16 20 24 28 32

1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2010

Kırmızı et Kanatlı eti Toplam et

(27)

Kişi Başına Et, Süt ve Yumurta üretimi

Yıllar Kırmızı et Kanatlı eti

Toplam et

Toplam süt

Yumurta,

adet Nüfus

1991 14,9 7,3 22,2 182,7 136,8 56 055

1994 13,4 8,2 21,6 179,5 167,3 58 837

1997 12,8 7,7 20,4 163,6 196,3 61 582

2000 12,2 10,3 22,5 152,4 210,2 64 252

2003 11,1 13,5 24,7 158,7 189,4 66 873

2006 11,9 13,5 25,4 172,2 169,1 69 395

2009 12,0 18,4 30,4 174,1 192,0 72 050

2010 10,7 19,8 30,5 186,4 162,2 73 003

2009*100

1991 80,5 251,5 136,7 95,3 140,3 128,5

2010*100

1991 71,8 271,2 137,4 102,0 118,6 130,2

(28)

Türkiye’de bal ve gıda olarak tüketilmeyen bazı hayvansal ürünler üretimi, ton

Bal Yaş İpek

Kozası Yapağı Kıl Tiftik 1991 54655 1353 60492 3955 1379

2000 61091 60 43140 2697 421

2005 82336 157 46176 2654 302

2007 81364 125 46751 2.536 237

2009 82003 136 40270 2002 174

2010 81115 126 42823 2607 200

2009*100

1991 150,0 10,1 66,6 50,6 12,6

2010*100

1991 148,4 9,3 70,8 65,9 14,5

(29)

TÜRKİYE’DE KOYUN KEÇİ VE MANDA SAYISI HIZLA AZALMIŞTIR.

SIĞIR SAYISINDA ÖNEMLİ BİR ARTIŞ SAĞLANAMAMIŞTIR

KİŞİ BAŞINA;

SÜT ÜRETİMİ DEĞİŞMEMİŞ

YUMURTA VE TAVUK ETİ ÜRETİMİ ARTMIŞ KIRMIZI ET ÜRETİMİ DÜŞMÜŞTÜR.

SON 20 YILDA;

ÖZET

(30)

• YETKİLİLER KIRMIZI ET FİYATLARININ ARTMASINI

ÜRETİM YETERSİZLİĞİNE DEĞİL SPEKÜLASYONA BAĞLAMIŞ, KESİNLİKLE İTHALAT YAPILMAYACAK TAAHHÜTLERİNDEN

KISA BİR SÜRE SONRA İTHALATA BAŞLANMIŞTIR.

SON 14 AYLIK DÖNEMDE;

147 300 TON SIĞIR ETİ İLE

KASAPLIK OLARAK DEĞERLENDİRİLMEK ÜZERE;

1 365 000 KOYUN VE KUZU,( 788 BİNİ TOPLAM KOYUN SAYISI 1.4 MİLYON OLAN BULGARİSTANDAN- NASIL OLUYORSA ?)

383 000 KASAPLIK VE BESİLİK SIĞIR İTHAL ETMİŞTİR.

30

http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul

(31)

TÜRKİYE TARİHİNDE İLK DEFA RESMİ OLARAK 2010 VE 2011 YILLARINDA KURBANLIK HAYVAN İTHAL ETMİŞTİR

KOYUN, KEÇİ ^VE SIĞIR İLE ET İTHALATINA ÖDENEN DÖVİZ

1.63 MİLYAR DOLAR OLMUŞTUR.

http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul

(32)

KISACA;

TÜRKİYE

YETERSİZLİKTEN

MUHTAÇLIĞA MI

TAŞINIYOR?

(33)

Türkiye’de durum- ^GENEL

• OLABİLDİĞİNCE İTHALAT

• Üretici örgütlenmesini etkisizleştirme

• Büyük işletmeyi her şeyin çözümü görme

• Sermaye ağırlıklı tarımsal üretim

• Devlet arazilerinin dağıtımı

• Toprak mülkiyetini değiştirme

YENİ TİP FEODALİTE?

(34)

HAYVANSALÜRÜNLER* DIŞİ TİCARETİ

YIL TOPLAM İhracatın ithalatı

karşılama oranı, İhracat, DOLAR İthalat, DOLAR %

2000 217.111.712 707.407.849 30,7

2001 280.845.953 683.655.404 41,1

2002 293.302.283 944.702.265 31,0

2003 321.740.719 1.031.925.022 31,2 2004 354.315.302 1.092.891.095 32,4 2005 393.502.104 1.003.096.922 39,2 2006 430.890.692 1.110.606.377 38,8 2007 574.472.169 1.256.542.157 45,7 2008 695.485.383 1.188.538.905 58,5

2009 679.783.720 789.986.629 86,1

2010 811.449.938 1.594.646.985 50,9 2011 880.725.511 2.184.127.036 40,3

*Canlı hayvanlar+ Etler ve yenilen sakatat+ Süt ve süt mamulleri,kuş ve kümes hayvanlarının yumurtaları,bal vb.+ Ham postlar,deriler (kürkler hariç) ve köseleler +ipek+ Yün,kıl,at

kılı, bunların iplik ve dokumaları

http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul

(35)

Yenilebilir hayvansal ürünler dış ticareti, dolar

Yıllar

Canlı hayvanlar+Etler ve yenilen sakatat+ Süt ve süt mamulleri,kuş ve kümes hay.yumurtaları,bal vb.

İhracatın ithalatı karşılama oranı, %

İhracat İthalat

2000 37.546.453 70.870.509 53,0

2001 102.235.886 44.881.088 227,8

2002 105.669.305 53.253.923 198,4

2003 105.378.461 64.369.236 163,7

2004 96.023.564 78.834.244 121,8

2005 121.282.432 90.138.113 134,6

2006 139.909.292 93.598.905 149,5

2007 222.038.321 134.672.608 164,9

2008 337.977.412 169.385.031 199,5

2009 429.138.407 152.313.536 281,7

2010 518.800.473 711.531.450 72,9

2011 625.272.265 1.212.802.140 51,6

(36)

Tavuk ürünleri* dış ticareti, Dolar

YIL TAVUK

Yenilebilir hayvansal ürünler dış ticaretinde

tavuğun payı, %

İhracat İthalat İhracat İthalat

2000 9.667.030 4.649.925 25,7 6,6

2001 32.662.349 5.839.459 31,9 13,0

2002 15.896.993 13.078.830 15,0 24,6

2003 27.221.282 10.956.971 25,8 17,0

2004 33.760.166 13.655.917 35,2 17,3

2005 52.207.657 15.277.521 43,0 16,9

2006 45.353.095 7.970.424 32,4 8,5

2007 110.497.242 11.010.852 49,8 8,2

2008 204.552.562 10.744.526 60,5 6,3

2009 277.378.824 10.540.415 64,6 6,9

2010 359.464.273 13.297.563 69,3 1,9

2011 462.957.477 11.295.836 74,0 0,9

36

Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı+ Kuş, kümes hayvanlarının kabuklu- kabuksuz yumurtaları ve yumurta sarıları

http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul

(37)

“Ham postlar,deriler (kürkler hariç) ve köseleler+ipek+Yün,kıl,at kılı:bunların iplik ve dokumaları” dış ticareti, dolar

ihracat ithalat

İhracatın ithalatı karşılama oranı, %

2000 179.565.259 636.537.340 28,2

2001 178.610.067 638.774.316 28,0

2002 187.632.978 891.448.342 21,0

2003 216.362.258 967.555.786 22,4

2004 258.291.738 1.014.056.851 25,5

2005 272.219.672 912.958.809 29,8

2006 290.981.400 1.017.007.472 28,6

2007 352.433.848 1.121.869.549 31,4

2008 357.507.971 1.019.153.874 35,1

2009 250.645.313 637.673.093 39,3

2010 292.649.465 883.115.535 33,1

2011 255.453.246 971.324.896 26,3

(38)

Yıllar Damızlık* Karş.

Oranı

%

Damızlık Yumurta Yum hariç Damızlığı Karşılama Oranı, %

İhracat İthalat İhracat İthalat

2000 1.501.322 31.322.002 4,8 1.478.507 540.831 0,07

2001 10.754.819 21.509.536 50,0 10.416.220 397.820 1,60

2002 4.072.691 25.376.074 16,0 3.242.532 11.148.144 5,83

2003 7.619.851 17.814.412 42,8 6.965.558 7.516.209 6,35

2004 7.139.093 16.874.688 42,3 6.866.569 9.070.268 3,49

2005 10.971.571 21.592.959 50,8 10.441.314 9.374.758 4,34

2006 7.905.578 18.110.113 43,7 7.351.304 4.340.069 4,03

2007 7.377.369 26.283.781 28,1 6.831.510 5.297.341 2,60

2008 20.406.445 41.575.061 49,1 20.051.011 3.854.806 0,94

2009 26.299.393 34.435.864 76,4 25.812.436 4.296.424 1,62

2010 14.046.265 100.357.549 14,0 13.431.237 5.192.057 0,65

2011 19.319.989 220.465.071 8,8 18.548.185 6.109.128 0,36

*At, Eşek, katır ve bardo; Sığır; Tavuk civcivi; kümes hayvanlarının yumurtaları http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul

(39)

Karma yem üretimi, yem ve yem hammaddeleri ithalatı

karma yem üretimi, ton

İTHAL EDİLEN yem ve yem hammaddeleri, ton

İthal

**edilen*100/**

karma yem,

İTHAL EDİLEN yem ve yem hammaddeleri, dolar

2000 6 662 226 2 783 073 41,8 628 614 085

2001 5 178 330 1 407 776 27,2 313 111 440

2002 5 176 081 2 485 824 48,0 461 592 582

2003 5 853 397 3 660 627 62,5 768 099 089

2004 6 905 570 3 707 865 53,7 942 529 981

2005 6 834 273 2 658 172 38,9 880 669 353

2006 7 467 081 2 235 952 29,9 726 708 881

2007 9 152 432 3 613 524 39,5 1 258 978 075

2008 9 560 617 3 517 349 36,8 1 688 757 942

2009 9 419 196 2 678 785 28,4 1 134 616 507

2010 11 501 123 3 784 321 32,9 1 721 830 952

(40)

Sperma, ithalat ve ihracat

Yıl

İhracat İthalat

Mikta

r Dolar Miktar Dolar

2000 ^13.000 ^460.463

2001 ^9.472 ^569.101

2002 ^490.408 ^623.326

2003 ^5.995 ^55.409 ^502.136 ^850.092

2004 ^998.126 ^1.910.100

2005 ^1.593.067 ^3.473.962

2006 ^2.039.407 ^4.429.815

2007 ^3.173.212 ^7.262.604

2008 ^2.333.882 ^5.221.641

2009 ^3.300 ^5.637 ^3.251.991 ^6.989.196

2010 ^9.050 ^46.109 ^3.470.989 ^7.621.646

2011 ^3.900 ^18.139 ^3.172.043 ^8.206.953

http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul

(41)

DURUM NEDİR?

• DAMIZLIKTA

• İŞLEME SANAYİİNDE

• ÖNEMLİ TARIMSAL GİRDİLERİN ÜRETİMİNDE

• PERAKENDE AYAĞINDA

• YAKINDA ÜRETİMDE ???

ÖNCE TEKELLEŞME

ARDINDAN KÜRESELLEŞME

(42)

Durumun iyileştirilmesine Neler Çare Değil ?

• SOSYAL MEHDİCİLİK ÇARE DEĞİL!

• YENİ İSİM ESKİ ANLAYIŞ VE ESKİ YÖNETİM

• Adını değiştir her şey düzelir. Doğru mu?

• Bakanlığı bir mesleğe göre dizayn etmek tutarlı ve doğru bir iş midir?

• İthalat edilecek ürünü kimin seçeceğine ilişkin yasal düzenlemeye ön ayak olanlar,

• Türkiye’yi ithalata mahkum edenler,

• İthal edilecek ürün seçimine gitmek için sıraya girenler aynı teşkilatın elemanları, HATTA AYNI KİŞİLER mi?

(43)

HAYVAN ISLAHI KANUNUNU KALDIRIP,

TARIM BAKANLIĞININ ADINA HAYVANCILIK EKLEYENLERİN

TÜRKİYE’Yİ KURBANLIK İTHALATINA MAHKUM EDENLERLE AYNI OLMASI

ŞAŞIRTICI MIDIR?

(44)

Politika oluşturmaya katkı sağlayacaklar;

• Gıda üretiminin stratejik olduğunu,

• Hayvansal üretimin, başta genel ekonomik durum ve tarımın diğer kollarındaki değişmeler olmak

üzere, çok fazla unsurdan etkilendiğini,

• Kısa vadeli politikaların sonuç vermediğini ve vermeyeceğini,

• Tarımla ilgili kamu otoritesinin yapısı ve isminde şimdiye kadar gerçekleştirilen pek çok değişikliğin başarısızlıkları örtmek ve yeni beklentiler

yaratmaktan öte bir işe yaramadığını,

(45)

Politika oluşturmaya katkı sağlayacaklar;

• Tarım alanındaki istatistiklerin güvenilir

olmadığını, verilen değerlerin genellikle iyimser tahminler olarak ele alınması gerektiğini,

• Türkiye'nin nüfusunu yeterli düzeyde

besleyecek, hatta daha fazlasını üretecek

potansiyele sahip olduğunu kabul ederek işe

başlamalıdırlar.

(46)

Öneriler_1

• Mevcut canlı hayvan ve et ithalatı politikasından vazgeçilmeli, ithalat durdurulmalıdır.

• Tarım istatistiklerinin doğru ve güvenilir olması sağlanmalıdır.

• Sığır, koyun ve keçi sayısını artırılmalıdır.

(47)

• TÜRKİYE TARIMINI ŞİRKETLERE DAYANDIRACAK POLİTİKALARDAN KAÇINILMALIDIR. ŞİRKET TARIMI ÜRETİMDE TEKELLEŞMENİN ÖNEMLİ

BİR AYAĞIDIR

• Günümüzde süt işleyen, süt ve yem üreten sanayicinin

“Yem almayandan süt satın alınmaz” dayatması olumsuz değişimin habercisi olarak

görülmelidir.

(48)

Üretim, işleme ve pazarlama ayaklarında tekelleşmeyi önleyen, süt ve et sanayinin

ülke geneline yayılmasını teşvik eden yasal düzenlemeler yapılmalıdır

KOOPERATİFLEŞME TEŞVİK

EDİLMELİ, KOOPERATİFLERİN ET VE SÜT İŞLEME SANAYİSİNDE YER ALMALARI SAĞLANMALIDIR.

YOKSA ?

(49)

• Büyük işletmelerin sayısının artması ve sermaye ağırlıklı yatırımların

çoğalması;

– Çiftçinin üretimi bırakmasına,

– Yabancı sermayenin ağırlık kazanmasına, – Kırsalda yaşayan nüfusun ve istihdamın

düşmesine,

– Tekelleşmeye ve

– Toprakların hızla el değiştirmesine yol açar.

Ürün fiyatları istenilen seviyelere düşmez

ve üretim arzulanan hızda artırılamayabilir.

(50)

REKABET Mİ, OLİGOPOL YAPI MI?

• 17.11.2011 tarihli toplantısında Rekabet

Kurulunca 11-57/1510-538 sayı ile aşağıdaki nihai karar alınmıştır:

• Rekabet Kurulu, iki büyük et üreticisi Pınar ve Namet'e rekabet cezası kesti. Danıştay yolu açık olan karara göre, Pınar 511.7 bin

lira, Namet ise 782.5 bin lira ödeyecek.

(51)

• İşletme sayısı zamanla azalacaktır.

Fakat bunu hızlandıracak

uygulamalardan kaçınılmalıdır.

• Her bölgede inek başına yüksek süt verimi hedeflenmemelidir.

• Başta Doğu Anadolu Bölgesi’nde

olmak üzere sığır sayısını artıracak tedbirler belirlenmeli ve hemen

uygulamaya sokulmalıdır.

(52)

• Üretim sistemlerini saptayıp buna uygun genotipler geliştirmek kamu ve ilgili sivil toplum kuruluşlarının öncelikli görevi

sayılmalıdır.

• Etçi sığır ırklarının yaratabileceği sorunlar şimdiden dikkate alınmalı ve üretici

uyarılmalıdır.

• Süt fiyatını istikrara kavuşturacak ve

üreticinin yaşam seviyesini yükseltecek politikalar geliştirilmelidir.

• Yem bitkileri üretimi etkin biçimde teşvik edilmeli meralardan azami ölçüde

yararlanacak yollar bulunmalıdır.

7. Gıda Mühendisliği Kongresi 24-26 Kasım ⁵² 2011 Başkent Öğretmenevi-13ANKARA

(53)

• Hayvan hastalıklarıyla mücadele gerçek anlamda sürdürülmeli ve

Türkiye Hayvan hastalıkları cenneti olmaktan kurtarılmalıdır.

• Örgütlenmeye özel önem verilmeli, neyi nasıl yapacağı belli olmayan, kamu

yöneticilerinin sivil toplum oyuncakları örgütler oluşturmayı “üreticilerin

örgütlenmesi” sanma yanılgısından

vazgeçilmelidir ^.

(54)

• Üreticinin ürününün değerini almasını sağlayacak

pazarlama koşulları, gelişmiş tüm ülkelerde de olduğu

gibi, “serbest piyasa koşullarına rağmen”

sağlanmalıdır ^.

(55)

İTHALAT VE TEMELSİZ

DESTEKLERDEN, ÖZELLİKLE FAİZSİZ KREDİ VE VARLIKLIYI

ÖZENDİREN UYGULAMALARDAN, VAZGEÇİLMELİ

İTHALAT DEĞİL İHRACAT

HEDEFLENMELİDİR.

(56)

Amaç belirlemek;

• Kim/kimler tarafından?

• Hedef kitle ? BÖLGE, SINIF, ÜLKE, DÜNYA ???

Örnek

Amaç: üretim ünitelerini büyütmek Gerekçe : maliyetleri düşürmek Sonuç:

TÜRKİYE DE HAYVANSAL ÜRETİM ve ÜRETİMDE EGEMENLİK. Prof. Dr. Numan AKMAN A. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü

Prof. Dr. Numan AKMAN

ÜRETİMDE EGEMENLİK ve