Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni 9 Aralık 2013 / 49

(1)

İzlem Erdem - Bölüm Müdürü izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müdür Yrd.

figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Müdür Yrd.

ozgur.demirtas@isbank.com.tr

Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni 9 Aralık 2013 / 49

Türkiye İş Bankası A.Ş. - İktisadi Araştırmalar Bölümü

Geçtiğimiz hafta yurtiçinde en önemli gündem maddesini enflasyon verileri oluşturdu. Uluslararası piyasaların odağında ise tarım dışı istihdam verileri başta olmak üzere ABD’de açıklanan makroekonomik veriler yer aldı. Fed’in para politikasının yönünü tayin etmek açısından söz konusu veriler önemini koruyor.

Yurtiçinde Kasım ayında TÜFE aylık bazda %0,01’lik artış ile beklentilerin altında kalırken, ÜFE %0,62 yükseldi. Baz etkisinin yanı sıra TÜFE’deki aylık artışın beklentilerin altında gerçekleşmesinin etkisiyle yıllık enflasyon %7,32 düzeyine geriledi. ÜFE’deki yıllık artış ise %5,67 seviyesinde gerçekleşti. Kasım ayında enflasyonun beklentilerin altında gerçekleşmesinde gıda ve alkolsüz içecekler fiyatlarındaki düşüş etkili oldu. Öte yandan, giyim ve ayakkabı grubunda mevsimsel faktörler nedeniyle yükselen fiyatlar enflasyonu yukarı yönde etkiledi. TCMB, Aralık ayı başında LPG fiyatlarında gözlenen artışın enerji grubunda yıllık enflasyonu belirgin oranda yükseltebileceğini belirtti.

TCMB'nin %6,8 olan yılsonu enflasyon tahmininin gerçekleşme olasılığı düşük görülürken döviz kurlarındaki mevcut seyir de göz önünde bulundurulduğunda TCMB'nin temkinli duruşunu koruyarak sıkı para politikasını sürdürmesi bekleniyor.

Markit’in açıkladığı verilere göre, Türkiye’nin imalat PMI endeksi Kasım ayında 55’e yükselerek Mart 2011’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı. Bu gelişmede, yeni siparişlerdeki hızlı artış etkili oldu. Öte yandan, Ekim ayında sanayi üretimi yıllık bazda %2’lik artış beklentisine karşılık %0,5 azaldı.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi aylık bazda %3,1 gerilerken, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise yıllık bazda %0,7 arttı.

Geçen hafta Hazine’nin gerçekleştirdiği gösterge tahvilin yeniden ihracında ortalama bileşik faiz %9,12 ile beklentilerin bir miktar üzerinde gerçekleşti. 10 yıl vadeli tahvil ihracında da ortalama bileşik faiz öngörüleri aşarak

%9,47 seviyesinde gerçekleşti. Hazine gerçekleştirdiği bu iki ihraç ile toplamda 3,2 milyar TL borçlanarak Aralık ayı

programını tamamladı. ABD'nin yakın zamanda tahvil alımlarını azaltabileceği yönündeki beklentilerin sabit getirili kıymetlere ilgiyi azaltmasına paralel olarak faiz oranları tahminlerin hafif üzerinde oluştu.

TCMB tarafından açıklanan verilere göre, finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı Eylül ayında aylık bazda 1,4 milyar USD daralarak 164,4 milyar USD düzeyinde gerçekleşti. Kısa vadeli net döviz pozisyonu açığı aynı dönemde 2,9 milyar USD azalırken, kısa vadeli yükümlülüklerin toplam yükümlülüklerdeki payı gerilemeye devam ederek %36 düzeyine indi.

Moody's tarafından geçen hafta yayımlanan raporda, Türkiye'nin gerek iç siyaset gerekse jeopolitik açıdan risk algısındaki artışa karşı duyarlı olduğu belirtildi. Dış dengesizlikler sürdüğü müddetçe ödemeler dengesine ilişkin faktörlerin Türkiye'nin kredi notundaki artışı kısıtlayacağı belirtilirken, bu hassasiyetlerin yapısal olarak azaltılması ve Türkiye'nin rekabetçiliğinin daha da iyileştirilmesi halinde kredi notunun yükselmesi yönünde baskı oluşabileceği belirtildi. Moody's GSYH’nin 2013’te %3,5, önümüzdeki yıl

%3,7 büyüyeceğini, cari açığın GSYH'ye oranının 2013’te

%7,6, 2014'te %7 olacağını öngörüyor. Ayrıca Moody's, Fed’in tahvil alımlarını azaltmasından en çok dış kırılganlığı yüksek gelişmekte olan ülkelerin etkilemesini beklediğini ancak Türkiye özelinde tahvil alımlarının azaltılmasının etkilerinin kısa ömürlü olacağını belirtti. Türkiye'nin 2009 resesyonundan bu yana sermaye akışlarındaki oynaklığa karşı güçlendiği belirtilirken, Türkiye ekonomisinin tahvil alımlarının azaltılması halinde ortaya çıkacak finansman güçlüklerini orta vadede aşacak ölçüde tampon içerdiği vurgulandı.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch ise, yayımladığı raporda hızlı kredi artışının bazı gelişmekte olan ülkeler için bir risk unsuru olarak görüldüğünü belirtti. Fitch kredi büyüme hızının yüksek olduğu Türkiye ve Latin Amerika ülkelerinde aktif kalitesindeki bozulmanın yönetilebilir olduğunu ifade etti. Öte yandan, gelişmekte olan ülkelerde Haftaya Bakış

Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr

İlker Şahin - Uzman ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzman Yrd.

ahmet.asarkaya@isbank.com.tr KAPANIŞ VERİLERİ (6 Aralık)

BIST-100 : 73.378 EUR/USD : 1,3703 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,33

USD : 2,0219 USD/JPY : 102,90 Altın (USD/ons) : 1.228,24

EURO : 2,7741 Petrol (USD/varil) : 111,71 EMBI - Türkiye (baz puan) : 286

(2)

yüksek faiz düzeyine ve cari açığa yönelik değerlendirmelerde bulunan Fitch, Türkiye ve Endonezya'da aşağı yönlü risklerin arttığını dile getirdi.

ABD’de geçtiğimiz hafta açıklanan makroekonomik veriler genel olarak ekonomik aktiviteye dair olumlu bir görünüm sundu. Kasım ayında ISM imalat endeksi beklentilerin üzerinde gerçekleşerek Nisan 2011'den bu yana en yüksek seviyesine yükseldi. Markit’in açıkladığı imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) de aynı dönemde artış kaydetti. ADP özel sektör istihdamı 215 bin kişi ile piyasanın en olumlu tahmin değerinin de üzerinde artarak işgücü piyasasına ilişkin olumlu beklentileri destekledi. Ülkede yeni konut satışları da tahminleri aşarak konut sektöründe iyileşmenin sürdüğüne işaret etti. ISM hizmetler endeksi ise, beklentilerin bir miktar altında gerçekleşse de endeksin yeni siparişler alt kaleminin yüksek oranda büyümesi olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi. Diğer taraftan, Beige Book da ABD ekonomisine yönelik iyimser beklentilere destek sağladı. ABD’de haftalık işsizlik maaşı başvuruları Kasım ayının son haftasında 298 bin kişi ile beklentilerin oldukça altında gerçekleşirken, 3. çeyrek büyümesi daha önce açıklanan %2,8 seviyesinden %3,6’ya revize edildi. Yukarı yönlü revizyon daha çok stoklardaki artıştan kaynaklanırken, kişisel tüketim harcamalarındaki artış revizyonla birlikte

%1,4’ten %1,5 seviyesine yükseldi.

Geçtiğimiz haftanın en önemli gündem maddesi olan tarım dışı istihdam verileri, ABD’de işgücü piyasasına ilişkin olumlu bir görünüme işaret etti. Tarım dışı istihdam artışı Kasım ayında 203 bin kişi ile beklentileri aşarken, işsizlik oranı da

%7’ye geriledi. İstihdam artışına ek olarak işgücüne katılım oranının da %63’e yükselmesi, iktisadi faaliyette gözlenen toparlanmanın işgücü piyasalarına yansımaya başladığına işaret etti. Ayrıca, Reuters/Michigan Tüketici Güven Endeksi Aralık ayında beklentileri aşarak son beş ayın zirvesine çıktı.

Böylece, Fed’in 18 Aralık’taki toplantısından önce açıklanan veriler genel olarak olumlu oldu.

Kasım'da Euro Alanı’nda imalat PMI endeksi Haziran 2011'den bu yana en yüksek seviyede açıklanarak bölge ekonomisindeki toparlanmanın devam ettiğine işaret etti.

Perakende satışlar ise, Ekim ayında değişim göstermeme beklentisine karşılık %0,2 oranında azalarak son haftalarda bölge ekonomisine yönelik güçlenen iyimser beklentilerin bir miktar bozulmasına neden oldu. Bölgede Kasım ayında hizmet sektörü PMI ise tahminlerin üzerinde gerçekleşti.

Geçtiğimiz hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) beklentilere paralel hareket etti ve mevcut para politikasında herhangi bir değişikliğe gitmedi. Para politikası toplantısının ardından yaptığı konuşmada ECB Başkanı Draghi, enflasyonun 2014 ve 2015 yıllarında %2 olan hedef seviyenin altında seyretmesini beklediklerini ifade etti. Bölge ekonomisine yönelik ekonomik tahminlerini de revize eden ECB, 2014 yılı için enflasyon tahmini %1,3’ten %1,1’e indirirken, 2015 yılı için de %1,3 olarak açıkladı. 2014 yılına ilişkin ekonomik büyüme tahmini ise %1’den %1,1’e yükseltildi. ECB Kasım ayında gerçekleştirdiği bir önceki para politikası toplantısında gecelik borç verme faizi olan politika faizini %0,5’ten

%0,25’e indirmişti.

2 Haftalık Veri Gündemi

Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni

9 Aralık 2013

Dönemi Piyasa Beklentisi

9 Aralık TÜİK Sanayi Üretim Endeksi Ekim aylık -%3,1*

Japonya GSYH Büyüme Verisi 2013 3. Çeyrek yıllıklandırılmış %1,1*

Çin Üretici Fiyat Enflasyonu Kasım yıllık -%1,4*

Çin Tüketici Fiyat Enflasyonu Kasım yıllık %3,0*

Almanya Sanayi Üretimi Verisi Ekim aylık %0,8

10 Aralık TÜİK GSYH Büyüme Verisi 2013 3. Çeyrek yıllık %4,1

Çin Sanayi Üretimi Verisi Kasım yıllık %10,1

11 Aralık TCMB Ödemeler Dengesi İstatistikleri Ekim

Almanya Tüketici Fiyat Enflasyonu Kasım yıllık %1,3

12 Aralık ABD Perakende Satışlar Verisi Kasım aylık %0,6

13 Aralık TCMB Beklenti Anketi Aralık

Japonya Sanayi Üretim Endeksi Ekim

ABD Üretici Fiyat Enflasyonu Kasım aylık -%0,1

(*) Gerçekleşme Verileridir.

(3)

Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni

3

Hisse Senedi Piyasaları Tahvil-Bono Piyasaları

Kaynak: Borsa İstanbul, İktisadi Araştırmalar Bölümü * Gösterge tahvilin beklenen enflasyona göre hesaplanan reel faizidir.

Geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde ABD’de olumlu açıklanan ISM imalat verisi nedeniyle hisse senedi piyasasında satışlar görüldü. ISM imalat verisi sonrasında Fed’in varlık alım programını beklenenden erken azaltabileceği görüşü hisse senedi piyasasını hafta boyunca baskı altında tuttu. Haftanın son günlerinde açıklanan ABD büyüme ve tarım dışı istihdam verileri de bu görüşü desteklerken, hisse senedi piyasasında satışların sürmesine neden oldu. Ayrıca, hafta içinde bankacılık hisselerinde destek noktalarının kırılması da satışların artmasında etkili oldu. Ancak, haftanın son gününde kapanışa doğru düşük seviyelerden gelen tepki alımları nedeniyle yukarı yönlü bir hareket yaşandı. Bu gelişmelerle BIST-100 endeksi haftalık bazda %3,1 oranında gerileyerek haftayı 73.378 puandan kapattı.

ABD’de olumlu açıklanan ISM imalat verisinin ardından yurtiçi tahvil piyasasında satışlar görüldü. Olumlu açıklanan veriler Fed’in varlık alım programını beklenenden önce azaltacağı görüşünü desteklerken yurtiçinde de faizlerin yükselmesine neden oldu. Hafta içinde açıklanan ABD büyüme verisi ve ABD tarım dışı istihdam verisinin ardından satışların devam ettiği görülürken, Cuma günü kapanışa doğru tahvil piyasasında yukarı yönlü yaşanan hareket dikkat çekti.

7 Ekim 2015 itfa tarihli gösterge tahvilin faizi bir önceki haftaya göre 21 baz puan yükselerek Cuma gününü

%9,33’ten kapattı.

2,43 9,33

-2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0

Ara.12 Oca.13 Şub.13 Mar.13 Nis.13 May.13 Haz.13 Tem.13 Ağu.13 Eyl.13 Eki.13 Kas.13 Ara.13

Gösterge Tahvil Faizi ve Beklenen Reel Faiz (%)

Gösterge Tahvil Faizi Beklenen Reel Faiz * 70.000

71.000 72.000 73.000 74.000 75.000 76.000 77.000

0 1.000 2.000 3.000 4.000

29.Kas 02.Ara 03.Ara 04.Ara 05.Ara 06.Ara Borsa İstanbul - BIST

İşlem Hacmi (milyon TL) BIST-100 Endeksi (sağ eksen)

9 Aralık 2013

29.Kas 6.Ara Değişim (%)

BIST- 100 75.748 73.378 -3,13

BIST- 30 92.364 89.409 -3,20

BIST- Sınai 69.229 67.185 -2,95

BIST- Hizmetler 55.746 53.874 -3,36

BIST- Mali 102.179 99.242 -2,87

BIST ENDEKSLERİ

8,0 8,5 9,0 9,5 10,0

1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 5 Yıl 10 Yıl

TL Getiri Eğrisi (%)

29 Kasım 06 Aralık

(4)

Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni

4

Döviz Piyasaları Eurotahvil Piyasaları

ISM imalat endeksi verisinin ABD’de imalat sanayinin Nisan 2011’den bu yanan en hızlı şekilde genişlediğine işaret etmesinin ardından Fed’in varlık alımlarını azaltmaya tahmin edilenden erken başlayabileceği yeniden gündeme geldi. Buna bağlı olarak Dolar, gelişmekte olan para birimleri karşısında değer kazandı.

Perşembe günü ABD’de büyüme verisinin beklentilerin üzerinde açıklanması da Dolar’ı desteklerken, Cuma günü olumlu açıklanan tarım dışı istihdam verisine rağmen Dolar’ın gelişmekte olan ülke para birimlerine karşı değer kaybettiği gözlendi. Bu gelişmede, ABD’de enflasyon rakamlarının düşük seviyelerde seyretmesinin Fed’in varlık alımlarını azaltmada acele etmeyebileceğine işaret etmesinin Dolar’daki artışı sınırlaması etkili oldu. Bu gelişmeler paralelinde EUR/USD paritesi haftayı %0,8 yükselişle 1,3703 seviyesinden kapattı.

Yurtiçinde ise, yurtdışına paralel şekilde hareket eden USD/TL hafta başında oldukça yükselse de, TL hafta sonuna doğru kayıplarının bir kısmını telafi etti. USD/TL haftayı %0,2 yükselişle 2,0219 seviyesinden kapattı. TL, Euro karşısında da değer kaybetti ve Cuma günü kapanışta 2,7741 değerini aldı.

Geçtiğimiz hafta eurotahvil piyasasında dalgayı bir seyir izlendi. Hafta başında ABD’de açıklanan ISM imalat endeksinin ekonomik aktivitede iyileşmeye işaret etmesi, bu durumun da Fed’in genişlemeci para politikasından çıkış konusunda elinin güçlendiği algısını desteklemesi gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde satışa neden oldu.

Öte yandan haftanın son günlerinde beklentilerin üzerinde açıklanan ABD büyüme ve tarım dışı istihdam verilerine karşın gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde alımlar görüldü.

Bu gelişmeler sonrasında gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 3 puan gerileyerek 356 baz puan olurken, Türk eurotahvillerinin risk primi de 3 puan düştü ve 286 baz puan seviyesinde gerçekleşti.

Kaynak: Reuters, JP Morgan

29.Kas 6.Ara Değişim (%)

Dolar 2,0176 2,0219 0,21

Euro 2,7420 2,7741 1,17

Sepet (¹) 2,3798 2,3980 0,76

EUR/USD Paritesi 1,3589 1,3703 0,84

USD/JPY Paritesi 102,41 102,90 0,48

(¹) 0,5 USD + 0,5 EUR

DÖVİZ KURLARI

9 Aralık 2013

150 200 250 300 350 400 450

EMBI+ ve Türkiye Spread (baz puan)

EMBI+ Türkiye

600 620 640 660 680 700 720 740

1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5

EMBI+ Endeks ve ABD Tahvil Getirisi

ABD 10 Yıllık Tahvil Faizi (%) EMBI+ (Sağ Eksen) 80

85 90 95 100 105 110

1,25 1,27 1,29 1,31 1,33 1,35 1,37 1,39

Pariteler

EUR/USD USD/JPY (Sağ Eksen)

(5)

Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni

5 Emtia Piyasaları

Petrol fiyatları geçtiğimiz hafta dalgalı ancak yukarı yönlü bir seyir izledi. ABD büyüme verisinin beklentilerin üzerinde açıklanması petrole olan talebin artacağı şeklinde yorumlanırken petrol fiyatlarını yukarı yönlü etkiledi. Benzer şekilde, Çin dış ticaret verisi de petrol fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Öte yandan, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) hafta içinde gerçekleştirdiği toplantıda üretim seviyelerini sabit tutmasına karşın önümüzdeki yıl artışa gidilebileceğinden söz edilmesi petrol fiyatlarındaki yükselişi bir miktar sınırlandırdı. Brent türü petrolün spot fiyatı haftalık bazda

%1,3 oranında yükselişle haftayı USD/varil 111,7 seviyesinden kapattı.

Kaynak: Reuters

Geçtiğimiz hafta atın fiyatları oldukça dalgalı bir seyir izledi. Hafta başında ABD’de olumlu açıklanan verilerin Fed’in varlık alımlarını azaltmaya başlayacağı görüşünü destekler nitelikte olması altın fiyatının hızlı bir şekilde düşmesine neden oldu. Hafta ortasında son beş ayın en düşük seviyesine kadar gerileyen altın fiyatları, bu seviyelerden gelen tepki alımlarıyla yeniden yükselse de Fed endişelerinin yeniden etkili olmasıyla bu seviyeleri koruyamadı. Öte yandan küresel piyasalarda belirsizliğe ilişkin yaşanan tedirginlik paralelinde güvenli liman olarak kabul edilen altına yönelik talep, altın fiyatlarındaki düşüşü bir miktar sınırladı. Bu gelişmelerle altın fiyatları haftayı %1,9 düşüşle USD/ons 1.228 seviyesinden kapattı.

9 Aralık 2013

111,71

90 95 100 105 110 115 120 125

Brent Türü Petrol Fiyatı (USD/varil)

1.228,24 1.100

1.200 1.300 1.400 1.500 1.600 1.700 1.800

Altın Fiyatı (USD/ons)

(6)

Haftalık Ekonomi ve Finans Bülteni

6 Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.

İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.

9 Aralık 2013