YARGITAY KARARLARI T.C. YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ ESAS NO : 2001/14555 KARAR NO : 2002/203 TARÝH :

(1)

#

T.C.

YARGITAY 9. HUKUK DAÝRESÝ

ESAS NO : 2001/14555 KARAR NO : 2002/203

TARÝH : 15.01.2002

KARAR ÖZETÝ : EMEKLÝLÝK

NEDENÝYLE HÝZMET AKDÝNÝN SON BULMASI - ÝHBAR KIDEM TAZMÝNATI.

Emeklilik nedeniyle hizmet akdinin son bulmasý durumunda, önceki dönem tasfiye edilmiþ olduðundan bu döneme ait ihbar öneli ve tazminatýndan bahsedile- mez.

Emeklilik nedeniyle hizmet akdinin feshinden sonra kýdem tazminatý öden- meksizin çalýþmaya devam edilmiþ olmasý halinde, daha sonra hizmet akdi fesh- edilirse emeklilikten önceki ve sonraki çalýþma sürelerinin toplamý için kýdem tazminatý ödenir. Bu durum yukarýdaki ihbar öneli ve tazminatýndan bahsedil- meme olgusunu deðiþtirmez.

! Verilen ihbar öneli içinde, iþçiye iþ arama izni verilmemiþse, iþçi ihbar tazmi- natýna hak kazanýr.

DAVA : Taraflar arasýndaki ihbar tazminatýnýn ödetilmesi davasýnýn yapýlan yargýlamasý sonunda; ilamda yazýlý nedenlerle gerçekleþen miktarýn faiziyle birlikte davalýdan alýnarak davacýya verilmesine iliþkin hükmün süresi içinde duruþmalý olarak temyizen incelenmesi davalý avukatýnca istenilmesi üzerine dosya incelenerek iþin duruþmaya tabi olduðu anlaþýlmýþ ve duruþma için 15.01.2002 Salý günü tayin edilerek taraflara çaðrý kaðýdý gönderilmiþti.

Duruþma günü davalý adýna avukat ...

geldi. Karþý taraf adýna kimse gelmedi.

Duruþmaya baþlanarak hazýr bulunan avukatýn sözlü açýklamasý dinlendikten sonra duruþmaya son verilerek dosya incelendi, gereði konuþulup görüþüldü:

YARGITAY KARARI :

Davacý iþçi 1995 yýlýnda girdiði ...

A.Þ.'ye ait iþyerinde çalýþmasýný sürdürürken 01.08.1999 tarihinde emekli olmuþ, fakat ayný iþyerinde çalýþmasýný sürdürmüþtür. Emekli olduktan sonra kendisine kýdem tazminatý ödenmemiþtir. Bu þekilde çalýþýrken 25.01.2000 tarihinde tüm haklarý ile davalý þirkete dev- redilmiþtir. Bu þirket tarafýndan da 02.06. 2000 tarihinde sözleþmesi fes- hedilmiþ ve emeklilikten sonraki son dönem için kendisine 4 haftalýk ihbar öneli verilmiþ, ancak her iki þirketteki tüm çalýþma dönemi dikkate alýnarak kýdem tazminatý ödenmiþtir.

Davacý ihbar önelinin eksik verildiðini zira çalýþmasýnýn aralýksýz sürdürüldüðünü iddia ederek ihbar tazminatý isteðinde bulunmaktadýr.

Mahkemece istek gibi ihbar tazminatý- na karar verilmiþtir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, emeklilik olgusu ile davacýnýn önceki dönemi tasfiye edilmiþtir. Bu nedenle ihbar tazminatý ile ilgili istek konusunda bu önceki dönemin dikkate alýnmasý olanaðý yoktur. Bu dönemin sonraki dönemle birleþtirilerek kýdem tazmi- natýnýn davalý iþveren tarafýndan ödenmiþ olmasý sonuca etkili deðildir. Öte yandan sonraki dönem için ihbar önelinin karara uygun þekilde verildiði de düþünülemez.

Zira 4 haftalýk bir önel verilmiþ ise de arama izni kendisine tanýnmýþ deðildir. Bu açýklamalar karþýsýnda davacýnýn son dönem için ihbar tazminatýna hak kazandýðý kabul edilerek, belirlenecek miktar hüküm altýna alýnmalýdýr.

(2)

#

SONUÇ : Temyiz olunan

kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZUL- MASINA, davalý yararýna takdir edilen duruþma avukatlýk parasýnýn karþý tarafa yükletilmesine, peþin alýnan temyiz har- cýnýn istek halinde ilgiliye iadesine 15.01.2002 günü oybirliðiyle karar verildi.

T.C.

YARGITAY ÝLAMI

ESAS NO : 2001/20035 KARAR NO : 2002/718 KARAR TARÝHÝ : 24.01.2002

KARAR ÖZETÝ : TÝSDE DÜZEN- LENEN ÝÞ GÜVENCESÝ TAZMÝNATI - KÖTÜNÝYET TAZMÝNATI

Toplu iþ sözleþmesinin 14. maddesinde öngörülen sendika üyesi iþçilerin güvencesi ile ilgili düzenlemeye dayanýlarak bir nevi haksýz fesih tazminatý istenilmiþ ise de, öngörülen koþullarýn gerçekleþmediði dosya içeriðinden anlaþýlmaktadýr. Mahkemece bu koþullarýn gerçekleþtiði kabul edilerek 12 aylýk ücret tutarýnda tazminata karar verilmiþ, ancak bunun gerekçeleri göste- rilmemiþtir. Gerekçe bulunmadýðý için temyiz incelemesi gereði þekilde yapýlama- maktadýr. Bu itibarla, 14. maddedeki koþullar üzerinde ayrý ayrý durularak bun- larýn hangilerinin gerçekleþtiði gösterilmek suretiyle sonuca gidilmelidir. Bölge Çalýþma Müdürlüðü raporu ile birlikte deðer- lendirilme yapýlarak bu husus açýk ve net bir þekilde belirtilmelidir. Yapýlan inceleme sonunda 12 aylýk tazminat koþulu gerçek- leþmediði sonucuna varýlmasý halinde,

1475 s. Ýþ Kanununun 13. maddesinin sondan bir önceki fýkrasýna göre olayda iþ- verenin kötüniyetli olup olmadýðý irdelen- melidir. Gerçekten çoðun içinde az da vardýr kuralý doðrultusunda bu incele- menin yapýlmasý zorunludur. Kötüniyet bakýmýndan da davacý ve diðer iþçilerin sözleþmelerinin feshinden önceki tarihlerde iþyerinde kaç kiþinin çalýþtýðý, bunlarýn yerine yeni iþçi alýnýp alýnmadýklarý, alýnan iþçilerin çýkarýlan iþçilerin iþini yapýp yap- madýklarý belirlenmelidir.

DAVA : Davacý, ihbar ve ký- dem tazminatý, ikramiye, ücret farký ile giyim yardýmýnýn ödetilmesine karar ve- rilmesini istemiþtir.

Yerel mahkeme, isteði kýsmen hüküm altýna almýþtýr.

Hüküm süresi içinde, davalý tarafýn- dan temyiz edilmiþ olmakla dosya incelendi gereði konuþulup düþünüldü:

YARGITAY KARARI:

Davacý iþçi ve arkadaþlarý hizmet akdinin feshinden sonra Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Ýzmir Bölge Müdür- lüðüne baþvurarak iþveren hakkýnda þikayette bulunmuþlardýr. Bu þikayet üze- rine anýlan Müdürlükçe müfettiþ kanalýyla soruþturma yapýldýðý anlaþýlmakla birlikte soruþturma evraký ve bunun sonucunda düzenlenen rapor dosyaya konulmamýþtýr.

Öncelikle bu eksiklik giderilerek tüm dosya içeriðiyle birlikte bir deðerlendir- meye tabi tutulmalýdýr.

Toplu iþ sözleþmesinin 14. maddesinde öngörülen sendika üyesi iþçilerin güvencesi ile ilgili düzenlemeye dayanýlarak bir nevi haksýz fesih tazminatý istenilmiþ ise de, öngörülen koþullarýn gerçekleþmediði dosya içeriðinden anlaþýl- maktadýr. Gerçekten anýlan maddede

Anayasa ve yasalar ile iþçilere tanýnmýþ bulunan haklara gerek doðrudan doðruya

(3)

#!

ve gerekse dolaylý olarak ihlal olunamaz.

Ýþçilerin iktisap etmiþ olduklarý ücret- lerinden her ne sebeple olursa olsun bir indirim yapýlamaz. Ýþçinin ücret statüsünde ödeme þeklinde unvan, kademe ve derecelerinde ve saire þart- larýnda iþçi aleyhine bir deðiþiklik yapýla- maz. Bu maddeye aykýrý olarak iþten çýkardýðý iþçiye 12 aylýk ücreti tutarýnda tazminat ödenir þeklinde bir kurala yer verilmiþtir. Mahkemece bu kuraldaki koþullarýn gerçekleþtiði kabul edilerek 12 aylýk ücret tutarýnda tazminata karar ve- rilmiþ ise de, bunun gerekçeleri göste- rilmemiþtir. Gerekçe bulunmadýðý için temyiz incelemesi gereði þekilde yapýla- mamaktadýr. Bu itibarla 14. maddedeki koþullar üzerinde ayrý ayrý durularak bun- larýn hangilerinin gerçekleþtiði gösterilmek suretiyle sonuca gidilmelidir. Bölge Çalýþ- ma Müdürlüðü raporu ile birlikte deðer- lendirilme yapýlarak bu husus açýk ve net bir þekilde belirtilmelidir. Yapýlan inceleme sonunda 12 aylýk tazminat koþulu gerçek- leþmediði sonucuna varýlmasý halinde, 1475 s. Ýþ Kanununun 13. maddesinin sondan bir önceki fýkrasýna göre olayda iþ- verenin kötüniyetli olup olmadýðý irdelen- melidir. Gerçekten çoðun içinde az da vardýr kuralý doðrultusunda bu incele- menin yapýlmasý zorunludur.

Kötüniyet bakýmýndan da davacý ve diðer iþçilerin sözleþmelerinin feshinden önceki tarihlerde iþyerinde kaç kiþinin çalýþtýðý, bunlarýn yerine yeni iþçi alýnýp alýnmadýklarý, alýnan iþçilerin çýkarýlan iþçi- lerin iþini yapýp yapmadýklarý belirlenmelidir. Ýþçilerin bir kýsmýnýn davalý belediyenin 18/20 hissesine sahip olduðu ... Ltd. Þti. iþyerinde çalýþtýðý görülmek- tedir. Bu pay oranýnýn çok yüksek olmasý sebebiyle bir bakýma belediyeye ait iþyeri sayýlabileceði hatýra gelmektedir. Bu konunun da üzerinde durularak ayrý bir

iþyeri mi yoksa belediyeye ait bir iþyerimi olduðu sorunu açýkça çözümlenmelidir.

Belediyeye ait olduðu kabul edildiði takdirde orada geçen çalýþma ve kýdem süreleri doðal olarak dikkate alýnacaktýr.

Yukarýda açýklanan konular üzerinde durularak kararýn bozulmasý gerekmiþtir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararýn yukarýda gösterilen sebepten BOZUL- MASINA, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, 24.01.2002 gününde oybirliði ile karar verildi.

T.C.

YARGITAY ÝLAMI

KARAR ÖZETÝ : ÜCRET ARTIÞI Davalý iþveren ile iþyerinde çalýþan bir kýsým iþçiler arasýnda 01.01.1994- 31.12.1994 dönemini kapsayan plafon iþ sözleþmesi imzalanmýþsa da, davacý iþçi ile iþveren arasýnda baðýtlanan böyle bir sözleþme bulunmamaktadýr. Bu nedenle, anýlan sözleþmeye dayanarak ücret artýþý ile ilgili olarak taleplerde bulunulamayacaðý gibi, plafon iþ sözleþmesinin 26. maddesinde mali hükümlerin 01.01.1994- 31.12.1994 tarihleri arasýnda geçerli olduðu, 01.01.1995 tarihinden itibaren mali hükümlerin yeniden belirleneceði öngörüldüðüne göre, bu nedenle de dava konusu fark isteklere hak kazanýlmasý olanaðý bulunmamaktadýr.

(4)

#"

DAVA : Taraflar arasýndaki ücret, ikramiye, fazla çalýþma parasý, izin bayram, hafta ve genel tatil gündelikleriyle sorumluluk tazminatý ve konut yardýmý alacaðýnýn ödetilmesi davasýnýn yapýlan yargýlamasý sonunda; ilamda yazýlý nedenlerle gerçekleþen miktarýn faiziyle birlikte davalýdan alýnarak davacýya verilmesine iliþkin hükmün süresi içinde temyizen incelenmesi davalýlar avukatýnca istenilmesi ve davalýlardan Sosyal Yardým Sandýðý avukatýnca da duruþma talep edilmesi üzerine dosya incelenerek iþin duruþmaya tabi olduðu anlaþýlmýþ ve duruþma için gün tayin edilerek taraflara çaðrý kaðýdý gönderilmiþti. Duruþma günü davalýlardan .... Saðlýk ve Sosyal Yardým Sandýðý adýna avukat... geldi. Karþý taraf adýna kimse gelmedi. Duruþmaya baþla- narak hazýr bulunan avukatýn sözlü açýkla- masý dinlendikten sonra duruþmaya son verilerek býrakýlan günde dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü:

YARGITAY KARARI:

Davacý iþçi, 1994 yýlý ücret artýþlarýnýn plafon iþ sözleþmesi hükümleri doðrul- tusunda tüketici fiyat artýþý endeksi dikkate alýnarak belirlendiði halde, 1995 yýlý için ayný uygulamanýn yapýlmayýp yönetim kurulunca daha düþük oranda zam yapýldýðý belirtilerek fark alacaklar talebinde bulunmuþ, mahkemece isteklerin kabulüne karar verilmiþtir.

Davalý iþveren ile iþyerinde çalýþan bir kýsým iþçiler arasýnda 01.01.1994- 31.12.1994 dönemini kapsayan plafon iþ sözleþmesi imzalanmýþsa da, davacý iþçi ile iþveren arasýnda baðýtlanan böyle bir sözleþme bulunmamaktadýr. Bu nedenle anýlan sözleþmeye dayanarak ücret artýþý ile ilgili olarak taleplerde bulunulamaya- caðý gibi, plafon iþ sözleþmesinin 26. mad-

desinde mali hükümlerin 01.01.1994- 31.12.1994 tarihleri arasýnda geçerli olduðu 01.01.1995 tarihinden itibaren mali hükümlerin yeniden belirleneceði öngörüldüðüne göre bu nedenle de dava konusu fark isteklere hak kazanýlmasý olanaðý bulunmamaktadýr. Gerçekten de taraflar arasýnda enflasyon oranýnda ücret artýþý öngören ve 01.01.1995 tarihinden itibaren geçerli bir sözleþme de yapýlmýþ deðildir.

Böyle olunca mahkemece davacýnýn tazminat ve alacak fark isteklerinin reddine karar verilmelidir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZULMA- SINA, davalý yararýna takdir edilen 250.000.000.-TL duruþma avukatlýk parasýnýn karþý tarafa yükletilmesine, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, 29.01.2002 gününde oybirliðiyle karar verildi.

T.C.

YARGITAY ÝLAMI

KARAR ÖZETÝ : 5953 SAYILI KANUNA TABÝ ÇALIÞAN GAZETECÝNÝN FAZLA MESAÝ, KIDEM VE ÝHBAR

TAZMÝNATI ALACAÐI

Mahkemece, davacý gazetecinin hüküm altýna alýnan ihbar ve kýdem tazmi- natlarýndan, davalý iþverence fesihten sonra

(5)

##

ihbar ve kýdem tazminatlarýna mahsuben ödenen tutarýn mahsubu yapýlmalýdýr.

Dosya içinde bulunan hizmet aktinin 3.

maddesinde gazeteciye ödenecek ücret miktarý içinde onun yapacaðý fazla mesai karþýlýðýna da yer verilmiþ olduðu görülmektedir. Bu düzenleme karþýsýnda davacý gazetecinin ayrýca fazla mesai talep etme hakký bulunmamaktadýr. Ayrýca, 5953 sayýlý kanunda kýdem tazminatý için bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizin yürütüleceðine dair bir kural yer almadýðýndan mahkemece yasal faize karar verilmelidir.

DAVA : Taraflar arasýndaki ihbar, kýdem tazminatý, izin ücreti, fazla çalýþma parasý ile ücretlerin geç öden- mesinden doðan alacaklarýnýn ödetilmesi davasýnýn yapýlan yargýlamasý sonunda;

ilamda yazýlý nedenlerle gerçekleþen mik- tarýn faiziyle birlikte davalýdan alýnarak davacýya verilmesine iliþkin hükmün süre- si içinde temyizen incelenmesi davacý ve davalýlardan ... A.Þ. avukatýnca istenilmesi ve davalý avukatýnca da duruþma talep edilmesi üzerine dosya incelenerek iþin duruþmaya tabi olduðu anlaþýlmýþ ve duruþma için 29.01.2002 Salý günü tayin edilerek taraflara çaðrý kaðýdý gönde- rilmiþti. Duruþma günü davalý adýna avukat ... geldi. Karþý taraf adýna kimse gelmedi. Duruþmaya baþlanarak hazýr bulunan avukatýn sözlü açýklamasý dinlendikten sonra duruþmaya son verilerek dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü:

YARGITAY KARARI :

1) Dosyadaki yazýlara, toplanan delillerle kararýn dayandýðý kanuni gerek- tirici sebeplere göre, davacýnýn tüm temyiz itirazlarýyla davalýnýn aþaðýdaki bent-

lerin kapsamý dýþýnda kalan temyiz itiraz- larý yerinde deðildir.

2) Dava dilekçesinde davalý iþverence fesihten sonra ihbar ve kýdem tazminat- larýna mahsuben 1.000.000.000 TL.

ödendiði belirtilmiþ ve bu tutarýn hak kazanýlan tazminatlardan indirilmesi isten- miþtir. Mahkemece davacý gazetecinin ihbar ve kýdem tazminatlarý hüküm altýna alýnýrken, daha önce ödenen bu tutarýn mahsubu yapýlmamýþtýr.

3) Dosya içinde bulunan hizmet aktinin 3. maddesinde gazeteciye öde- necek ücret miktarý içinde onun yapacaðý fazla mesai karþýlýðýna da yer verilmiþ olduðu görülmektedir. Bu düzenleme karþýsýnda davacý gazetecinin ayrýca fazla mesai talep etme hakký bulunmamaktadýr.

Böyle olunca hem fazla mesai alacaðý hem bundan kaynaklanan yüzde beþ ödemeyle ilgili isteklerin reddine karar verilmelidir.

4) 5953 sayýlý kanunda kýdem tazmi- natý için bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizin yürütüleceðine dair bir kural yer almamaktadýr. Mahkemece alý- nan tazminata yasal faiz yerine bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmesi hatalý olduðu gibi, dava tarihi yerine fesih tarihinden faizin hüküm altýna alýnmasý da yasaya aykýrýdýr.

SONUÇ : Temyiz olunan kararýn yukarýda yazýlý sebepten BOZULMASINA, davalý yararýna takdir edilen 250.000.000 TL. duruþma avukatlýk parasýnýn karþý tarafa yükletilmesine, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine, 29.01.2002 gününde oybirliðiyle karar verildi.

(6)

#$

T.C.

YARGITAY ÝLAMI

KARAR ÖZETÝ : MAHKEMENÝN DELÝLLERÝN TOPLAMADAN KARAR VERMESÝ

KARAR ÖZETÝ: Delillerin ibrazý ne ara kararýnda, ne de yazýlan müzekkerede yer almýþtýr. Üçüncü oturumda davalý iþveren, davaya karþý diyeceklerini bildiren cevap dilekçesini ibraz etmiþ ve delillerini de göstermiþtir. Mahkeme bu deliller toplanmadan sonuca gitmiþtir ki, bu uygulama Anayasanýn ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun duyarlýlýk gösterdiði hak arama özgürlüðüne ve savunma hakkýna aykýrýlýk oluþturur. Somut olayda davalý iþverene uygun bir önel de verilmiþ deðildir. Böyle olunca davalýnýn gösterdiði delillerin toplanmasý için kararýn bozulmasý gerek- miþtir.

DAVA : Taraflar arasýndaki, ihbar, kýdem tazminatý, ikramiye ile yýllýk izin ücretinin ödetilmesi davasýnýn yapýlan yargýlamasý sonunda; ilamda yazýlý nedenlerle gerçekleþen miktarýn faiziyle birlikte davalýdan alýnarak davacýya verilmesine iliþkin hükmün süresi içinde duruþmalý olarak temyizen incelenmesi davalý avukatýnca istenilmesi üzerine dosya incelenerek, iþin duruþmaya tabi olduðu anlaþýlmýþ ve duruþma için 29.01.2002 Salý günü tayin edilerek taraflara çaðrý kaðýdý gönderilmiþti. Duruþma günü davalý adýna avukat ... ile karþý taraf adýna

avukat...geldiler. Duruþmaya baþlanarak hazýr bulunan avukatlarýn sözlü açýkla- malarý dinlendikten sonra duruþmaya son verilerek dosya incelendi, gereði konuþulup düþünüldü:

YARGITAY KARARI:

Davacý iþçi davalýya ait iþyerinde çalýþýrken haksýz olarak iþten çýkarýldýðýný ileri sürerek ihbar ve kýdem tazminatlarý ile birlikte bir kýsým iþçilik haklarý isteði ile dava açmýþtýr.

Ýlk oturuma davacý gelmiþ, davalý ise hazýr bulunmamýþtýr. Ýkinci oturumda da ayný þekilde sadece davacý hazýr bulun- muþtur. Ancak oturum sonunda verilen ara kararýnda davacýnýn þahsi sicil dosyasýnýn ve ücret bordrolarýnýn istenme- sine karar verilmiþ ve bu karar uyarýnca da davalý iþverene anýlan belgeleri ibraz etmek üzere müteakip oturuma kadar önel verilmiþtir. Görüldüðü gibi delillerin ibrazý ne ara kararýnda yer almýþ, ne de yazýlan müzekkerede yer almýþtýr. Üçüncü oturumda davalý iþveren davaya karþý diyeceklerini bildiren cevap dilekçesini ibraz etmiþ ve delillerini de göstermiþtir.

Mahkeme bu deliller toplanmadan sonuca gitmiþtir ki, bu uygulama Anayasanýn ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun duyarlýlýk gösterdiði hak arama özgür- lüðüne ve savunma hakkýna aykýrýlýk oluþ- turur. Somut olayda davalý iþverene yön- temine uygun bir önel de verilmiþ deðildir.

Böyle olunca davalýnýn gösterdiði delillerin toplanmasý için kararýn bozulmasý gerek- miþtir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararýn yukarýda gösterilen nedenle BOZULMASI- NA, davalý yararýna takdir edilen 250.000.000-TL duruþma avukatlýk parasýnýn karþý tarafa yükletilmesine, peþin alýnan temyiz harcýnýn istek halinde ilgiliye iadesine 29.01.2002 gününde oybirliðiyle karar verildi.