TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI
HALK SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÇOCUK VE ERGEN SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI
ULUSAL GÖRME TARAMA
PROGRAMI
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Tarama
Sağlıkta taramanın amacı “kendini sağlıklı zanneden veya kabul eden kişilerde fark edilmeyen bir hastalık ya da kusur için, hızlı uygulanabilen test, muayene veya diğer
işlemlerle muhtemel tanının konması hastalık veya hastalık öncesi durumların saptanması”
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Gerekli Kriterler
• Halk sağlığı sorunu olması
• Tespit etmenin nispeten kolay olması
• Seyrinin bilinmesi
• Tedavi imkanının bulunması
• Maliyetinin uygun olması
• Uzun vadeli prensip ve kriterlerin belirlenmesi
1- Thorner RM, Remein QR (1961). Principles and Procedures in the Evaluation of Screening for Disease. PHS publication no. 846. Public Health Monograph no. 67. Washington: Public Health Service
2- Wilson JMG, Jungner G (1968). Principles and Practice of Screening for Disease. Geneva: World Health Organization
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Yenidoğan Metabolik ve Endokrin Taramaları
• İşitme Taramaları
• Gelişimsel Kalça Displazisi Taraması
• Görme Taramaları
4
Ülkemizde Çocukluk Döneminde
Yapılan Taramalar
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Görme Taraması
5
Amaç; görmenin normal gelişimini engelleyecek risk etmenlerini saptamak ve yetersiz görmesi olan olguları erken dönemde tanımaktır.
Bebekler ve çocuklar; şaşılık, ambliyopi,
kırma kusuru, katarakt, glokom, retinoblastom ve prematür retinopatisi açısından
değerlendirilmelidir.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
6
Görme Taraması Neden Yapılmalı ?
• Çocuklarda yapılacak göz taramaları ile tanınabilen hastalıkların başında şaşılık, refraksiyon kusurları (sıklıkla hipermetropik izoametropi ve anizometropi şeklindeki) veya katarakt ya da korneal skar gibi deprivasyona yol açan bazı durumlara bağlı olarak gelişebilen ambliyopi gelmektedir.
• Ampliyopi yalnızca gelişmekte olan vizüel sistemi
etkilediğinden, çocukların ambliyopiye en hassas olduğu dönem 2 veya 3. yaşlar olup, bu hassasiyet, vizüel
sistemin maturasyonunun tamamlandığı zamana veya 7.
yaşa kadar azalarak devam etmektedir.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
•
Erken teşhis ile etkili tedavi sağlanabilir
•
İzole göz problemi diğer sistem gelişimlerini olumsuz etkileyebilir
•
Gelecek nesillerde ortaya çıkması engellenebilir
Görme Taraması ile;
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Erişkinle kıyaslandığında çocuktaki görme kaybının yol açtığı kayıp ve engel oranı çok daha fazla
uzun bir hayatın görme hissi olmadan yaşanması
Ülkemizdeki çocukluk çağı görme kayıplarının %69.6 sı önlenebilir nedenlere bağlı (katarakt, ROP, kırma kusurları)
Etiology of childhood blindness in Izmir, Turkey. Eur J Ophthalmol. 2004 Nov-Dec;14(6):531-7.
Cetin E, Yaman A, Berk AT.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Prevalans
9
• ABD’de yapılan çalışmalarda göz patolojileri
prevalansının %15 olduğu, bu değerin 14 yaşında
%32’ye yükseldiği saptanmıştır.
• 1970 ABD Ulusal Sağlık Araştırması’nda 12-54 yaş arasında tek gözde myopi prevalansı %25 olarak bulunmuştur.
• Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından 1990 yılında yapılan sağlık tarama sonucuna göre, Türkiye
genelinde kırma kusuru prevalansı %3’tür.
• Daha önce yapılan araştırmalarda ise sadece
ambliyopi prevalansı %1-4 arasında bulunmuştur.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Sıklık (bebek/yıl)
FKU 150-200
Hipotiroidi 3000
Biotidinaz 800
İşitme kaybı 2500
Kalça çıkığı 14-16000
Konj katarakt 1500-2000
Körlüklerin %15-20 si katarakt nedeniyle
Konj glokom 100-150
Retinoblastom 60-100
Ambliyopi %2-4 (şaşılık, anizometropi)
Prematür Retinopatisi 1700 (ileri evre)
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel MüdürlüğüÇocukluk çağında sık görülen görme problemleri
11
>6 ay –
<6 yaş % >6 yaş –
<18 yaş %
Hipermetropi 33 23
Astigmatizm 22,5 22,5
Miyopi 9.4 20.2
Nonstrabismic Binoküler
Bozukluklar 5.0 16.3
Şaşılık 21.1 10.0
Göz Tembelliği 7,9 7,8
Akamodasyon Bozuklukları 1.0 6.0
Periferik Retinal Anarmollikler 0.5 2
University of Iowa Department of Ophthalmology Vision Screening Guidelines August 2010
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• 0-3 aylık bebeklere göz muayenesi
• Okul öncesi dönemde ise 36-48 aylık çocuklara VE
• İlköğretim 1. sınıf çocuklara göz taraması yapılmalıdır
12
Kimlere uygulanır?
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Birinci basamakta ilk tarama testleri aile hekimi ve aile sağlığı çalışanı tarafından
• Bir üst merkeze sevk edilen bebek ve çocuklara ise göz hastalıkları uzmanları tarafından uygulanır.
13
Kimler tarafından uygulanır?
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Muayene ve testler, taramada kullanılacak test metotlarının özelliklerine uygun olan, Aile Sağlığı Merkezlerinin mevcut odalarında yapılmalıdır.
14
Test yapılan yerin özellikleri
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Göz Muayenesi
• Kırmızı Refle Testi
• Lea sembol Testi
15
Tarama metodları
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• 15. gün izlemi ve sonrasında her izlemde belirlenen yönergelere göre bebeğin görmesini
değerlendirmesi
• 3 yaştan sonra ve ilköğretim 1. sınıf çocuklarına görme keskinliği muayenesi yapması, gerektiğinde sevk etmesi
• Taramada şüpheli bulunan vakaları 2. veya 3.
basamak sağlık kuruluşlarına vakit geçirmeden sevk etmesi
• Ayrıca strabismus saptanan bebek ya da çocukları her yaşta sevk etmesi
istenir
16
Aile hekimlerinden:
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• 36-48 aylık çocuklara ve ilköğretim 1. sınıf çocuklara Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Aile Hekimi tarafından kırmızı refle testi
yapılacak ve Aile Sağlığı Çalışanları (ASÇ) tarafından “Lea Sembol Testi” ile görme
keskinliği testi uygulanır.
• Teste uyum göstermeyen çocuklar, aileleri tarafından evde “Lea Sembol Testi”
çalıştırılarak tekrar test için 1 hafta içinde ASM’ye çağrılır.
17
Okul öncesi çocuklar için;
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
18
Bebek çocuk ergen izlem protokolleri
Görme taraması rehberi
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
19
0-3 AY BEBEKLER İÇİN GÖZ MUAYENESİ AKIŞ ŞEMASI
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
20
36-48 AY ÇOCUKLAR İÇİN GÖRME TARAMASI AKIŞ ŞEMASI
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
21
İLKÖĞRETİM 1. SINIF ÇOCUKLAR İÇİN GÖRME TARAMASI AKIŞ ŞEMASI
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Acil Sevk Gerekenler
• 32 hafta ve altındaki tüm prematüreler ve 1500 gram ve altında doğan tüm bebekler 4. haftada Prematüre Retinopatisi açısından değerlendirilmek üzere göz muayenesi için sevk edilmelidir.
• Retinoblastom, Konjenital Glokom ve Konjenital Katarakt şüphesi olan bebekler acilen göz hastalıkları uzmanına sevk edilmelidir.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Sorun saptanan vakalar göz hastalıkları uzmanlarına sevk edilecektir
23
Nerelere sevk edilecek?
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü SEVK BELGESİ
24
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Aile Hekimleri tarafından AHBS’ye kaydedilen veriler İl Sağlık Müdürlükleri tarafından KDS üzerinden takip edilecektir.
25
Tarama Verileri Nereye Kaydedilecek?
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
26
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
27
Teşekkürler.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
GÖZ TARAMASI
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Duyu Sistem Gelişimi
Normal işitme
Konuşma ve lisan gelişimi
Sosyal, duygusal ve zihinsel gelişim
Normal görme
Mental gelişim Psikolojik gelişim Fiziksel gelişim
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Görme Gelişimi
• 30-32 haftada bebek anne karnında ışığa tepki verir gözlerini kırpar
• Yenidoğan bebek ışık değişikliklerine tepki
verir, parlak renkli objelere fiksasyon
yapabilir/görmesi (yaklaşık 0.05-0.1)
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Görme Gelişimi
• Görsel sistem diğer duyulardan daha fazla önemli çünkü görme bebeklikte en önemli uyaran ve bilgi kaynağı
• Çocuk taklit ederek öğrenir, elinin ayağının etrafının farkına varır, göz kontağı ile onay alır
• Görme azlığı/körlük, motor gelişimi ve diğer gelişimsel faktörleri olumsuz etkiler
• Sadece göz değil santral sinir sisteminin büyüme ve olgunlaşması da göz önünde bulundurulmalıdır
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Kritik dönem görme sisteminin hassas ve olumsuzluklardan fazla etkilendiği dönem
• Normal gelişim için gözlerin paralelliği ve simetrik (netlik, büyüklük, şekil ve kontrast) görüntü olması gerekli
• Göz paralelliği için hassas dönem ilk 6 ay ancak 4 ayda normal paralellik sağlanmakta
• Bebeklik döneminden sonra 9-12 yaşa dek daha yavaş seyirli dönem
Görme Gelişimi
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Çocukluk Çağı Görme Kaybı Nedenleri
• Prematüre retinopatisi
• Konjenital katarakt
• Konjenital glokom
• Retinoblastom
• Şaşılık, kırma kusurları ve ambliyopi (göz tembelliği)
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Prematüre Retinopatisi
• Düşük doğum ağırlığı
• Küçük doğum haftası
• <1500 gr ve < 32 hafta => tarama
• Doğumdan sonraki 4-6 hafta / postkonsepsiyonel 31- 33 hafta
• Ülkemizde yıllık yaklaşık 1700 ileri evre ROP
Türkiye’ de prematüre retinopatisi sıklığının durumu. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları dergisi.
2010;53:4-9. Ergenekon E ve ark.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Düşük doğum ağırlıklı ve erken doğan (1500 gr; 32 hf) prematüre bebeklere doğumdan itibaren 4-6 hafta içerinde mutlaka göz muayenesi yapılmalıdır !!!
Bebek prematüre ise
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Konjenital Katarakt
İnsidans 1,2 – 6 / 10000 doğum
Ülkemizde yıllık 1500-2000 yeni vaka
Erken tanı tedavi ile normale yakın görme
Konjenital kataraktlar: Epidemiyoloji, sınıflama, etiyopatogenez. T Klin Oftalmoloji.
1999;8:235-41. Özdemir G, Karel F.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Konjenital Glokom
• Başlangıçta bulgu vermeyen sinsi bir hastalık
• Sulanma, fotofobi (ışıktan rahatsızlık)
• Korneada kesifleşme, buftalmus
• 1-5,1/10000 doğum
• Ülkemizde yılda 300-450 vaka
Konjenital glokomun sınıflandırılması ve kliniği. Türkiye Klinikleri Oftalmoloji Dergisi. 2004;13:111-3.
Devranoğlu K.
The British infantile and childhood glaucoma (BIG) eye study. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2007;48:4100-6.
Papadopoulos M, Cable N, Rahi J, Khaw PT, BIG Eye Study Investigators.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Retinoblastom
• !! Hayati tehlike!!
• İnsidans yaklaşık 1/15000
• Ülkemizde yıllık 100 yeni vaka
• Aile hikayesi**
Retinoblastoma: a review. Arch Pediatr. 2006;13:1329-37. Doz F.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Tarama mı? / Muayene mi?
• “Tüm çocuklar tam bir göz muayenesi olmalıdır”
şeklindeki bir yaklaşım;
•Mümkün değil (yaklaşık 1.3 milyon doğum/yıl)
•Maliyet yüksek
•Tek bir muayene, çocuk geliştiği için yeterli değil, her izlemde yeniden muayene edilmesi gerekir
•Ne zaman?
• Farklı zamanda tarama
• Risk altındakileri ve şikayeti olanları sevk
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Risk Grupları
• Prematürite (gözlük ve kayma riski fazla)
• Serebral Palsi
• Down Sendromu
• Ailede gözde kayma, göz tembelliği, 5 numaranın (5D) üzerinde gözlük numarası kullanma öyküsü
• Metabolik Hastalıklar
• Sensorinöral İşitme Kaybı, özellikle Refsum Hastalığı varlığı
• Ailede (anne, baba veya kardeşlerde) bebeklik ve çocukluk döneminde glokom ve katarakt bulunma öyküsü
• Bebek veya çocukta kranofasial anomali, kapak düşüklüğü, pitozis, hemanjiom, nazolakrimal kanal patolojisi öyküsü
• Ailenin bebek ya da çocukta göz patolojisi olmasını düşünmesi
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
41
• Serebral palsi, Down Sendromu, genetik, metabolik hastalık varlığı, ailede konjenital glokom veya katarakt hikayesi varsa
• Ailenin bebeğin gözleri ile ilgili herhangi bir şikayeti olması halinde
bebekler bir Göz Hastalıkları Uzmanına sevk edilmelidir
32 hafta ve altındaki tüm prematüreler ve 1500 gram ve altında doğan tüm bebekler 4. haftada Prematüre Retinopatisi açısından değerlendirilmek üzere göz muayenesi için sevk edilmelidir.
Retinoblastom, Konjenital Glokom ve Konjenital Katarakt şüphesi olan bebekler acilen göz hastalıkları uzmanına sevk edilmelidir.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Işık kaynağından çıkan ışığın normalde gözün saydam olan yapılarından geçerek fundusa ulaşan ve buradan geri yansıyan ışık değerlendirilir.
•Bu saydam yapılar:
Kornea
Aköz hümör
Lens
Vitreus
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Test için direkt oftalmoskop gibi koaksiyel ışık kaynağı uygundur.
• Otoskop veya penlight gibi ışık kaynakları aynı etkiyi göstermez
• Test, pupil dilatasyonu sonrası da uygulanabilir
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Roland Brückner 1961 “pupiller transilluminator test”
• Her iki gözden gelen kırmızı reflenin birlikte değerlendirilmesi “Brückner testi” olarak da bilinmektedir
• Ortam opasitesi, şaşılık, anizometropi tesbitinde faydalı
• Konuşma öncesi dönemde objektif yöntem
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Kolay, basit
• Öğrenmesi kolay
• Maliyeti ucuz
• Kısa sürede çok kişi taranabilir
• Sensitivitesi yüksek
• Tecrübe ile sensitivite ve spesifite artar
• Sonuçların niceliği yok
• Kişilerarası sonuç farkı fazla
• Koyu renk fundusda düşük sensitivite
• Düşük (+) prediktif değer (%69),
• Yüksek yalancı pozitiflik
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
•Direkt oftalmoskop lens gücü sıfır ayarında
•Loş - karanlık bir odada
• Dilate pupilla için
•Önce her bir gözü ayrı ayrı
• Yaklaşık 30-45 cm mesafeden
•Sonra her iki gözünü aynı anda
• Yaklaşık 90 cm mesafeden
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• İnspeksiyon
• Pupil ve ışık reaksiyonları
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Kayma -Hirshberg testi
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Fundus reflesi
Varlığı
Simetrisi
• Normal gözde kırmızı refle, parlak kırmızı-sarı (veya yoğun pigmentasyonlu gözlerde açık gri renkte) olarak gözlenir
• Göz yaşı filmi içindeki mobil mukus kaynaklı ve göz kırpma ile kaybolan geçici opasiteler olabilir
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Görme aksı üzerinde yer alabilecek katarakt, korneal opasite gibi engellerin ve retinoblastom, retina
dekolmanı gibi retina bozukluklarının belirlenmesinde kullanılır.
• Her iki göz birlikte değerlendirildiğinde asimetrik kırma kusuru ve şaşılık gibi potansiyel olarak
ambliyopiye neden olabilecek durumların tespit edilmesini sağlar.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Optik yolu bozabilecek/engelleyecek her türlü faktör kırmızı reflede anormallik
•Kornea opasiteleri
•Pupillayı etkileyen iris bozuklukları
•Katarakt
•Vitreus içi opasiteler
•Tümör
•Retinal hastalıklar
•Yüksek numaralı gözlük
•Anizometropi
•Şaşılık
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Normal bir gözde kırmızı refle,
•Parlak kırmızı-sarı renkte
•Simetrik
• Kırmızı refle içinde yer alan karanlık noktalar
• Bozuk veya kaybolmuş kırmızı refle,
• Beyaz refle (lökokori),
• Reflelerde asimetri
durumlarında hasta göz
hekimine yönlendirilmelidir
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Refle içindeki karanlık alanlar:
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
Beyaz refle (Lökokori): leukos: beyaz kore:pupil
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
• Bozulmuş, kaybolmuş, asimetrik kırmızı refle
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Patolojileri - Asimetri
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Ortam Opasitesi
İlk hafta ve aylarda katarakt gibi ortam opasiteleri ve diğer organik hastalıklar açısından önemli
Bebek uyuyorsa gözleri açılarak veya dik tutularak yukarı aşağı sallanarak da açtırılabilir
Asimetri daha kolay tanınıyor
50 cm’den de yapılabilir
Şaşılık, katarakt ve organik göz hastalıklarında yakın mesafe daha kolay
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle – Kırma Kusuru
• Kırmızı reflenin yerleşimine göre kırma kusurları tesbit edilebilir.
• Pupilin;
Alt kenarında yerleşimli hilal görüntüsü miyopi
Üst kenarında yerleşimli hilal görüntüsü hipermetropi
Hilal görüntüsünün merkezden 1 saat kadranından daha fazla
uzaklaşması ise astigmatizma lehine bir bulgudur.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırma Kusurları
• Yüksek miyopide fundus reflesi koyu, yüksek hipermetropide parlak
• Kırma kusurları tesbitinde özellikle yakın mesafede başarı düşük
• Standart 1 metre yerine 3-4 metreden yapıldığında hassasiyet artıyor
• Benzer şekilde anizometropide de (+1D fark) 4 metrede hassasiyet %62den %85’e yükseliyor
Graf, Jung. The Brückner test: extended distance improves sensitivity for ametropia. Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol 208:135-41, 2008
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırmızı Refle Testi
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Fiksasyon Kontrolü
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
62
36-48 AY ÇOCUKLAR İÇİN GÖRME TARAMASI AKIŞ ŞEMASI
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
63
İLKÖĞRETİM 1. SINIF ÇOCUKLAR İÇİN GÖRME TARAMASI AKIŞ ŞEMASI
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kırma Kusurları, Şaşılık,
Göz Tembelliği - Ambliyopi
• Görme keskinliğinin en kolay artırılabildiği
• Tedavileri bulunan
• Yaygın görülen
görme kaybı nedenleri
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Ambliyopi riski %1,3-6,5 .
Kırma kusuru oranı yaklaşık %10
65
Ülkemizde Okul Öncesi/Okul Dönemi;
İstanbul’da ilköğretim çağı çocuklarında yapılan göz taraması sonuçları. Turk J Ophthalmol. 2003;33:585-91. Toygar O, Öğüt MS, Kazokoğlu H.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
•Normal binoküler (iki gözün birlikteliği ile) görme gelişimi için 3 şey gerekli:
* her iki gözde net retinal görüntü
* her iki gözde eşit görüntü netliği
* gözlerde kayma olmaması
•Bu bulgularla ilgili:
her iki göz arasında bir dengesizlik varsa
AMBLİYOPİ (göz tembelliği) ortaya çıkıyor
Ambliyopi (Göz Tembelliği) Ne Demektir?
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Ambliyopi (Göz Tembelliği)
• Gözde veya görme yollarında bilinen bir patoloji olmaksızın, net görmenin engellenmesi ve/veya anormal bilateral etkileşim sonucu ortaya çıkan, genellikle tek taraflı nadiren çift taraflı en iyi düzeltilmiş görme keskinliğindeki azalmadır.
• Görme azlığının önlenebilir bir nedenidir.
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Pitozis
• Ortam opasiteleri
• Fundus patolojileri
• Şaşılık
• Kırma kusuru
• Anizometropi
68
Ambliyopi Risk Faktörleri
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü• Görme
Ambliyopi
verisinin beyinde
“işlenm esi”
(visual processi ng) bozuklu ğu
• Bu
disfonks iyon görme azlığı olarak kendini gösterse de birçok farklı görme fonksiyo nunda da bozuklu k var
• Gelişme yaşı:
Görme gelişimi nin “DUYA RLI”
periyod u kabul edilen 0- 7 yaşta gelişir
• Tedavi yaşı:
Tedavi yaşının bu “duyarlı
” gelişim periodu yla (0-7 yaş)
sınırlı olmayab ileceğini gösteren bulgular var
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Ambliyopi prevalansı %2-5
• Esas göz tembelliği görme keskinliğindeki düşüklük
• Okul öncesi dönemde populasyonun %95’inde +3 hipermetrop, +1.5 astigmatizma ve 1.5
anizometropinin altında
Ambliyopi
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
• Ambliyopi (göz tembelliği) tanı konulduğunda tedavisi mümkün bir görme problemidir.
•Bu nedenle 3-7 yaşta görme tarama programları çok önemli!!
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Kimde Ambliyopi Var?
NORMAL GÖRME değerleri:
3-4 yaş için : 0.3 LogMAR (0.5
Snellen)
Daha büyük yaş için: 0.0 LogMAR (1.0
Snellen) kabul
edildiğinde
Refraktif düzeltme sonrası iki
arasında göz 2 Snellen
ya da LogMAR sırası fark
varsa
AMBLİ
YOPİ (+)
(1 sıra fark veya 0.2-0.3
lük görme azlığının ambliyopi
değil muayeneler
arası farklılıkları
yansıttığı kabul ediliyor)
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Görme Keskinliği Ölçümü
• Sözel iletişim kurulabilen çocuklarda (>3yaş);
Tanıdık şekiller
Subjektif görme testleri
Lea, Allen, Landolt C, HOTV kartları en sık
• Büyük çocuklarda Snellen "E" eşeli
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Allen figürleri
• Kısıtlı kullanım alanı
• Sosyokültürel durum
• Şekli tanımama
Snellen E ve Landolt C
•Yüksek kooperasyon
•Gelişmiş ifade yeteneği
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Lea ve HOTV testi
• Eşleştirme prensibi
• Test mesafesi 3 m (daha rahat konsantrasyon)
• Yakın ve uzak görme için iki farklı form
• 3 yaş için Lea figürlerine adaptasyon daha kolay
Effect of age using Lea symbols or HOTV for preschool vision screening. Optom Vis Sci 2010; 87: 87– 95. Vision in Preschoolers (VIP) Study Group.
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Tarama Testleri Nasıl Uygulanır?(1)
36-48 aylık ve ilköğretim 1. sınıf çocuklara Aile Sağlığı
Merkezlerinde (ASM);
Aile Hekimi tarafından kırmızı refle testi yapılması
Aile Sağlığı Çalışanları tarfından (ASÇ) “Lea Sembol Testi” ile ilgili ailelere eğitim verilmesi
ASÇ tarafından, annesinin
kucağında, tek göz kapatılarak, 3 metre mesafeden “Lea Sembol Testi” ile görme keskinliği testi yapılması
TC. Sağlık Bakanlığı
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
Tarama Testleri Nasıl Uygulanır?(2)
Teste uyum göstermeyen çocuklar, aileleri tarafından evde
“Lea Sembol Testi” çalıştırılarak tekrar test için 1 hafta içinde ASM’ye çağrılacaklar
LEA eşeli ile görme keskinliği ölçümü tekrarlanacak
36-48 aylık çocuklara; tek gözle 0.5’in altında görme keskinliği olduğunda veya iki göz arasında 2 sıra fark olduğunda göz hekimine sevk edilecek
İlköğretim 1. sınıf çocuklara; tek gözle 0.8’in altında görme keskinliği olduğunda veya iki göz arasında 2 sıra fark
olduğunda göz hekimine sevk edilecek
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
78
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
79
TC. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
80