T.C.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü
39.
KAZI
SONUÇLARI
TOPLANTISI
1. CİLT
22-26 MAYIS 2017
BURSA
T.C. K(lt(r ve Turizm ‛akanlığı Yayın No: 178/1
K(lt(r Varlikları ve M(zeler Genel M(d(rl(ğ( Yayın No: 3551/1
YAYINA HAZIRLAYAN Dr. ‚dil 5ZME
22- Mayıs tarihlerinde gerçekle<tirilen . Uluslararası Kazı, ‚ra<tırma ve ‚rkeometri Sempozyumu, ‛ursa ‛(y(k<ehir ‛elediyesi nin katkılarıyla gerçekle<tirilmi<tir.
Kapak ve Uygulama
Yakup Şahiner, Mehmet Esen, Sibel Gök
Kapak Resmi: Aygün Meriç, İznik Roma Tiyatrosu
ISSN: 1017-7655
Basım Yeri : Star Matbaacılık / BURSA
0224 249 33 20 Sertifika No : 15366
...
iii
39. ULUSLARARASI KAZI,
ARA TIRMA VE ARKEOMETRİ SEMPOZYUMU BİLİM KURULU
SCIENTIFIC COMMITTEE OF 39th INTERNATIONAL
SYMPOSIUM OF EXCAVATIONS, SURVEYS AND ARCHAEOMETRY
Prof. Dr. Yusuf ULCAY Prof. Dr. Mustafa Ş‚HİN Prof. Dr. Charles Brian ROSE Prof. Dr. Mehmet 5ZDOĞ‚N
Prof. Dr. Havva İŞK‚N IŞIK Prof. Dr. Hakkı ACUN Prof. Dr. İ. Hakan MERT Prof. Dr. Berna ALPAGUT Prof. Dr. Nicholas D. CAHILL
Prof. Dr. Aziz NOVRUZLU Prof. Dr. Marcella FRANGIPANE
Prof. Dr. Miroslav NOVAK Prof. Dr. Douglas BAIRD
Doç. Dr. Derya Ş‚HİN Doç. Dr. Necmi K‚RUL Doç. Dr. ‚yg(n EKİN MERİÇ Yrd. Doç. Dr. V. ‛elgin DEMİRS‚R ‚RLI
YAYIN KURALLARI
Göndereceğiniz bildiri metinlerinin a<ağıda belirtilen kurallara uygun ola-rak gönderilmesi, kitabın zamanında basımı ve kaliteli bir yayın hazırlanması açısından önem ta<ımaktadır. Bildirilerin yazımında kitaptaki sayfa d(zeni esas alınarak;
* Yazıların ‚ kağıda, (stten . cm. alttan cm. soldan . cm. sağdan cm. lik bir bo<luk bırakılarak, 10 punto ile, bir satır aralığı olacak <ekilde, Times New Roman fontu ile en fazla 10 sayfa yazılmalı,
* ‛a<lık 14 punto, b(y(k harf ve bold olacak <ekilde yazılmalı,
* Metinde ana ba<lıklar b(y(k harflerle ve italik, alt ba<lıklar, ba< harfleri b(y(k ve italik olarak yazılmalı,
* Metin içinde geçen yabancı sözc(k ve terimler, örneğin in-situ italik olarak yazılmalı,
* Metin içinde Milattan 5nce gibi çok alı<ılagelmi< kısaltmalar dı<ında kısaltma kullanılmamalı, Milattan 5nce ve sonra kısaltması M.5., M.S. Erken Tunç Çağı ETÇ olarak kullanılmalıdır.
* ‛ölge adlarının ilk harfleri, aynı <ekilde yer, coğrafya ve kurum adlarının ilk harfleri b(y(k yazılmalıdır. 5rneğin Doğu ‚nadolu, Yakın Doğu, ‚vrupa, ‚kdeniz ‛ölgesi, Dicle Nehri, ‚nkara Üniversitesi, T(rk Tarih Kurumu gibi. * 5lç( ve ağırlıklar m. cm. mm. lt. gr. <eklinde yazılmalı,
* Dipnotların metnin altında ve metin içinde numaraları belirtilerek, 8 puntoda yazılmalı,
* Dipnot ve kaynakçada bibliyografya kitap ve dergi isimleri italik yazılmalı, * Harita, çizim ve resimler adetten fazla olmamalı, fotoğraflar ΙPG veya
TlFF olarak gönderilmeli, gönderilen resimlerin çöz(n(rl(ğ(n(n en az pixel/ınch olmalı,
* Çizimlere Çizim , resimlere Resim , haritalara Harita olarak alt yazı yazılmalı ve kesinlikle levha sistemi kullanılmamalı,
* Yayım için telif anla<ması gerektiren Googleearth gibi görseller kullanılmamalı,
* Bildirilere, ilk sayfanın altında, dipnotlardan önce b(t(n yazarların mutlaka isim, unvan, e-mail ve yazı<ma adresi yazılmalıdır.
Yayınlanacak bildiri sayı<ının artması, kitapların zamanında basımını g(ç-le<tirdiğinden, bildirilerinizin sempozyum sırasında teslim edilmesi ya da en geç ‚ğustos tarihine kadar, yayınlar@kulturturizm.gov.tr e-mail adresine gön-derilmesi gerekmektedir.
Yayın kurallarına uymayan ve geç gönderilen bildiriler kesinlikle yayınlan-mayacaktır.
...
v
PUBLICATION INSTRUCTIONS
The papers presented in the International Symposium of Excavations, Surveys and Archaeometry will be published as before.
In order to complete a high-quality print in time, we kindly request you to send the paper texts in the format specified below:
1. Texts should be written in 10 pages on A4 paper, with Times New Roman and 10 type size within a space of 13.5x19 cm. Line spacing should be 10 points.
2. Heading should be written in bold with 14 typesize and with 14 po-ints of line space. Main headings should be written with capitals, sub-headings with lower letters. Both types of sub-headings should be written in italics.
3. Footnotes should be placed at the bottom of the pages, with their numbers indicated in the text. Footnote texts should be written with 8 type size and line space of 8 points.
4. Book and periodical titles in the footnotes and bibliography should be written in italics.
5. Total number of drawings and photos should not exceed 15. Photos should be either in JPG or TIFF format with at least 300 dpi solution and sent in a separate file.
6. Captions should be added to drawings Drawing , photos Photo and maps Map . Plate system should not be used.
7. Authors must indicate their names, titles and contact information in their papers.
8. Digital text of the paper should be added to the print-out and both texts should be identical. Otherwise the digital version will be consi-dered default.
As sudden accumulation of papers makes it difficult to complete prin-ting in time, papers should either be submitted during the symposium or sent to yayinlar@kulturturizm.gov.tr until the 1st of August.
The papers that fail to comply with those instructions or that are sent af-ter the deadline will not be published on no account.
İÇİNDEKİLER
Taner KORKUT
Tlos 2016 Kazı Etkinlikleri ... 1 Vecihi ÖZKAYA, Feridun S. ġAHĠN
Körtik Tepe 2016 Kazısı ... 15 Turgut Haci ZEYREK, Ali Nadir ZEYREK
Kastabala Kazı ÇalıĢmaları 2016 ... 29 Scott BRANTING, Sevil BALTALI TIRPAN, Joseph LEHNER,
Yasemin ÖZARSLAN,Dominique LANGIS-BARSETTI,Nilüfer YÖNEY, John MARSTON, Sarah R. GRAFF, Lucas PROCTOR, Paige PAULSEN, Burak ASĠLĠSKENDER
Kerkenes 2016 ... 37 Soner ÖZEN
2016 Yılı Kaunos AraĢtırmaları ... 49 Philipp NIEWÖHNER
Milet 2016 Yılı ÇalıĢmaları ... 71 Halime HÜRYILMAZ
Gökçeada-Yenibademli Höyük 2016 Yılı Kazıları ... 87 Sevinç GÜNEL
Çine-Tepecik 2016 Yılı Kazıları ... 101 Serap YAYLALI, Yılmaz AKKAN, Özlem TÜTÜNCÜLER BĠRCAN,
Emre ERDAN
Çakırbeyli-Küçüktepe Höyük 2015-2016 ÇalıĢmaları ... 113 Fahriye BAYRAM
Ani Kazıları (2012-2016) ... 133 Burçin ERDOĞU, Çiğdem ATAKUMAN, Nejat YÜCEL
Gökçeada Uğurlu-Zeytinlik 2016 Yılı Kazı ÇalıĢmaları ... 151 Elif GENÇ
Doğanpınar Barajı TilbaĢar Höyük 2016 Yılı Kazısı ... 159 Olivier Can HENRY, Ömür Dünya ÇAKMAKLI
...
vii
Vedat KELEġ, Hasan Ertuğ ERGÜRER, Hasan KASAPOĞLU,Ersin ÇELĠKBAġ, Alper YILMAZ, Kasım OYARÇĠN, BüĢra Elif KASAPOĞLU, Michael Deniz YILMAZ, Ġsmail AKKAġ
Parion 2016 Sezonu Kazı ve Restorasyon ÇalıĢmaları ... 183 Jeroen POBLOME, Ebru TORUN, Inge UYTTERHOEVEN, Bas BEAUJEAN,
Johan CLAEYS, Sam CLEYMANS, Semih ERCAN, Piraye HACIGÜZELLER, Peter TALLOEN, Philip BES, Hendrik ULENERS, Rinse WILLET,
Dries DAEMS, Katrien VAN DE VIJVER
Sagalassos’ta 2016 Sezonu Kazılar, Restorasyon ÇalıĢmaları
ve Malzeme Etütleri ... 211 Kadir PEKTAġ, Selda CĠRTĠL, Erbil CÖMERTLER AKTUĞ
Beçin Kalesi Kazısı 2016 Yılı Kazı ve Envanter ÇalıĢmaları ... 239 Nurettin KOÇHAN, Korkmaz MERAL,Ahmet Cuneydi HAS,
Ahmet TERCANLIOĞLU
Kyzikos 2016 ... 249 Bahadır DUMAN
Tripolis 2016 Yılı Kazı, Koruma ve Onarım ÇalıĢmaları ... 261 Harun TAġKIRAN, Kadriye ÖZÇELĠK, M. Beray KÖSEM, Gizem KARTAL,
Yavuz AYDIN, Betül FINDIK, EĢref ERBĠL
2016 Yılı Karain Mağarası Kazıları ... 285 Osman DOĞANAY, Hakan ERASLAN
Tyana (Kemerhisar) Kazıları Yeniden BaĢlarken: 2016 Yılı ÇalıĢmaları ... 305 Ġsmail AYTAÇ
Harput Ġç Kalesi Kazıları 2016 Yılı ÇalıĢmaları ... 317 Mustafa BEYAZIT, Yasemin BEYAZIT, BaĢaran Doğu GĠTAL,
ġuayip ÇELEMOĞLU, Müge ġEN, Alper ATICI, Hasan Hüseyin BAYSAL Kale-i Tavas (Tabae Antik Kenti) Ören Yeri ve
Kale-i Tavas Mezarlığı Kazıları 2016 ... 329 C. Brian ROSE, AyĢe GÜRSAN SALZMANN
Gordıon 2016 ... 347 Celal ġĠMġEK
2016 Yılı Laodıkeıa ÇalıĢmaları ... 359 Mehmet KARAOSMANOĞLU, Mehmet Ali YILMAZ
Ali BAġ, Remzi DURAN, ġükrü DURSUN
2016 Yılı Keykubadiye Sarayı Kazısı ... 395 Gülsün UMURTAK, Refik DURU
Hacılar Büyük Höyük Kazıları - 2016 ... 411 Yılmaz AKKAN, Ali Yalçın TAVUKÇU, Akın TEMÜR,
Zerrin AYDIN TAVUKÇU, Mesut CEYLAN, Sinem COġKUN, Kasım EKER, Adem ATALAY, Sonay ALBAYRAK, Merve ÇELĠK
Alabanda 2016 ... 421 Hayat ERKANAL, AyĢegül AYKURT, Kadir BOYÜKULUSOY,
Ġrfan TUĞCU, Vasıf ġAHOĞLU
Liman Tepe 2016 Yılı Kara ve Sualtı Kazıları ... 431 Nurettin ÖZTÜRK, Murat ÇEKĠLMEZ, Berna KAVAZ KINDIĞILI,
Gencay GÜLOĞLU, Mehmet Kayhan MURAT, Ġsmail ÖZCĠHAN, BüĢra TAKUNYACIOĞLU
Zeytinliada 2016 Kazı ÇalıĢmaları ve Arkeopark Projesi ... 453 Ali BORAN, Halil SÖZLÜ, Razan AYKAÇ
Mersin-Silifke Kalesi Kazısı 2016 Yılı ÇalıĢmaları ... 467 Atilla ENGĠN, Engin ÖZGEN, Aydoğan BOZKURT, Derya BOZKURT
Oylum Höyük 2016 ... 477 Ian HODDER, Serap ÖZDÖL-KUTLU
2016 Çatalhöyük Kazıları ... 495 EĢref ABAY, Fulya DEDEOĞLU, Gürkan ERGÜN, ġerife ÇAKAR
Beycesultan Höyüğü 2016 Yılı Kazı ÇalıĢmaları ... 507 Ayla SEVĠM EROL, Alper Yener YAVUZ, Serdar MAYDA,
Erhan TARHAN, Çilem SÖNMEZ SÖZER, Hakan MUTLU, Seval KARAKÜTÜK, T. Tanju KAYA
Çorakyerler Kazısı 2016 Yılı ÇalıĢmaları ... 521 K. Aslıhan YENER, Murat AKAR
Aççana Höyük (Alalah) 2016 Yılı ÇalıĢmaları ... 537 Fulya DEDEOĞLU, H. Hüseyin BAYSAL, Ali OZAN,
Erim KONAKÇI, Bora TEMÜR
EkĢi Höyük 2016 Yılı Kazı ÇalıĢmaları ... 553 Bora UYSAL, Ali ÇĠFÇĠ
... 159
DOĞANPINAR BARAJI TİLBA AR HÖYÜK
2016 YILI KAZISI
Elif GENÇ
Tilba<ar Höy(k, Gaziantep İli Oğuzeli İlçesi ne bağlı G(ndoğan Mahal-lesi olarak geçen Tilba<ar Köy( n(n yakla<ık km. kadar g(ney doğusunda yer almaktadır. Gaziantep il merkezinin kuzey batısından kaynak bulan Sacır Suyu, Oğuzeli Ovası nı kat edip, höy(ğ(n kuzeyinden geçer ve Tilba-<ar Ovası nı sulayarak g(neyde Suriye topraklarında Fırat Nehri ne dök(-l(r. Sacır ın nemli havzalarından biri içinde yer alan Tilba<ar, höy(k ve iki a<ağı <ehri ile birlikte hektarlık bir alana sahiptir ve bölgenin en b(y(k yerle<melerinden biridir Resim . İlk kazılar, 1995-2006 yılları arasında Gaziantep M(zesi M(d(rl(ğ( ve Christine Kepinski yönetiminde y(r(t(l-m(<t(r1. Devlet Su İ<leri Genel M(d(rl(ğ( nce yaptırılan Doğanpınar Bara-jı etki alanında kalan k(lt(r varlıkların korunmasına yönelik çalı<malar kapsamında, 9 yıl aradan sonra 2015 yılında kazılara tekrar ba<lanmı<tır2. İkinci kazı sezonu, K(lt(r ve Turizm ‛akanlığı, K(lt(r Varlıkları ve M(ze-ler Genel M(d(rl(ğ( n(n . . tarih ve sayılı izinleri ve Devlet Su İ<leri Genel M(d(rl(ğ( n(n maddi destekleri ile3 Gaziantep M(zesi M(d(rl(ğ( ba<kanlığında4 ve bilimsel sorumluluğumda Ocak-19 Aralık 2016 tarihleri arasında öğretim (ye ve arkeologların katılımı ile
* Yrd. Doç. Dr. Elif GENÇ, Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak(ltesi, ‚rkeoloji ‛öl(m(, ‛alcalı-‚dana/TÜRKİYE. egenc@cu.edu.tr
1 Kepinski-Lecomte-Ergeç , , , , Kepinski-Lecomte 1996, 199;
2002, 23; Kepinski 2004, 467; Kepinski-Bulgan 2007, 733; Kepinski-5nal , . Kuzey ‚<ağı Şehirde yapılan y(zey ara<tırmalarda Halaf ve Obeyd boyalı çanak çömlek parçalarına rastlanmı<, höy(kte y(r(t(len kazılarda Kalkolitik Çağ dan M.5. Orta Tunç Çağı sonuna kadar M.5. kesintisiz iskân tespit edilmi<tir. ‚kamenid ve ‛izans dönemleri sırasında da sınırlı yerle<im alanları saptanmı<tır. Tilba<ar Höy(k Orta Çağ da M.S. .- . y(zyıl önemli bir kent konumuna tekrar kavu<mu<tur
2 Genç-Uysal 2017, 293-304.
3 K(lt(r ve Turizm ‛akanlığı, K(lt(r Varlıkları ve M(zeler Genel M(d(rl(ğ( ne, Devlet Su İ<leri
Genel M(d(rl(ğ( ne izin ve desteklerinden dolayı te<ekk(rlerimizi sunarız.
4 Gaziantep M(zesi eski M(diresi Sayın Tenzile Uysal a her t(rl( yardım ve desteklerinden
rilmi<tir5. ay s(ren çalı<malarımız sırasında, Gaziantep M(zesi nden H(lya Kayaöz, Elif Yıldız ve Halil Yılmaz Bakanlık temsilcisi olarak görev yapmı<lardır6.
Doğanpınar Barajı 2017 yılı sonuna doğru su tutmaya ba<layacaktır. Ba-raj suyu y(kseldiğinde Tilba<ar yerle<mesi bir yarımada gör(n(m(ne dö-n(<ecek, G(ney a<ağı <ehrin doğu böl(m( tamamen sular altında kalacak-tır. Bu nedenle, 2015 yılından itibaren yapılan kazılar baraj suyundan etki-lenecek olan g(ney a<ağı <ehrin doğu böl(m(nde y(r(t(lmektedir Resim 1). 2016 yılında toplam 49 plan karede kazı yapılmı<tır. Bunlardan 27 plan kare surun bulunduğu toprak y(kselti (zerindedir ‛‚ , ‛‛ , ‛‛ , BB1000, BC960, BC970, BC980, BC990, BC1000, BD990, BD1000, BD1010, BD1020, BE1010, BE1020, BE1030, BE1040, BE1050, BF1020, BF1030, BF1040,
‛F , ‛F , ‛G , ‛M , ‛M ve ‛M . plan kare bir
ön-ceki kazı ekibi tarafından J alanı olarak adlandırılan modern yolun kuze-yindeki alandadır (BI980, BJ980, BJ1030, BK1030 ve BK1040). 8 plan kare modern yolun g(neyinde bulunmaktadır (BP1010, BP1020, BP1030, BP1040, ‛R , ‛R , ‛R ve ‛R . plan kare G(ney ‚<ağı Şehrin dı<ın-da ve g(neyindeki d(zl(k alandı<ın-dadır (AP870). 8 plan kare de Kuzey ‚<ağı Şehrin doğusunda <ehrin dı<ında yer almaktadır (Y800, Y810, Z810, Z820, Z830, AA810, AA820 ve AA830) (Resim: 2).
5 Kazıya Nev<ehir Hacı ‛ekta< Veli Üniversitesi, G(zel Sanatlar Fak(ltesi, Seramik ve Cam
‛öl(m( nden Yrd. Doç. Dr. M. ‛irol ‚kalın Cumhuriyet Üniversitesi, ‚ntropoloji ‛öl(m( nden Prof. Dr. ‚y<en ‚çıkkol Yıldırım Karab(k Üniversitesi, Fethi Toker G(zel Sana-tlar Fak(ltesi, Mimarlık ‛öl(m( nden 5ğr. Gör. Uğur Yanar, Mimar Haluk Levent Kara; Çuku-rova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak(ltesi, ‛iyoloji ‛öl(m( nden Prof. Dr. Halil Çakan ve Uz-man Salih Kavak ‛atUz-man Üniversitesi, G(zel Sanatlar Fak(ltesi, Seramik ‛öl(m( nden Yrd.Doç.Dr. Murat ‛ayazit Dumlupınar Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak(ltesi, ‛iyoloji ‛öl(m( nden Doç.Dr. Ferdağ Çolak ‚rkeologlar ‛irg(l Yıldız-Köse, Çağan Köse, Selbi Can, Uğur D(ndar, Furkan Tufan, M. Cem Fırat, Mustafa Kandil, Kaan Uğur, Duygu ‛alaban, Θ<ık Aycin, Sultan Doğan, Fatma 5zaslan, Fidan Seven, Levim G(ney, K(bra Ceylan, Enes Aydemir, İskender Uğur Y(ksel, Nurullah Ceylan, G(lsemin ‛oğa, Fatma Kaya, Mehtap K(lahlı, Yunus Çiftçi, H(seyin Usta, Rana ‛a<kurt, Erkan G(zel, Hande ‚kg(n, Esra Tokaç Sanat Tarihçi Sey-do< ‛ingöl Fotoğrafçı Dilan Çiçek ve ‚lkan Uçarsu Ressam İlknur Ulukan ve Desinatör Eray Yasin Çil Restoratörler Fatih ‛ıyıklı, Nurullah Çiftçi, Übeyd Çiftçi ‛atman Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak(ltesi, K(lt(r Varlıklarını Koruma ve Onarım ‛öl(m(, Restorasyon Pro-gramı ndan öğrenci Veysel ‚ğrak Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak(ltesi, ‚rkeoloji ‛öl(m( öğrencisi S(leyman Yenice katılmı<lardır. Kazı ekip (yelerine özverili çalı<malardan dolayı te<ekk(rlerimi sunarım.
... 161
ERΚEN ΤUNÇ Ç‚ĞI SURU
Tilba<ar Höy(k yerle<imi, M.5. . binyılın ikinci çeyreğinde önce kuzeye doğru geni<lemi<, . binyılın ortalarından itibaren, kentin zenginle<mesine bağlı olarak, g(neye doğru geni<leyerek hektarlık bir kent gör(n(m(ne kavu<mu<tur7. D(z ovaya kurulan g(ney a<ağı <ehri, . km. uzunluğunda kent surunun bulunduğu toprak y(kselti ile çevrilidir Resim . ‛u y(ksel-ti g(neyde m., kuzeyde . m. kadar y(kseklikte korunmu<tur. Etrafın-daki ovalık alanda savunma dezavantajını ortadan kaldırmak amacıyla, yapay olarak yığılmı< toprak set (st(ne Erken Tunç Çağının kent suru in<a edilmi<tir Resim . Sur, bu <ekilde daha y(kseğe in<a edilerek kentin sa-vunması g(çlendirilmi<, aynı zamanda Sacır ın ta<kınlarından da kenti ko-rumu< olmalıdır. Yığma toprak ile y(kseltilmi< surlar ‚nadolu, Suriye ve Filistin de Tunç Çağı kentlerinden bilinmektedir8. Toprakla y(kseltilmi< surun kent dı<ına bakan eğimli y(zeyinin yağmura ve erozyona kar<ı di-rençli olması için, benzer örneklerde olduğu gibi9, kireçta<ı kırıkları, çakıl ta<ı ve kil malzeme ile kaplanmı<tır. ‛u alanda, eski ve yeni olmak (zere iki sur kalıntısı açığa çıkartılmı<tır (Resim: 4). Eski sur, alanın batı yamacında k(ç(k bir alanda, dikdörtgen planlı . x . m. ölç(lerinde ve . m. kalınlıktaki duvarları ile boyut, yön ve ta< örg( tekniği açısından yeni sur-dan farklılık göstermektedir. 2016 yılında sadece 87 m.lik bir böl(m( açığa çıkartılan yeni sur, birbirine paralel uzanan iki duvar ve içi doldurmu< ara bölmeleri ile sandık duvar dizilerinden olu<maktadır Resim . İki böl(m-den olu<an surda birçok yenileme izleri gözlenmi<tir. Dı< duvarları ve iç dolgusu ile birlikte batı böl(m( m., doğu böl(m( ise m. kalınlıktadır. ‛iri k(ç(k kapı odası olmak (zere toplam odası açığa çıkartılmı<tır. İlk ta< sırası korunan kent suru, alanın topografyasına uygun olarak in<a edil-mi<, k(ç(k dön(<ler ve girintilerle duvar yönlendirilmi<tir. Kuzey duvarı, surun kent dı<ına bakan dı< duvarıdır. 1.30 m. kalınlıktaki duvar, ara ara b(y(k blok ta<larla g(çlendirilmi<tir. G(ney duvarı ve her iki duvarı birbi-rine bağlayan iç duvarlar . m. kalınlıktadır. . x . m. ölç(lerindeki iç bölmeler, dere yatağından getirilmi< çakıllı kireçli toprakla doldurulmu<tur (Resim: 5). Surun batı böl(m(n(n bittiği alanda k(ç(k bir kapı odası açığa çıkartılmı<tır Resim . Ortaçağ mezarları tarafından kısmen tahrip edilen kapı odası, daha sonra fırın odasına dön(<t(r(lm(< olmalıdır. Kapı
7 Kepinkski 2007, 154.
8 Burke 2004, 166-168; Cooper 2006, 83-86. 9 Burke 2004, 96.
nın tabanından ele geçirilen M.5. . binin ikinci yarısına ait çanak çömlek parçaları kent surunun tarihlenmesine yardımcı olmaktadır (Resim: 7). Su-run batı böl(m( ise, kuzeye yamaca doğru m. çıkıntı yapmaktadır (Resim:
. Ta< temel (zeri kerpiç duvar . m. kalınlıktadır. İç bölmeler diğer ala-na benzer bir <ekilde çakıllı ve kireçli toprakla doldurulmu<tur. Her iki du-var ve iç dolgusu ile birlikte m. kalınlıktadır. Sur dudu-varının g(neyinde ve sura biti<ik . x . m. ölç(lerinde k(ç(k bir fırın odası açığa çıkartılmı<tır (Resim: 6). Oda tabanından dönemin tipik (çayaklı çömleği ve çanak parça-ları ele geçirilmi<tir.
ERΚEN ΤUNÇ Ç‚ĞI YERLEŞİMİ
G(ney a<ağı <ehirde doğu batı yönde uzanan modern yolun her iki tara-fında, kent surunun g(neyinde, sur ile çağda< yerle<im alanı kazılarına de-vam edilmi<tir. Yolun g(neyinde yaptığımız kazılarda (BP1010-1040, BR1010-1040 plan karelerde) biri yangın geçirmi< iki yapı katı Tilba<ar IIIC-D belirlenmi<tir10 (Resim: 8). Alttaki yangın geçirmi< tabakadan alınan C14 analiz örnekleri söz konusu yapı katı için yakla<ık M.5. -2100 tarih aralığını vermi<tir. Duvarları birbirine yaslandırılmı< mekanlar, kent duva-rında olduğu gibi blok ta<larla desteklenmi<tir. Geçen sene aynı alanda y(-r(t(len kazılar sırasında, yangın molozunun altında kalmı< (ç birey açığa çıkartılmı<tı11. ‛u seneki çalı<mamızda da yoğun çanak-çömleğin bulundu-ğu alanda, yanmı< (ç birey daha açığa çıkartılmı<tır. Bunlardan biri iyi ko-runmamı< duvarların arasında y(z(st( yatmı<, yangın sırasında buraya d(<m(< olmalıdır. Diğer iki birey ise çok daha köt( durumdadır, sadece yanmı< kafatasları ve gövde parçalarından bazıları tespit edilebilmi<tir. Yangın molozunun altından 11 adet depolama kabı ile etrafa dağılmı< çok sayıda farklı formlardan kaplar ele geçirilmi<tir Resim - . S(zgeçli ve s(zgeçsiz çanaklar, minyat(r kaplar, yivli bardaklar, metalik kaplar ve Su-riye <i<eleri ele geçmi<tir. ‛azı depolama kaplarının içinden yanmı< zeytin ve (z(m çekirdeği ile buğday taneleri toplanmı<tır. Yangın sadece birkaç mekan ile sınırlı gibi gör(lmektedir. ‚ncak, ‚<ağı Şehrin k(ç(k bir böl(-m(nde çalı<malar y(r(t(ld(ğ( için, mevcut kazılarla yangının gerçek bo-yutlarını söylemek <imdilik m(mk(n gör(lmemektedir.
10 Daha önceki kazılarda yolun kuzeyindeki alanda Ι ‚lanı yapılan çalı<malarda Erken Tunç
Çağı na ait en az iki yapı katı belirlenmi<tir, Kepinski-5nal 2008, 194.
... 163
Yangından sonra kurulan Erken Tunç Çağının son yapı katı Tilba<ar IIID y(zeyden yakla<ık 40-50 cm. derinlikten gelmektedir (BP1020 plan karesi . K(ç(k ta<larla ör(lm(< duvarlarda özellikle kö<eler yangın tabaka-sında olduğu gibi iri blok ta<larla g(çlendirilmi<tir. Duvarları birbirine yas-landırılmı< mekanların toprak ve ta< dö<eli tabanları açığa çıkartılmı<tır. Mekan içi buluntu ise çok az ele geçirilmi<tir.ORΤ‚ ΤUNÇ Ç‚ĞI
G(ney a<ağı <ehrin doğu böl(m(nde Orta Tunç Çağına Tilba<ar IVB) tarihlenen zayıf bir yerle<im izlerine rastlanmı<tır. İki farklı alanda (BJ980, BP1030- plan karelerinde , Orta Tunç Çağı II ye tarihlenen toplam adet basit toprak mezar g(n y(z(ne çıkartılmı<tır. Bunların çoğu çocuk mezarlarıdır. C14 analizlerinin de desteklediği mezarlar, M.5. 18.- . y(zyıl-lara tarihlenmi<tir. ‛asit toprak mezarlarda belli bir yön birliği yoktur. Hoc-ker pozisyonunda yatırılan bireyler, takıları ve çe<itli kapları ile birlikte göm(lm(<lerdir Resim . Kap içinden çıkan k(ç(kba< hayvan kemikleri, öl( yemeğinin mezarlara bırakıldığını göstermektedir.
ORΤ‚Ç‚Ğ NEΚROPOL ‚L‚NI
G(ney a<ağı <ehrin doğu böl(m(nde, Erken Tunç Çağı surunun bulun-duğu alanda suru kısmen tahrip eden Ortaçağ nekropol( kazılarına devam edilmi<tir12. Nekropol, <imdilik x m.lik bir alan ile sınırlı gör(lmekte-dir (Resim: 12). Bu alanda, 2015 ve 2016 yılı çalı<maları ile mezar sayısı top-lam yı bulmu<tur. Nekropol alanı M.S. .y(zyıldan, . y(zyıla kadar uzun s(re kullanılmı<tır. Mezarların tamamı dorsal pozisyonda yatırılmı< basit toprak mezarlardır. Mezarlar, be< farklı seviyede göm(lm(< ve aynı alanda (st (ste gelenlerin birbirini tahrip ettiği gör(lm(<t(r. Mezarlar do-ğu batı, kuzeybatı-g(neydodo-ğu veya kuzeydodo-ğu g(neybatı yönl(d(r. ‛a< daima batıda, sadece bir iskelet tersi bir yönde yatırılmı<tır. Y(z kuzeye, g(neye veya yukarı bakar <ekilde durmaktadır. Kollar göğ(s (zerinde çap-raz, bir eli karnında bir eli göğs(nde, bir eli karnında diğeri yana doğru veya ikisi de yanlarda d(z durmaktadır. ‛acaklar çoğunlukla d(z, (st (ste atılmı< veya hafif b(k(ml(d(r. Y(zeye yakın olan mezarlarda öl(n(n ba<ı-nı, göğs(n( ve ayaklarını örten ah<ap kalıntılar bulunmu<tur13. ‛unlar,
12 Genç-Uysal 2017, 295-296, resim 5-6.
13 Çukurova Üniversitesi, Fen Edebiyat Fak(ltesi, ‛iyoloji ‛öl(m( uzmanlarından Salih Kavak,
mezarların (zerine ört(len ah<apların arkeobotanik incelemesini yapmı< ve bunların çoğunun karaçam ve kızılçam t(r(nde olduğunu belirlemi<tir.
n(n (zerinin bir ah<ap tabut ile kapatıldığını göstermektedir. Mezarların birçoğunda çe<itli <ekil ve boyutlarda demir çiviler ele geçirilmi<tir. Çivile-rin ah<ap parçaların (zeÇivile-rine çakıldığını gösteren örnekler de vardır. Mezar e<yası azdır. Göğ(s (zerinde tunç, demir ve sedeften haçlar, boyunda demir boyunluk, parmaklarda y(z(k ve bileklerde bilezikler, genelde çocuk me-zarlarında tunç/bakır halka k(peler ele geçirilmi<tir. Ayrıca 456 mezardan sadece yedisinde toplam adet sikke bulunmu<tur. Hangi mezara ait ol-duğu belli olmayan diğer sikkelerle birlikte toplam adet sikke mezarlık alandan ele geçirilmi<tir. ‛unlar iskeletlerin omuz, kol ve kalça böl(mlerine bırakılmı< olarak bulunmu<tur. Mezarlara genelde tek bir sikke bırakılırken, bir mezarda sikke birlikte ele geçirilmi<tir. ‛azı sikkelerin (zerinde kuma< izleri gör(lebilmektedir. ‛unlar kefene/kuma<a sarılı olabileceği gibi bir kese içinde de mezara bırakılmı< olabilir. ‚<ınmı< durumda olan sikkeler-den bazıları okunabilmi<tir. Sikkelere göre mezarlar M.S. .- . y(zyıllar ile 10.- . y(zyıllar arasına tarihlenmi<tir.
G(ney a<ağı <ehrin en doğusundaki alanda ‛M -1110 plan karele-rinde , y(zeyden gör(lebilen bazı d(zg(n kesilmi< ta<lar nedeniyle, kazı çalı<malarına ba<lanmı<tır. Söz konusu alanda, Ortaçağ mezarlarının son evresi ile çağda< tek odalı k(ç(k bir tapınma mekanı açığa çıkartılmı<tır (Resim: 13). Mezarlarla ili<kili olduğu d(<(n(len mekan, dikdörtgen planlı ve tabanı kireç sıvalıdır. Mekan, daha sonra içten eklenen duvarlarla daral-tılmı< ve mekanın taban sıvası yenilenmi<tir. Doğu duvarına da apsis böl(-m( eklenmi<tir Resim orta . Mekanın son safhasında, taban altına diğer mezarlarla aynı yönde yatırılmı< bir birey göm(lm(<t(r Resim sağ alt . Bu yapı ile ili<kili tek buluntu, İslami Döneme ait içi ajur teknikli s(zgeçli testidir. Testinin (zerinde kabartma desenli olarak ‚rap harfleri ile ‚llah yazılmı<tır Resim sağ (st .
Tilba<ar Höy(k, G(neydoğu ‚nadolu ve Kuzey Suriye arkeolojisine önemli katkılar sağlayan bölgenin en b(y(k yerle<melerinden biridir. Do-ğanpınar Barajı 2017 yılı sonuna doğru su tutmaya ba<layacaktır. Baraj pro-jesi tamamlandığında, Devlet Su İ<leri Genel M(d(rl(ğ( tarafından maddi olarak desteklenen kazılar da sona erecektir. ‛araj suyu y(kseldiğinde ve Tilba<ar a ula<tığında, ova tabanının al(vyonlu yapısından dolayı, zaman içinde sadece G(ney ‚<ağı Şehir etkilenmeyecektir. Kuzey ‚<ağı Şehrinin ve höy(ğ(n doğusunun sudan etkilenmesi kaçınılmazdır. Bu nedenle, Til-ba<ar Höy(k te kazıların devam etmesi bölge arkeolojisi için b(y(k bir önem arz etmektedir.
... 165
Κ‚YN‚ΚÇ‚
BURKE, A.A., 2004, The Architecture of Defense: Fortified Settlements of the Levant During the Middle Bronze Age, yayımlanmamı< doktora tezi, University of Chicago. COOPER, L., 2006, Early Urbanism on the Syrian Euphrates, Routledge, Taylor&Francis
Group, New York and London.
GENÇ, E.-UYS‚L,T., , Doğanpınar Barajı Tilba<ar Höy(k Yılı Kazısı . Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt (23-27 Mayıs 2016 Edirne), Ankara, 293-304.
KEPINSKI-LECOMTE, C. , Surface Research at Tilbeshar XIII. ‚ra<tırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt (29 Mayıs-2 Haziran 1995 Ankara), Ankara, 199-210. KEPINSKI-LECOMTE, C. , Research at Tilbeshar, . Kazı Sonuçları
Top-lantısı 2. Cilt (28 Mayıs-1 Haziran 2001 Ankara), Ankara, 23-28.
KEPINSKI, C. , Tilbeshar ‚bout the Early/Middle ‛ronze ‚ge Transition . Kazı Sonuçları Toplantısı 2. Cilt (26-31 Mayıs 2003 Ankara), Ankara 467-470.
KEPINSKI, C. , Dynamics, diagnostic criteria and settlement patterns in the Car-chemish area during the Early ‛ronze period Euphrates River Valley Settlement. The Carchemish Sector in the Third Millennium B.C. (etd. E. Peltenburg) Vol. 5, Le-vant Supplementary Series, Oxford: Oxbow Books, 152-163.
KEPINSKI-LECOMTE, C.- ERGEÇ, R. , Research at Tilbeshar XVIII. Kazı Sonuçları Toplantısı I. Cilt (27-31 Mayıs 1996 Ankara), Ankara 163-171.
KEPINSKI-LECOMTE, C.- ERGEÇ, R. , Research at Tilbeshar, XX. Kazı Sonuçları Toplantısı I. Cilt (25-29 Mayıs 1998 Tarsus), Ankara 241-247.
KEPINSKI-LECOMTE, C.- ERGEÇ, R. , The Research at Tilbeshar . Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt (24-28 Mayıs 1998 Ankara), Ankara 209-216.
KEPINSKI, C.-‛ULG‚N, F. , Research at Tilbeshar in City from the Early and Middle ‛ronze ‚ges . Kazı Sonuçları Toplantısı 2. Cilt (29 Mayıs-2 Haziran 2006 Çanakkale , ‚nkara -742.
KEPINSKI, C.-5N‚L, M. , Tilbeshar New Evidence from Early and Middle ‛ronze . Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt (28 Mayıs-1 Haziran 2007 Kocaeli), An-kara 193-206.
Resim: 1
... 167
Resim: 3Resim: 5
... 169
Resim: 7Resim: 9
