Kocatepe TIp Dergisi
TheMedicalJournalof Kocalepe 7: 17-21 / Mayrs 2006 Afyon Kocatepe Oniversitesi
Afyonkarahisar iIindeki
Atesli SHah Yaralanmalanna
Bagh Oliimlerin
Degerlendirllmesl
E
valuation
ofFir
earm
Fatalitie
s
in
A
fyonkarahisar Ci
ty
Huda
verdi
KUC;
UKER
1,Yu
sufYURUMEZ
2,Yiicel YAVUZ
2,Reha DEMiREL
3,Adem ASLAN
4,Hldlr ESME
5J Afyon Kocatepe Universitesi Tip Fakiiltesi, Adli Tip AD, Afyonkarahisar 2 Afyon Kocatepe Universitesi Tip Fakiiltesi, ilk ve Acil Yardtm AD, Afyonkarahisar
3 Afyon Kocatepe Universitesi Tip Fakiiltesi, Halk Sagltgl AD, Afyonkarahisar 4 Afyon Kocatepe Universitesi Tip Fakiiltesi, Norosirurji AD , Afyonkarahisar 5Afyon Kocatepe Universitesi Tip Fakidtesi, G6giis Cerrahi AD, Afyonkarahisar
6ZET : A mac: Bu cahs rnada; Afyonkarahisa r ilindek i atesli silah yaralan mas ma bagh olurnler ana liz edi lerek, atesli silah yaralanmasma bagh olum leri n sosyo demografik ve klin ik ozelliklerinin degerlendirilmesi ve yapilan benzer cahs ma lar ile karsrlas tmlarak tarusilmasi amaclandi ,
Gerec ve Yiin tem : Afyonkarahisar il merk ezind e, 1997 2004 yillan arasmdaki sekiz yilhk done mde olum u adli sorusturmaya konu olan 923 olgudan, olumun ates li silah yaralan masi sonuc u meydana geldigi belirlen en 90 olgu nun kesif, alii muaye ne tuta naklan ile otopsi raporla n in ce lenmistir.
Bulgular: Toplam 923 adli olum olgusu nun 90'1 (%9 .7) atesli silah yaralanmasma bagh oltim olgusu idi. 90 olgu nun 79' u (%8 7.8) erkek ve olgularm yas ortalamasi 33.45± (en kucuk: 9- en biiyiik: 69) idi . Olgu lan n en srk
26 olgu (%28.9) ile 21-30 yas grub unda goru ldugu bel ir lendi. 56 olgunun (%62.2) cinayet oriji nli oldugu ve bun lann 51'inin (%91.1) erkek oldug u belirlend i. 32 olgu (%35.5) inti har orjinli olup, bun lann 26'sl (% 81.2) erkek idi. Ensik kul larulansilahtipini n48 olgu(%53.3) ile yivli silah (tabanca) oldug u belirle ndi. Olgulann dis muayene sinde tespi t edilen oldurucu atesli silah yaralarmm, en sik bas-b oyun (%51.1) bolgesinde oldug u saptand i. Olgulan n 70'inde (%77.8) olum un olay yerinde meydana geldigi be lirlen di. Toplam 78 olguda (%86.7) otopsi yap ildigi tespit edildi.
Sonuc : Ates li silah yaralanmalarmm halen basta gelen olum nedenleri arasmda oldug u, yaralanmalann da ha cok cinaye t orjinli oldugu ve en fazla gene erkek niifusu n etki len digi gorulmust ur.
Ana htar Kelim eler: Atesli silah, cinayet, olum, otopsi .
ABSTRAC T : Objecti ve: The aim of this study was to identify demographic and clinical features of firearm inj ury which resulted with death in Afyonkarahisar city center.
Materials and Metho d: In this study; scene investigation, death examination records and autopsy reports of 90 firearm fatalities from 923 forensic deat h cases that occurre d from 1997 to 2004 in Afyonkarahisa r city center were evalua ted retrospective ly.
Results: 90 people (9.7%) were firearm fatalities. Seventy nine ofthe vict ims (87.8%) were mal es and the mean age was 33.45± (min: 9- max: 69). The most prominent age range was between 21 to 30 yea rs in 26 cases (28 .7%) .
Homicides accounted for 56 cases (62.2%) of all gunshot fatalities and 51 of the victims (91. 1%) were males. Suicides accounted for 32 cases (35 .5%) and 26 of the victims (81.2%) were males. 48 han dgu ns accounted for 53.3% of the weapons used. The most common sites for the firearm wounds were head and neck (51.1%). 70 of the victims (77 .8%) were dead in scene. Medico-legal auto psies were per form ed in 78 cases (86.7%) of firearm fata lities .
Con clusion : This study shows that firearm fatalities are impo rta nt manner of death at present and affect most freque nt ly young male popul ation and the most freque nt manne r of death was hom icide.
Key Wor ds : Firearm, Fatality, Homici de, Autopsy
YaZI$ma ve ttpkt basim icin; Yrd. Doc, Dr. Hiidaverdi Kucuke r Afyon Kocatepe Universitesi TIp Fakultesi, AdJi TIp AD, Afyonkarahisar A.N.S Arasurma ve Uygulama Hastanesi, PolikJinikler Binasi 03040
!AFYONKARAHiSAR Tel:0 272 217 1753 (127)Faks:0 272 217 2029 (e-mai l: drkucuker@aku.edu.tr)
• Bu causm a 16-20Kasim2005'IeAntalya'da yapilanV.Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Kongre sinde sozlu bildiri olarak sunulmustu r.
GiRiS
Atesli silah yara lanmas ma bagh oliimlerin dun yanm degisik illkelerinde artis gosterdig i bildirilmis tir (1-3). Ulkemiz de de atesli silah yaralanmalan, in sanlan rmzm ates li silahlara gostermis oldugu gele neksel ilgi neden iyle, toplumun, saghk calisanlan
18 KO<;:OKER ve ark.
run, ad Ii ve gilvenl ik birimlerinin sikca karsilastikla
n bir sor un halini alrrnstir (4) .
Ulkem iz kanunl anna gore; ozel izin olmaksizm atesli silahlann tasmmasi ve kullarulmasi yasaklan mrsnr, Buna ragm en atesli silahlan n, ozellikle de ta
bancalann, yasadrsi yollarla elde edilebilirligi halk
arasmda oldukca yaygmdir (4). Turn dunyada oldugu
gibi illkemizde de genel olarak atesli silah sayismdaki artis ve elde edilme lerindeki kolayhga bagh olarak
ates li silahla rla meyda na gelen cinayet, intihar ve ka zalann saYISI gunden giine artmaktadir (4-7).
Bu cahsmada; Afyonka rahisar ilinde ki atesli si lah yaralanmas ma bagli olumler analiz edilerek,
atesli silah yaralanmasma bagh olumlerin sosyo dem og rafik ve klinik ozellikierinin degerlendirilmesi
ve yapilan benzer calismalar ile karsilastml arak tar usilmasi amaclandi,
GERE<; VE YONTEM
Afyonka rahisa r il merkezinde , 1997- 2004 yil
Ian arasmdaki sekiz yilhk donernde olumu adli so
rusturmaya konu olan 923 olgunun savcihk dosya
belgeleri gozden gecirildi, Bunlardan olumler i ates li silah yaralanmas i sonuc u meyd ana geldigi beli rlen en
90 olgunun, otopsi raporl an, olay yeri ince leme ve
olii muayen e tutan aklan ince lendi. Olgul ard a; yas, cinsiyet, yillara gore dagihm, olay yeri, olum orijini,
olum neden i, yara lanan bolge ve organl ann dagihrm arasn nld i, Tanrmlayrci istati st ik olara k yiizde kulla
mldi. Orta lamalar ortalama
±
standart sapma olarakverildi .
BULG ULAR
Afyonkarah isar iii' nde son sekiz yilhk siire ice
risind e, ad li olii muayen esi veya adli otopsi yapilan
top lam 923 olgunun 90'mm (%9.7) atesli silah yara
Ianmasi oldugu saptandi. 90 olgunun 79 'u (%87.8) erkek, II'i (%12.2) kadm olup, olgulann yas orta
lamasi 33.45 (min: 9- max: 69) idi. Yas gruplanna bakrldigmda oltimlerin, en srk 26 olgu (%28.9) ile
21-30, 24 olgu (%26.6) ile 31-40 yas gruplannda go
riildilgil belirlendi (Ta blo I).
Olgulann 60' mm (%66.7) evli oldugu, 23'unun (%25.5) bekar oldugu, diger 7 olguda (%7.8) ise bu konuda kayit bulunmadi gi anlasildi.
Olgulan n 56'sl (%62.2) cinay et orijinli olup, bunlann 51'i (%91.1) erkek, 5' i (%8.9) kadm idi .
Cinaye tle rin 19 olgu (%33.9) ile en sik 31-40 yas grubunda goruldugu tespit edi ldi. 32 olgunun (%35.4) intihar orijinli oldugu ve bunlann 26'smm
(%81.2) erkek, 6'smm (%18.8) kadm oldugu bel
ir-Kocatepe TIp Dergisi,
a«
7 No: 2. Mayts 2006.lendi. lntiharlann 10 olgu (% 31.2) ile en sik 21-30
yas grubunda goriildilgil saptandi. 2 olgu (%2.2) ise
kaza orij inli olup, her ikisi de erke k idi (Tab lo 2, 3). Olgul ann 48'inin (%53.3) yivli silah (tabanca),
35' inin (%38.9) yivsiz silah (av tufegi ) yaralanmasi
sonucu oldilgil belirlend i. Yed i olguda (%7.8) ise ne tiir bir silah kullamldrgi kayitlardan saptanamadi,
Olgulan n dis muayenesinde tesp it edi len oldu riicii ates li silah yara lan run 46'smm bas-b oyun (%51.2), 22'sinin (%24.4) kann, 21'ini n (%23.3)
gogiis ve I ' inin (%1. 1) pelvis bolgesind e oldug u be
lirlend i. Otopsi sonucu yazilan olurn ned enleri de
gerlendirildig inde; 46 olgunun (%5 1.1) beyin kana
masI ve laserasyonu sonucunda, 36'smm (%40.0 )
hemorajik sok ned eni yle ve 8'inin (%8.9) ise kot kr ngl ve akciger kontuzyonu sonucunda oldilgil belir
lendi .
Olumun, olgulan n 70 'inde (%77.8) olay yerin
de, 5'inde (%5.6) acil serv iste, 15'inde (%1 6.8) ise
tedavi edildigi serv iste meydan a geldigi saptandi, Olgulann 78'inde (%86.7) otops i yapilrrnsken, 12
olguda (%13.3) ise adli olii muayenesi yetinildigi,
bu olgulan n tamammdaki bilirkisilerin adli ttp uz
man Ian dismdaki hekiml er oldugu belirlendi.
T ARTISMA
Dilnya ilzerinde yasayan binlerce ins an, her yrl
atesli silahlara bagh yaralanma lar nedeni yle yasarm m kaybetm ektedir. Bununla beraber atesli silahlara
bagh olumlerin sikligi, iilkeler arasmda btiyilk fark
hhk gostermektedir. Bu farkhhklar; toplam olay sa
yisi, cinayet ve intiha r oranl an, cinsiyet oranlan ve kullarulan silahm tipi gibi farkh liklan icermektedir (I).
Giinilmilzd e yapilan bir cok cahs ma, ates li si
lahlarla meydan a gelen yaralanma lan n ve olumlerin
dunyanm bir cok bolgesinde onemli bir halk saglig:
problemi oldugunu gostermektedir (8- 12). Tum
dunyada oldugu gibi iilkem izde de atesli silahlara
bagli olumler son 15 yildir artrsim surdurme ktedir
(4) . Yapilancalismalara gore ;izmir'de 10yilhksure icinde adli muay enesi yapilan olgul ann %12.8'inin atesl i silah yaralanmasma bagh oldugu, benzer se kilde bu orarnn Adana' da %9.5 oldugu bildirilrnistir
(5,13). Bu cahsmada da oran Turki ye ortalarnasi ile
uyumlu bir bicimde %9.4 olarak tespit edildi. Bhana (14) ve arkadaslanrun Gilney Afrika' da yaptiklan cahs ma da bu oran %25 olara k bildirilirken,
Escoffery ve Shirley 'in (3) Jam aica 'da yaptiklan ca hsm ada %13.2, ABD' nde ise %3 1.7 olarak sapta n rmstir (15) .
Afyonkarahisar ilindeki Atesli Silah Yaralanmalartna Baglt Olitmlerin Degerlendirilmesi / 19
Evaluation ofFirearm Fatalities in Afyonkarahisar City
Tablo 1. Ya~ grup lan nin cinsiye te gore dagtltmt
Cinsiyet
Toplam
Yas gruplan Erkek Kadm
n 0/0 n % n 0/0 0-10 I l.l 0 0 I 1.1 11-20 13 14.5 3 3.3 16 17.8 21-30 20 22.2 6 6.7 26 28.9 31-40 23 25.5 I l.l 24 26.6 41-50 13 14.5 0 0 13 14.5 51-60 3 3.3 0 0 3 3.3 >60 6 6.7 I l.l 7 7.8 Toplam 79 87.8 II 12.2 90 100.0
Tablo 2. Ya~ gruplanna gore olay orijinlerinin dagtlimi
Olay Orijinleri
Yas gruplan Cinayet intihar Kaza Toplam
n % n % n % n % 0-10 I 1.8 0 0 0 0 I 1.1 11-20 8 14.3 7 21.9 I 50 16 17.8 21-30 15 26.8 10 31.2 I 50 26 28.9 31-40 19 33.9 5 15.6 0 0 24 26.6 41-50 7 12.5 6 18.7 0 0 13 14.5 51-60 I 1.8 2 6.3 0 0 3 3.3 >60 5 8.9 2 6.3 0 0 7 7.8 Toplam 56 100 32 100 2 100 90 100
Tablo 3. Olay orijinlerinin cinsiyete gore dagtltmt
Cinsiyet
Orjin Erkek Kadm Toplam
n 0/0 n % n 0/0
Cinayet 51 64.6 5 45.5 56 62.2
intihar 26 32.9 6 54.5 32 35.6
Kaza 2 2.5 0 0 2 2.2
Toplam 79 100.0 11 100.0 90 100.0
Cahsmada, olgulann %87.8 ' in in erkek, bir baska cahsmadaki olgulann, yas ortalarnasmm %12.2' sinin kadm oldugu ve olgular arasmda er 35.5 yI1 oldugu ve en fazla olilmun 20-40 yas gru kek/kadin oranmm 7.3 oldugu saptanrmsn r. Edir bunda goriildiigil bildirilmistir (4). Arnerika'da yapl ne'de olgulann %9 1.8' inin, izmir'de %86. 9 ' unun, Ian cahsmalara gore, gunumuzde 30-40 yaslan ara
Bursa 'da ise %84 .4'iiniin erkek oldugu bildirilmistir smdaki kisilerin atesli silah yara la nrnas ma bagh (4,5,16). Ulkemizdeki yapilan cahsmalarda oldugu olum acismdan yuksek risk altmda oldugu belirlen
gibi dunyarun bir cok yerinde yapilan cahsmalar, er mistir (2,17). Gilney Afrikada ve Suudi Arabistari'da
keklerde belirgin bir sekilde atesli silahlara bagh yapilan cahsmada da benzer sekilde 20-40 yas gru olum oranlanmn yiiksek oldugunu gostermistir bunda olumlerin cok daha sik oldugu belirtilmistir
(1,3 ,14 ,15). (18,19) .
Calismarmzda, olgulann yas ortalamasi 33.4 yil Turkiyc 'de yapilan arastirmalann sonuclanna idi. Olgulann cogunlugunun 26 olgu (%28 .9) ile 21 gore atesli silahlara bagh meydana gelen olumlerinin
30, 24 olgu (%26.4) ile 31-40 yas gruplannda oldu orijinin, en sik cinayet oldugu tespit edilmistir. Az gu belirlendi. Bizim cahsmarmza benzer sekilde, mak ve arkadaslannm (4) yaptigi cahsmada, atesli Karagoz ve arkadaslarmm (7)yaptlgl calrsrnada, silahlarla meydana gelen olumlerin %68.3 'ilniln ci atesli silah yaralanrnasma bagh oltnnlerin en srk 21 nayet orijinli oldugu belirlenmistir, Antalya'da atesli 30 yas grubunda goruldugt; ve bunu 31-40 yas gru silah yaralanmasma bagh olum olgulannm bunun izledigi tespit edilmistir. Edirne'de yapilan %66. 9 ' unun, Adana'da %80' in in cinayet orijinli 01
20 KD<;:OKER ve ark.
dugu ve her iki cinste de bu orijinin ilk sirada oldugu saptanrrustir (7,13). Jamaika 'da yapilan bir cahsma
da, tilm cinayet sonucu oliimlerin %66' smm atesli silah yaralanma si sonucunda meydana geldigi , cina yet kurbanlannin %89' unun erkek oldugu ve %80 oramnda en sik 15-44 yas grubu kisilerin etkilendigi saptanrmstir (3). Bizim cahsmarmzda da, benzer se kilde %64.4 oranmda cinayet orijinli yaralanma 01 dugu tespit edildi. Bununla beraber atesli silah kul lamlarak gerceklest irilen intiharlann oram %35.4
olarak saptandi. Ulkemizde Antalya'da yapilan ca hsrnada atesli silahlara bagh olurnlerde orijin olarak intihar %13.5 oramnda tespit edilmistir (7). Edir ne'de ise bu oran %23.5 olarak belirlenrnistir (4). Bunlann aksine, Contor ve arkadaslanmn (20) Avustralya' da yaptiklan bir cahsmada olgulann %76'smm intihar, %18'inin cinayet orijinli oldugu
nu bildirmislerdir. Benzer bir sekilde Ropohl ve Kobeme (21), atesli silah yaralanmalanna bagh
olumlerin orijinlerini incelemis ve intiharlann ilk st rada yer aldigim bildirmislerdir,
Yapilan cahsmalarda genel olarak atesli silah yaralanmalanna bagh olum olgulannda en sik kulla mlan silahm kucuk kalibreli tabancalar oldugu bildi rilmistir (20,21). Antalya' da yapilan cahsmada, 01
gularm %55.6' smda tabanca, %43.6' smda ise av tii
feginin kullamldigi belirlenrnistir (7). Bu arastirma
da olgulann %53.3'unde tabanca, %38.9' unda ise av
tufeginin kullarnidigi tespit edildi. Ancak kullamlan
silahm tipi olaym orijinine gore deg iskenl ik goster mektedir. Kanada'da yapilan bir cahsrnada intihar sonucu meydana gelen olumlerin %60.9' unda av tii feginin kullaruldigi belirlenmi s iken (22) Avustral
ya' da yapilan bir cahsmada ise intihar olgulannm %95' inde yivsiz silah, %5' inde ise yivli silah kulla mldigi tespit edilmistir (23). Bunlarm aksine, Edir
ne'de yapilan calismada ise intihar olgulannda %50 oram ile en sik el tabancalan kullamlmistir (4). Fin
landiya'da cinayet orijinli atesli silahlara bagh olum
lerin %62.2'sinde el tabancasi kuilamlrmsken, %38.8 ' inde yivli silahlar kullarulrrusnr (1). Bizim cahsmamizda da cinayet orijinli olumlerde sikhkla el tabancalanmn kullaruldrgi (%53.3) saptanrm stir .
Cah smarmzda atesli silah yaralanmasi sonucu ,
en fazla etkilenen bolgenin bas-boyun bolgesi
(%51.2) oldugu ve bunu kann ve gogiis bolgesinin
takip ettigi tespit edildi. Benzer sekilde Edime, An talya ve Bursa'da yapilan cahsmalarda da, en sik ya ralanan bolgenin, bas-boyun bolgesi oldugu tespit
edilmistir (4,7,16). Escoffe ry ve Shirley' in (3)yaptlgl bir cahsmada da olgularm %43.8' inde ya ralanma bolgesinin bas-boyun bolgesi oldugu tespit
edilmistir.
Kocatepe Tip Dergisi.
cu
.
7 No: 2. May ts 2006 .Sonuc olarak; Atesli silah yaralanmalannm ha len basta gelen olum nedenleri arasmda bulundugu, yaralanmalan n daha ziyade cinayet amach oldugu,
en fazla gene erkek nufusun etkilendigi ve oltlmtin daha cok hastaneye ulasim oncesinde meydana gel digi saptanrmsttr. Bu tiir yaralanma ve olumlerin azalnlmasi icin; halkm yazilr-goruntulu iletisim or
ganlanm kullanarak verilecek egitiminin yaygmlas
tmlmasi, atesli silah edinmenin zorlastm lmasi ve yasal yollar dismda edinilen atesli silahlarla ilgili daha sert ve caydmci yasal diizenlemeler yapilmasi
nm faydah olacagi kanaatindeyiz.
KAYNAKLAR
I. Rainio J, Sajantila 1. Fatal gunshot wounds between
1995 and 200 I in a highly populated region in
Finland. American Journal of Forensic Medicine & Pathology, 2005; 26: 70-77.
2. Ikeda RM, Gorwitz R, James SP, PoweIl KE, Mercy
JA. Trends in fatal firearm-related injuries, United
States, 1962-1993 . Am J Prev Med. 1997; 13: 396
*400 .
3. Escoffery CT, Shirley SE.Fatalpoisoningin Jamaica:
a coroner's autopsy study from the University HospitaloftheWest Indies. Med Sci Law, 2004; 44: 116-120 .
4. Azmak D, Altun G, Bilgi S,YIlmaz A. Firearm fatalities in Edirne, 1984-19 97. Forensic Science
International, 1998; 95: 231-239.
5. Coltu A, Durak D. Adli Otopsileri Yapilrm s 141
Atesli silah yaralanmasma bagh olum olgusunun ret rospektif incelenmesi. Adli TIp Dergisi, 1992; 8: 49 5 1.
6. Gurpmar S, Gunduz M, Ozoran Y. Adli TIp kurumu
Trabzon Grup Baskanli gi otopsilerinin retrospektif
degerlendirilmesi , 7. Ulusal Adli TIp Gunleri, Antal
ya, Poster Sunulan Kitab i, 1993: 143-146.
7. Karagoz YM, Karagoz SD, Atilgan M, Demircan C. Atesli silah yaralanmasma bagh 133 olum olgusunun
incelenmesi. AdliTIp Bulteni, 1996; I: 122-126 .
8. Coben JH, Dearwater SR, Forjuoh SN, Dixon BW. A
population-based study of fatal and nonfatal firearm
relatedinjuries.Acad Emerg Med. 1997;4:248-255. 9. Archer PJ, Makintubee S, SeIls KM. Firearm-related
mortality in Oklahoma, 1985-1989. J. Okla. State Med. Assoc, 1993; 86: 181-1 85.
10. Alexander GR, Massey RM, Gibbs T, Altekruse JM. Firearm- related fatalities: an epidemiologic assessment of violent death. Am. J. Public Health,
21
Afyonkarahisar jlindeki Atesli Silah Yaralanmalanna Baglt Oliimlerin Degerlendirilmesi /
Evaluation ofFirearm Fatalities in Afyonkarahisar City 11. Kellerman AL, Rivara FP, Lee RK, et al. Injuries due
to firearms in three cities. N. Engl J Med, 1996; 335 :
1438-1444.
12. McGonigal MD, Cole J, Schwab CW et al. Urban
firearm deaths: a five-year perspective. J Trauma,
1993; 35: 532-537.
13. Salacin S, Giilmen MK, Cekin N, Sen F. Adana'da
kaza, cinayet ve intiharlarda olurn nedenleri ve rast lanma sikhgi. 7. Ulusal Adli Tip Gunleri, Antalya, Poster Sunu1an Kitabi, 1993: 327-331.
14. Bhana BD, Kirk GM, Dada MA. Fatal firearm
wounds: a clinicopathologic study. Am J Forensic
Med Pathol, 2003;24:273-276.
15. Beaman V, Annest JL, Mercy JA, Kresnow M,
Pollock DA. Lethality of firearm-related injuries in
the United States population. Ann Emerg Med, 2000;
35: 258-266.
16. Erturk S, Ege B, Karaali H. Adli Tip acismdan cesitli yonleriyle atesli silah yaralan. Adli Tip Dergisi, 1989; 5: 27-32.
17. Riddick L, Wanger GP, Fackler ML et al. Gunshot
injuries in Mobile County, Alabama: 1985-1987 . Am
J Forensic Med. Pathol, 1993; 14: 215-225.
18. Meel BL. Prehospital and hospital traumatic deaths in former homeland of transkei, South Africa. J Clin Forensic Med, 2004 ; II: 6-11 .
19. Elfawal MA, Awad OA. Firearm fatalities in Eastern Saudi Arabia: impact of culture and legislation. Am J Forensic Med Pathol, 1997; 18(4) 391-396.
20. Con tor CH, Brodie J, Me Millen 1. Firearm victims, who were they? Med J Aust, 1991; 155: 442-446. 21. Ropohl D, Kobeme F. Fatal shotgun Use in peace ti
me. Beitr Gerichtl Med, 1990; 48: 339-348.
22. Avis SP. Suicidal gunshot wounds. Forensic Sci Int, 1994; 67: 41-47.
23. Selway R. Firearm fatalities in Victoria, Australia 1988. Med Sci Law, 1991; 31: 167-174.
1~1 ret ~9-dated State e ~1. tIogic Ialth.
