Trakeal bronş, karinadan yukarıda nadir görülen ektopik bronş yapısını ifade eder. Sağ trakeal duvarda sola göre daha sık görülmektedir (1,2).
Prevalansı sağ trakeal bronş için %0.1-2, sol tra- keal bronş için %0.3-1 arasında değişmektedir (2). İlk olarak 1785 yılında Sandifort tarafından, trakeadan köken alan sağ üst lob bronşu olarak tanımlanmıştır (2). Son zamanlarda bu tanım;
trakea veya ana bronştan köken alan ve üst lob bölgesiyle ilişkili olan çeşitli bronş anormallikle-
rini ifade etmektedir. Erişkin yaşta fark edilen bronş anomalilerinin çoğu asemptomatiktir. Ge- nellikle çeşitli solunum şikayetleri nedeniyle çe- kilen toraks bilgisayarlı tomografisi (BT), bron- koskopi veya bronkografi ile tesadüfen tanı ko- nulmaktadır. Literatürde oldukça fazla çeşitlilik- te lobar veya segmental anormallik bildirilmiştir.
Ama bunların trakea veya ana bronşlardan kö- ken alması enderdir (2).
186 Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004; 52(2): 186-188
İnatçı öksürükle seyreden trakeal bronş
Şemi ATİLLA1, Nurhan KÖKSAL2
1Kahramanmaraş Devlet Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği,
2Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Kahramanmaraş.
ÖZET
Yaklaşık üç yıldır inatçı öksürüğü olan 57 yaşındaki erkek hasta polikliniğimize başvurdu. Yapılan muayene ve inceleme- ler sırasında çekilen bilgisayarlı toraks tomografisinde, trakea 1/3 alt ucundan köken alan sağ trakeal bronş tespit edildi.
Olgu nadir görülen bir anomali olması nedeniyle sunuldu.
Anahtar Kelimeler:Trakeal bronş, bronşiyal anomali.
SUMMARY
Tracheal bronchus which is characterized with persistant cough
Atilla S, Koksal N
Kahramanmaras Govertment Hospital, Kahramanmaras, Turkey.
A 57-year-old man admitted to department of pulmonary medicine with a history of persistent cough. Computed tomog- raphy showed there was a right tracheal bronchus originated from 1/3 distal region of trachea. We reported this case be- cause of the rarity of pulmonary anomaly.
Key Words: Tracheal bronchus, bronchial anomaly.
Yazışma Adresi (Address for Correspondence):
Dr. Şemi ATİLLA, Kahramanmaraş Devlet Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Kliniği, 46050, KAHRAMANMARAŞ - TURKEY
e-mail: semiatilla@hotmail.com
OLGU SUNUMU
Elliyedi yaşında erkek hasta, inşaat teknikeri.
Esas yakınması öksürük. Son üç yıldır soğuk havalarda daha şiddetli olan ve eforla artan bir öksürüğü varmış. Öksürüğü genellikle kuru va- sıflı, ama nadiren de az miktarda beyaz renkli balgamla birlikte olmaktaymış. Ara sıra nefes darlığı ve göğüs ağrısı oluyormuş. Özgeçmişin- de; 1976 yılında apendektomi, 1995 yılında ko- roner arter by-pass greft ameliyatları olmuş.
Hastanın sigara kullanma alışkanlığı yoktu. Soy- geçmişinde özellik yoktu. Fizik muayenesinde;
genel durumu iyiydi. Sternotomi ve apendekto- mi skarlarına ait cilt lezyonları dışında tüm fizik muayene bulguları normal sınırlardaydı. Direkt akciğer radyografisinde sternotomiye ait tel ve sütürler mevcuttu. Akciğer parankimi doğaldı.
Waters grafisi normaldi. Solunum fonksiyon testleri normaldi (FVC: %83, FEV1: %81, FEV1/FVC: %77, FEF25-75: %68). Gastroözefa- geal reflü açısından da değerlendirilen hastada reflü bulgularına rastlanmadı. Tam kan sayımı, eritrosit sedimentasyon hızı ve rutin biyokimya değerleri normal sınırlardaydı. Toraks BT’de; ka- rina düzeyinden yaklaşık 2.5-3 cm üzerinde tra- kea sağ duvarından doğrudan ayrılan ve sağ üst lob parankimine doğru uzanan aksesuar bir bronş varlığı dikkati çekmekteydi (Resim 1).
TARTIŞMA
Gerçek bir trakeal bronş trakeadan orjin alır. Ge- nellikle de karinanın 2 ile 6 cm kadar üzerindeki trakea kesiminden ayrılır (3,4). Değişik lober veya segmental bronşiyal varyasyonlar daha sık görülmekle birlikte, trakeadan veya ana bronş- lardan anormal bronş görülmesi oldukça ender- dir. Bunlardan da en sık olarak aksesuar kardi- yak bronştur. Nadiren de trakeal bronş görülür.
Aksesuar kardiyak bronş ilk defa Brock tarafın- dan 1946 yılında tanımlanmıştır. Sağ ana bronş veya ara bronştan köken alan, genellikle üst lob bronşu karşısından trakeal duvardan köken alan, mediale doğru ve ara bronşa paralel uza- nım gösteren anatomik varyasyondur (2).
Trakeal bronş denildiğinde, trakea ya da ana bronşlardan köken almış ve üst lobla ilişkili ol- duğu anlaşılmaktadır (1,2). Prevalansı sağ tra-
Atilla Ş, Köksal N.
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004; 52(2): 186-188 187
Resim 1. Olgunun trakea 1/3 alt düzeyindeki BT ke- sitleri (a,b,c).
a
b
c
İnatçı öksürükle seyreden trakeal bronş
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004; 52(2): 186-188 keal bronş için %0.1-2, sol trakeal bronş için
%0.3-1 arası değişmektedir. Tanı genellikle her- hangi bir solunum şikayeti nedeniyle yapılan bronkoskopi, bronkografi veya BT ile tesadüfen konur (1-3). 1990 yılından önceki yıllardaki ya- yınlar incelendiğinde tanıda bronkoskopi ve bronkografi ön planda değerlendirilirken, daha sonraları özellikle spiral BT tanıda subsegment seviyesine kadar olan bronşiyal yapıyı inceleme- de ön plana geçmiştir (1,2,4-6). Bizim sunduğu- muz olguda da toraks BT’de karinanın 2.5 cm kadar üstünden ayrılan sağ trakeal bir bronş iz- lenmekteydi.
Bronşiyal anatomi en iyi “cross sectional”, mul- tiplanar rekonstrüksiyon ve üç boyutlu rekonst- rüksiyon yöntemleriyle gösterilebilir. Bunlardan en çok kullanılan tekniklerden biri multiplanar rekonstrüksiyon yöntemidir (7).
Trakeal bronşun BT ile gösterilmesi genellikle izole olgu sunumlarıyla bildirilmiştir (2,8). Otuz- beş olguluk yayımlanmış bir seride ise spiral BT teknikleri kullanılarak gösterilmiştir. Bunlardan sekiz tanesi trakeadan, üçü karinadan, geriye kalan 24’ü distal bronşlardan köken almıştır (2).
Eğer bronş, normal üst lob dallanması varlığın- da ilaveten birlikte bulunuyorsa bu ekstrabronş olarak adlandırılmaktadır. Normal bulunması gereken yerde olmayan veya hiç bulunmayanla- ra ise displazik bronş denilmektedir. Displazik bronş, ekstrabronştan daha sık görülmektedir.
Ghaye ve arkadaşlarının 35 olguluk serilerinde
%23’ü ekstra, %77’si displazikti. Bronşiyal ano- mali tespit edilen hastaların tümü asemptoma- tikti ve tesadüfi çekilen BT ile tanınmışlardı (2).
Tüm aberan bronşlar genellikle asemptomatik olmakla birlikte, drenaj yetersizliğinde ve ilave diğer anomaliler varlığında solunum sıkıntısı oluşabilir. Literatürde bütün aberan bronşlar lo- kal infeksiyon, inatçı öksürük, stridor, özellikle çocuklarda daha sık gözlenen akut solunum sı- kıntısı ve hemoptizi gibi durumlara yol açabilir- ler. Bronşektazi, atelektazi ve özellikle üst loblar- da görülen amfizem, kistik akciğer malformas- yonları birlikte olabilirler (1-3,6,9).
Her ne kadar literatürde büyük serilere sahip olan bir çalışmada erişkin bronşiyal anomalilere sahip olan hastaların hemen hepsi asemptoma- tik olsa da çocukluk yaş grubundaki hastalarda ve çoğunlukla da sol taraf trakeal bronşlar semp- tomatik seyretmektedir (2,9). Bizim hastamızda üç yıldır devam eden inatçı bir öksürük mevcut- tu ve trakeal bronşu sağda bulunmaktaydı.
Çeşitli bronşiyal anomalilerin olabileceğinin bilin- mesi, fiberoptik bronkoskopi, bronkoalveoler la- vaj, biyopsi, endobronşiyal tedavi, brakiterapi gi- bi işlemlerin yapılması sırasında göğüs hastalık- ları hekimine büyük katkılar sağlayabilir. Yine bir göğüs cerrahı için akciğer rezeksiyonu gereken durumlarda ya da anestezistin endotrakeal tüp yerleştirmesi sırasında aberasyonların bilinmesi bazen hayati öneme sahip olabilmektedir. Ayrı- ca, erişkin yaşta dahi olsa kronik öksürüğe yol açabilecek olan trakeal anomalileri ayırıcı tanıda nadiren de olsa düşünmemiz gerekmektedir.
KAYNAKLAR
1. Barat M, Konrad HR. Tracheal bronchus. Am J Otolaryn- gol 1987; 8: 118-22.
2. Ghaye B, Szapiro D, Fanchamps JM, Dondelinger RF.
Congenital bronchial abnormalities revisited. Radiograp- hics 2001; 21: 105-19.
3. Harris JH Jr. The clinical significance of the tracheal bronchus. Am J Roentgenol 1958; 79: 228-34.
4. Siegel MJ, Shackelford GD, Francis RS, McAllister WA.
Tracheal bronchus. Radiology 1979; 130: 353-5.
5. Ritsema GH. Ectopic right bronchus: Indications for bronchography. Am J Roentgenol 1983; 140: 671-4.
6. Read R, St Cyr J, Marek J, et al. Bronchial anomaly of the right upper lobe. Ann Thorac Surg 1990; 50: 980-1.
7. Remy J, Remy-Jardin M, Artaud D, Fribourg M. Multipla- nar and three-dimensional reconstruction techniques in CT: Impact on chest diseases. Eur Radiol 1998; 8: 335-51.
8. Shipley RT, McLoud TC, Dedrick CG, Shepard JAC.
Computed tomography of the tracheal bronchus. J Com- put Assist Tomogr 1985; 9: 53-5.
9. O’Sullivan BP, Frassica JJ, Rayder SM. Tracheal bronc- hus: A cause of prolonged atelectasis in intubated child- ren. Chest 1998; 113: 537-40.
188
