1
ÇÖLYAK BULAŞICI BİR HASTALIK DEĞİLDİR.
ÇÖLYAK HASTALIĞI HER YAŞTA
ORTAYA ÇIKABİLMEKTEDİR.
Dünyadaki sıklığı; ülkeden ülkeye değişmekle birlikte ortalama % 1
civarında görülmektedir.
Yetişkinlerde görülme sıklığı ise %1 olarak bildirilmektedir.
ÇÖLYAK HASTALIĞIN GÖRÜLME SIKLIĞI
Türkiye’de; 6-17 yaş grubu okul çocuklarında % 1.7 ‘dir.
ÇÖLYAK (GLUTEN ENTEROPATİSİ- ÇÖLYAKİ HASTALIĞI-CELIAC DISEASE):
Barsaklardaki sindirimi sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan, dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince
barsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır.
ÇÖLYAK (GLUTEN ENTEROPATİSİ- ÇÖLYAKİ HASTALIĞI-CELIAC DISEASE):
Glutensiz bir diyete sıkı bir şekilde uyulmasının
ardından hemen iyileşme görülür ancak, gluten yeniden yenildiğinde tekrar hastalık belirtileri bağırsakta ortaya
çıkıp şikayetler tekrarlar.
Bağırsak hasarına ; Buğday, Arpa, Çavdar, Yulaf gibi tahılların içinde bulunan GLUTEN isimli bir protein
neden olmaktadır.
… İnce bağırsaklar dışında farklı organ ve sistemleri etkileyebilir.
… Çölyak hastalarının 1. derece akrabalarında . normalden daha sık görülür.
Semptomatik Çölyak hastalığı
Sessiz Çölyak hastalığı
Potansiyel Çölyak hastalığı
Anormal Seroloji
Belirgin Mukozal
Hasar
Normal Mukoza
Genetik Duyarlılık
8
Ülkemizde Görülme Sıklığı
Genetik faktörler
Barsaktaki anatomik bozukluklar,
Parazitler (Giardiazis),
Pankreas bozuklukları (Kistik Fibroz)
Bilinmeyen nedenler
Şiddetli duygusal stresler.
Nedenleri :
Yenidoğana ilk 3 ay anne sütü vermek yerine mama verilirse; çölyak riski artar.
Hastalık bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermez veya çok hafif seyredebilir ve kişi çölyaklı bir hasta olduğunu
uzun süre fark etmeyebilir. ,
Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.
Belirtiler 6-12. aylarda glüten içeren besinlerin alınmasıyla
ortaya çıkar.
Dışkı soluk , fena kokulu , yağlı (steatore) ve bol miktardadır.
Belirtileri :
Huzursuzluk
Karın şişliği-ağrısı
Kusma
Kilo kaybı (büyük çocuk)
Zayıflık
Saç dökülmesi
Büyüme geriliği
Belirtileri :
Uzun süren ishal
Vitamin-mineral eksiklikleri
FE eksikliği …… Anemi
Ca eksikliği …… Kemik erimesi-ağrısı
K ve Mg eksikliği …..Kas güçsüzlüğü
K Vitamini …… Kanamalar
A Vitamini …... Gece körlüğü
Belirtileri :
Belirtileri :
Özellikle kol , bacak ve kalçalardaki kaslarda yağ dokusunun erimesi ile zayıflık.
Ekstremitelerde ödem ve
ayrıca çomak parmak görülebilir.
Bu bulguların bir veya birkaçı birlikte olabilir.
Çölyak hastalığı belirti olmaksızın, sessiz gidiş gösterebilir.
Kaşıntılı ve kırmızı cilt döküntüleri
Ağız içerisinde aftlar.
Baş dönmesi ve denge problemleri
Bağırsaklarda emilim bozuklukları.
Büyüme ve gelişme geriliği
Fe eksikliği (Anemi)
Kalsiyum eksikliği
D vitamini eksikliği
Osteoporoz
Ergenlik gecikmesi
Kısırlık
Tekrarlayan düşükler
Depresyon
Lenfoma
TEDAVİ EDİLMEZSE KISA VE UZUN VADELİ
RİSKLERİ
Barsak emilimi testleriile karbonhidrat emilimi bozukluğu saptanır.
Jejunum biyopsisi ile yapılan
histolojik inceleme başta olmak üzere çeşitli laboratuvar yöntemleri ile tanı konur.
Tanı :
( Açıklanamayan veya belirli bir nedene bağlanamayan Fe(demir) ve Folikasit eksikliği ile birlikte olan
anemilerde ve hipokalsemi durumlarında çöliak hastalığı düşünülmelidir.)
Ülkemizde Çölyak Hastalarının
SADECE %10’una Tanı Konmuştur
Glutensiz diyet ; sıkı bir şekilde ve hayat boyu uygulanmalıdır.
Tedavi ve Bakımı:
Hastalıkta tek ve kesin tedavi
GLUTENSİZ DİYETTİR.
Bir sosyal gruba erişim
Vitamin ve mineral eksiklikleri varsa tamamlanmalıdır.
Hasta eğitimi çok önemlidir.
Sadece gluten içermediğinden emin olunan gıda maddeleri tüketilmeli.
Ürün etiketlerinin üzerinde bulunan, üzeri çizilmiş başak
sembolü ürünün gluten
içermediğini garanti etmektedir.
Dikkat Edilecek Noktalar :
Her zaman etiketi ve içindekiler listesi okunmalı.
Çok sayıdaki gıda maddesinde gizli olarak gluten vardır.
GLUTENSİZ ÜRÜNLERİN FİYATI NORMAL BESİNLERE GÖRE DAHA YÜKSEKTİR.
Dikkat Edilecek Noktalar :
Gluten içermeyen ürünlerin hazırlanması
sırasındaki bulaşma tehlikesini dikkate alınmalı.
Dikkat Edilecek Noktalar :
Tüm glutensiz ürünler kavanoz, şişe, karton kutu gibi ağzı kapaklı saklama kapları içerisinde
muhafaza edilmeli ve üzerlerine bir etiket yapıştırılmalıdır.
ÇÖLYAK HASTALARINA GLUTEN İÇEREN BESİNİN ÇOK AZ MİKTARI
BİLE ZARAR VEREBİLİR.
Dikkat Edilecek Noktalar :
.Buğday, .Arpa, .Çavdar ve .Yulaf unu ve kullanıldığı yapılan tüm ürünler…
.Makarna .Erişte .Simit .Pasta .Ekmek
.Bazlama .Krakerler .Kurabiyeler
.Karabuğday, Pirinç , Mısır
.Kinoa
.Kurubaklagiller
.Et, Tavuk, Yumurta
.Balık
.Süt ve türevleri
.Tüm Sebzeler .Tüm Meyveler
.Kuruyemişler
.Kuru meyveler
.Uygun koşullarda hazırlanan bal, zeytin, ev reçeli
