Kardiyovasküler Hastalıklarda Beslenme Tedavisi

Kardiyovasküler

Hastalıklarda Beslenme

Tedavisi

Hipertansiyon ve Beslenme Tedavisi

• Yüksek kan basıncı (arter duvarı üzerindeki birim alan başına uygulanan kuvvet artışı) olarak ifade edilir.

• Sistolik Kan Basıncı (SKB): Kardiyak döngünün büzülme fazı-Küçük tansiyon, <120mmhg olmak zorundadır.

• Diastolik Kan Basıncı (DKB): Kardiyak döngünün gevşeme fazı-Büyük tansiyon, < 80 mmHg olmak zorundadır.

• İdeal kan basıncı 120/80 mmHg’den daha düşüktür.

18 Yaş Ve Üstü Bireylerde Kan Basıncı Sınıflandırılması ve Yönetimi

Sınıflandırma

Yönetim Sistolik Kan

Basıncı (mm Hg)

Diastolik Kan Basıncı (mm Hg)

Yaşam Tarzı

Değişikliği İlaç Tedavisi Başlama Durumu

Endikasyon yok ise Endikasyon var ise

Normal <120 <80 Desteklenmeli

Prehipertansiyon 120-139 80-89 Evet

Hipertansif ilaç

Stage 1

Hipertansiyon 140-159 90-99 Evet

ACE inhibitörü, ERB, β- Blokörler, CCb veya kombinasyonları

Diğer hipretansif

ilaçlar( diüretikler, ACE inhibitörü, ERB, β-

Blokörler, CCB veya kombinasyonları

Stage 2

Hipertansiyon ≥160 ≥100 Evet

(Genellikle thiazid tipi

diüretikler ve ACE inhibitörleri veya ARB/β-Blokörler/ CCB)

Endikasyona uygun hipertansif ilaçlar

ve diğer hipertansiflerin kul. (Genellikle thiazid tipi diüretikler ve ACE

inhibitörleri veya ARB/β- Blokörler/ CCB)

Chobanian A et al and the National High Blood Pressure Education Program Coordinating ommittee: The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, E aluation, and Treatment of High Blood Pressure, JAMA 89:2560, 2003.

ACE, Angiotensin-converting enzyme; ARB, angiotensin-receptor blocker; BP, blood pressure; CCB, calcium channel blocker.*Treatment determined b highest BP category,

tTreat patients with chronic kidney disease or diabetes to blood pressure goal of les than 130/80 mm Hg. IInitial combined therapy should be used cautiously in those at risk for orthostatic hypotension.

• Primer Hipertansiyon:

• Sekonder Hipertansiyon

• Amerikan Kalp Derneği (AHA,2010) verilerine göre yaklaşık 74 milyon Amerikalı yetişkin (20 yaş ve üstü) hipertansif ilaç kullanmaktadır.

• Amerikalı yetişkinlerin %30,0’unda yüksek kan basıncı tespit edilmiştir.

Non Hispanik siyah ırkta yaşla birlikte HT görülme oranı artmakta (Kadın: %44,8; Erkek: %43,0) Non Hispanik Beyaz ırkta (Kadın: %31,1; Erkek: %34,3)

Meksikalı Amerikalılarda ( Kadın: %31,6; Erkek: %25,9) Yerli Amerikalılarda (Kadın ve Erkeklerde : %25,3)

AHA,2010; AHA, 2007

Siyah ırkta yaşamın erken dönemlerinde hipertansiyon gelişmesinin sebebi kan basınçlarının

beyazlara göre daha yüksek seyretmesidir.

Amerikalı yetişkinlerde yaşa özgü ve yaş ayarlı hipertansiyon görülme prevelansı. United States, 2005-2006.

(Ostchega y, Yoon SS, Hughes], Louis T Hypertension awareness, treatment, and control-continued disparities in adults: United States, 2005-2006.

NCHS data brief no. 3, Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. 2008.)

Hipertansiyon Risk Faktörleri

•Siyah Irk

•Gençlik

•Erkek Cinsiyet

•Diastolik Kan Basıncı >115 Mm Hg

•Sigara

•Diabetes Mellitus

•Hiperkolesterolemi

•Obezite

•Aşırı Alkol Tüketimi

•Organ Harabiyeti

KALP

•Kardiyak Büyüme

•Sol Ventrikül hasarı

•Elektrokardiyografik iskemi belirtileri

•Miyokard İnfarktüs

•Kalp yetmezliği

Göz ve Retina

•Retinal sızıntı ve kanamalar

•Papillaödem

BÖBREK

•Bozulmuş renal fonksiyon

•Serum kreatinin >130 umol/L (1,5 mg dL)

•Proteinüri, mikroalbüminüri Sinir Sistemi

•Serebrovasküler Olay

•İskemik atak

From Fisher ND, Williams GH: Hypertensive vascular disease. In Kasper DL et al., editors: Harri on's principles of internal medicine, ed 16, New York, 2005, McGraw-Hill.

Vücut Ağırlığı ve Kan Basıncı

• Bel/kalça oranı arttıkça sistolik- diastolik kan basıncı artmaktadır.

• Obezite, hipertansiyon gelişimini ≥%30,0 artırmaktadır.

• Android tip şişmanlıkta , hiperinsülinemi ve Na retansiyonu (birikimi) görülmektedir.

• Obez hipertansif bireyler zayıfladıklarında plazma renin düzeyleri azalır ve kan basıncı düşer.

• Obez bireylerde kalori kısıtlaması ile epinefrin ve norepinefrin

düzeyleri düşer.

Enerji Alımı – Kan basıncı

• Her bir kg ağırlık kaybı durumunda sistolik ve diastolik basınç yaklaşık olarak 1mm Hg düşmektedir.

• Ilımlı kalori kısıtlaması ile (Düşük Na’lı DASH diyeti ile);

Sistolik ve diastolik kan basıncı LdL

Enerji kısıtlaması sonucunda oluşacak ağırlık kaybı ile bireyin antihipertansif ilaçlarının dozunu ve sayısını azaltması mümkün olabilmektedir.

Enerji bireyin vücut ağırlığına göre

verilmelidir.

Karbonhidrat Alımı ve Kan basıncı

• Hipertansif bireylerde karbonhidrat alımı artışı ile Na ve su birikimi artabilmektedir.

• Sağlıklı bireylerde 200g/gün sükroz diastolik basıncı artırabilmektedir.

• CHO insülin salınımımı uyarmaktadır.

Hiperinsülinemi ile Na geri emilimi Kan volümü Aşırı glikoz alanlarda;

Hiperinsülinemi gelişir. SSS aktivitesi artar.

Aşırı sükroz alanlarda;

Norepinefrin seviyesi artar.

SSS aktivitesi artar.

Hipertansiyon

•Diyetin CHO oranı %55-60

olmalıdır.

Yağ Alımı ve Kan Basıncı

• Yapılan çalışmalarda;

Doymamış/doymuş yağ asitleri oranının artırılması Linoleik asitten zengin diyet

Doymamış yağ asitleri (protaglandin yapımını artırır)

Kan basıncını

düşürmektedir.

• Vejeteryan diyetin sistolik kan basıncını 5-6 mmHg düşürdüğü belirtilmektedir.

• Hipertansiyonu Önleyici Diyet Yaklaşımı (Dietary Approches to Stop Hypertension- DASH) düşük yağlı diyet örüntüsü içermekte, sistolik basıncı düşürmede etkilidir.

• Prehipertansiyon ve hipertansiyonun tedavisinde önemlidir. Yüksek potasyum, fosfor ve protein içermektedir.

• Bu diyet son dönem böbrek yetmezliği olan bireylere önerilmemektedir.

Hipertansiyonda Beslenme

Tedavisi Yaklaşımları

DASH DİYETİ (American Heart Association Guidelines)

Besin Grubu Günlük Porsiyon Porsiyon Büyüklüğü

Tahıllar 7-8 1 dilim ekmek

1 kase çorba

½ kase pişmiş pirinç,makarna,tahıl

Sebzeler 4-5 1 kase yeşil yapraklı çiğ sebze

1 /2 kase pişmiş sebze 180 g sebze suyu

Meyveler 4-5 1 orta boy meyve

¼ kase kuru meyve 180 g meyve suyu Düşük Yağlı/Yağsız Süt Ürünleri 2-3 240 g süt

1 Kase yoğurt 45 g peynir

Diyetin Posa oranı 25-30 g

olmalıdır.

DASH DİYETİ (American Heart Association Guidelines)

Besin Grubu Günlük Porsiyon Porsiyon Büyüklüğü Yağsız et, tavuk, balık 2 veya daha az 30 g pişmiş yağsız et,

Derisiz kümes hayvanları veya Balık Sert kabuklu meyveler, yağlı

tohumlar, kurubaklagil Haftada 4-5 1/3 kase veya 45 g fındık ceviz vb.

1 Yemek kaşığı veya 15 g tohumlar

½ kase pişmiş kuru baklagiller

Katı ve sıvı yağlar 2-3 1 yemek kaşığı yumuşak margarin

1 yemek kaşığı light mayonez 2 yemek kaşığı salata sosu 1 Yemek kaşığı bitkisel yağ

Tatlılar Haftada 5 1 Yemek kaşığı şeker

1 yemek kaşığı reçel/jöle

240 mL limonata

Sodyum (Na)

• Normal kan basıncı olan bireylerde NA alımı 2300 mg/gün’den (6 gram tuz) fazla olmamalıdır (ADA,2009).

• DASH diyetinde 1500 mg/gün Na alımı ile en düşük kan

basıncına ulaşılabilinmektedir.

• Diyetle yüksek süt ürünü tüketimi;

Hipertansiyon riski

Sistolik ve diastolik basınç

• Diyetle düşük Ca alımı hücre içi Ca konsantrasyonunu yükseltir.

Böylelikle 1,25 vitamin D

ve paratrioid hormon seviyeleri artar.

Vasküler düz kas hücrelerine kalsiyum girişi olur ve vasküler direnç artar. Kan basıncı yükselir.

Kalsiyum (Ca)

• Kalsiyum diyetle yeterli miktarda alınmalıdır.

• DRI(2011)’ya göre;

9-13 yaş Kadın ve Erkek: 1300 mg/gün

19-50 yaş Kadın ve Erkek: 1000 mg/gün 50-70 yaş Kadın ve Erkek: 1200 mg/gün

Kalsiyum (Ca)

Magnezyum (Mg)

• Vasküler düz kasların kasılmasında potansiyel inhibitördür.

• Kan basıncının regülasyonunda ve vazodilatasyonda rol alır.

• Kan damar ve membranında Ca’nın giriş çıkışını düzenler.

• DASH diyeti Mg’den zengin besinler (yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler ve tam tahıllı ekmekler, tahıllar) içerir.

Alınması gereken

Mg 500 mg/gün

Potasyum (K)

• Yüksek potasyum alımı düşük kan basıncı (antihipertansif etki) ile ilişkilidir.

• Yüksek K alımı kalp yetmezliği riskini azaltmaktadır.

• DASH diyetinde önerilen diyet K miktarı 4.7 g/gün’dür.

Alkol Tüketimi

• Aşırı alkol tüketimi populasyonlarda HT’yi %5-7 oranında artırmaktadır.

• Ortalama 90 ml/gün alkol tüketimi sistolik kan basıncını 3mm Hg

yükseltmektedir.

Egzersiz

• Hipertansif hastalara, orta derecede yapılan fiziksel aktivite, haftanın 4-5 günü 30-45 dakika yürüyüş veya yüzme önerilebilmektedir.

• Bireyin ağırlık kaybı sonrasında fiziksel aktivitesini 60-90 dk/gün’e

çıkarması önerilmektedir.

Tuz Kısıtlanması

• Na genel olarak sofra tuzu/NaCl ile alınmaktadır. Klorür sodyumun etkisini artırmaktadır.

• DASH diyetinde doğal olarak Na içeren bir çok besin bulunmaktadır.

• Düşük sodyumlu diyetlerde Na alımı 1500 mg/gün ile

sınırlandırılmıştır. Bu nedenle alınan tuz miktarı 3 g’geçmemelidir.

• Günde 2300 mg(yaklaşık 1tatlı kaşığı tuz) Na üzerine çıkılmamalıdır.

Kan Basıncını Kontrol Edecek Diyet Önerileri

• Salatalara sirke, limon ve çeşitli baharatlar istenen miktarda, zeytin yağı en fazla 1 tatlı kaşığı olacak şekilde konulabilir.

• Yemeklere tuz ilavesi yapılmamalıdır.

• Yemeklerde ve salatalarda kullanılan tavuk eti mutlaka derisiz ve göğüs kısmından olmalıdır.

• Aralarda veya tatlı yapımında kullanmak için meyveleri veya düşük

yağlı, düşük kalorili besinler tercih edilmelidir.

• Birey şişmansa zayıflatılmalıdır.

• Diyetin CHO’dan gelen enerjisi %55,0-60,0 olmalı daha çok polisakkaritler kullanılmalıdır.

• Diyette doymuş yağ oranı azaltılmalı;

Yağdan gelen enerji %25,0-30,0

• Koruyucu olması nedeniyle kolesterol miktarı 300 mg/gün aşmamalıdır.

• Diyetin tuz miktarı, birey tuza duyarlı ise azaltılmalıdır. Yoksa normal tuzlu verilmelidir.

Kronik hipertansif ve yaşlılarda tuz kısıtlaması olumlu etki yapmaktadır.

• Diyet Ca, Mg ve diğer mineraller yönünden dengeli, gereksinim kadar verilmelidir.

• Günlük kahve tüketimi 2-3 fincanı geçmemelidir.

Kan Basıncını Kontrol Edecek

Diyet Önerileri