B e l e d i y e c i l i k :
İ S T A N B U L D A M E S K E N B U H R A N I V A R MI, Y O K MU?
Necdet Evliyagil
(Yeni - İstanbul'dan)
Bugün için İstanbulda hakikaten bir mesken buhranı var mıdır?
Sulh mahkemelerini doldurup taşı- ran tahliye ve mesken ihtilâfları yüzün- den çıkan hakaret dâvalarının mikta- rına bakılırsa, şehrimizde hâlâ sürüp giden muazzam bir mesken buhranı mevcuttur. Diğer taraftan şehrin her sokağında müşteri bekliyen binlerce ve binlerce boş ev ve apartman dairesi ise zahiren böyle bir sıkıntıyı âdeta tek- zip eder durumdadır. O halde bu zıt vaziyet nasıl izah edilebilir?
Gerçekten mesken politikasındaki tedbirsizliğimiz, on seneyi geçen bir za- mandanberi bir taraftan mal sahipleri- ni, diğer taraftan kiracıları üzüp dur- maktadır. Sosyal hayatımızda hiç lüzu- mu olmadığı halde, âdeta birbirine ay- kırı hareket eden iki ayrı sınıf ortaya çıkarılmıştır. Adliye cihazı senelerden- beri boşu boşuna işgal edilmiştir ve e- dilmektedir. Vatandaşlar arasında bu sebepten aile ocağını dağıtanlar, evle- rini satanlar, ev sahibini veya kiracısı- nı yaralıyanlar, hattâ öldürenler bu- lunmuştur. Bâzı dâvalar senelerce uza- dığı için bıkkınlıklara sebep olmuştur.
Bütün bunların karşısında bir taraf- tan devlet, diğer taraftan belediyeler seyirci kalmışlardır. Büyük şehirleri- mizde ve bu arada Istanbulumuzda gayri meşru muazzam mahalleler pey- da olmuş, başa çıkılamıyacağı anlaşı- lınca bunlara meşruiyet tanınmıştır.
Bazı bankalar ideal! mahalleler yapa- mak yoluna gitmişlerse de rasyonel ha- reket edememe sebebi yüzünden bu te- şebbüsün de müspet neticeleri maalesef müşahede edilememiştir. Şehrin en kıymetli yerlerinde yükseltilen resmî binalar, geniş ölçüde toprak kaybına
sebebiyet vermiştir. Bu hava içerisin- de seneler birbirini takip etmiş ve memnuniyetle kaydedelim ki harbi ta- kiben hususî inşaat da alıp yürümüş- tür. Yukarıda da arzettiğimiz gibi bu- gün İstanbulda inşaatı tamamlanan binlerce ev bomboş müşterisini bekle- mekte, fakat kiracısını bulamamakta- dırlar. Çünkü bunların kiraları yüksek- tir. Daha doğrusu fiyat seviyeleri bu- günkü hayat standardı ile tabiî olarak ahenkli tanzim edilmiştir. Yani Millî Korunma Kanununun tahdit ettiği fi- yatların üzerindedir. Şu hale göre, mezkûr kanunun himayesinde bulunan kimseler her türlü huzursuzluğa rağ- men, oturmakta oldukları yerleri ter- ketmek istememektedirler. Neticede yeni inşaat sahipleri kiracı bulamamak yüzünden, sıkıntı içindedirler. Müstak- bel inşaat sahipleri aynı endişe ile çe- kingen durmaktadırlar. Evlerini Millî Korunma Kanununa göre kiralayanlar, bunların arasında geçimlerini sadece bir iki parça gayrı menkulün gelirine bağlamış olan eski aileler, yetimler, dullar hayat şartlarının ağırlığı karşı- sında kıvranmaktadırlar. Nihayet, Mil- lî Korunma Kanununun dışında kalmış meskenlerde oturan ve bugün sayıları pek artm.ış bulunan dar gelirli veya mahdut gelirli vatandaşlar da âşikâr bir adaletsizlik karşısında bulunmak- tadırlar.
Bugünkü iktidarı teşkil eden, De- mokrat Partinin, son İstanbul kongre- sinde, söz alan Sayın Celâl Bayar, bu meselenin en kısa bir zamanda ve her tarafı memnun edecek bir şekilde hal- ledileceğini beyan etmişti. Vatandaşlar arasında o vakit pek mükemmel bir tesir yapan bu sözlerin tahakkuku bir an evvel herkes tarafından beklenmek- tedir. İçtimaî huzurun en birinci âmil- lerinden birisi olan mesken huzurunun sağlanması ihmal edilecek bir unsur değildir. Zaten bu mevzuun artık ihma-
le de tahammülü kalmamıştır.
İşittiğimize göre, yeni yapılan meskenlerin kiralarında büyük ölçüde bir tenzilât vardır ve kiracısızlık yü- zünden bu tenezzül devam edecektir. O halde geçen zaman bu çok taraflı mu- adeleyi kendiliğinden halledecektir.
Bu hakikaten gayri iktisadî ve gayri varit bir düşünce tarzından başka bir şey değildir. Filhakika kira fiyatları hissedilir derecede düşmektedir. Fakat bu düşme seviyesi pek tabiî olarak hiç bir zaman 1939 seviyesini bulamıya- caktır. O halde devletin ve belediyele- rin derhal faaliyete geçerek büyük meskenler inşa etmesi, arazi sarfetme- den vücuda getireceği blokları, halen Millî Korunmanın himayesinde olan ve oturdukları evlerden çıkmak isteyenle- re makul fiyatlarla kiralaması lâzım- dır. Ancak bu takdirde, mesken hürri- yetini nefyeden mahut kanun da orta- dan kalkmış olacaktır.
Bugün İstanbulda ekonomik mânası ile bir mesken buhranı yoktur. Yalnız Millî Korunma Kanununun himaye et- tiği ve etmediği meskenler vardır. A- normal durum, bu zıt vaziyetten neşet etmektedir.
İ S T İ M L Â K K A N U N L A R I M I Z ! Adlî yılın başlaması münasebetile Yargıtay Başkam yurdun çeşitli dâva- larına temas ederek, istimlâk dâvaları ve kanunları için ezcümle şöyle de- miştir:
İstimlâk işlerinde bugün sayısı 30 u aşan kanun uygulanmaktadır. Bunlar müddet ve kıymet takdiri gibi husus- larda birbirine uymayan hükümleri ih- tiva etmektedir. Bu kanunları tevhit ederek bütün istimlâk işlerinde tatbik olunacak yeni bir kanun yapmak lâ- zımdır.
Mesken ihtiyacının tevlid ettiği tah- liye dâvaları inşaatın teşvikiyle önle- nebilir.
GENÇ BİR M E S L E K D A Ş I N O L U M U
Güzel San'atlaı- Akademisi 1944 yılı mezunlarından Y. Mimar Muammer Erselçuk müessif bir otomobil ka- zası neticesinde ölmüştür.
M. Erselçuk'un, kısa meslek hayatı zarfında vücu- da getirdiği eserler istikbali hakkında ümit verici idi.
Ne yazık ki, ecel genç yaşta kendisini aramızdan al- mıştır.
Muammer Erselçuk, talebeliği zamanından itibaren pratik hayatta çalışmağa başlamış ve Y. Mimarlık dip- lomasını aldıktan sonra serbest meslek hayatına atıl- mıştır. Üniversite binaları inşaatında bir müddet ça- lıştıktan sonra, en son yaptığı eser "Akbank" ın Sultanha- mam şube binası olmuştur.
Erselçuk'un ölümü ile, Türk mimarlık âlemi genç bir istidadını kaybetmiş bulunuyor.
Kederli ailesine ve meslekdaşlarına baş sağlığı di- leriz.
1920 - 1950 M U A M M E R E R S E L Ç U K
30 dan fazla kanunim yüzlerce mad- deleri, şehirlerimizin modern gelişme- sine tamamen mani olmaktadır.
İ S T A N B U L S U R L A R I ÜZERİNDE Y A P I L A N B İ N A
Ankara Ajansının verdiği bir habere göre, Eğrika.pı bölgesinde Bizans dev- rinden kalma meşhur büyük Anemas zindanının üzerine büyük bir bina ya- pılmakta olduğu görülmüştür. Bina ta- mamlandığı takdirde bu tarihî eser or- tadan yok olacak ve bu hal de millet- lerarası tarih ve sanat çevrelerinde hakkımızda iyi bir tesir bırakmıyacak- tır.
SEÇİMLER M Ü N A S E B E T İ L E Hikmet Feridun Es Hürriyetteki fıkrasında D. P. nin Belediye seçimle-
rini kazanmakla ne gibi taahhütler al- tına girdiğini belirterek şöyle demek- tedir:
ııBinaenaleyh pek yakın bir istikbal- de İstanbul, onun dertlerini, hattâ mu- haliflerden daha iyi anlayan ve daha acı bir lisatda şehir duvarlarına asan ve bunları taahhüt eden iktidarın elin- de bir cennet olacak demektir. Şu hal- de: Temiz ve ucuz gıda bizi bekliyor.
Ucuz, rahat, güneşli kiralık evler, va- tandaşın emrinde demektir. Bakımsız- lık, imar faaliyetinin azlığı,yolsuzluk, ışıksız sokak pek yakın bir istikbalde tarihe karışıyor demektir. Bundan son- ra Terkos musluğunu açtığımız zaman, güldür güldür su akacak. Semtler ara- sındaki akıl kabul etmez fiat farkları- na paydos!..
Doğrusu zekâ!... Yüzde yüz iktidar- dan ibaret olan yeni Şehir Meclisimizi
candan tebrik ederken İstanbul vatan- daşının, İstanbul sokaklarında şehrin binbir derdine reçete imiş gibi hâlâ a- sılı duran afişle n bir utaahhüt senedi»
halinde asla unutmıyacağımızı da ilâ- ve ederim. Bekliyoruz.»
Bu yazı çıktıktan bir gün sonra mevzuubahis afişler duvarlardan kal- dırılmıştır.
İ L K K A D I N BELEDİYE REİSİ Mersin Belediye Reisliğine Bayan Müfide İlhan seçilmiştir.
Y. M İ M A R NECMİ A T E Ş
İstanbıd Umumî Meclisine Beyoğlu âzası olarak seçilmiştir. Meslekdaşımı- za şehir görevinde başarı dileriz.
