AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ AKRA JOURNAL OF CULTURE, ART AND LITERATURE
ISSN 2148-0370 | e-ISSN 2687-6361
YIL: 8 - Sayõ: 21 / Mayõs - Ağustos 2020 YEAR: 8 - Number 21 / May - August 2020
Baskõ ve Cilt / Printing and Binding
HAT BASKI SANATLARI
Maltepe Mah. Litos Yolu Sk. Matbaacõlar Sit. D: A Blok ZA5 Zeytinburnu / İSTANBUL
Adres / Address Cami Mahallesi
Şehitler Caddesi, No: 14 - TUZLA / İSTANBUL Tel: +90 532 732 00 21 (TŸrkçe İletişim)
Tel: +90 533 578 27 54 (For English) Tel: +90 545 933 24 14 (Pour le Français)
TUZLA BELEDİYESİ KÜLTÜR YAYINLARI TUZLA MUNICIPALITY CULTURAL PUBLICATIONS
Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi / (AKRA- JOURNAL) yõlda Ÿç kez yayõn yapan uluslararasõ ha- kemli bir dergidir. AKRA JOURNAL dergisinde ya- yõnlanan tŸm yazõlarõn dil, bilim ve hukuki açõdan bŸtŸn sorumluluğu yazarlarõna, yayõn haklarõ AKRA JOUR- NAL’a aittir. Yayõnlanan yazõlar yayõncõnõn yazõlõ izni olmaksõzõn kõsmen veya tamamen herhangi bir şekilde basõlamaz, çoğaltõlamaz. Yayõn Kurulu ve editšrler dergiye gšnderilen yazõlarõ yayõn- layõp yayõnlamamakta serbesttir. Gšnderilen yazõlar iade edilmez.
Akra Journal of Culture, Art and Literature (AKRA JOURNAL) is a 3 times a year published inter- national journal. Authors bear the sole legal responsibi- lity for their published works in AKRAJOURNAL.
Akra International Journal of Cul-ture Art Literature and Educational Scõences (AKRA JOURNAL) has the sole ownership of copyright to all published works. No part of this publication shall be produced in any form without the written consent of AKRA JOURNAL. The Editorial Board makes the final decision to publish articles. No article is returned to authors.
Akra Journal of Culture Art Literature and Educational Sciences (AKRA JOURNAL) est une re- vue ˆ comitŽ de lecture internationale, publiŽ trois fois par an. Les auteurs assument la responsabilitŽ juridique de leurs travaux publiŽs sur AKRA JOURNAL AKRA JOURNAL a la propriŽtŽ exclusive du droit d'a-uteur pour toutes les Ïuvres publiŽes. Aucune reproduction partielle ou complète des Ïuvres publiŽes ne peut être produite sans le consentement Žcrit dÕAKRA JOURNAL. Le comitŽ de rŽdaction prend la dŽcision finale de pub lier les articles. Aucun article nÕest retournŽ aux au
Uluslararasõ Hakemli Dergi, 2020 - Yõl: 8 / Sayõ: 21 International Refereed Journal, 2020 - Year: 8 / Number: 21
AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ
AKRA JOURNAL OF CULTURE, ART AND LITERATURE ISSN 2148-0370 | e-ISSN 2687-6361
İmtiyaz Sahibi / Publisher Dr. Şadi YAZICI
Editor Kurulu / Editorial Bord / Comité Editorial Mustafa …ZDEMİR
Dr. …ğr. †yesi Salim DURUKOĞLU Dr. Serdar Deniz …ZDEMİR
Editšr Yardõmcõlarõ / Co-editors / Co-éditeurs Prof. Dr. Ahmet KARA
Doç. Dr. Bilal GEN‚
Dr. …ğ. †yesi Tahir Erdoğan ŞAHİN Dr. …ğr. †yesi Uğur BAŞBOĞAOĞLU
e-mail: akrajournal@gmail.com www.akrajournal.net Sanat Danõşmanlarõ Prof. Dr. Nakõş KARAMAĞARALI
Dr. …ğr. †yesi Can ŞAHİN Cengiz BAHŞİ Genel Koordinatör Selami G†LIRMAK
Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi / (AKRA- JOURNAL) yõlda Ÿç kez yayõn yapan uluslararasõ ha- kemli bir dergidir. AKRA JOURNAL dergisinde ya- yõnlanan tŸm yazõlarõn dil, bilim ve hukuki açõdan bŸtŸn sorumluluğu yazarlarõna, yayõn haklarõ AKRA JOUR- NAL’a aittir. Yayõnlanan yazõlar yayõncõnõn yazõlõ izni olmaksõzõn kõsmen veya tamamen herhangi bir şekilde basõlamaz, çoğaltõlamaz. Yayõn Kurulu ve editšrler dergiye gšnderilen yazõlarõ yayõn- layõp yayõnlamamakta serbesttir. Gšnderilen yazõlar iade edilmez.
Akra Journal of Culture, Art and Literature (AKRA JOURNAL) is a 3 times a year published inter- national journal. Authors bear the sole legal responsibi- lity for their published works in AKRAJOURNAL.
Akra International Journal of Cul-ture Art Literature and Educational Scõences (AKRA JOURNAL) has the sole ownership of copyright to all published works. No part of this publication shall be produced in any form without the written consent of AKRA JOURNAL. The Editorial Board makes the final decision to publish articles. No article is returned to authors.
Akra Journal of Culture Art Literature and Educational Sciences (AKRA JOURNAL) est une re- vue ˆ comitŽ de lecture internationale, publiŽ trois fois par an. Les auteurs assument la responsabilitŽ juridique de leurs travaux publiŽs sur AKRA JOURNALAKRA JOURNAL a la propriŽtŽ exclusive du droit d'a-uteur pour toutes les Ïuvres publiŽes. Aucune reproduction partielle ou complète des Ïuvres publiŽes ne peut être produite sans le consentement Žcrit dÕAKRA JOURNAL. Le comitŽ de rŽdaction prend la dŽcision finale de pub lier les articles. Aucun article nÕest retournŽ aux au
Uluslararasõ Hakemli Dergi, 2020 - Yõl: 8 / Sayõ: 21 International Refereed Journal, 2020 - Year: 8 / Number: 21
AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ
AKRA JOURNAL OF CULTURE, ART AND LITERATURE ISSN 2148-0370 | e-ISSN 2687-6361
İmtiyaz Sahibi / Publisher Dr. Şadi YAZICI
Editor Kurulu / Editorial Bord / Comité Editorial Mustafa …ZDEMİR
Dr. …ğr. †yesi Salim DURUKOĞLU Dr. Serdar Deniz …ZDEMİR
Editšr Yardõmcõlarõ / Co-editors / Co-éditeurs Prof. Dr. Ahmet KARA
Doç. Dr. Bilal GEN‚
Dr. …ğ. †yesi Tahir Erdoğan ŞAHİN Dr. …ğr. †yesi Uğur BAŞBOĞAOĞLU
e-mail: akrajournal@gmail.com www.akrajournal.net Sanat Danõşmanlarõ Prof. Dr. Nakõş KARAMAĞARALI
Dr. …ğr. †yesi Can ŞAHİN Cengiz BAHŞİ Genel Koordinatör Selami G†LIRMAK
Prof. Dr. ESMA ŞİMŞEK Fõrat †niversitesi Prof. Dr. MUSTAFA ALICI Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Prof. Dr. ERDAL AKPINAR Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Prof. Dr. FUZULİ BAYAT Mill” Bilimler Akademisi BakŸ – Azerbaycan
Prof. Dr. SAADETTİN YILDIZ Lefke Avrupa †niversitesi - Kõbrõs TŸrk Cumhuriyeti
Prof. Dr. YELENA ÇEKUŞKİNA Churagh Devlet †niversitesi – ‚uvaşistan Doç. Dr. BAKTYGUL KULZHANOVA Al-Farabi Kazakh National †niversitesi - Kazakistan
Doç. Dr. DOĞAN ARSLAN Medeniyet †niversitesi Doç. Dr. NECDET TOZLU Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Doç. Dr. OGUZ HACİYEV Nahcivan Devlet †niversitesi – Nahcivan Dr. Öğr. Üyesi SALİM DURUKOĞLU
İnšnŸ †niversitesi
Dr. Öğr. Üyesi TAHİR ERDOĞAN ŞAHİN Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Dr. MARGARETA ARSLAN
†niversitatea Babeş-Bolyai – Romanya Dr. LÜTFÜ ÖZŞAHİN Dinler Tarihçisi ve Siyaset Felsefecisi
Dr. LÜTFÜ ŞEHSUVAROĞLU Emekli Akademisyen Dr. SALİH DİRİKLİK
Yšnetmen-Senarist ÜZEYİR GÜNDÜZ
‚ocuk Edebiyatçõsõ
Prof. Dr. Erdal AKPINAR Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. Mustafa ALICI Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Prof. Dr. Uğur ATAN Selçuk †niversitesi
Prof. Dr. Fuzuli BAYAT Mill” Bilimler Akademisi / BakŸ
Prof. Dr. Vedat BİLGİN Gazi †niversitesi
Prof. Dr. Nusret ‚AM Ankara †niversitesi
Prof. Dr. Yelena ‚EKUŞKİNA Churagh Devlet †niversitesi / ‚uvaşistan Prof. Dr. Cemalettin ‚OPUROĞLU Fõrat †niversitesi
Prof. Dr. Osman DEMİRD…ĞEN AtatŸrk †niversitesi
Prof. Dr. Şener DEMİREL Fõrat †niversitesi
Prof. Dr. Hacõ DURAN Adõyaman †niversitesi
Prof. Dr. Dilaver D†ZG†N AtatŸrk †niversitesi
Prof. Dr. İsmail E. ER†NSAL İstanbul 29 Mayõs †niversitesi
Prof. Dr. İsmail G…RKEM Erciyes †niversitesi
Prof. Dr. Kemal G…RMEZ Gazi †niversitesi
Prof. Dr. Kenan İNAN Karadeniz Teknik †niversitesi Prof. Dr. Beyhan KANTER Mardin Artuklu †niversitesi Prof. Dr. Turgut KARABEY Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. HŸseyin KARADAĞ 100.Yõl †niversitesi
Prof. Dr. Nakõş KARAMAĞARALI Gazi †niversitesi Prof. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU AtatŸrk †niversitesi Prof. Dr. Hasan KAVRUK İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Zeki KAYMAZ Ege †niversitesi
Prof. Dr. Yusuf KEŞ SŸleyman Demirel †niversitesi
Prof. Dr. Halil KOCA AtatŸrk †niversitesi
Prof. Dr. Abdullah KORKMAZ İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Levent MERCİN Dumlupõnar †niversitesi
Prof. Dr. Murat NİŞANCI Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. Yõldõray …ZBEK Akdeniz †niversitesi
Prof. Dr. Zekai …ZDEMİR İstanbul †niversitesi Prof. Dr. Ali Rafet …ZKAN Kastamonu †niversitesi
Prof. Dr. Metin …ZKUL SŸleyman Demirel †niversitesi Prof. Dr. Nihat …ZTOPRAK Marmara †niversitesi
Prof. Dr. Mustafa …ZT†RK Fõrat †niversitesi Prof. Dr. Nurettin …ZT†RK Pamukkale †niversitesi
Prof. Dr. Kemal POLAT Amasya †niversitesi
Prof. Dr. Mukim SAĞIR Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. Saim SAKAOĞLU Emekli šğretim Ÿyesi
Prof. Dr. Fikri SALMAN K‰tip ‚elebi †niversitesi
Prof. Dr. Canan SEYFELİ Dicle †niversitesi
Prof. Dr. Nesrin SİS İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Mustafa ŞEKER Akdeniz †niversitesi Prof. Dr. Esma ŞİMŞEK Fõrat †niversitesi Prof. Dr. Nesrin KARACA Bursa Uludağ †niversitesi Prof. Dr. Kenan Ziya TAŞ Balõkesir †niversitesi Prof. Dr. Ahmet TAŞĞIN Necmettin Erbakan †niversitesi Prof. Dr. Nihat TEMEL Marmara †niversitesi Prof. Dr. Necmettin TOZLU Bayburt †niversitesi
Prof. Dr. Enver T…RE Marmara †niversitesi
Prof. Dr. Şehabettin YAL‚IN İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Hakkõ YAZICI Afyon †niversitesi
Prof. Dr. Ali YILDIRIM Fõrat †niversitesi
Prof. Dr. Saadettin YILDIZ Lefke Avrupa †niversitesi / Kõbrõs TŸrk Cumhuriyeti
Prof. Dr. ESMA ŞİMŞEK Fõrat †niversitesi Prof. Dr. MUSTAFA ALICI Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Prof. Dr. ERDAL AKPINAR Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Prof. Dr. FUZULİ BAYAT Mill” Bilimler Akademisi BakŸ – Azerbaycan
Prof. Dr. SAADETTİN YILDIZ Lefke Avrupa †niversitesi - Kõbrõs TŸrk Cumhuriyeti
Prof. Dr. YELENA ÇEKUŞKİNA Churagh Devlet †niversitesi – ‚uvaşistan Doç. Dr. BAKTYGUL KULZHANOVA Al-Farabi Kazakh National †niversitesi - Kazakistan
Doç. Dr. DOĞAN ARSLAN Medeniyet †niversitesi Doç. Dr. NECDET TOZLU Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Doç. Dr. OGUZ HACİYEV Nahcivan Devlet †niversitesi – Nahcivan Dr. Öğr. Üyesi SALİM DURUKOĞLU
İnšnŸ †niversitesi
Dr. Öğr. Üyesi TAHİR ERDOĞAN ŞAHİN Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Dr. MARGARETA ARSLAN
†niversitatea Babeş-Bolyai – Romanya Dr. LÜTFÜ ÖZŞAHİN Dinler Tarihçisi ve Siyaset Felsefecisi
Dr. LÜTFÜ ŞEHSUVAROĞLU Emekli Akademisyen Dr. SALİH DİRİKLİK
Yšnetmen-Senarist ÜZEYİR GÜNDÜZ
‚ocuk Edebiyatçõsõ
Prof. Dr. Erdal AKPINAR Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. Mustafa ALICI Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Prof. Dr. Uğur ATAN Selçuk †niversitesi
Prof. Dr. Fuzuli BAYAT Mill” Bilimler Akademisi / BakŸ
Prof. Dr. Vedat BİLGİN Gazi †niversitesi
Prof. Dr. Nusret ‚AM Ankara †niversitesi
Prof. Dr. Yelena ‚EKUŞKİNA Churagh Devlet †niversitesi / ‚uvaşistan Prof. Dr. Cemalettin ‚OPUROĞLU Fõrat †niversitesi
Prof. Dr. Osman DEMİRD…ĞEN AtatŸrk †niversitesi
Prof. Dr. Şener DEMİREL Fõrat †niversitesi
Prof. Dr. Hacõ DURAN Adõyaman †niversitesi
Prof. Dr. Dilaver D†ZG†N AtatŸrk †niversitesi
Prof. Dr. İsmail E. ER†NSAL İstanbul 29 Mayõs †niversitesi
Prof. Dr. İsmail G…RKEM Erciyes †niversitesi
Prof. Dr. Kemal G…RMEZ Gazi †niversitesi
Prof. Dr. Kenan İNAN Karadeniz Teknik †niversitesi Prof. Dr. Beyhan KANTER Mardin Artuklu †niversitesi Prof. Dr. Turgut KARABEY Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. HŸseyin KARADAĞ 100.Yõl †niversitesi
Prof. Dr. Nakõş KARAMAĞARALI Gazi †niversitesi Prof. Dr. Mehmet KARAOSMANOĞLU AtatŸrk †niversitesi Prof. Dr. Hasan KAVRUK İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Zeki KAYMAZ Ege †niversitesi
Prof. Dr. Yusuf KEŞ SŸleyman Demirel †niversitesi
Prof. Dr. Halil KOCA AtatŸrk †niversitesi
Prof. Dr. Abdullah KORKMAZ İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Levent MERCİN Dumlupõnar †niversitesi
Prof. Dr. Murat NİŞANCI Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. Yõldõray …ZBEK Akdeniz †niversitesi
Prof. Dr. Zekai …ZDEMİR İstanbul †niversitesi Prof. Dr. Ali Rafet …ZKAN Kastamonu †niversitesi
Prof. Dr. Metin …ZKUL SŸleyman Demirel †niversitesi Prof. Dr. Nihat …ZTOPRAK Marmara †niversitesi
Prof. Dr. Mustafa …ZT†RK Fõrat †niversitesi Prof. Dr. Nurettin …ZT†RK Pamukkale †niversitesi
Prof. Dr. Kemal POLAT Amasya †niversitesi
Prof. Dr. Mukim SAĞIR Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Prof. Dr. Saim SAKAOĞLU Emekli šğretim Ÿyesi
Prof. Dr. Fikri SALMAN K‰tip ‚elebi †niversitesi Prof. Dr. Canan SEYFELİ Dicle †niversitesi
Prof. Dr. Nesrin SİS İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Mustafa ŞEKER Akdeniz †niversitesi Prof. Dr. Esma ŞİMŞEK Fõrat †niversitesi Prof. Dr. Nesrin KARACA Bursa Uludağ †niversitesi Prof. Dr. Kenan Ziya TAŞ Balõkesir †niversitesi Prof. Dr. Ahmet TAŞĞIN Necmettin Erbakan †niversitesi Prof. Dr. Nihat TEMEL Marmara †niversitesi Prof. Dr. Necmettin TOZLU Bayburt †niversitesi
Prof. Dr. Enver T…RE Marmara †niversitesi
Prof. Dr. Şehabettin YAL‚IN İnšnŸ †niversitesi
Prof. Dr. Hakkõ YAZICI Afyon †niversitesi
Prof. Dr. Ali YILDIRIM Fõrat †niversitesi
Prof. Dr. Saadettin YILDIZ Lefke Avrupa †niversitesi / Kõbrõs TŸrk Cumhuriyeti
Doç. Dr. Doğan ARSLAN Medeniyet Üniversitesi
Doç. Dr. Fatih Arslan Fõrat †niversitesi
Doç. Dr. Sezai BALCI Giresun Üniversitesi
Doç. Dr. Bayram BAŞ Yõldõz Teknik †niversitesi
Doç. Dr. Mustafa ÇEVİK Ankara Sosyal Bilimler †niversitesi
Doç. Dr. Yasin DOĞAN İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Ali DUMAN İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Recep DÜNDAR İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Abdulkadir G†L Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Doç. Dr. Oguz HACİYEV Nahcivan Devlet Üniversitesi / Nahcivan
Doç. Dr. Hatice İÇEL Ömer Halisdemir Üniversitesi
Doç. Dr. Bilal GENÇ İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. İbrahim KAPLAN ‚ukurova †niversitesi
Doç. Dr. Ahmet KARA İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Osman KONUK Kâtip Çelebi Üniversitesi
Doç. Dr. Baktygul KULZHANOVA Al-Farabi Kazakh National †. / Kazakõstan Doç. Dr. Özlem KUMRULAR Bahçeşehir Üniversitesi
Doç. Dr. Nizamettin PARLAK Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Doç. Dr. Ebru ŞENOCAK Fõrat †niversitesi
Doç. Dr. Necdet TOZLU Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Doç. Dr. Orhan YAZICI İnönü Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Handan ASLAN Fõrat †niversitesi Dr. Öğr. Üyesi Uğur BAŞBOĞAOĞLU Adõyaman †niversitesi Dr. Öğr. †yesi Ufuk BİRCAN Dicle Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Gülda ÇETİNDAĞ SÜME Fõrat †niversitesi Dr. Öğr. Üyesi Salim DURUKOĞLU İnönü Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Bahadõr K…KSALAN İnönü Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin TUĞCU Akademisyen Dr. Öğr. Üyesi Mehmet YARDIMCI Emekli …ğretim Üyesi
Dr. Margareta ASLAN Üniversitatea Babeş-Bolyai / Romanya Dr. Serdar Deniz …ZDEMİR Fõrat †niversitesi
Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi
SOBIAD / İDEALONLINE / DRJI / İSAM / A.R. INDEX / ERIH PLUS, BASE ve CİTE FACTOR
tarafõndan dizinlenmektedir.
CİLT: 8 - SAYI: 21 / Mayõs - Ağustos 2020 VOLUME: 8 - NUMBER: 21 / May - August 2020
Prof. Dr. Nihat TEMEL Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Prof. Dr. Kemal POLAT
Amasya Üniversitesi, Fen Edebiyat FakŸltesi, Tarih Ana Bilim Dalõ Prof. Dr. Hatice İÇEL
Ömer Halisdemir Üniversitesi Fen-Edebiyat FakŸltesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Prof. Dr. Esma ŞİMŞEK
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Prof. Dr. Ayşe Yücel ÇETİN
Gazi Üniversitesi Eğitim FakŸltesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Dr. Öğr. Üyesi Gülda ÇETİNDAĞ SÜME
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Dr. Öğr. Üyesi Birol AZAR
Fõrat Üniversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Doç. Dr. Mutlu DEVECİ
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Prof. Dr. Namõk Kemal ŞAHBAZ
Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dal Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN
Kastamonu Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri, Dinler Tarihi Ana Bilim Dalõ Prof. Dr. Mustafa ALICI
Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi, İlahiyat FakŸltesi, Dinler Tarihi Ana Bilim Dalõ Doç. Dr. Özlem DEMİREL DÖNMEZ
İnšnŸ †niversitesi Fen Edebiyat FakŸltesi …ğretim Üyesi Doç. Dr. Ebru ŞENOCAK
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ Ana Bilim Dalõ Doç. Dr. Engin GÜRPINAR
İnšnŸ †niversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal YURGA
Malatya Turgut …zal †niversitesi Sanat Tasarõm ve Mimarlõk FakŸltesi …ğretim Üyesi
Doç. Dr. Doğan ARSLAN Medeniyet Üniversitesi
Doç. Dr. Fatih Arslan Fõrat †niversitesi
Doç. Dr. Sezai BALCI Giresun Üniversitesi
Doç. Dr. Bayram BAŞ Yõldõz Teknik †niversitesi
Doç. Dr. Mustafa ÇEVİK Ankara Sosyal Bilimler †niversitesi
Doç. Dr. Yasin DOĞAN İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Ali DUMAN İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Recep DÜNDAR İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Abdulkadir G†L Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Doç. Dr. Oguz HACİYEV Nahcivan Devlet Üniversitesi / Nahcivan
Doç. Dr. Hatice İÇEL Ömer Halisdemir Üniversitesi
Doç. Dr. Bilal GENÇ İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. İbrahim KAPLAN ‚ukurova †niversitesi
Doç. Dr. Ahmet KARA İnönü Üniversitesi
Doç. Dr. Osman KONUK Kâtip Çelebi Üniversitesi
Doç. Dr. Baktygul KULZHANOVA Al-Farabi Kazakh National †. / Kazakõstan Doç. Dr. Özlem KUMRULAR Bahçeşehir Üniversitesi
Doç. Dr. Nizamettin PARLAK Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Doç. Dr. Ebru ŞENOCAK Fõrat †niversitesi
Doç. Dr. Necdet TOZLU Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi
Doç. Dr. Orhan YAZICI İnönü Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Handan ASLAN Fõrat †niversitesi Dr. Öğr. Üyesi Uğur BAŞBOĞAOĞLU Adõyaman †niversitesi Dr. Öğr. †yesi Ufuk BİRCAN Dicle Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Gülda ÇETİNDAĞ SÜME Fõrat †niversitesi Dr. Öğr. Üyesi Salim DURUKOĞLU İnönü Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Bahadõr K…KSALAN İnönü Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin TUĞCU Akademisyen Dr. Öğr. Üyesi Mehmet YARDIMCI Emekli …ğretim Üyesi
Dr. Margareta ASLAN Üniversitatea Babeş-Bolyai / Romanya Dr. Serdar Deniz …ZDEMİR Fõrat †niversitesi
Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi
SOBIAD / İDEALONLINE / DRJI / İSAM / A.R. INDEX / ERIH PLUS, BASE ve CİTE FACTOR
tarafõndan dizinlenmektedir.
CİLT: 8 - SAYI: 21 / Mayõs - Ağustos 2020 VOLUME: 8 - NUMBER: 21 / May - August 2020
Prof. Dr. Nihat TEMEL Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Prof. Dr. Kemal POLAT
Amasya Üniversitesi, Fen Edebiyat FakŸltesi, Tarih Ana Bilim Dalõ Prof. Dr. Hatice İÇEL
Ömer Halisdemir Üniversitesi Fen-Edebiyat FakŸltesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Prof. Dr. Esma ŞİMŞEK
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Prof. Dr. Ayşe Yücel ÇETİN
Gazi Üniversitesi Eğitim FakŸltesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Dr. Öğr. Üyesi Gülda ÇETİNDAĞ SÜME
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Dr. Öğr. Üyesi Birol AZAR
Fõrat Üniversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Doç. Dr. Mutlu DEVECİ
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Prof. Dr. Namõk Kemal ŞAHBAZ
Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dal Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN
Kastamonu Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri, Dinler Tarihi Ana Bilim Dalõ Prof. Dr. Mustafa ALICI
Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi, İlahiyat FakŸltesi, Dinler Tarihi Ana Bilim Dalõ Doç. Dr. Özlem DEMİREL DÖNMEZ
İnšnŸ †niversitesi Fen Edebiyat FakŸltesi …ğretim Üyesi Doç. Dr. Ebru ŞENOCAK
Fõrat †niversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ Ana Bilim Dalõ Doç. Dr. Engin GÜRPINAR
İnšnŸ †niversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal YURGA
Malatya Turgut …zal †niversitesi Sanat Tasarõm ve Mimarlõk FakŸltesi …ğretim Üyesi
Dr. Öğr. Üyesi Serdar Deniz ÖZDEMİR
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ TŸrk Halk Edebiyatõ Ana Bilim Dalõ
Dr. Öğr. Üyesi Ramazan KAMİLOĞLU İnšnŸ †niversitesi Devlet Konservatuvarõ …ğretim Üyesi
Doç. Dr. M. Fatih ALKAYIŞ
İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat FakŸltesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ Ana Bilim Dalõ Prof. Dr. İsa ÇELİK
AtatŸrk †niversitesi İlahiyat FakŸltesi Tasavvuf BšlŸmŸ Ana Bilim dalõ Prof. Dr. Kenan Ziya TAŞ
Balõkesir †niversitesi Fen Edebiyat FakŸltesi Tarih Bšlümü Doç. Dr. Hakan YALAP
Nevşehir Hacõ Bektaş Üniversitesi Eğitim FakŸltesi …ğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR
Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Doç. Dr. Mehmet ÇEÇEN
İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatlarõ Ana Bilim Dalõ, Türk İslam Edebiyatõ Bölümü.
Prof. Dr. Şener DEMİREL
Fõrat †niversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Prof. Dr. Nakõş KARAMAĞARALI
Gazi †niversitesi MŸhendislik ve Mimarlõk FakŸltesi Mimarlõk BšlŸmŸ Doç. Dr. Turgut BAYDAR
Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalõ
Doç. Dr. Esra LÜLE MERT
İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü
DOSYA: 1
HAKEMLİ YAZILAR...11 ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Prof. Dr. MUSTAFA ALICI
Posthermeneutõca: Postmodern Din Bilimlerinde Hermenötik...13-54 Prof. Dr. FUZULİ BAYAT
Dresden ve Vatikan Yazma NŸshalarõna Girmeyen Oğuzname Hik‰yeleri...55-74 Arş. Gör. DUYGU METE
Eskilerin Masallarõ: Klasik ve Modern Mitolojiden
Postmodern Anlatõya Din Bilimlerinde Mitoloji...75-93 MELİKE KÜÇÜKTUNCER
TŸrk Mitolojisi ve ŞamanizmÕde Tabiat Olaylarõ...95-108 İNCELEME MAKALELERİ
Dr. FATİH ATABEK
Yusuf Hakiki BabaÕnõn Muhabbetname
İsimli Mesnevisinde Nefs Kavramõ ...109-132 Dr. Öğr. Üyesi ADEM GÜRBÜZ
Ahmet HaşimÕin ÒNehir †zerindeÓ Şiirinin
EinfŸhlung Kuramõna Gšre ‚šzŸmlenmesi...133-149 Doç. Dr. MEHMET EMİN BARS
Halk Diliyle Yazõlmõş Bir Mersiye …rneği: D‰st‰n-õ İbr‰h”m...151-170 Doç. Dr. ÖZGÜR SADIK KARATAŞ
Beste ve GŸftesi Zeki årif AtaerginÕe Ait
Suzinak Makamõndaki Eserlerin Prozodi Analizi ...171-189 Arş. Gör. SEMİH OKCU
Ahmet Avni KonukÕa Ait N‰tõk (Fihrist-i Mak‰mat) Adlõ
Eserin MŸteferrik Makam Satõrlarõnõn Makam ve GŸfte Analizi ...191- 209 Dr. SEDA GEDİK
Dede Korkut Kitabõnda Bitkiler...211-224 Doç. Dr. ÜLKER MEMMEDOVA
†ç Azerbaycanlõ DŸşŸnŸrŸn Yaratõcõlõğõnda Din” Hik‰yeler...225-235
Dr. Öğr. Üyesi Serdar Deniz ÖZDEMİR
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ TŸrk Halk Edebiyatõ Ana Bilim Dalõ
Dr. Öğr. Üyesi Ramazan KAMİLOĞLU İnšnŸ †niversitesi Devlet Konservatuvarõ …ğretim Üyesi
Doç. Dr. M. Fatih ALKAYIŞ
İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat FakŸltesi TŸrk Dili ve Edebiyatõ Ana Bilim Dalõ Prof. Dr. İsa ÇELİK
AtatŸrk †niversitesi İlahiyat FakŸltesi Tasavvuf BšlŸmŸ Ana Bilim dalõ Prof. Dr. Kenan Ziya TAŞ
Balõkesir †niversitesi Fen Edebiyat FakŸltesi Tarih Bšlümü Doç. Dr. Hakan YALAP
Nevşehir Hacõ Bektaş Üniversitesi Eğitim FakŸltesi …ğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR
Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat FakŸltesi, TŸrk Dili ve Edebiyatõ BšlŸmŸ Doç. Dr. Mehmet ÇEÇEN
İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatlarõ Ana Bilim Dalõ, Türk İslam Edebiyatõ Bölümü.
Prof. Dr. Şener DEMİREL
Fõrat †niversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Prof. Dr. Nakõş KARAMAĞARALI
Gazi †niversitesi MŸhendislik ve Mimarlõk FakŸltesi Mimarlõk BšlŸmŸ Doç. Dr. Turgut BAYDAR
Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi Eğitim Fakültesi
Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalõ Doç. Dr. Esra LÜLE MERT
İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü
DOSYA: 1
HAKEMLİ YAZILAR...11 ARAŞTIRMA MAKALELERİ
Prof. Dr. MUSTAFA ALICI
Posthermeneutõca: Postmodern Din Bilimlerinde Hermenötik...13-54 Prof. Dr. FUZULİ BAYAT
Dresden ve Vatikan Yazma NŸshalarõna Girmeyen Oğuzname Hik‰yeleri...55-74 Arş. Gör. DUYGU METE
Eskilerin Masallarõ: Klasik ve Modern Mitolojiden
Postmodern Anlatõya Din Bilimlerinde Mitoloji...75-93 MELİKE KÜÇÜKTUNCER
TŸrk Mitolojisi ve ŞamanizmÕde Tabiat Olaylarõ...95-108 İNCELEME MAKALELERİ
Dr. FATİH ATABEK
Yusuf Hakiki BabaÕnõn Muhabbetname
İsimli Mesnevisinde Nefs Kavramõ ...109-132 Dr. Öğr. Üyesi ADEM GÜRBÜZ
Ahmet HaşimÕin ÒNehir †zerindeÓ Şiirinin
EinfŸhlung Kuramõna Gšre ‚šzŸmlenmesi...133-149 Doç. Dr. MEHMET EMİN BARS
Halk Diliyle Yazõlmõş Bir Mersiye …rneği: D‰st‰n-õ İbr‰h”m...151-170 Doç. Dr. ÖZGÜR SADIK KARATAŞ
Beste ve GŸftesi Zeki årif AtaerginÕe Ait
Suzinak Makamõndaki Eserlerin Prozodi Analizi ...171-189 Arş. Gör. SEMİH OKCU
Ahmet Avni KonukÕa Ait N‰tõk (Fihrist-i Mak‰mat) Adlõ
Eserin MŸteferrik Makam Satõrlarõnõn Makam ve GŸfte Analizi ...191- 209 Dr. SEDA GEDİK
Dede Korkut Kitabõnda Bitkiler...211-224 Doç. Dr. ÜLKER MEMMEDOVA
†ç Azerbaycanlõ DŸşŸnŸrŸn Yaratõcõlõğõnda Din” Hik‰yeler...225-235
KÜLTÜR-SANAT- EDEBİYAT………...237 ŞABAN ÇETİN
Yol Uykusu...239-242 RİFAT ARAZ
Zikreyleyen Her A’zâmda Vahdetim, “Sen’i” Söyler!..
“Seni” İster Mevlâ’m Seni!. / “Beyân Olmaz” Dedim Sana!..
Yol Al Seni, Sende Ara!.. / Aç, Gšr ÒNedir?Ó Bu Sõrr-õ Aşk!...243-245 İSMAİL BİNGÖL
Aşkõn Gölgesinde Dile Gelenler...246 NAFİZ NAYIR
Gülden Çocuk...246 Prof. Dr. SAİM SAKAOĞLU
Geleneksel Yõllõk ‚alõşma Raporu 29. YIL / 1991-2019... 247-261 AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ YAYIN İLKELERİ...262-267
DOSYA: 1 HAKEMLİ YAZILAR
DOSYA: 2
KÜLTÜR-SANAT- EDEBİYAT………...237 ŞABAN ÇETİN
Yol Uykusu...239-242 RİFAT ARAZ
Zikreyleyen Her A’zâmda Vahdetim, “Sen’i” Söyler!..
“Seni” İster Mevlâ’m Seni!. / “Beyân Olmaz” Dedim Sana!..
Yol Al Seni, Sende Ara!.. / Aç, Gšr ÒNedir?Ó Bu Sõrr-õ Aşk!...243-245 İSMAİL BİNGÖL
Aşkõn Gölgesinde Dile Gelenler...246 NAFİZ NAYIR
Gülden Çocuk...246 Prof. Dr. SAİM SAKAOĞLU
Geleneksel Yõllõk ‚alõşma Raporu 29. YIL / 1991-2019... 247-261 AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ YAYIN İLKELERİ...262-267
DOSYA: 1 HAKEMLİ YAZILAR
11
POSTHERMENEUTICA: POSTMODERN DİN BİLİMLERİNDE HERMENÖTİK
Prof. Dr. Mustafa ALICI*
Öz: Postmodernite, yazar-metin ilişkisinden ziyade okuyucuya bağlõ metin anlayõşõnõ ge- liştirmek, değiştirmek, şeklini bozmak, yapõsõnõ sškmek suretiyle metnin homojenliğini orta- dan kaldõrõp heterojenliğini savunmakta; bunu yaparken kendine šzgŸ ileri yapõsalcõlõk (post- structuralism), yapõ-sškŸcŸ (destructionist) negatif akõlcõlõk, negatif okuma gibi šzgŸn teoriler geliştirmeyi amaçlamaktadõr.
Bu makalede hermenštik biliminin tarihini klasik, modern ve postmodern filozoflarõn teo- rilerini listeleyerek verdikten sonra eleştirel šzellikte okuyucu merkezli okuma, okuyucuyla uyumlu eleştirel anlama, mitten arõndõrõlmõş subjektif diyalojik dil, şimdiki šznel zaman veya tarih, bireysel yapõ-bozucu anlatõ, negatif, çoğulcu eleştirel akõl ve negatif estetik gibi post- hermenštiğin temel yorumlama yapõtaşlarõ incelendi.
Bu bağlamda diyebiliriz ki posthermenštik, postmoderniteye bağlõ geliştirilen sadece šz- gŸn din olgusuna değil, sekŸler edebiyat ve sivil hukuk gibi alanlarda yorum teorileri Ÿreterek çeşitli anlama imk‰nlarõna veyahut yorum farklõlõklarõna vurgu yapmakta; bšylelikle hiç olma- dõğõndan daha keskin ve radikal yorumlara yšnelebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: modernizm, postmodernizm, din bilimleri, hermenštik, yorum.
POSTHERMENEUTICA: HERMENEUTICS IN THE POSTMODERN STUDY OF RELIGIONS
Abstract: Postmodernity advocates the heterogeneity of the text, destroying its homoge- neity, by linking up to its reader rather than the author-text relationship as well as by deform- ing it, changing it; by doing so, it aims to bring about some specific theories such as post- structuralism (post-structuralism), de-structuralism, negative rationalism and negative reading.
In this article, after having enlisted the theories about hermeneutics done by classical, modernist and postmodernist philosophers we examined the basic composite elements of posthermeneutics such as reader-centered reading, critical understanding proper to the reader, subjective-dialogical language, instant or present time-history, individual deconstructive narra- tion, critical pluralist and negative-reason, and negative aesthetics.
In this context we may say that posthermeneutics is bound not only to postmodern reli- gious phenomenon, but also to the theories of interpretation produced in the fields such as secular literature and civil law, insisting on various possibilities of understanding as well as more diverse theories oriented towards more sharpened and radical interpretations.
Key Words: modernism, postmodernism, study of religions, hermeneutics, interpretation.
______________________________________
ORCID ID : 0000-0001-9513-6768
DOI : https://doi.org/10.31126/akrajournal.684485 Geliş tarihi : 4 Şubat 2020 / Kabul tarihi: 19 Mart 2020
*Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi, İlahiyat FakŸltesi, Dinler Tarihi Ana Bilim Dalõ.
POSTHERMENEUTICA: POSTMODERN DİN BİLİMLERİNDE HERMENÖTİK
Prof. Dr. Mustafa ALICI*
Öz: Postmodernite, yazar-metin ilişkisinden ziyade okuyucuya bağlõ metin anlayõşõnõ ge- liştirmek, değiştirmek, şeklini bozmak, yapõsõnõ sškmek suretiyle metnin homojenliğini orta- dan kaldõrõp heterojenliğini savunmakta; bunu yaparken kendine šzgŸ ileri yapõsalcõlõk (post- structuralism), yapõ-sškŸcŸ (destructionist) negatif akõlcõlõk, negatif okuma gibi šzgŸn teoriler geliştirmeyi amaçlamaktadõr.
Bu makalede hermenštik biliminin tarihini klasik, modern ve postmodern filozoflarõn teo- rilerini listeleyerek verdikten sonra eleştirel šzellikte okuyucu merkezli okuma, okuyucuyla uyumlu eleştirel anlama, mitten arõndõrõlmõş subjektif diyalojik dil, şimdiki šznel zaman veya tarih, bireysel yapõ-bozucu anlatõ, negatif, çoğulcu eleştirel akõl ve negatif estetik gibi post- hermenštiğin temel yorumlama yapõtaşlarõ incelendi.
Bu bağlamda diyebiliriz ki posthermenštik, postmoderniteye bağlõ geliştirilen sadece šz- gŸn din olgusuna değil, sekŸler edebiyat ve sivil hukuk gibi alanlarda yorum teorileri Ÿreterek çeşitli anlama imk‰nlarõna veyahut yorum farklõlõklarõna vurgu yapmakta; bšylelikle hiç olma- dõğõndan daha keskin ve radikal yorumlara yšnelebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: modernizm, postmodernizm, din bilimleri, hermenštik, yorum.
POSTHERMENEUTICA: HERMENEUTICS IN THE POSTMODERN STUDY OF RELIGIONS
Abstract: Postmodernity advocates the heterogeneity of the text, destroying its homoge- neity, by linking up to its reader rather than the author-text relationship as well as by deform- ing it, changing it; by doing so, it aims to bring about some specific theories such as post- structuralism (post-structuralism), de-structuralism, negative rationalism and negative reading.
In this article, after having enlisted the theories about hermeneutics done by classical, modernist and postmodernist philosophers we examined the basic composite elements of posthermeneutics such as reader-centered reading, critical understanding proper to the reader, subjective-dialogical language, instant or present time-history, individual deconstructive narra- tion, critical pluralist and negative-reason, and negative aesthetics.
In this context we may say that posthermeneutics is bound not only to postmodern reli- gious phenomenon, but also to the theories of interpretation produced in the fields such as secular literature and civil law, insisting on various possibilities of understanding as well as more diverse theories oriented towards more sharpened and radical interpretations.
Key Words: modernism, postmodernism, study of religions, hermeneutics, interpretation.
______________________________________
ORCID ID : 0000-0001-9513-6768
DOI : https://doi.org/10.31126/akrajournal.684485 Geliş tarihi : 4 Şubat 2020 / Kabul tarihi: 19 Mart 2020
*Erzincan Binali Yõldõrõm †niversitesi, İlahiyat FakŸltesi, Dinler Tarihi Ana Bilim Dalõ.
13
1. Giriş
Çağõmõzda din bilimleri açõsõndan farklõ din” geleneklerin çokluğunun ne- denlerinden biri de onlardaki yorum farklõlõklarõdõr. Din” geleneklerin anlatõ- larõndaki mitlerin mahiyeti, o geleneğin din dilinin doğasõ, tarihselcilik ve avamõn anlama sorunu, fiziksel ve metafizik ‰lemi yorumlama meselesi gibi šnemli konular hermenštiğin din bilimleri için šnemini ortaya koymaktadõr.
Bu bakõmdan din bilimleri geleneği içinde din fenomenlerindeki içkin an- lamlarõ ortaya çõkarmayõ, kutsal metinlerin dindarlarõ tarafõndan tarihsel dŸz- lem içinde verilen yorumlarõ mukayese edip anlamayõ hedefleyen din feno- menolojisi, bu yšnŸyle bir hermenštik fenomenoloji hŸkmŸndedir. Kuzey AmerikaÕdaki din bilimcileri arasõnda yaygõn bir metodolojik alan olan her- menštik yšntem, betimleyici olmaktan çok yorumlayõcõ ve anlayõcõ šzellikte- dir.1
Çağõmõz, šnceki dšnemlere alternatif veya yeni bir şeyler getirmek Ÿzere vardõr. Sšz gelişi modern bilimlere karşõ alternatif psikoloji, alternatif tõp, alternatif tarõm ve alternatif beslenme bunlarõn en ilgi çekici olanlarõdõr. ‚ağ- daş alternatif akademide bilhassa sosyal ve beşer” bilimlerde ise rasyonel pozitivizme, klasik mitoloji d‰hil mega anlatõlarla dolu tarihsel anlatõmlara, klasik geleneğe, mutlaklaştõrõcõ ve evrenselleştirici tutarlõlõk çabalarõna karşõ durmak veya radikal başkaldõrõ, kendini daha fazla gšstermektedir.2
Dolayõsõyla postmodernizm, alõşõldõk olana karşõ olmak Ÿzere onu šnce yerinde kullanõp sonra istismarlarõyla onu yerli yerince tesis edip sonra onu istikrarsõz h‰le dšnŸştŸrmektedir. Son olarak bu kelime, eleştirel ve ironik yeniden okumalar sanatõyla gayretler içine giren çelişkili bir girişim şeklinde tanõmlanabilmektedir.3
Bu doğrultuda hermenštik; sanat, estetik ve mimarideki eklektik, yeni bakõş açõlarõnõn yanõnda edebiyat yorumlamasõnda šne çõkan bir bilim olarak postmodern etki altõnda genel olarak şekilciliğin štesinde retorik eleştirel alanda ortaya çõkmõş, yeni tenkitçilik, yeni edeb” tarih veya dil ve metin hak- kõndaki yapõ bozum teorileriyle kendini yenileyip canlõ bir disipline dšnŸş- mŸştŸr.
Orta ‚ağÕõn İtalyan dŸşŸnŸrŸ Galileo GalileÕye ait ölçülebilir her şeyi ölç-
____________________________________
1. Ursula King, Ò Historical and Phenomenological Approaches to the Study of ReligionÓ, Contemporaray Approaches to The Study of Religion, ed. Frank Whaling, Moulton Publishers, Berling- New York 1983, vol I, s. 29- 164.
2. Richard Palmer, Ò Postmodernity and HermeneuticsÓ, Boundry 2, 5/2 ( Winter 1977), 363; Elliot Yale Neaman, Ò Liberalism and Post-Modern HermeneuticsÓ, Critical Review: A Journal of Politics and Society, 2/2-3 (1988), s. 151.
3. Linda Hutcheon, A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction, Routledge, London- New York 1988, s. 3-4.
mek, ölçülemeyenleri ise ölçülü hâle getirmek şeklindeki mottoyu benimse- yen modern dönem, ana hatlarõyla zamanõ lineer bir dŸzlemde mek‰nla bağ- lantõlõ gšren, sšz-merkezli (logo-sentrik) ve alabildiğine durağan davranarak insanõ her şeyin merkezine yerleştiren, aklõ irrasyonel gŸçlere karşõ en umut verici zihinsel meleke olarak gšren, bŸtŸnlŸk, devamlõlõk, ortaklõk ve uyumu esas alan bir perspektif geliştirmişti. Postmodernizm; bilhassa insanõn evren içindeki doğa ile uyumlu yeri, hŸmanist tekno- kŸltŸrel dŸnya gšrŸşŸ ve hŸ- manist objektifliğe ve mutlaklõğa dayalõ rasyonellik şeklinde Ÿç başlõk altõnda topladõğõ modern perspektifleri tamamen reddetmektedir.4
Bunlarõn yerine veya onlarõ reddedip veyahut geliştirerek postmodernizm, insanõn bilişsel ve šznel yapõsõna yšnelik yeni bireyler olan šznel benlikleri veya trans-human ve post-human anlayõşlarõnõ šne çõkararak šncelikle antro- poloji, psikoloji ve edebiyat teorilerinde kšklŸ sentetik değişiklikler öner- mektedir. Daha girift eklektik teoriler dŸnyasõna sahip olarak fenomenolojik psikolojiyi savunan ve sekŸler alana daha hakim yeni hermenštik yaklaşõm- larla yakõn çalõşan postmodern dönem, bilhassa beşer” anlamlarõn dinamik ve canlõ ilişkiler dŸnyasõnda daha fazla ortaya çõktõğõnõ, trans-personal psi- kolojiyi šnemseyerek modernitenin gšrmezden geldiği aşõrõ šznel mutluluk, mistik huşu, yŸksek benlik, bedenden soyutlanmõş ruh, gŸndelik hayatõn kut- sanmasõ, sinerji, şefkat gibi detaylõ mistik ruhsal boyutlarõ, yüceltilmiş ve sõradan olmayan bilinçlilik ve gerçeklikler olarak vurgulamaktadõr.5
Bu makalede son dšnemde ortaya çõkan postmodern hermenštik teorilerin başlõca yapõ taşlarõ işlenecektir.
2. Mitolojiden Seküler Edebiyata Hermenötiğin Dinamik Tarihi:
Modern Hermenötik - Posthermenötik Diyalektiği
Kadim Yunan mitolojisinden beri yorumlama başta olmak Ÿzere bildirme, haber verme, çeviri yapma, açõklama eylemleri Grekçe hermeneuein (ἑρµηνεύειν) terimiyle karşõlandõ. Grek diline ait bu sšzcŸğŸn iki kaynağõn- dan bahsedilir: Birincisi Pagan Delfi Tapõnağõ’ndaki başk‰hinin kehanetleri- ni yorumlayan rahiplere verilen ismin (hermeios) oluşu, diğeri ise -modern hermenötiğin şŸpheli iddiasõna gšre- Grek mitolojisinde, mitolojinin baş ilahõ Zeus ile karõsõ MaiaÕnõn oğlu olan haberci ilah HermesÕten gelmesidir. Her- mes, tanrõlarõn kanat-ayaklõ elçisi ve insanlarõn dostu olup metafizik ‰lemdeki ilahlarõn sšzlerini fizik ‰lemdeki insanlara taşõyõp çevirip yorumlar. Aslõnda aracõ olarak HermesÕin ilettikleri, tanrõlarõn mesajlarõnõn sadece bir aktarõmõ değil aynõ zamanda kendi sentetik doğasõna, entegre edici kimliğine ve kar- maşõk konumuna uygun yorumlar da katarak yaptõğõ
_____________________________________
4. Palmer, “Postmodernity and HermeneuticsÓ, s. 364- 369.
5. Palmer, Ò Postmodernity and HermeneuticsÓ, s. 379-380.
14
1. Giriş
Çağõmõzda din bilimleri açõsõndan farklõ din” geleneklerin çokluğunun ne- denlerinden biri de onlardaki yorum farklõlõklarõdõr. Din” geleneklerin anlatõ- larõndaki mitlerin mahiyeti, o geleneğin din dilinin doğasõ, tarihselcilik ve avamõn anlama sorunu, fiziksel ve metafizik ‰lemi yorumlama meselesi gibi šnemli konular hermenštiğin din bilimleri için šnemini ortaya koymaktadõr.
Bu bakõmdan din bilimleri geleneği içinde din fenomenlerindeki içkin an- lamlarõ ortaya çõkarmayõ, kutsal metinlerin dindarlarõ tarafõndan tarihsel dŸz- lem içinde verilen yorumlarõ mukayese edip anlamayõ hedefleyen din feno- menolojisi, bu yšnŸyle bir hermenštik fenomenoloji hŸkmŸndedir. Kuzey AmerikaÕdaki din bilimcileri arasõnda yaygõn bir metodolojik alan olan her- menštik yšntem, betimleyici olmaktan çok yorumlayõcõ ve anlayõcõ šzellikte- dir.1
Çağõmõz, šnceki dšnemlere alternatif veya yeni bir şeyler getirmek Ÿzere vardõr. Sšz gelişi modern bilimlere karşõ alternatif psikoloji, alternatif tõp, alternatif tarõm ve alternatif beslenme bunlarõn en ilgi çekici olanlarõdõr. ‚ağ- daş alternatif akademide bilhassa sosyal ve beşer” bilimlerde ise rasyonel pozitivizme, klasik mitoloji d‰hil mega anlatõlarla dolu tarihsel anlatõmlara, klasik geleneğe, mutlaklaştõrõcõ ve evrenselleştirici tutarlõlõk çabalarõna karşõ durmak veya radikal başkaldõrõ, kendini daha fazla gšstermektedir.2
Dolayõsõyla postmodernizm, alõşõldõk olana karşõ olmak Ÿzere onu šnce yerinde kullanõp sonra istismarlarõyla onu yerli yerince tesis edip sonra onu istikrarsõz h‰le dšnŸştŸrmektedir. Son olarak bu kelime, eleştirel ve ironik yeniden okumalar sanatõyla gayretler içine giren çelişkili bir girişim şeklinde tanõmlanabilmektedir.3
Bu doğrultuda hermenštik; sanat, estetik ve mimarideki eklektik, yeni bakõş açõlarõnõn yanõnda edebiyat yorumlamasõnda šne çõkan bir bilim olarak postmodern etki altõnda genel olarak şekilciliğin štesinde retorik eleştirel alanda ortaya çõkmõş, yeni tenkitçilik, yeni edeb” tarih veya dil ve metin hak- kõndaki yapõ bozum teorileriyle kendini yenileyip canlõ bir disipline dšnŸş- mŸştŸr.
Orta ‚ağÕõn İtalyan dŸşŸnŸrŸ Galileo GalileÕye ait ölçülebilir her şeyi ölç-
____________________________________
1. Ursula King, Ò Historical and Phenomenological Approaches to the Study of ReligionÓ, Contemporaray Approaches to The Study of Religion, ed. Frank Whaling, Moulton Publishers, Berling- New York 1983, vol I, s. 29- 164.
2. Richard Palmer, Ò Postmodernity and HermeneuticsÓ, Boundry 2, 5/2 ( Winter 1977), 363; Elliot Yale Neaman, Ò Liberalism and Post-Modern HermeneuticsÓ, Critical Review: A Journal of Politics and Society, 2/2-3 (1988), s. 151.
3. Linda Hutcheon, A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction, Routledge, London- New York 1988, s. 3-4.
mek, ölçülemeyenleri ise ölçülü hâle getirmek şeklindeki mottoyu benimse- yen modern dönem, ana hatlarõyla zamanõ lineer bir dŸzlemde mek‰nla bağ- lantõlõ gšren, sšz-merkezli (logo-sentrik) ve alabildiğine durağan davranarak insanõ her şeyin merkezine yerleştiren, aklõ irrasyonel gŸçlere karşõ en umut verici zihinsel meleke olarak gšren, bŸtŸnlŸk, devamlõlõk, ortaklõk ve uyumu esas alan bir perspektif geliştirmişti. Postmodernizm; bilhassa insanõn evren içindeki doğa ile uyumlu yeri, hŸmanist tekno- kŸltŸrel dŸnya gšrŸşŸ ve hŸ- manist objektifliğe ve mutlaklõğa dayalõ rasyonellik şeklinde Ÿç başlõk altõnda topladõğõ modern perspektifleri tamamen reddetmektedir.4
Bunlarõn yerine veya onlarõ reddedip veyahut geliştirerek postmodernizm, insanõn bilişsel ve šznel yapõsõna yšnelik yeni bireyler olan šznel benlikleri veya trans-human ve post-human anlayõşlarõnõ šne çõkararak šncelikle antro- poloji, psikoloji ve edebiyat teorilerinde kšklŸ sentetik değişiklikler öner- mektedir. Daha girift eklektik teoriler dŸnyasõna sahip olarak fenomenolojik psikolojiyi savunan ve sekŸler alana daha hakim yeni hermenštik yaklaşõm- larla yakõn çalõşan postmodern dönem, bilhassa beşer” anlamlarõn dinamik ve canlõ ilişkiler dŸnyasõnda daha fazla ortaya çõktõğõnõ, trans-personal psi- kolojiyi šnemseyerek modernitenin gšrmezden geldiği aşõrõ šznel mutluluk, mistik huşu, yŸksek benlik, bedenden soyutlanmõş ruh, gŸndelik hayatõn kut- sanmasõ, sinerji, şefkat gibi detaylõ mistik ruhsal boyutlarõ, yüceltilmiş ve sõradan olmayan bilinçlilik ve gerçeklikler olarak vurgulamaktadõr.5
Bu makalede son dšnemde ortaya çõkan postmodern hermenštik teorilerin başlõca yapõ taşlarõ işlenecektir.
2. Mitolojiden Seküler Edebiyata Hermenötiğin Dinamik Tarihi:
Modern Hermenötik - Posthermenötik Diyalektiği
Kadim Yunan mitolojisinden beri yorumlama başta olmak Ÿzere bildirme, haber verme, çeviri yapma, açõklama eylemleri Grekçe hermeneuein (ἑρµηνεύειν) terimiyle karşõlandõ. Grek diline ait bu sšzcŸğŸn iki kaynağõn- dan bahsedilir: Birincisi Pagan Delfi Tapõnağõ’ndaki başk‰hinin kehanetleri- ni yorumlayan rahiplere verilen ismin (hermeios) oluşu, diğeri ise -modern hermenötiğin şŸpheli iddiasõna gšre- Grek mitolojisinde, mitolojinin baş ilahõ Zeus ile karõsõ MaiaÕnõn oğlu olan haberci ilah HermesÕten gelmesidir. Her- mes, tanrõlarõn kanat-ayaklõ elçisi ve insanlarõn dostu olup metafizik ‰lemdeki ilahlarõn sšzlerini fizik ‰lemdeki insanlara taşõyõp çevirip yorumlar. Aslõnda aracõ olarak HermesÕin ilettikleri, tanrõlarõn mesajlarõnõn sadece bir aktarõmõ değil aynõ zamanda kendi sentetik doğasõna, entegre edici kimliğine ve kar- maşõk konumuna uygun yorumlar da katarak yaptõğõ
_____________________________________
4. Palmer, “Postmodernity and HermeneuticsÓ, s. 364- 369.
5. Palmer, Ò Postmodernity and HermeneuticsÓ, s. 379-380.
15
açõklamalardõr. Hermes, medyatik bir gšrev yaparak metafizik ‰lem ile fizik- sel ‰lem arasõnda mesaj taşõmakta ve mesajlarõ anlaşõlabilir bir şekilde yo- rumlamaktadõr.6
Bu iki kšken varsayõmõndan bilhassa birincisi sonraki dšnemlerde daha etkin oldu; sšz gelişi pagan Yunan mitolojisinde hermeios kelimesi, herme- nštiğin šncelikle şiir edebiyatõnda pagan şairlerin ilahlar hakkõndaki anlaşõl- masõ zor mitsel destanlarõnõn anlaşõlõp šğretilmesine ve yorumlanmasõna kat- kõ sağlayan bir edeb” sanat alanõ olarak ortaya çõkmasõna zemin hazõrladõ.
Buna bağlõ olarak Antik DšnemÕden, Yeni ‚ağÕa kadar bilhassa şiirde doğru anlam ve yoruma ulaşmak için iki farklõ yol izlenmiştir. Birincisi, Gada- merÕin de işaret ettiği gibi hermenštik,( Aristo’nun Peri HermeneiasÕta yo- rumlamayõ ele aldõğõ biçimiyle) aynõ zamanda dilin mantõksal çšzŸmlemesi olarak gramer yšntemine vurgu yapmõştõr. Mesela bu bilim sayesinde Home- ros’un destanlarõnda kullandõğõ dilin, aradan uzun zaman geçtikten sonra yeni kuşaklar tarafõndan anlaşõlmaz h‰le gelmesi Ÿzerine bu destansõ şiirlerin anla- şõlabilmesi maksadõyla unutulan kelimeler hatõrlatõlmõş veya yeni kelimelerle yeniden yorumlanmõştõr.7 İkincisi, yabancõ veya geçmişte kalmõş olan eserle- rin anlaşõlmasõnda kullanõlan alegorik yorumlama yšntemidir. Bilhassa Ga- damer, Antik DšnemÕden Yeni ‚ağÕa kadar alegori sšzcŸğŸnŸn konuşma yani logos alanõna ait olduğunu, bu yŸzden hermenštik veya retorik bir unsur olarak anlaşõldõğõnõ ileri sŸrmektedir.8
Hermenštik, zamanla daha sekŸler bir anlamda aynõ zamanda her tŸrlŸ zanaat ve benzeri elle yapõlan becerileri içeren teknik alanõ da kapsadõ.9 An- cak hermenštik, terim olarak, Orta ‚ağÕda matbaanõn icadõndan sonra oku- manõn, konuşmanõn šnŸne geçmesiyle beraber ivme kazanarak en çok filolo- jide ve Protestan tefsir çalõşmalarõnõn gayretleriyle Kitab-õ Mukaddes araştõr- malarõnda, Yeni ‚ağÕda hukuksal dilin anlaşõlõp yorumlanmasõnda, felsefi ve teolojik dogmatik metinlerin yorumlanmasõnda kullanõldõ. Modern dšnemde bilhassa XIX. ve XX. yŸzyõllardan itibaren terim, aynõ zamanda etno-kŸltŸrel çalõşmalarda ve normatif olmayan din bilimlerinde kullanõldõ.
Hermenštik, postmodern dŸşŸncede bazen yorumlama şeklinde olmak Ÿzere, gittikçe daha sekŸler çevrelerde sšz gelişi edebiyat, ikonografi, sembo- lik dil izahlarõnda bunun yanõnda mŸzik (mŸziğe ait metin ve yorumlarõn ______________________________
6. Richard E. Palmer, Hermeneutics: Interpretation Theory in Fr. D. E. Schleiermacher, Dilthey, Heidegger and Gadamer, Northwestern University Press, Evanston 1969, s. 13.
7. M. Toprak, Hermeneutik (Yorumbilgisi) ve Edebiyat, Bulut Yayõ., İstanbul 2003, s. 23.
8. Hans Georg Gadamer, Hakikat ve Yöntem, (çev. HŸsamettin Arslan), İsmail Yavuzcan, Paradigma Yayõnlarõ, İstanbul 2008, s. 100.
9. William Dilthey ÒHermeneutiğin DoğuşuÓ, Hermeneutik ve Tin Bilimleri, çev. D. …z- lem, Paradigma Yayõnlarõ, İstanbul 1999, s. 91.
değerlerini analiz etme anlamõnda) veya felsefeye ait eserlerin niteliksel yo- rumlanmasõ için geniş šlçŸde kullanõldõ.10
Din bilimleri bağlamõnda benzerlik ve çağdaşlõk açõsõndan dŸşŸnŸldŸğŸn- de modern dönemde F. Schleiermacher, F. Nietzsche, W. Dilthey, J. Haber- mas ile postmodern dšnemde M. Foucault, M. Heiddeger, H. G. Gadamer, P.
Ricoeur, J. Derrida, J. L. Nancy, R. Palmer ve H. Penner vasõtasõyla herme- nštik bilimi yeni teorik yaklaşõm sergilemiştir. Ancak bu gelenek içindeki teorisyenlerin, aynõ zamanda birbirleriyle paradoks ilişkiler içinde olduklarõ ortaya çõkmõştõr.
Modern dšnemde Alman filozof ve din bilimcisi Friedrich Schleirmacher (1756- 1834), modern teolojinin (Protestan) ve hermenštiğin kurucu babala- rõndan sayõlõr. O, 1819 yõlõnda hermenštik Ÿzerine verdiği konferanslarda o devre kadar anlama Ÿzerine ciddi bir çalõşma yapõlmadõğõndan yakõnõr. Yine o, metafizik ve ahlak felsefesine dair spekŸlasyon Ÿretmeyi reddedip bunun yerine modern din bilimleri (Religionswissenchaft) için metin, gramer ve retoriği yorumlayõp anlamak maksadõyla çeşitli yšntemleri birleştiren şšyle bir hermenštik teori geliştirdi:
• Bir metnin yazarõnõn zihinsel sŸreçlerini yeniden tecrŸbe etmemiz gere- kir.
• Yazarõn, bu šznel zihinsel sŸreçleri ile onlarõn var olduğu nesnel bağ- lamlar arasõndaki gerilim asla giderilemez.
• …zel ile evrensel, šzgŸn ile genel, parça ile bŸtŸn, birey ile tarih arasõnda meydana gelen bu gerilimin adõ hermenötik kültürel çevredir.
• Anlama işi, šzel olanõn bilgisine, šzel olanõn bilgisi ise zincirleme olarak genel olanõn bilgisine sebep olur.
• Metni tam olarak anlamak için yazarõn somut yani bireysel, zihinsel ve fiili sŸreçlerini anlamalõyõz. Bunun için ise yazarõn ve eserinin her ikisinin tarihsel bağlamõnõ iyi bilmeliyiz.
• Neticede anlamanõn temeli olan yorum için Ÿç šnemli etken bulunur:
» Yeni bilim adõyla yoruma katkõ sağlayacak anlama bilimi inşa etmek.
» Bu anlama bilimi, doğal bilimlerden farklõ olarak sadece zihinsel ve bi- linçle işlemeli.
» Din, sadece mutlak bağõmlõlõk duygusu olarak anlaşõlmalõ.11
Modern hermenštik tarihinde Hegel ve MarxÕtan daha šnemli Heiddeg-
_______________________________________
10. Hans H. Penner, ÒInterpretationÓ, Guide to the Study of Religion, ed. Willi Braun- Rus- sell T. McCutcheon, Continuum, London- New York 2000, s. 57.
11. Friedrich Scheilermacher, Hermeneutics- The Hanwritten Manuscripts, ed. Heinz Kimmerle, trans. James Duke Jack Fortsman, The Handwritten Manuscripts, Missoula 1977, s.
20-61.
