DİŞ HEKİMLİĞİNDE KULLANILAN MUMLAR
DİŞ HEKİMLİĞİNDE KULLANILAN MUMLAR
Prof. Dr. Betül KALIPÇILAR
Prof. Dr. Betül KALIPÇILAR
MUMLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Mumların genel özelliklerinin bilinmesi bilinçli bir şekilde kullanılmalarına yardım eder. Bu genel özelliklerin bazıları:
1- Erime derecesi 2- Isısal genleşme 3- Mekanik özellikleri 4- Akıcılık
5- Artık stres- iç gerilimler 6- Çekilebilirlik
*Mumlar erime noktasından çok erime aralığı gösterirler.
Örn; Parafin mumu için erime aralığı 44-62°C, Carnauba için 50-90°C’dır. İki ayrı mum karıştırıldığında bazen erime derecesinin düştüğü, bazen de yükseldiği
görülmektedir.
*Mumlar ısı yükseldikçe genleşir, ısı düştükçe büzülürler.
Mumların yumuşama değerleri 22-52°C arasında değişir.
Isının artması mekanik dirençlerini büyük ölçüde düşürür.
*Mumların mekanik özellikleri, elastik modülü, orantı sınırı ve sıkıştırılma dayanıklıkları olarak belirlenir.
Diğer restoratif materyallere oranla bu özelliklerin tümü düşüktür.
*Akıcılık özelliği sıvı veya plastik maddelerle ilgili olup, moleküllerin birbirleri üzerinden kaymasından kaynaklanır.
Akıcılık, mumun sıcaklığına, deformasyona sebep olan kuvvete, kuvvetin uygulandığı süreye bağlıdır.
*Tamamlanmış bir mum modelde iç gerilimler ve artık stresler oluşmaktadır.
*Çekilebilirlik ısı arttıkça artış göstermektedir.
Genelde düşük erime sıcaklığına sahip mumlar, yüksek derecelerde eriyen mumlara oranla daha büyük çekilebilirliğe sahiptirler.
MUMLAR
Tabii Mumlar Sentetik Mumlar {Acrawax, Albacer, Castorwax…}
Yapışkanlar Mineral
{Parafin, Keresin, Ookerit…}
Bitkisel
{Kakao yağı, Carnauba,
Japon mumu…}
Böceksel {Balmumu, İspermeçet…}
Hayvansal
{Spermaseti…}
Tabii reçineler {Shellak,
Dammar, Kopal Da…}
Yağlar
{Turpentin, Color…}
Sentetik reçineler {Polietilen, Polisitien…}
DENTAL MUMLAR
Mumlar restoratif diş hekimliğinde çok geniş kullanım alanına sahip materyallerdir.
Kullanım amaçlarına göre değişik özellikleri ve şekilleri mevcuttur.
1- Bir döküm modelinin oluşturulmasında 2- Oklüzal ilişki kayıtlarının alınmasında
3- Sert alçı dökülmeden önce ölçünün kutulanmasında 4- Metal ölçü kaşıklarının sınırlarının düzenlenmesinde 5- Lehimleme ve tamir işlemlerinde
DENTAL MUMLARIN SINIFLANDIRILMASI
*Örnekleme mumları
•İnley mumu
•Döküm mumu
•Pembe mum
*İşlemleme mumları
•Kutulama mumları
•Utilite mumları
•Yapıştırıcı mumlar
*Ölçü mumları
•Düzeltici mumlar
•Isırma kaydedici mumlar (=Oklüzyon)
*Örnekleme mumları
•İnley mumu
•Döküm mumu
•Pembe mum
•İNLEY MUMU
İnleyler, kron ve köprüler gibi dökümle oluşturulan restorasyonların yapımında, mum örneklerin hazırlanma aşamasında kullanılır.
Bileşimi: % 60 Parafin, % 25 Carnauba, % 10 Keresin, %5 Balmumu Akıcılıklarına göre: Sert, Orta, Yumuşak
Renk: Genellikle Koyu mavi, yeşil, mor renkte 7,5 cm uzunlukta, 0,64 cm. çapında çubuklar şeklinde
Özellikleri: Revetman içerisinde artık bırakmamalıdır.
Büzülmemelidir.
*Örnekleme mumları
•İnley mumu
•Döküm mumu
•Pembe mum
•DÖKÜM MUMU
Hareketli bölümlü protezler ve diğer benzer yapıların metal iskelet modellerinin yapımında kullanılır.
Bileşimi: İnley mumları ile benzer yapılar içerir.
Renk: Tabaka halinde veya kullanım amacına göre hazır şekilde bulunur.
Özellikleri: Artık bırakmamalıdır.
Hafif yapışkan olmalıdır.
*Örnekleme mumları
•İnley mumu
•Döküm mumu
•Pembe mum
•PEMBE MUM
Tam ve bölümlü protezlerin yapımında kullanılır.
Geçici kaide plağı üzerine yerleştirilerek vertikal boyut tespit etmede, oklüzyon düzlemi oluşturmakta ve suni dişlerin yerleştirilmesinde kullanılır.
Bileşimi: %70-80 parafin, Keresin, balmumu, resinler ve çeşitli uyumlandırıcılar içerir.
Renk: Pembe veya kırmızı renkte plakalar halindedir.
Yumuşak, orta sert ve sert tipleri vardır.
Özellikleri: Boyutsal stabilite göstermezler.
*İşlemleme mumları
•Kutulama mumları
•Utilite mumları
•Yapışkan mumlar
•KUTULAMA MUMLARI
Dişsiz arkın ölçüsünün alınmasından sonra model elde edilmesi aşamasında, ölçü etrafında kutulama işlemi yapılmasında kullanılan mumlardır.
Hafif yapışkan, dirençli ve sert olmalıdır.
*İşlemleme mumları
•Kutulama mumları
•Utilite mumları
•Yapışkan mumlar
•UTİLİTE MUMLARI
Standart delikli kaşıklarla ölçü almada, kaşık kenarlarının çevre dokulara daha iyi adapta edilmesi için kullanılır.
Koyu kırmızı veya kavuniçi renkte, çubuk veya plaka halinde bulunur.
Yapışkan ve kolay çıkma özelliği vardır.
*İşlemleme mumları
•Kutulama mumları
•Utilite mumları
•Yapıştırıcı mumlar
•YAPIŞTIRICI MUMLAR
Sirkolant adını da alır. Lehim ve tamir işlerinde kullanılır.
Reçineler veya diğer karışımlardan hazırlanır.
Eritildiklerinde yapışkanlık özelliği kazanırlar ve uygulandıkları yüzeye yapışırlar.
Sarı çubuklar halinde bulunurlar.
*Ölçü mumları
•Düzeltici mumlar
•Isırma kaydedici=Oklüzyon mumlar
•DÜZELTİCİ MUMLAR
Yumuşak dokulara temas eden orijinal ölçünün üzerinde mum faset olarak kullanılır.
Parafin, keresin, balmumu gibi hidrokarbon mumlardan ve metal partiküllerden oluşur.
*Ölçü mumları
•Düzeltici mumlar
•Isırma kayıt edici (=Oklüzyon) mumlar
•ISIRMA KAYIT EDİCİ (=Oklüzyon) MUMLAR Karşıt modellerin doğru şekilde kapanışı için kullanılır.
Balmumu, parafin veya keresin gibi hidrokarbon mumlardan elde edilirler.
Parafin, balmumu veya keresinden oluşurlar.
Bu mumlar ağızdan çıkarılmaları esnasında distorsiyona meyillidirler.
