3. ÜNİTE
TÜRKİYE’DE ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ İLE İLGİLİ
ÖRGÜTLENME VE MEVZUAT
Anahtar Kavramlar
Özel eğitim öğretmeni İşleyiş
Örgütlenme Yasa
Süreç Yönetmelik
Denetim
Kanun Hükmünde Kararname Yönetim
AMAÇLAR
• Türkiye’de özel eğitim hizmetlerine ilişkin yasal düzenlemeleri açıklayabilecek,
• Milli Eğitim Bakanlığı altında verilen özel eğitim hizmetlerini tanımlayabilecek,
• özel eğitim hizmetleri sunan kurumları tanımlayabileceksiniz.
– T.C. Anayasası’nın 42. maddesi
“Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz”
“Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.”
Amerika
1975 yılında Tüm Engelli Çocuklar için Eğitim Yasası (PL 94-142) 1990 yılında Engelli Bireylerin Eğitimi Yasası (IDEA)
- en az kısıtlayıcı ortam, - erken eğitim,
- Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları,
- Eğitimin ve öğretimin planlanması, süreci ve değerlendirilmesi - eğitim öğretim ortamları ve kurumları
YASAL DÜZENLEMELERDE ÖZEL EĞİTİM
• 1983 yılında çıkarılan 2916 sayılı “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu ile gelişimsel geriliği olan çocukların eğitimi konusu ilk olarak ele alınmıştır.
• 1987 yılında yürürlüğe giren “Özel Gereksinimli Çocukların Okulöncesi Eğitimleriyle İlgili Genelge”
• Özel eğitim alanına ilişkin kapsamlı ilk yasal düzenleme yurt dışında meydana gelen eğilimler ışığında 1997
yılında Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile hayata geçmiştir.
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997)
• Amacı, özel eğitim gerektiren bireylerin, Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçları ve temel ilkeleri doğrultusunda, genel ve mesleki eğitim görme haklarını
kullanabilmelerini sağlamaya yönelik esasları düzenlemektir.
İlkeleri:
1) ÖG tüm bireyler, ilgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda ve ölçüsünde özel eğitim hizmetlerinden yararlandırılır.
2) Özel eğitime erken başlamak esastır.
3) Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür.
4) Özel eğitim gerektiren bireylerin, eğitsel performansları dikkate alınarak, amaç, muhteva ve öğretim süreçlerinde uyarlamalar yapılarak diğer bireylerle birlikte eğitilmelerine öncelik verilir.
5) Özel eğitim gerektiren bireylerin her tür ve kademedeki eğitimlerinin kesintisiz
sürdürülebilmesi için her tür rehabilitasyonlarını sağlayacak kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmalıdır.
6) Özel eğitim gerektiren bireyler için bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması esastır.
7) Ailelerin, özel eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılımlarının sağlanması esastır.
8) Özel eğitim politikalarının geliştirilmesinde, özel eğitim gerektiren bireylerle ilgili sivil toplum kuruluşlarının görüşlerine önem verilir.
9) Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireylerin toplumla etkileşim ve karşılıklı uyum sağlama sürecini kapsayacak şekilde planlanır.
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006)
• destek hizmetler,
• en az kısıtlayıcı eğitim ortamı,
• zihinsel yetersizliği olan birey,
• otistik birey
• özel gereksinimli bireyler işitme, zihin, görme yetersizliği olanlar ve üstün
yetenekliler olarak kendi içerisinde gruplar ayrılmıştır.
• zihinsel yetersizliğin de kendi içerisinde hafif, orta, ağır gibi alt gruplara ayrılmıştır.
• eğitsel değerlendirme, BEP ve yerleştirme süreçleri daha detaylı ve kapsamlı şekilde ele alınmıştır.
• Kaynaştırma
• Evde özel eğitim hizmetlerinin verilmesi
• Erken çocukluk özel eğitimi
Özel Öğretim Kurumları Kanunu (2007)
• Özel eğitim hizmetlerinin verilmesine ilişkin açılan kurumlar
• Özel eğitim ve rehabilitasyon kurumlarının açılması
ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ VE TEŞKİLATLANMASI
• Özel eğitim hizmetlerinin koordinasyonu, MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından sağlanmaktadır.
• 1992 yılında 3797 sayılı kanunla kurulmuştur.
Görevleri:
İlgili bakanlıklarla işbirliği içinde,
- özel eğitim sınıfları, özel eğitim okulları, RAM, iş okulları ve iş eğitim merkezleri ile aynı seviye ve türdeki benzeri okul ve kurumların yönetimine ve öğrencilerin eğitim ve öğretimine yönelik politikalar belirlemek ve uygulamak.
-
- İlgili bakanlıklarla işbirliği içinde, özel eğitim okul ve kurumlarının eğitim ve öğretim programlarını, ders kitaplarını, eğitim araç-gereçlerini hazırlamak veya hazırlatmak ve Talim ve Terbiye Kuruluna sunmak.
- Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak
Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM)
• Süreçle ilgili esaslar 2001 senesinde yürürlüğe giren ve 2009 senesinde yapılan değişiklikler ile son halini alan “Millî Eğitim
Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği”
ile belirlenmiştir.
• Amacı: Özel eğitim gerektiren bireyleri belirlemek, incelemek, tanılamak, yerleştirilebilecekleri en uygun eğitim ortamını
önermek,destek eğitimi ile rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri sunmak.
Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü
• özel öğretim kurumlarının; eğitim-öğretim, yönetim, denetim, gözetim ve personel
çalıştırılmasına ilişkin süreci
düzenlemektedir. Bağlı kurumlar:
• Özel Özel Eğitim İlköğretim Okulları
• Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri
