Kamuoyunun gündemine bebek mamalarının içeriğinde olup olmadıkları sorusu ile düşen genetiği değiştirilmiş organizmalar konusu, yarattığı tedirginlik ve hukuki belirsizliği ile bir süredir tartışılıyordu. Halk bu konuyla ilgili bilgilendirilmeyi, biyogüvenlik sisteminin kurulmasını ve canlı yaşamı üzerinde büyük risk yaratan bu ürünlerle ilgili olarak teknik altyapının oluşturulmasını beklerken, 26 Ekim 2009 tarihinde beklentilerden çok uzakta ve tedirginlikleri arttıracak bir yönetmelikle karşılaşıldı. Yönetmeliğe karşı yapılan ilk açıklamada , Akdeniz Üniversitesi’nin tarımsal ürünlerde biyoteknolojik uygulamalara izin veren Yönetmeliği ile fısıldanan kabusun bu sabah gerçek olduğu, üretici ve tüketicilerin büyük tehlike altında olduğuna dikkat çekilerek ülkenin GDO’lu tekellere teslim edildiği belirtildi. Her ne kadar Bakan Cemil Çiçek haziran ayında yaptığı açıklamada hükümetin biyogüvenlik konusuna eğildiğini ve Biyogüvenlik Kanunu’nun çıkarılması için çalışmaların yakın zamanda sonuç vereceğini söylemiş olsa da ne Kanun çıkarıldı ne de biyogüvenlik sistemi oluşturuldu. Bütün bunların yerine gıda ve yemlerde genetiği değiştirilmiş organizmaların denetimli bir serbestlik içinde ithalatı, işlenmesi, ihracatının yapılmasının yolu bir yönetmelikle açıldı. Bu yönetmeliğin adında geçen kontrol ve denetimin nasıl yapılacağı sorusu ise henüz yanıtını bulamamış olacak ki, yönetmeliğin oluşturduğu sistem genel olarak GDO’lar ile ilgili faaliyette bulunacakların beyanları ile sınırlı kılınmış. Öyle ki, yönetmelik hükümlerine aykırı GDO’ların ithali, piyasaya sürülmesi, tescili, ihracatı ve transitinin yasak olduğunu düzenleyen 5. madde, gümrük idarelerinde GDO’lu ürünlerle ilgili ek belge talep edilemeyeceği
belirtilivermiş. Diğer yandan henüz bu ürünlerin izlenmesi ve kontrolünü yapacak laboratuar ve teknik altyapı yeterli seviyeye getirilmediği halde, yönetmelik yem olarak ülkeye giren ürünlerin ekiminin yapılıp yapılmadığını, yapılır ise yaratacağı tehlikeye karşı üreticinin ve biyoçeşitliliğin nasıl korunacağı hakkında da sessiz kaldı. GDO’ların yem olarak kullanılması ise hayvansal ürün yoluyla insana geçmesi muhtemel tehlikelere karşı bir güvenlik ve acil durum planı yapılıp yapılmadığı sorusunu akıllara getiriyor; ancak yönetmeliğin buna da doyurucu bir yanıtı yok.
Yönetmelikte belki de en çok dikkati çeken nokta ise, bir gıda ya da yemin toplamda % 0,9 oranında GDO içermesi halinde GDO’lu olduğunun kabul edileceğine ilişkin düzenlemesi. Söz konusu oranın üzerinde GDO içeren ürünlerin, insan sağlığı ve canlı yaşamında yaratacağı tehlikelere karşı yaratılan hukuki korunaksızlık bir yana; yönetmelik, gıda ve yemin %0.5’ten daha az olmak kaydı ve şartıyla “izin verilmeyen GDO içermesi” halinde de ithalatına,
işlenmesine, nakline, dağıtımına ve satışına izin veriyor. Ancak bu ürünlerden doğacak zararların hesabının kime sorulacağı Yönetmelik’te yanıtlanmıyor.
Henüz bilim dünyası, bilimsel belirsizliğin egemen olduğu bir konu olarak Genetiği değiştirilmiş organizmaların yaratacağı tehlikelerin neler olacağını kestiremiyor. Bu ürünlerin riskli olduğu ise gerek yapılan açıklamalara gerekse de Yönetmelik hükümlerine bakılırsa artık resmi kanallar açısından da kesinleşti. Bu nedenle Türkiye’de ihtiyat ilkesi gereği risk değerlendirmesi ve planlamasının hayata geçmesini sağlayacak tedbirlerin alınması ve güvenlik
altyapısının hem Birleşmiş Milletler Biyolojik çeşitlilik Sözleşmesinin eki niteliğindeki Cartagena Biyogüvenlik Protokolü’ nü 2004 yılında yürürlüğe sokulması nedeniyle hem de Anayasa’nın 56. maddesinde düzenlenen sağlıklı ve dengeli bir yaşama hakkı kapsamında oluşturulması gerekiyor. Ancak söz konusu yönetmelik bu risklere karşı halkı korumasız ve bu ürünlerin olası etkilerinin tespit edebilmesi konusunda dahi denetimden yoksun bırakıyor. Bu noktada yönetmelik kapsamında verilecek izinlerin de ayrıca ele alınması gerekiyor. Yönetmeliğe göre, her GDO için bir defaya mahsus komiteler tarafından risk değerlendirmesi yapılacak ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ise bu komite kararı üzerine vereceği onay kararından önce, komite kararını isterse kamuoyu görüşüne açabilecek. Buna göre, halkın alınan kararlara dahi katılımı, Bakanlığın tek taraflı inisitiyatifine terk ediliyor. Türkiye’nin idari düzenlemelerde göze çarpan halkın katılım konusundaki sabıkası karşısında Bakanlık inisiyatifinin katılmama yönünde işleyeceği açıkça görülebilir.
Üstelik Yönetmeliğin 7.maddesine göre GDO’larla ilgili faaliyette bulunmak üzere başvuruda bulunan şirketlerin komiteye sundukları bilgilerin kamuoyu ile paylaşılabilmesi için de başvuru sahibinin talebi ve komitenin izni gerekli kılınmış. Bir nevi kamuoyu ile paylaşılmasının önü kapanmış.
Son olarak bu ürünlerin etiketlenmesi ile ilgili olarak Yönetmeliğin getirdiği çözüme de değinmek gerekir. Yönetmelik, GDO’suz ürünlerin üzerine GDO’suz olduğunun yazılmasını yasaklarken; rekabet ve reklama ilişkin mevzuatını görmemezlikten gelerek bir kez daha insan ve canlı yaşamını, piyasa düzenlemesine kurban ediyor.
Sonuç olarak GDO şirketleri ticari sır ve bilinemeyen teknoloji korumasındaki bir risk olarak ilk kez genel düzenleyici bir mevzuat ile hayatımıza girmeye çalışıyor.
Tüm bu düzenlemeler, geçmişe dönüp bakmayı gerektiriyor…
- 2007 yılında bandırma limanına gelen mısır yüklü gemiden alınan numunelerin Ekoloji Kolektifi tarafından analiz ettirilmesi üzerine bu mısırların GDOlu çıktığı kamuoyu ile paylaşılmıştı. O günden bugüne bu mısırların akıbetini takip edebilecek bir alt yapı ve izleme sağlanabildi mi dersiniz? Sağlandı ise bu mısırlar ne oldu? Sağlanamadı ise alt yapı ve denetim, izleme mekanizmaları oluşturulmadan bu ürünlere nasıl izin veriliyor?
- Yönetmelik’te bebek mamaları ve bebek formüllerinde kullanılmasının yasak olduğu düzenlenen bu ürünlerin büyükler ve anneler üzerinde yarattığı tehlikeler nasıl yok sayılabildi? Bu ayrımın bilimsel dayanağı nedir? Bebeğin korunması hedeflenirken yetişkinler neden riske atılıyor?
- İhtiyat ilkesinin hayata geçirilmesi için 2006 yılından beri ne kadar yol alındı?
Yönetmeliğin aklımıza getirdiği bu sorulara cevap arayaduralım, Türkiye GDO’ların serbest olduğu ikinci gününü geride bıraktı. Ekolojist, tüketici ve tarım örgütlerinden yükselen haklı tepkilerin eleştiri düzeyinde kalmayacağı aşikar… Bakanlık, kendi yaptığı düzenlemenin altından kalkabilecek mi, altında mı kalacak ? Göreceğiz…
Bundan sonraki süreç, çiftçi, tüketici, kentli ve köylü örgütleri tarafından yönetmeliğin dava konusu edilmesi kadar, gıda egemenliği ekseninde, tohumun ve tarımın kamusal politikalarla desteklenmesini talep edenlerin, fosil yakıtlardan vazgeçilmesini isteyenlerin, kentlerin kapitalist dönüşümüne karşı yeni bir sürece hazırlanılması gerektiğine inanların ve yaşamına sahip çıkanların gdo’lara karşı yürüttükleri mücadeleyi daha da yükseltmelerine sahne olacak gibi görünmektedir.
Ilgın Özkaya Özlüer / Ekoloji Kolektifi
---A Regulation Disguise To Genetic Illusion
Normal 0 21 false false false MicrosoftInternetExplorer4
st1\\:*{behavior:url(#ieooui) } /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable " "{mso-style-name:""Normal Tablo""; " "mso-tstyle-rowband-size:0; " "mso-tstyle-colband-size:0; " noshow:yes; " "mso-style-parent:""""; " "mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; " "mso-para-margin:0in; " "mso-para-margin-bottom:.0001pt; " "mso-pagination:widow-orphan; " "font-size:10.0pt; " "font-family:""Times New Roman""; " "mso-ansi-language:#0400; " "mso-fareast-"mso-ansi-language:#0400; " "mso-bidi-"mso-ansi-language:#0400;}
The case of genetically modified organisms, which came into public view with the question whether they are added in the ingredients of infant food, has been undergoing a discussion for some time due to the unease and judicial
ambiguity it has caused. While people were awaiting to be informed about the issue, a biosafety system to be instituted and technical infrastructure on these products which pose a great risk to biological life be built, a regulation too far from expectations and likely to grow the unrest was confronted on October 26, 2009. In the first declaration against the regulation, it was called attention to the fact that the nightmare insinuated by the regulation of Akdeniz University which had given way to biotech practices in agricultural products had come true that morning and the producers and consumers were in great danger and it was stated that the country was being surrendered into the hands of GMO monopolies.
Even though Minister Cemil Çiçek had said in his statement in June that the government had been looking into the biosafety issue and that the preperations to introduce a biosafety law would soon show their results, neither a law was introduced nor a biosafety system instituted. Instead of all these, a regulation has given way to importation, processing and exportation of genetically modified organisms of food and feed grain in a conditionally free way. The question how the control and management mentioned in this regulation’s name will be carried out hasn’t been answered as the system introduced by the regulation is, on the whole, restricted with statements regarding the ones that will do GMO business. It’s such that Article 5, which regulates that the importation, marketing, registration, exportation and
transportation of GMOs contradicting to the provisions of the regulation are forbidden, states that any supplemental deed can not be asked for in customs administrations. On the other hand, although the labs and technical groundwork that will control and monitor these products haven’t yet been brought to an adequate level, the regulation is tightlipped whether products imported as feed grain will be planted and, if it happens to be so, how farmers and biodiversity will be protected against the danger that it will cause. The fact that GMOs are used as feed grain bring into mind the question whether any emergency or safety plan against the possible dangers that are likely to infect people via animal products have been devised but the regulation does not have a satisfactory answer to this question as well.
Probably the most eye-catching point in the regulation is the statement that any food or feed grain will be regarded as “containing GMO” provided that it contains 0.9 % GMO totally. In addition to causing judicial unprotectedness against the dangers that GMO-containig food might create to human health and biological life, the regulation allows the
importation, processing, transportation, distribution and sale of any food or feed grain that contains illegal GMO on the condition that it’s less than 0.5 %. However, the question “ who is going to be called to account for the damage likely to be caused by these products” is not answered in the regulation.
Scientific world cannot yet foresee what dangers genetically engineered organisms, a case full of scientific uncertainty, may create. The fact that these products are risky seems to be conclusive to public authorities not only when their declarations are considered, but also the regulation statements.Thus, according to the precautionary principle,
precautionary measures to implement risk assessment and risk planning must be taken and a safety infrastructure needs to be developed, not only in accordance with The Cartegena Protocol of The UN Convention on Biological Diversity put into effect in 2004 but also with the Constitution’s Article 56 which regulates the right to healthy and balanced life. However, the said regulation leaves people unprotected from the risks and even deprive them of the assessment of the possible effects of those products.
At this point, approvals to be given under this regulation should be dealt extra. According to the regulation, an ad-hoc risk assessment will be made for every GMO by committees and the Turkish Ministry of Agriculture and Rural Affairs will have the authority to put the committee’s decision to public opinion, if considered necessary, before giving its approval on it. According to this, even people’s participation in the decisions taken is delivered to unilateral initiative of the ministry. When Turkey’s record of people’s involvement in administrative arrangements considered, it can easily be foreseen that the ministry’s inititaive will tend to not involve people.
Furthermore, according to Article 7 of the regulation, applicant’s claim and committee’s approval are required so that the information submitted to the committeee by applying companies to do GMO business can be shared with public opinion. In other words, information sharing with public opinion is blocked.
Finally, we should also mention the solution that the regulation brings to the labelling of these products. While the regulation bans labelling “GMO-free” on non-GMO products, it ignores the legislation on advertising and competition and sacrifices human and biological life to market regulation once again.
As a conclusion, as a trade secret and unknowable risk under protection of technology, GMO companies are trying to come into our lives, for the first time, with a general regulatory legislation.
All these regulations make it necessary for us to take a look back into the past.
In 2007, after Ecology Collective had the samples taken from the ship which was loaded with corn, docking at Bandırma Harbour analyzed, it was announced to public opinion that the corn was found to contain GMO. From then up till now, do you think any groundwork and monitoring have been develepod to go after these corn ? If yes, what happened to them ? If not, how could these products be allowed without any infrastructure, supervision and monitoring mechanisms developed ?
How could the dangers these products pose to mothers and adults be ignored though the regulation states that it’s forbidden to use them in any infant food or formula ? What is the scientific basis for this distinction ? Why are adults being put at risk while baby protection is targeted ?
How much progress has been made since 2006 to put the precautionary principle into effect ?
While we look for answers to these questions evoked by the regulation, Turkey has walked away its second day on which GMOs are not under a ban. It’s clear that the justifiable reactions rising from ecologist, consumer and agricultural organisations will not remain at criticism level…Is the ministry going to carry out its own regulation succesfully or remain under it ? We will see…
It seems that the period ahead is going to set the stage not only for farmer, consumer, commoner and peasant
organizations who will take the regulation to court but also for the struggle against GMOs to be raised higher by those who demand that seed and agriculture must be supported with social policies in accordance with food sovereignty, who demand that fossil fuels should be abandoned, those who believe a new platform of struggle against the capitalist transformation of cities must be set and those who claim their lives.
Ilgın Özkaya Özlüer/ Ecology Collective
