ÜST EKSTREMİTE ARTER VE SİNİR YARALANMALARI
YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ
SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY
2015
Arteriyel Yaralanmalar
Üst Ekstremite Yaralanmaları
• Vücuttaki damar yaralanmaları arasında 2.
sırada
• Alt ekstremiteye göre daha fazla oranda (%70- 75) nörolojik ve kas/iskelet sistemi
yaralanmaları ile birlikte gözlenir
• Nadiren ciddi kanamaya ve mortaliteye yol açar ancak iskemik sonuçları alt ekstremiteye oranla daha fazla
Üst Ekstremite Yaralanmaları
Derin brakiyal arterden distalde olan arteriyel yaralamalarda kollateral dolaşım nedeniyle
iskemik bulgular silik olabilir
Torasik çıkımdaki yaralanmalar da üst
ekstremite iskemisine yol açabilmekle birlikte bu bölgedeki açık
yaralanmalar daha çok kanama ve kardiyojenik şok ile ortaya çıkar
Ortopedik yaralanmalar ve arterler
Klavilula kırığı
Omuz dislokasyonu
Suprakondiler humerus k.
Dirsek dislokasyonu
El bilek dislokasyonu
Colles kırığı
Subklaviyan arter
Aksiller arter
Brakiyal arter
Brakiyal arter
Radiyal /ulnar arter
Radiyal arter
Arteriyel yaralanma her zaman laserasyon yada transeksiyon şeklinde
olmayabilir. Sıklıkla intimal fleb ve traksiyona bağlı intimal hasar da arteriel oklüzyona neden olabilir
Üst Ekstremite Yaralanmaları
• Semptom ve Bulgular
– Nabızda zayıflama / kaybolma – Motor / duyu arazı
– Kanama / hematom
– Bazen trombüs üzerinden de nabız dalgası
yayılabileceğinden kollar arasında 20-25 mmHg den fazla basınç farkı önemli
– Erken dönemde bulgu olmasa da olası geç oklüzyonlar için kas/iskelet ve sinir hasarı olan olgularda dolaşımı yakın izlemeye devam etmek gereklidir
Üst Ekstremite Yaralanmaları
• Tanı;
– Çoklu yaralanma / saçma yaralanması ise damar hasarı/hasarlarının kesin yerini saptamak için
anjiyografi gereklidir
– Arter yaralanması süphesi var ancak bulgular müphem ise anjiyografi faydalıdır (%10-20 yaralanma bulunur) – Proksimal yaralanmalarda BT anjiyografi iyi sonuçlar
verir (vasküler ve çevre yapılar)
Üst Ekstremite Yaralanmaları
• İzlem ve Sonuçlar;
– Onarımı takip eden ilk 6-8 saat reokluzyonlar açısından önemli
– Fraksiyone heparinler
– Elevasyon, kompartman sendromu izlemi
– Çoğunda sinir yaralanması birlikte olduğundan ekstremite kurtulma oranları %95 olsa da sinir onarımı da yapılan
olguların %65 inde ciddi fonksiyon kaybı gözlenir – Amputasyon değerlendirmesi (MESS Skoru)
SİNİR YARALANMALARI
PROBLEM
• Sinir yaralanmaları sonucu motor kayıp ve/veya duyu kaybı gelişir
SIKLIK
• Travma geçiren populasyonda %2(Kanada %2- 3,Avusturya %2) görülmüş
ETYOLOJİ
• TRAVMA
• AKUT KOMPRESYON
• Sonucu gözlenir
PATOFİZYOLOJİ
• Yaralanma sonucu aksonal dejenerasyon ve ya demiyelinizasyon gözlenir
• Duyu ve motor kaybı gelişir.