TÜRKÇENİN
ÖĞRETİM ÜSTÜNLÜKLERİ
Prof. Dr. Firdevs Güneş
Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Fakültesi
Giriş
Dil dünyayı değiştiren ve geliştiren önemli bir güçtür.
Öğrenmenin kalbi,beynimizin sınırsız bir becerisidir.
İnsanlar bu sınırsız becerilerini kullanarak öğrenir ve kendilerini hayat boyu geliştirirler.
Bu süreçte nitelikli bir dil eğitimi gereklidir.
Giriş
Dil eğitimine ağırlık vermeyen bir ülke geleceğe kapılarını kapatmış demektir.
Kalkınma için sadece sanayi, tarım, sağlık gibi alanlardaki ilerlemeler yeterli değildir.
Dil ve zihinsel becerileri gelişmiş akıllı insanlar
yetiştirmeden kalkınma gerçekleşmez.
Dünya Dilleri
UNESCO 2009 ‘Dünya Dil Atlasına göre;
Dünyamızda 6 000 civarında dil vardır.
Bunun %3 ‘ünü dünya nüfusunun % 96’ sı kullanıyor.
Dünya nüfusunun çoğu 10 dili, yarıdan fazlası 8 dili kullanıyor.
Çince, İngilizce, Hintçe, İspanyolca, Rusça, Arapça, Portekizce ve Fransızca kullanılıyor.
ilk üç sırayı İngilizce, Fransızca ve İspanyolca alıyor. Ardından
Rusça, Arapça, Çince, Almanca, Japonca, Portekizce ve Hintçe geliyor.
Dünya Dilleri
Dil Atlasına göre 6000 dilin % 50’si yok olacaktır.
Dil bilimcilere göre her yıl 10 dil ölmektedir.
100.000 kişinin konuştuğu diller için bir tehlike yoktur. Ancak küçük diller tehlikede, 6000 dilin yarısını konuşanların sayısı 10.000 ‘den azdır.
Sadece 15 dili konuşanların sayısı 100.000’ i geçmektedir.
Bunlar Çince, İngilizce, Hintçe, Fransızca, İspanyolca, Rusça, Arapça, Portekizce, Almanca, Japonca, İtalyanca gibi dillerdir.
Büyük diller küçük dillerin ölümünden sorumludur.
Dil Savaşları
Diller arasında yıllardır süren derin ve sessiz bir savaş var.
Önce tek dil sonra da çok dil savaşları yapılmıştır.
Dil savaşlarında bazı dillerin üstün olduğu öne sürülmüştür.
-Üstünlük ölçütü olarak dillerin açık olması, kelime zenginliği, güzelliği, saflığı ve öğrenme kolaylığı gösterilmiştir.
-Fransızca, İngilizce ve İspanyolca dilde açıklık ölçütüne en uygun diller olarak belirlenmiştir.
-Bu dilleri konuşanlara özel kişiler denilmiştir.
Kelime Zenginliği
Kelime sayıları incelenmiştir.
Kelime zengini dillerin hızla yayılacağı öne sürülmüştür.
Fransızca, Almanca ve İngilizce kelime yönüyle en zengin diller olarak açıklanmıştır.
Sözlüklerdeki kelimeler sayılmıştır.
Çoğu ülke sözlüklerdeki kelime sayısını artırmaya yönelik
çalışmalar yapmıştır.
Dil Sözlük Kelime Sayısı
En Yüksek Kelime Sayısı
Fransızca
Le Petit Larousse 135. 000
135.000
Le Grand Robert 75.000
Le-dictionnaire.com 95.000
İngilizce
Oxford English Dictionary 600.000
600.000 Webster’s Third New
İnternational Dictionary Unabridged 475.000
Almanca
Duden 135.000
260.000
Gethe-Wörterbuch 90.000
Wahrig Deutsches Wörterbuch 260.000 İspanyolca Diccionario de la lengua espanola
(DRAE) 88.000 88.000
Dilin Güzelliği ve Saflığı
Bazı dillerin güzel, yumuşak, müzikal ve kulağa hoş geldiği öne sürüldü.
İngilizce, Fransızca, İspanyolca ve İtalyanca güzel diller olarak belirlendi.
Dillerin saf olması da incelendi.
Saf olan dillerin diğer dillerle savaşacağı ve hızla
yayılacağı açıklandı.
Öğrenme Kolaylığı
Bazı dillerin harf,ses, hece ve kelime yönüyle kolay öğrenildiği ve bunun yayılmada önemli olduğu belirtildi.
İngilizce kolay öğrenilen ve zihni hızlı geliştiren bir dil olarak açıklandı.
Türkçenin kelime yönüyle yetersiz olduğu
ve zor öğrenildiği öne sürüldü.
Dil Savaşları
Dil savaşlarında hep Batı dilleri öne çıkarıldı.
Fransızca, İngilizce, Almanca, İspanyolca, İtalyanca vb. üstün diller olarak açıklandı.
Düşünme, anlama, sorgulama gibi becerilere ve bilimsel ilerlemelere katkı sağladığı öne sürüldü.
Bu dillerin hızla yayılacağı iddia edildi.
Türkçenin kuralsız ve güç bir dil olduğu, zor
öğrenildiği öne sürüldü.
Türkçenin Yapısı ve Özellikleri
Dil savaşlarında öne sürülen bu iddialar doğru mudur?
Türkçe güç bir dil midir?
Türkçe kuralsız ve sistemsiz midir?
Türkçeyi öğrenmek zor mudur?
Bazı Araştırmalar
PİSA 2000, 2003, 2006, 2009, 2012 ve 2015 yıllarında okuma alanında en yüksek başarıya 60 ülke içinde Finlandiya, Güney Kore ve Japonya’dan katılan öğrenciler ulaşmıştır.
Uzun yıllar üstün diller olduğu, zihinsel becerileri geliştirdiği, kolay öğrenildiği, öne sürülen İngilizce, Fransızca, Almanca ve İspanyolca ilk üç sıraya hiç girememiştir.
Bazı Araştırmalar
Dil bilimciler Fince, Korece, Japonca gibi sondan eklemeli dillerin okuma ve zihin
becerilerini geliştirmede diğer dillerden daha üstün olduğunu açıkladılar.
Türkçe de eklemeli bir dildir ve aynı
başarıya ulaşmak mümkündür.
Bazı Araştırmalar
Hangi ülkenin çocukları dili kolay ve erken öğreniyor?
Berlin Freie Universitesi Prof. Gisela Klann-Delius,
çeşitli dilleri içeren araştırmalarda dilini en erken Türk çocuklarının öğrendiğini açıkladı.
Almanya'da 800 dil bilimcinin katıldığı Uluslararası
Çocuk Dili Araştırmaları Derneği X. Kongresinde;
Bazı Araştırmalar
Türk çocuklarının 2- 3 yaşına kadar dil bilgisi kurallarına uygun konuştukları,
Alman çocuklarının 4-5 yaşlarında temel dilbilgisi kurallarına hâkim olabildikleri,
Arap çocuklarının dilbilgisi açısından doğru
konuşmalarının yaklaşık 12 yıl sürdüğü açıklandı.
Bazı Araştırmalar
Prof. Delius, Türkçenin mükemmel bir şekil yapısının olduğunu,
Kök-ek birleşmelerinin uyumlu olduğunu,
Türkçe’nin şahıs ve zamanı belirleyen eklerinin düzenli olduğunu,
Türkçenin diğer dillere göre daha kolay
öğrenildiğini vurgulamaktadır.
Bazı Araştırmalar
Her sesin bir harfle yazılması Türkçe yazı yazmada üstünlük sağlamaktadır.
Bu durum OECD,CERI Ontario,2007 raporunda da vurgulanır. Raporda;
“Her sesin bir harfle yazıldığı Türkçe ve Fince
gibi dillerde işitilen kelimeleri yazıya aktarmak
daha hızlı olmaktadır.”
Bazı Araştırmalar
Türkçe klavye kullanmada da üstünlük sağlamaktadır.
Dünya Bilgisayar ve Klavye Yarışmalarına Ülkemiz 1957 yılından beri katılmaktadır.
Türkiye katıldığı Dünya Yarışmalarında -25'i rekor olmak üzere
-59 Dünya Şampiyonluğu almıştır.
Türkçenin Özellikleri Nedir?
Harf sayısı ve özellikleri,
Hece türü, yapısı ve özellikleri,
Kelime türü ve özellikleri,
Metin özellikleri nedir?
Türkçe okuma yazma öğretimi kolay
mıdır?
Türkçede Harf Sayısı ve Özellikleri
Dünyamızda 6000 dilin sadece 100’ü yazılı dildir.
Kullanılan alfabe sayısı 65 ‘tir. Harf sayısı farklıdır.
Dünyada en çok harfi olan alfabe Khmer alfabesi, 72 harfi vardır.Kamboçya’da 12 milyon kişi kullanıyor.
En az harfli Rotokas alfabesi, 11 harf vardır. Bu dil
4300 kişinin konuştuğu Doğu Papua dilidir
Türkçemizin Harf Sayısı ve Özellikleri
Bir alfabede harf sayısının az olması okuma yazma öğretimi ile dil öğrenme sürecini kolaylaştırır.
Türk alfabesi 29 harften oluşmakta ve bu yönüyle çoğu dile göre üstünlük taşımaktadır.
Türk alfabesi Latin harflerini kullanmasına rağmen bu alfabenin bazı harflerini (x,q,w gibi) içermez.
Türkçede batı dillerinde olmayan ç.ğ,i,ö,ş,ü gibi
harfler vardır.
Türkçemizin Harf Sayısı ve Özellikleri
Alfabede benzer harf şekillerinin olması okuma yazma öğretimini kolaylaştırır, yazma hızını artırır.
Türkçemizdeki c,ç.g,ğ,ı,i,o,ö,s,ş,u,ü gibi 12 harf birbirine benzer yazıldığından yazma öğretiminde öğretilecek harf sayısı 29’ dan 23’ e düşmektedir.
Bu durum öğrencilerin zihin yükünü azaltmakta ve öğrenme sürecini kolaylaştırmaktadır.
Türkçede Ses-Harf İlişkisi
Türkçede ses harf arasında bire bir ilişki vardır.
Bu durum ilk okuma yazma öğretimi, okuma, yazma ve klavye kullanmada büyük üstünlük sağlamaktadır.
Fransızca’da o sesi “o, au, eau”, f sesi f, ff,ph ile yazılır. “c” harfi bazen “s” bazen de “k” okunur.
Ses harf ilişkisinin düzensiz olması öğrencinin zihin
yükünü artırır.
Türkçede Ses-Harf İlişkisi
Jaffré ve Fayol’un araştırmalarına göre;
Almanca, İngilizce ve Fransızcada ses-harf ilişkisi çok karışık ve kurallı değildir.
Fransızcada 36 ses, 26 harfle 130 şekilde yazılır.
İngilizcede 40 ses var bunlar 1140 şekilde yazılır.
Dildeki sesler farklı harflerle yazılıyorsa o dili öğrenmek güçtür.
Jaffré ve Fayol’a göre Almanca, Fransızca ve İngilizce
kolay öğrenilen diller arasında yer almaz.
Amaç
Bu çalışmanın amacı ilk okuma yazma öğretimi açısından Türkçede ses, hece ve kelimelerin türü, kullanım sıklığı ve uzunluğu belirlemektir.
Araştırma üç temel aşamadan oluşmaktadır.
Birinci aşamada ses bilinci ilkelerine göre Türkçemizdeki seslerin özellikleri, kullanılma sıklığı, sürekli ve süreksiz sesler, kullanılan hecelerin türü ve sıklığı, hece ve kelimelerin ortalama uzunluğu saptanmıştır.
İkinci aşamada öğrencilerin Türkçemizdeki hecelerin türleri, yapıları, kullanım sıklıkları, açık ve kapalı olma durumları belirlenmiştir.
Üçüncü aşamada ise Türkçemizdeki kelimelerin uzunluları, yapıları, ilk ve son harfleri belirlenmiştir.
Yöntem
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır.
Türkçe kelimelerin özelliklerini belirlemek için Türk Dil Kurumunun yayınladığı Türkçe Sözlük ve Kişi Adları Sözlüğü ile Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve
ortaokullarda kullanılan Türkçe ders kitaplarından
seçilen 20 metindeki kelimeler incelenmiştir.
Yöntem
Araştırmada üç farklı kelime havuzu oluşturulmuştur.
Birinci kelime havuzuna Türkçe Sözlükteki 110.452 kelime,
İkinci kelime havuzuna Kişi Adları Sözlüğündeki 9.699 kelime
Üçüncü kelime havuzuna Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaokullarda kullanılan Türkçe ders kitaplarından seçilen 20 metindeki 10.528 kelime alınmıştır.
Böylece toplam 130.679 kelime, 352.906 hece ve 788.316 harfin
özellikleri incelenmiştir.
Bulgular
Türkçe’nin Ses Özellikleri
Bulgular
Grafik 1. Harflerin kullanım sıklığına göre dağılımı
Bulgular
Almanca
E N İ S R A T D H U
Fransızca
E S A I T N R U L O
İngilizce
E T A O N I S R H L
İspanyolca
E A O S R N I D L C
İtalyanca
E A I O N L R T S C
Türkçe
A E K İ L M R N T I
Şekil 1. İlk on sıraya yerleşen harfler
Bulgular
Tablo 1. Sesli ve Sessiz Harflerin Kullanımı
Bulgular
Grafik 2. Sesli ve sessiz harflerin kullanımı
Bulgular
Grafik 3. Sürekli ve süreksiz sessiz harflerin kullanımı
Bulgular
Türkçe Hecelerin Özellikleri
Bulgular
Türkçede hece yapıları şöyledir; (S sesli, Z sessiz harf)
• Bir sesli harften oluşan hece (S): a
• Bir sesli ve bir sessizden oluşan hece (SZ): ab
• Bir sessiz ve bir sesliden oluşan hece(ZS): ba
• Bir sessiz, bir sesli ve bir sessizden oluşan hece (ZSZ): bak
• Bir sesli ve iki sessizden oluşan hece yapısı (SZZ): ilk
• Bir sessiz, bir sesli ve iki sessizden oluşan hece (ZSZZ): kırk
Bulgular
1 ZS (CV)
2
ZSZ (CVC)
3 S (V)
4
ZZS (CCV)
5 SZ (VC)
6 ZZSZ (CCVC)
7 ZSZZ (CVCC)
8
SZZ (VCC)
9 ZZSZZ (CCVCC)
10 ZZZS (CCCV)
11 ZSZZZ (CVCCC)
12 ZZZSZ (CCCVC)
13 ZZZSZZ (CCCVCC)
14 Z (C)
15 ZZSZZZ (CCVCCC)
16 SZZZ (VCCC)
17 ZSZZZZ (CVCCCC)
18 ZZ (CC)
19 ZZZSZZZ
(CCCVCCC)
Şekil 2. Dünya dillerindeki hece yapıları ve kullanım sıklıkları
Bulgular
Grafik 3. Türkçe Sözlük ve metinlerdeki hecelerin yapı, tür ve kullanımı
Bulgular
Grafik 10. Çeşitli dillerde hece türleri ve kullanım sıklıkları
Bulgular
Grafik 3. Türkçe hecelerin yapı, tür ve kullanım ortalaması
Bulgular
Grafik 11. Çeşitli dillerde sık kullanılan hece türü ve oranları
Bulgular
Grafik 3. Türkçe hecelerin harf sayıları
Bulgular
Şekil 3. İlk yirmi sırada yer alan heceler
1
"ma"
2
"ka"
3
"a"
4
"me"
5
"la"
6
"le"
7
"ya"
8
"li"
9
"ra"
10
"ta"
11
"na"
12
"lık"
13
"ba"
14
"lı"
15
"de"
16
"lik"
17
"sı"
18
"ne"
19
"sa"
20
"si"
Bulgular
Grafik 7. Türkçe açık ve kapalı hecelerin dağılımı
Bulgular
Grafik 12. Çeşitli dillerde sık kullanılan açık ve kapalı hece oranları
Bulgular
Grafik 8. Türkçe sözlük ve metinlerde kullanılan heceler
Bulgular
Grafik 9. Türkçe sözlük ve metinlerde açık ve kapalı heceler
Bulgular
Şekil 4. Çeşitli dillerde sık kullanılan heceler
Bulgular
FİNCE a ja ka ki ko ku la li ma nen ri sa si ta te ti to tö tu va FRANSIZCA a de e je ka ko kö le ma me ne ö ra re rö se sı si te ti TÜRKÇE a ba de ka la le lı lık li lik ma me na ne ra sa sı si ta ya
Bulgular
Türkçe Kelimelerin Özellikleri
Bulgular
Grafik 13. Kelimelerin harf uzunlukları
Bulgular
Grafik 14. Kelimelerin hece uzunlukları
Bulgular
Grafik 15. Kelime başındaki harfler
Bulgular
Grafik 16. Kelime sonundaki harfler
Bulgular
Grafik 17. Sesli ve sessiz harflerle başlayan ve biten kelimeler
Bulgular
Grafik 18. Sesli harflerle başlayan ve biten kelimeler
Bulgular
Grafik 19. Sessiz harflerle başlayan ve biten kelimeler
Bulgular
Grafik 20. Sürekli ve süreksiz sessizlerle başlayan ve biten kelimeler
