KAN VE KAN ŞEKİLLENDİREN ORGANLARA ETKİYEN İLAÇLAR
Prof.Dr. Oğuzhan YAVUZ 2021-22 Güz
Kanın pıhtılaşması
Kanın pıhtılaşma özelliği, daha ciddi
bozukluklara yol açabilen kanamalara karşı vücudun fizyolojik savunma mekanizmasıdır
Kanamanın durdurulması yaşamsal bir faaliyet ve cerrahi operasyonlar için şart
Fakat bazen damar içinde pıhtılaşma gerçekleşir ve bu durum damarın tıkanmasına (tromboz) ve o damarın beslediği dokunun ölmesine yol açar
Ayrıca bu pıhtıdan kopan parçalar yaşamsal
organlara giderek embolilere neden olur, ölüme yol açabilir
Koagulan ve antikoagulan ilaçlar
Pıhtılaşmanın normal olarak şekillenemediği ve kanamanın durdurulamadığı hallerde koagulan (pıhtılaşma yapıcı) ilaçlar
Olağandışı damar içi pıhtılaşma ve tromboz oluştuğunda ve yaşamsal organlarda emboli oluşma riski bulunduğunda antikoagulan
(pıhtılaşma önleyici) ilaçlar kullanılır
Pıhtılaşma şekillenme şartları
Damar çeperinin zarar görmüş olması
Trombosit sayısının yeterli olması
Plazma pıhtılaşma faktörlerinin uygun yoğunlukta olması
Pıhtılaşmanın fizyolojik mekanizması
Damar çeperinde bir hasar
olduğunda, hasar yakınında damar daralması
Trombositlerin parçalanması ve tromboblastin açığa çıkması
Tromboblastin ve ortamdaki Ca etkisiyle protrombinin trombine çevirilmesi
Trombinin etkisiyle fibrinojenin fibrine çevirilmesi (pıhtının esası)
Kanama durduktan sonra, pıhtının parçalanması için kanda bulunan plasminojenin plazmine
dönüşmesi
Plazminin fibrini çözmesi
Koagulan ilaçlar
Pıhtılaşmanın normal olarak şekillenemediği ve kanamanın
durdurulamadığı hallerde kullanılırlar
Yerel koagulanlar ve sistemik koagulanlar
Koagulan ilaçlar
1. Yerel koagulanlar
Fizyolojik koagulanlar -Tromboplastin
-Trombin -Fibrinojen -Fibrin
Diğer yerel koagulanlar -Emilebilir jelatin süngeri -Oksitlenmiş sellüloz
-Kalsiyum alijinat -Adrenalin
2. Sistemik koagulanlar
K vitamini
Kalsiyum
Koagulen
Klauden
Fizyolojik koagulanlar
Tromboplastin, trombin, fibrinojen, fibrin
Canlı yapıda gerçekleşen pıhtılaşma olayında görevlidirler
İç kanamalarda sağaltım değerleri olmadığından Dİ verilmesi yaygın pıhtılaşma ve ölüme yol açabilir
Parenteral yollarla verilmezler, küçük kanamaları önlemek için yerel olarak kullanılırlar
Pıhtılaşmayı kolaylaştırarak veya kanayan damarları mekanik olarak tıkayarak etkili olurlar
Tromboplastin (Trombokinaz)
Doğal olarak hasara uğramış dokulardan trombositlerden meydana gelir
Ticari preparatları sığır beyninden elde edilir
Veteriner hekimlikte çoğunlukla kapillar sızıntıların durdurulmasında kullanılır
İnsanlarda burun kanaması, doku hasarları ve boğaz kanamalarının tedavisinde kullanılır
Trombin
Protrombinden tromboplastin ve Ca etkisiyle oluşur
Ticari olarak sığır plazma proteininden elde edilir
FTS içinde doğrudan veya fibrinojenle birleştirilerek lokal kullanılır
En çok kaza sonucu ve operasyonlu yaralarda kanamanın durdurulması amacıyla kullanılır
Mide ülserlerinde oral verilebilir
Kesinlikle parenteral kullanılmaz
Fibrinojen ve fibrin
Fibrinojen: En çok deri ve mukoza yamalarında kullanılır
Fibrin: Fibrin süngeri şeklindedir. Yeterli
büyüklükte kesilerek doğrudan veya genellikle trombin çözeltisine batırılarak kullanılır
K vitamini
Sistemik koagulandır
Birçok kanama riski bulunan durumda kullanılır
Sığırlarda taze yonca hastalığında (kumarin ve bishidroksikumarin zehirlenmeleri) ve varfarin zehirlenmelerinde fizyolojik antidot
Acil durumlarda (kaza, yaralanma, yaygın travma, antikoagulan rodentisit zehirlenmeleri gibi) iç
kanama riskine karşı Dİ verilmesi hayat kurtarıcıdır
Veteriner hekim çantalarında mutlaka bulunmalı (Libavit K, Konakion vb. beşeri)
Traneksamik asit
Fibrinoliz inhibitörü olan bir hemostatiktir
Plazminojen aktivasyonunun inhibisyonu ile etki eder
Travmaları takiben ortaya çıkan lokal veya jeneralize primer hiperfibrolize bağlı
hemorajilerde çok yararlı
Lokal kanamalar, ameliyat sonrası kanamalar diş çekimleri (özellikle hemofilili hastalarda)
Antikoagulan ilaçlar
İlk önce laboratuvar çalışmalarında kullanılacak kan örneklerinin in vitro pıhtılaşmasının
önlenmesi amacıyla kullanılmıştır
Kan transfüzyonunun gerçekleşmesi
Olağandışı damar içi pıhtılaşma ve tromboz oluşumu
Yaşamsal organlarda emboli oluşma riski bulunduğunda
Sitratlar
En fazla sodyum sitrat kullanılır
Koagulasyon sırasında kalsiyum iyonlarının kullanımını önlerler
En çok hayvan kanı örneklerinin in vitro pıhtılaşmasını önlemek için kullanılır
Kan nakli sırasında kullanılır ancak anafilaksi ve aşırı kanama ve anemiye bağlı yapılan kan
nakillerinde zehirleyici olabilir
Veteriner sahada çeşitli serumların içinde var
Kumarin türevleri
Vitamin K antagonistleridir
En önemlisi varfarindir
Tatlı yonca hastalığına dikumarol neden olur
Çoğu kez oral yolla kullanılır
Yarışma halinde K vitaminin yerini alır
İn vivo etkili
Bazen sindirim sistem bozuklukları ve deri döküntüleri yapabilir
En önemli kullanımı tromboembeolik hastalıklarda damar içi tromboz oluşumunu engellemek
Özellikle köpeklerde
Heparin
Canlı yapıda doğal olarak var
Karaciğerde üretildiği sanılarak bu isim verilmiştir, ancak mast hücrelerinde ve bazofil lökositlerde üretilir
Bazı hayvan türlerinde anafilaktik şok sırasında
hşstaminle birlikte ortaya çıkar ve pıhtılaşmayı önler
Sindirim kanalında parçalandığından Dİ, Kİ ve DA yollarla verilir
Hem in vivo hem de in vitro pıhtılaşmayı önler
Sentetik benzerleri var
Heparin-Kullanılması
En çok operasyonlardan sonra tromboz
şekillenmesini önlemek için kullanılır (bir çok cerrahi operasyonda rutin)
Kan nakilleri sırasında kanın pıhtılaşmasının önlenmesi
Laboratuvar ve deneysel çalışmalarda tüpe alınan kanın pıhtılaşmasının önlenmesi
Beşeri preparatlar var
Tromboz oluşumunu engelleyen maddeler
Aspirin
Sülfinpirazon
Dipiridamol
Klofibrat
Hidroksiklorkin
Dekstran 70 ve 75
