Bir Ömür Yaratıcılık
SOLA UNITAS - SOLA KIDZ
Şakayık Sok. No: 40/8 Kat: 2 Teşvikiye Şişli/İSTANBUL Telefon: 0212 939 76 52 - E-posta: solaunitas@solaunitas.com www.facebook.com/solayayinlari
www.twitter.com/solaunitas
www.instagram.com/solaunitasyayinlari www.instagram.com/solakidz
https://kitap.solaunitas.com ISBN: 978-625-7797-78-8 Yayıncı Sertifika No: 45798 1. Baskı: İstanbul 2021 İmtiyaz Sahibi: Umut Kısa
Genel Yayın Yönetmeni: Buket Konur Editör: Esin Baran
Düzelti: Buket Konur Mizanpaj: Hilal Yıldız Kapak Tasarımı: Hilal Yıldız
BASILDIĞI YER Kaplan Ofset
Davutpaşa Caddesi, Güven İş Merkezi C Blok No: 279-280 İstanbul Sertifika No: 44367
© Bu kitabın tüm yayın hakları Sola Koç. Eğ. Dan. Hiz. A.Ş.’ye aittir. Yazılı izin alınmadan kısmen veya tamamen hiçbir yolla kopya edilemez, çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.
Bir Ömür Yaratıcılık
Yaratıcı Yaşam Rehberi
Yaratıcı Bir Yaşam İçin Zihinsel Dönüşüm ve Pratik Yaratıcı Düşünme Teknikleri
Ömür Doğan
İÇİNDEKİLER
Önsöz Niyetine: Okuma Klavuzu ... 7
Teşekkür ... 9
Giriş-Yüzleşme ... 11
Sorununuz Yaratıcı Olmak ya da Olmamak Değil, Var Olmak ya da Olmamak ... 13
Yaratıcılık Ânı ... 14
1. Bölüm: Bizim Sıradan Dünyamız ... 17
2. Bölüm:Yaratıcılığa Çağrı ... 21
Bizim Olana Sahip Çıkmak ... 21
Potansiyeli Keşfetmek ... 24
Zekâ ve Yaratıcılık ... 28
Pratik Zekâ ve Yaratıcılık... 30
Yaratıcılık Alanı ... 33
3. Bölüm: Yaratıcılığın Çağrısını Neden Reddederiz? Yaratıcılık Engelleri Nelerdir? ... 37
Ne olabilir ki? ... 37
4. Bölüm: Rehberinizle Tanışın: Yaratıcı Kişilerin Özellikleri ... 47
Kimler Var Kimler! ... 47
Yaratıcı Kişilerin Özellikleri ... 52
Aynaya Bak ... 69
5. Bölüm: İlk Eşiği Geçiş: Daha Yaratıcı Olmak İçin Öneri-
ler ... 73
Ortamlara Akmak, Ortamla Akmak ... 73
Her Ortamda Yaratıcı Olmak ... 89
6. Bölüm: Sınavlar, Müttefikler ve Düşmanlar – Yaratıcılığa Dair Efsaneler ... 103
Müttefik ve Düşmanlar ... 103
Sınamalar ... 110
Yaratıcı mısınız? ... 111
Yanıt Anahtarı ... 123
7 Bölüm: Zihnimizin Derinlikleri-Beyin ve Yaratıcılık.... 125
Zihnimizin Derinliklerine Yolculuk ... 125
Yaratıcı Beyin ... 137
8. Bölüm: Beynimizin Çilesi: Neden Değişmek İstemeyiz ya da Değişim Ânında Beyinde Ne Olur? ... 143
Geçmiş ve Gelecek Arasında, ‘An’da! ... 143
Yaratıcı Düşünme Süreci ... 151
Fikri Satmak ... 158
9. Bölüm: Ödül: Yaratıcılık İçin Teknikler ... 161
Yaratıcılığı Hack’lemek! ... 161
Yaratıcılığın Boyutları ... 163
Yaratıcı Düşünme Teknikleri ... 168
1. Mind Map-Zihin Haritaları: ... 168
2. Leonardo da Vinci’nin Düşünme Yöntemi: ... 169
3. Görselleştirme: ... 171
4. Tetikleyici Kartlar: ... 173
5. Lisanı Namünasip: ... 174
6. Hikâyeleştirme: ... 176
7. Rol Yapma ... 179
8. Beyin Fırtınası ... 183
9. Çağrışımsal Düşünme ve Tetikleyicileri Kullanmak: SCAMPER ... 186
10. Dallandırıp Budaklandırma ... 189
11. İleri Yaratıcı Düşünme Teknikleri ... 191
12. Bireysel Teknikler ... 194
Tekniklerin Ötesinde ... 198
10. Bölüm: Dönüş Yolu ... 199
Tersine Dünya ... 199
Değişen Dünya ... 202
11. Bölüm: Yaratıcılık İle Yeniden Doğuş ... 209
Yeniden Doğacaksak... ... 209
Başvurular ... 217
Çevrimiçi Başvurular ... 219
Notlar (Dipnot) ... 221
7
ÖNSÖZ NİYETİNE: OKUMA KLAVUZU
Okuma Önerisi
Bir Ömür Öğrenme başlıklı öğrenmeyi öğrenme eğitimlerin- de ‘aşırı öğrenme’ nin bir öğrenme yanılgısı olduğundan bahse- diyorum. Bu kitap öğrenmenin ve zamanın değerini bilen sizin gibi okuyucular için yazıldığından, öğrenmemiz gereken pek çok bilginin olduğu bugün, zamanı doğru kullanabilmek adına bu kitabı nasıl okumanız gerektiğine dönük bir öneride bulunaca- ğım.
Şimdi şu ifadelere bakın:
• Yaratıcılık bazı insanlara doğuştan bahşedilmiş bir özel- liktir.
• Yüksek IQ’lu zeki insanlar daha yaratıcıdır.
• İnsanlar sadece belli alanlarda yaratıcı olabilir.
• İnsanların yaratıcılığını engelleyen faktörleri biliyorum ve en az beş engel sayabilirim.
Eğer yukarıdaki ifadelere katılıyorsanız, kitabın sizi yaratıcı- lığın ne olduğuna ikna etmeye çalışan, yaratıcı düşünmeye dair kavramları netleştirip yaratıcılık engellerini ve yaratıcı düşünen kişilerin özelliklerini anlatan ilk dört bölümünü okumanızı
Ömür Doğan
8
öneriyorum. Aksi hâlde ‘Daha Yaratıcı Olmak İçin Öneriler’
başlıklı bölümüne geçebilirsiniz.
• Yaratıcılık bir anda, bir kişinin zihninde ortaya çıkar.
• Yaratıcılık şans işidir.
• Yaratıcı insanların beyninin yapısı özeldir.
• Hayal kurmayı çocukça buluyorum.
• Anda olmak için anda kalmak gerekiyor.
Yukarıdaki ifadelere katılıyorsanız sizi yaratıcılık için zihinsel olarak hazırlamayı hedefleyen, beynimizdeki yaratıcı düşünme sürecinin nasıl işlediğini gösteren ve değişim ile yaratıcılık ara- sındaki ilişkiye odaklanan bölümleri mutlaka okumanızı aksi hâlde atlayarak doğrudan ‘Yaratıcı Düşünme Teknikleri’ baş- lıklı 9. Bölümden okumaya başlamanızı öneriyorum. 9. Bölüm hayatın her alanında kullanabileceğiniz, çok basit ve kullanışlı, fark yaratmanızı sağlayacak pek çok yaratıcı düşünme tekniğini size sunuyor olacak.
Tercihiniz hangisi olursa olsun keyifli ve yaratıcı okumalar diliyorum.
9
Teşekkür
Kitaba geçmeden, bu kitabın yazılmasında emeği olanlara teşekkürlerimi de sıralamak isterim.
Öncelikle ‘Bir Ömür Yaratıcılık’ başlıklı eğitim ve atölyeleri- min katılımcılarının bu kitaptaki her satır üzerinde çok önemli bir katkısı var. Biz eğitimciler, öğrenirken öğretiyor, öğretirken öğreniyoruz. Hepsine tek tek teşekkür ediyorum.
İkinci olarak, Şapka’da birlikte ürettiğim ve bu kitabın ön okumasını yapıp yorumlarıyla katkıda bulunan Müge Çevik’e, Neslihan Erdoğdu’ya, Recep Çiftçi’ye, Kemal İslamoğlu’na ve Merve Özcan’a teşekkür ediyorum.
Üçüncü olarak yine kitabın ön okumasını yapıp değerli yorumlarıyla kitabı zenginleştiren, ablalarım Gökben Pervin Göksel’e, Pınar Doğan’a, kardeşim Ozan Doğan’a ve beni dün- yaya getiren anne ve babama çok teşekkür ediyorum.
Son olarak kitabın her aşamasında yanımda olan, kimi zaman yazarken beraber düşündüğümüz, kimi zaman ön okumalarla fikir veren ve her durumda benimle olan eşim Oya Kaya Doğan’a ve en büyük yaşam motivasyonu- muz olan kızımız Destina Yağmur’a çok teşekkür diyorum.
İyi ki varsınız!
11
Yaratıcılık bir yüzleşmedir!
Yoğunlaşmış bir zihnin kendisiyle yüzleşmesi...
GİRİŞ
Yüzleşme
Ufacık bir yaratıcı dokunuşun ne kadar çok şey değiştirebi- leceğini fark etmem, yaratıcılığın yaşamın her alanında ne ka- dar önemli olduğunu görmemi sağladı. Bir Ömür Yaratıcılık, böyle doğdu…
Bunu fark etmek boğulmaktan kurtulmak gibi bir histi. Sı- radanlık boğuyor, boğulan ölüyor ve boğulurken başkalarını da ayağından tutup suyun dibine çekiyordu. Oysa içinde boğul- duğum bir kaşık su değilse de çok büyük olmayan bir kutuydu.
Kutunun dışında düşünmek, nefes almak demek…
Birisini boğulmaktan kurtarırsanız, artık ondan hayatınız boyunca sorumlu olacağınızı, söylüyor ünlü bir Çin atasözü.
1Benim sorumluluk hissedip bu satırları yazmam, daha fazla insanın yaşamına yaratıcılığı katmasını istemem de bu yüzden.
Geleceğin belirsiz ve kaygılarla dolu dünyasında ya da geç- mişin pişmanlıklarında debelenmek yerine durup derin bir ne- fes almalı ve boğulmaktan kurtulmak için bir süre mevcut anda kalmalıydım. İnsan andaysa, yaşamı en derininde hissediyor ve ânın tam içinde gideni ve gelmekte olanı görebiliyor. Bu artık daha yaratıcı olmaya başladığınız andır.
Ömür Doğan
12
Yaratıcılık bir yüzleşmedir! Yoğunlaşmış bir zihnin kendisiy- le yüzleşmesi... 2
Yüzleşmek için karşı karşıya gelmeniz gerekir. Kiminle? El- bette kendinizle! Eğer kendinizle karşı karşıya gelip yüzleşirse- niz, aslında doğuştan sahip olduğunuz ama çok az kullandığınız için zamanla çoğunu körelttiğiniz yaratıcılığınızla karşılaşmış olursunuz.
Amacım tam da böyle bir karşılaşmaya vesile olup sizde ya- ratıcı bir zihniyet dönüşümü sağlamak!
Daha kitabın başında, bu giriş satırlarını yazarken bile, bu amaca ulaştığımı söyleyebilirim. Nasıl mı? Yaratıcılık üzerine yazıyor ve okuyor olmak, hatta bu konuda yazılmış, adında yaratıcılık geçen bir kitabı almış olmak yaratıcılık konusunda düşünüyor olduğunuz anlamına geliyor. Bir niyet ortaya koy- muş, bununla yetinmeyip o niyeti gerçeğe dönüştürmek için bir adım atmış ve bu kitabı almaya razı olmuşsanız yaratıcılığa dair düşünüyorsunuz demektir.
İnsan düşündüğü şeye dönüşmeye başlar çünkü insan dü- şündüğü şeyle dönüşmeye başlar. İnsan düşünür ve dönüşüm başlar! Düşündükçe dönüşür, dönüştükçe düşünür.
Gandhi’nin söylediği şekilde de ifade edilebilir:
Söylediklerinize dikkat edin; düşüncelere dönüşür…
Düşüncelerinize dikkat edin; duygularınıza dönüşür…
Duygularınıza dikkat edin; davranışlarınıza dönüşür…
Davranışlarınıza dikkat edin; alışkanlıklarınıza dönüşür…
Alışkanlıklarınıza dikkat edin; değerlerinize dönüşür…
Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür…
Karakterinize dikkat edin; kaderinize dönüşür…
Çünkü her temas iz bırakır. Birbirine temas eden iki şey asla temas etmeden önceki gibi olamaz. Üstelik Einstein’ın dediği
Bir Ömür Yaratıcılık
13
gibi yaratıcılık bulaşıcıdır! Her kim ki yaratıcılığa bir sözcükle, bir fikirle, bir kitapla, bir niyetle ya da herhangi bir şekilde temas etmiş olsun yaratıcılık artık ona bulaşmış demektir. Bu kişi eskisine göre artık daha yaratıcıdır!
Düşünmek, diğer bir deyişle insan bilinci, ihtiyaçlarınız ile davranışlarınız arasında, değerlerinizden etkilenerek ve duy- gularınızla ilişkilenerek şekillenir. Yaratıcılık bu zihinsel sü- recin doğaçlama halidir biraz da! Ve o doğaçlama hâlinde bir kendiliğindenlik vardır. Düşünce kıvılcımları çıkar ortaya, o kıvılcımlar kendini parlatacak ve patlatacak bir başka düşünce, görüntü, ses, şekil vb. arar ve eğer bunlardan birini bulursa, ona çarpar, patlar ve yanar. Bu yüzden yaratıcı ürünler bize ışıl ışıl görünür ve yaratıcılık dünyanın her yerinde parlayan bir lamba ile sembolize edilir.
Sorununuz Yaratıcı Olmak ya da Olmamak Değil, Var Ol- mak ya da Olmamak
Günümüz dünyasında, yaratıcı olmak ya da olmamak bir tercih olmaktan çıkıp zorunluluk hâline geldiği için, özellik- le iş yaşamında var olmak için yaratıcı olmamız gereken bir dönemdeyiz. Bundan çok değil, belki de birkaç yıl sonra şu anda adını bile bilmediğimiz mesleklerin dünyasında yaşıyor olacağız ve böylesi bir gelecekte başarılı ve mutlu olabilmek için yaratıcılığı kullanmak zorundayız. Yaratıcılık ve nasıl daha yaratıcı olabiliriz sorusu üzerine kafa yormak, bununla yetin- meyip yaratıcılığı geliştirmek için çaba göstermek, örneğin bu kitabı okumaya başlamış olmak bahsettiğim gelecek için bize iyi gelecek.
Geleceğiniz için var olan ve olması olası her probleme ve ihtiyaca dair çok fazla seçenek üretebilmeli, kolay yollardan ve kolaycı çözümlerden uzaklaşmalı ve daha fazla risk alabilmeli- siniz.
Ömür Doğan
14
İnsanı insan yapan en temel özelliklerden biri olan hayal gücü ile ortaya çıkacak olanı, ortaya çıkmadan çok daha önce, sonuç olarak ortaya ne çıkacağını bile düşünmeden tasarlayabiliriz.
Böylece dünyayı kavrayabilir, özümseyebilir ve var olmayan bir şeyler üretebilir, daha fazla risk alabiliriz.
Hayal gücünüzü kullanıp yaratıcılığınızı harekete geçirebi- lirseniz, mutluluğun da kapılarından birini aralamış olacaksı- nız. Çünkü mutluluk dünyaya kattıklarınızla ve yarattıklarınız- la ilişkilidir.
Hatırladığınız ya da fark ettiğiniz şeyleri başkalarına da an- latmak, yaşamı bir öğrenme süreci olarak kavramak ve gelişim- sel bir zihniyette kalmak anlamına geliyor. Çünkü hepimiz bir- birimize karşı sorumluyuz. En azından ben, bu kitabı yazarken kendimi sorumlu hissettiğim için yazıyorum.
Yaratıcılık Ânı
Yaratıcılık ‘anda kalmak’, ‘şimdi ve burada’ olmakla ilgili.
TDK sözlüğe göre ‘an’ın iki anlamından biri ‘zamanın bölü- nemeyecek kadar kısa olan parçası’ ve diğeri de ‘zihin’dir. Böy- le bakınca an ve anlamak Türkçe’de aynı kökten gelir. Çünkü bir şeyi ‘anlamak’ demek, bilginin o ‘an’da zihninizde olması demek. An, zamanın en küçük parçası olarak içinde geçmişe dair sonsuz bilgi ve geleceğe dair sonsuz olanaklar barındırıyor.
Dolayısıyla geçmişte ya da gelecekte değil ‘an’da yaratıcı olabi- lirsiniz.
Elbette anlık yaşamayı kastetmiyor ve bunu önermiyorum.
Çünkü anda yaşamak ile anlık yaşamak aynı şey değil. Anlık yaşamak, öncesiz ve sonrasız olmak, önceden ve sonradan kaç- mak demek. Hedefsiz bir tutumu anlatıyor. Oysa yaratıcılığın net bir hedefi var: Bir şey yaratmak.
Bir Ömür Yaratıcılık
15
Anda olmak ve odaklanmak bir anafor yaratır ve yaratıcılık burada başlar. Bu anafor çevrenizdeki her şeyi, geçmişi ve gele- ceği o âna çeker. Yaşamın kıyısına gelmiş insanların tüm hayat- larının gözlerinin önünden bir film şeridi olarak geçmesi gibi bir duygudur bu. Bu nedenle ölümle yüzleşip yaşamınızla ilgili her şeye dair daha fazla düşünmeye başlamak gibidir yaratıcılık.
Özetle yaratıcılığın bir tür hayatta kalma duygusu olduğunu söylüyorum. İnsan için yaratıcılık, hayatta kalma mücadelesi ve o mücadelenin duygusu demek…
Çünkü kendinizi âna, şimdi ve buraya getirdiğiniz oranda yaşamınıza dair daha fazla şeyin farkına varmaya başlarsınız.
İlerleyen sayfalarda değiniyor olacağım gibi ‘farkındalık’ kav- ramıyla ifade edilen bilinç durumu olumlu ve olumsuz sonuç- ları olabilen bir başlangıçtır sadece. Bu yüzden de farkındalık yaşamak, tek başına değerli ve önemli bir bilinç hali değildir.
Önemli olan o farkındalıkla ne yaptığınız, ne yapıyor olduğu- nuz ve ne yapacağınızdır. Kendinize şu soruyu sorun: “Ben, bir birey olarak ne yapmalıyım?”
‘Şimdi ve burada’ ya geldiğinizde yani an’da, herhangi bir so- ruya dair elinizdeki tüm yanıtlar var olan durumun belirsizliği- ni ifade ediyor. Ve bu belirsizlik, yeni şeyler yaratmak için muh- teşem bir olanak. Biten bir şeyi bitiremezsiniz. Biten bitmiş, giden gitmiştir ve gidenden ve bitenden elinizde sadece geçmi- şin pişmanlıkları ya da geleceğin kaygıları kalmıştır. Oysa yarım kalmış her hikâye, hayal gücünüz için muhteşem bir hediyedir.
Biten bir şey sizin dışınızdadır, yarım kalmış her hikâyenin ise ya içindesinizdir ya da içine girmek için olanağınız vardır. Sat- ranç gibi düşünün; ilk açılış hamlesi olarak sekizi piyon ve ikisi at için olmak üzere on adet taşı hareket ettirebiliriz ve geri kalan binlerce hamle milyonlarca oyun sadece bu on hamle ile başlar.
Ömür Doğan
16
Ya da rastgele kuracağım şu cümleyi düşünelim: “İki kadın kaldırımda duruyor ve kadınların biri karşı kaldırımdaki bordo, eski model arabaya doğru bakıyordu. Diğeri ise kendi halinde, sanki oraya emaneten bırakılmış gibiydi. Bir korna sesiyle ken- dine geldi ikinci kadın ve sonra…” Sonrası için milyonlarca olasılık olabilir ve her bir olasılık bir başka hikâyeye dönüşe- bilir. Üstelik bu cümlenin hikâyenin neresinde olduğunu da söylemedim; başı, sonu, ortası ya da herhangi bir yeri olabilir.
Hayal kurabiliyorsanız, yarım kalmış her hikâye sizin hikâ- yenizdir ve içine girebilirsiniz. Her biteni yeni bir başlangıç yapmak, o yeni başlangıcın içine girmek ve yeni hayaller kur- mak her zaman mümkün. Demek ki bitene ya da gidene değil,
‘şimdi ve burada’ ya bakmak yeni bir başlangıç yapmak demek.
Bu benim başlangıcım, hoş geldiniz. Geldiyseniz, gerisi ge- lir! Hadi yeni bir başlangıç yapalım.
17
Amaçsız ve hedefsiz bir yolculuk olmaz.
Yolculuğa anlamını veren amacınızdır ve geri kalan her şey sizi bu amaca götüren araçtır.
1. Bölüm:
Bizim Sıradan Dünyamız
Çok aranıp az bulunan kıymetlidir. Yaratıcılık bugün en çok aranan ve en az bulunan yetkinlik olduğu için de çok kıymetli.
Çok değil, bundan kırk elli yıl öncesine kıyasla bugün her konuda çok daha fazla yazılıp çizilmesine, sanatın, edebiyatın ve bilimin her alanında çok fazla şey üretiliyor olmasına rağmen yaratıcılığın eksikliği bir o kadar fazla hissediliyor. O hâlde bizim sıradan dünyamızda, ‘çok fazla’ olanın sıradanlık (ya da yaratıcı olanın zıttı, neyi anlıyorsak o) olduğunu anlıyoruz.
Pek çok araştırma bir yetkinlik olarak yaratıcılığa, özellikle iş hayatında çok fazla talep olduğunu söylüyor olmasına kar- şın insanların yaratıcılığının ortaya çıkmasını engellemek için bir ‘gizli el’ sürekli olarak çalışmaya devam ediyor. Şirketin kurumsal değerleri arasına yaratıcılık ve yenilikçilik yazınca yaratıcı ve yenilikçi olunmuyor. Çalışanlara “Hadi yaratıcı olun.” deyince çalışanlar bir anda yaratıcı olamıyor. Ve elbette iş hayatında eğitim alınan hiçbir konuda olmadığı gibi çalışanlara aldırılan iki günlük yaratıcı düşünme eğitimleriyle de herhangi
Ömür Doğan
18
bir şirket yaratıcı ve yenilikçi bir şirkete dönüşmüyor. Hatta çalışanlar açısından pek çok başlıkta olduğu gibi yaratıcılık ko- nusunda da çoğu zaman şizofrenik bir durum ortaya çıkıyor.
Bir birey için düşünecek olursanız ebeveyni tarafından ve- rilen özellikle duygusal mesajlar tutarsız olduğunda, çocuklar bu mesajları anlayamıyor ve bu da şizofreniyi ortaya çıkarıyor.
Örneğin, çocuğuna canım benim diyerek sarılan bir annenin yüzünde tiksinme ya da mutsuzluk okuyan çocuk, kendi için- de hem kendisi hakkında hem de annesine dair ne hissetmesi gerektiğini anlayamıyor. İş hayatında tam da bu oluyor! Yaratı- cılık en çok aranan yetkinlik olarak sıralanıyor, şirketlerin de- ğerlerinin arasına yaratıcılık ve yenilikçilik yazılıyor, çalışanlara yaratıcı olun deniyor ve ardından bu çağrıya olumlu yanıt veren bir çalışan yaratıcılığın kırıntısını bile ortaya koysa, yaratıcı her türlü fikri ânında öldüren, hatta çoğunlukla ortaya çıkmasına bile izin vermeyen ‘gizli el’ devreye giriyor. Sonuç? Çalışan ya- şadığı ikilemde eğer yaratıcı olmak istiyorsa, ya deli muamelesi görüyor ya ‘gizli el’e teslim olup onun bir parçası oluyor ya da bir kahramana dönüşüyor…
Eğitim sisteminden aileye, medyadan iş hayatına kadar her yere sinmiş olan ve yaratıcılığı yok etmek için sonsuz olduğu varsayılan kudretiyle karşımızda duran ‘gizli el’e karşı çıkmak ve bu ortamda yaratıcı olmak kahramanın çileli yolculuğuna benziyor. Bu kitapta yaratıcılığı kahramanın çileli yolculuğu olarak anlatmamın nedeni de bu zaten.
Bu kitap yardımıyla yürüyeceğimiz kahramanlık yolculuğu- nun elde etmeyi hedeflediği iksirin ya da ödülün neler içerdiği- ni ise daha baştan maddeler hâlinde yazabilirim:
• Öncelikle ve en temelinde bizim olana sahip çıkmaya çalışıyorum. Çünkü hepiniz zaten yaratıcı olarak doğuyorsunuz ve yaşınız ilerledikçe yaratıcılığınızı kaybediyorsunuz.
Bir Ömür Yaratıcılık
19
Dolayısıyla bildiklerinizi yeniden hatırlamanız gerekiyor.
Böylece yaratıcılığı öğrenmiş oluyorsunuz. Zaten yaratıcılık öğrenilebilir derken, bilmediğiniz bir şeyden bahsetmiyorum.
Benimkisi malumun ilamı!
• Tüm canavarlar gibi yaratıcılığımızı yok etmeye çalışan
‘gizli el’in de en temel gıdası korkularınız. Korkularınızın kaynağı ise var olan eski öğrenmeleriniz. Bu yüzden bazı öğren- melerinizi yeniden öğrenmeye çağırıyorum. Elinizdeki kalemin arkasında silginiz var ve silginizin kaleminiz kadar güçlü ve ce- sur olması gerekiyor.
• Cesaretin kaynağında harekete geçmek vardır. Harekete geçiyor, yapıyor ve yüzde doksan dokuzu gerçekleşmesi muh- temel olmayan korkularınızın üzerine cesaretle gidiyorsunuz ki korkularınızın yerini yaratma cesareti ile doldurun. Gerçek, ya- pılandır. Yaratıcılığı gerçek kılmak için daha fazla yapmak, daha fazla yaratmak gerekiyor.
• Hiçbir kahraman tek başına bir savaşı kazanamaz. Tüm kahramanlık öyküleri, bir ekip çalışmasını içeriyor. Tüm kahra- manların savaşı ortak bir mücadele. Tam da bu nedenle kendi kahramanlık hikâyenizin kahramanı olarak siz de birey olarak değil, bir ekibin parçası olarak var etmelisiniz kendinizi. Zaten insan toplumsal bir varlık olarak çevresiyle birlikte var ve özetle yaratıcılık, toplumsal bir sürecin sonucunun bir kişinin zihnin- de ortaya çıkmasıdır. Yaratıcı ürünler, o ürünü yaratan kişinin dışında alıcı buluyorsa yaratıcıdır. Dolayısıyla, yaratıcılık, in- sanın toplumdan aldığını, bir katkı olarak yeniden topluma sunmasıdır.
• Amaçsız ve hedefsiz bir yolculuk olmaz. Yolculuğa an- lamını veren amacınızdır ve geri kalan her şey sizi bu amaca götüren araçtır. Araçlar önemlidir çünkü onlar bir nevi sizin bir kahraman olarak yolculuğunuzun silahlarıdır. Bu yüzden yara- tıcılık için araçlarımız olan yaratıcı düşünme teknikleri önemli olmakla birlikte amaç her şeydir ve amaç disiplini bizi yolda tutan en temel faktördür.
Ömür Doğan
20
• Kahramanın bilgeliği bir çocuğun saflığıyla ortaya çı- kıyor. Çocukluk, oynamak demek. Oynamayı biliyoruz fakat unutuyoruz. Oysa bildiğimizi okuyarak değil, bildiğimizi oyna- yarak kahraman oluyoruz. O hâlde ne kadar oyun varsa ve ne kadar çok oynarsak o kadar yaratıcı oluyoruz.
O hâlde sıradan dünyanın dışına doğru yapacağınız yolculuk için hadi yola çıkalım. Oyun başlasın!
21
“Güzellikler zaten taşın içinde var, ben sadece fazlalıkları atıyorum.”
Michelangelo
2. Bölüm:
Yaratıcılığa Çağrı
Bizim Olana Sahip Çıkmak
Başlangıçta her şey gaz ve toz bulutuydu. Şimdi çevremize baktığınızda gördüğünüz ve göremediğiniz her şey, o gaz ve toz bulutunun içindeydi, oradaydı.
Bebeklikteki zihniniz de tam olarak o gaz ve toz bulutu gi- biydi. Bebektik ve Psikolog William James’in dediği gibi be- bekken ‘parıldayan gürültülü bir karmaşa’3 içindeydik. Sahip olduğunuz ve olacağınız bütün güzellikler o parıldayan gürültülü karmaşanın içinde aslında. Büyüdükçe filtrelemeyi, o zihindeki karmaşayı düzenlemeyi, düzenlenmeyenleri düzlemeyi, hatta yeri gelince susturup yok etmeyi öğreniyoruz. Büyümek biraz da bu demek; karar verebilmek, seçim yapabilmek vb. Bu ne- denle de büyümek güzel şey. Güzel olmayan şey başka!
