Hizmet İhracatı Stratejisi Çalıştayı SUNUMLAR

(1)

1

Hizmet İhracatı Stratejisi Çalıştayı ‐

SUNUMLAR

ELEKTRİK ELEKTRONİK ve HİZMET İHRACATÇILARI BİRLİĞİ

23‐24 Mayıs 2015

(2)

2

Çalıştayın Programı ve Akışı

23 Mayıs 2015, Cumartesi (1. gün)

08:30

45’ 45’ 120’

13:00

Toplantının Gündemi ve Açılış Konuşmaları

Hizmet Ticareti Uluslararası Uygulamalar

Türkiye Hizmet Sektörü Ticareti / İhracatının 2023 Gelecek

İddiası

14:00

120’ 60’

Hizmet Sektörlerinin Ortak İhtiyaçları,

Kritik Süreçler ve Yetkinlikler

Hizmet Sektörlerinin İhracat Stratejileri

Yol Haritasının Belirlenmesi

30’

30’ 17:30

Alınan Notlar ve Aksiyonlar

için Çalışma

(3)

3

Çalıştayın Programı ve Akışı

24 Mayıs 2015, Pazar (2. gün)

09:30

90’ 30’

11:30

Alınan Notlar ve Aksiyonlar

Çalıştayın Ana Kararları ve

Kapanış

Değerlendirmeleri

(4)

4

Hizmet Ticareti Uluslararası Uygulamalar

 Ekonomi Bakanlığı Genel Müdür Uğur Öztürk

(5)

HİZMET İHRACATI STRATEJİSİ ÇALIŞTAYI

Uğur ÖZTÜRK

SBYYH Genel Müdürü

(6)

6

SUNUM PLANI

DÜNYADA HİZMET TİCARETİ

ÜLKEMİZDE HİZMETLER TİCARETİ

ÇALIŞTAYIN AMACI

(7)

7

150 milyar $

TÜRKİYE 50,3 milyar $

KÜRESEL HİZMET İHRACATI (2014)

FRANSA 263 milyar $

ALMANYA 267 milyar $

İNGİLTERE 329 milyar $

ÇİN

222 milyar $ HİNDİSTAN 154 milyar $

ABD 686 milyar $

KÜRESEL

4,9 trilyon $

(8)

8

TOPLAM İHRACAT 2014 (milyar $) TOPLAM İTHALAT 2014 (milyar $)

Sıra Ülke Değer Pay (%) Sıra Ülke Değer Pay (%)

1 ABD 686 14,1 1 ABD 454 9,6

2 İngiltere 329 6,8 2 Çin 382 8,1

3 Almanya 267 5,5 3 Almanya 327 6,9

4 Fransa 263 5,4 4 Fransa 244 5,1

5 Çin 222 4,6 5 Japonya 190 4

6 Japonya 158 3,3 6 İngiltere 189 4

7 Hollanda 156 3,2 7 Hollanda 165 3,5

27 Türkiye 50 1 44 Türkiye 23 0,5

DÜNYA 4.625 DÜNYA 4.740

DÜNYADA HİZMET TİCARETİ

Kaynak: DTÖ. AB içi ticaretin dahil edilmediği durumda Türkiye, dünya hizmet ihracatından %1,4

oranında pay alarak 16. sırada bulunmaktadır.

(9)

9

14,0

17,9

23,1

27,8 26,0

29,9

36,9 35,6 36,9

40,8 43,2

46,6

50,3

6,1 7,5 10,3 11,9 12,2

15,9 18,1 17,1 19,6 20,7 20,8

23,8 25,1

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

İhracat İthalat

ÜLKEMİZDE HİZMET TİCARETİ

Kaynak: TCMB

(10)

10

ÇALI ŞTAYIN AMACI

İlgili taraflar arasında etkili bir diyalog ortamı ve sinerji oluşumu

«Hizmet İhracatı» genel çerçevesi konusunda ortak bir anlayış geliştirilmesi

Hizmet sektörlerinin ortak ihtiyaç ve beklentilerinin belirlenmesi

Sektörel stratejilerin hazırlanması amacıyla düşünce liderleri öncülüğünde çalışma gruplarının oluşturulması ve çalışma yönteminin belirlenmesi

«Hizmet İhracatı Stratejisi»nin hazırlanmasına yönelik yol haritasının belirlenmesi

ÇALIŞTAYIN AMACI

(11)

HİZMET İHRACATI STRATEJİSİ ÇALIŞTAYI

Uğur ÖZTÜRK

SBYYH Genel Müdürü

(12)

12

Hizmet Ticareti Uluslararası Uygulamalar

 Ekonomi Bakanlığı Daire Başkanı Figen Safalı

(13)

HİZMET TİCARETİ

MÜZAKERELERİ ve TÜRKİYE

(14)

Sunum Planı

• GATS’taki Modlar ve Sektörel Sınıflandırma

• Hizmet Ticareti İstatistikleri

• Türkiye’nin Pozisyonu

• Dün (GATS) ve Bugün (STA’lar, TiSA ve diğer)

(15)

Hizmet Sunum Biçimleri (Modlar)

•MOD 1-SINIR ÖTESİ (CROSS-BORDER)

•MOD 2-YURT DIŞINDA TÜKETİM (CONSUMPTION ABROAD)

•MOD 3-TİCARİ VARLIK (COMMERCIAL PRESENCE)

•MOD 4-GERÇEK KİŞİLERİN VARLIĞI (PRESENCE OF

NATURAL PERSONS)

(16)

A ÜLKESİ B üLKESİ

Mod 2: Yurtdışında Tüketim

Tüketici yurtdışında

Hizmet Arzı

Tüketici _Tüketici ^Hizmet_{Arz Eden}

Mod 1: Sınır Ötesi Arz

Tüketici

Hizmet Arz Eden

Hizmet sınırı geçmektedir

Mod 3: Ticari Varlık

Şirket

Ticari Varlık C’deki Tüketici

Tüketici

$ $ $ $ $ Hizmet

Arzı

Ticari varlığı kurmak Hizmet

Arzı

(17)

A ÜLKESİ B ÜLKESİ

Çalışan B ülkesindeki bir şirket tarafından gönderilir

Ticari Varlık Kurum içi transferle Tüzel Kişi Hizmet

Arzı

Mod 4: Gerçek kişilerin varlığı

Gerçek kişi

Bağımsız bir kişi A ülkesine gider Tüketici

Hizmet Arzı

Tüketici

(18)

Örnek Sektör: Eğitim Hizmetleri

• Mod 1: Online Kurslar

• Mod 2: Yurtdışında öğrenim

• Mod 3: Yabancı‐sahipli üniversite

• Mod 4: Öğretmenin yabancı bir ülkeye geçici olarak kendi hesabına gitmesi

Örnekler

(19)

• Mimarlık‐Mühendislik, AR‐GE (R&D), Hukuk, Muhasebe,

Danışmanlık‐Müşavirlik (Management&Technical Consultancy), Pazar Araştırması, Fuarcılık

• Sağlık, Eğitim, Görsel‐İşitsel (Audio‐Visual), Yazılım (Software), Aracılık‐Komisyonculuk (Merchanting)

• Turizm, Taşımacılık, İnşaat, Telekomünikasyon, Finansal Hizmetler, Sigortacılık Hizmetleri

• İmalat Hizmetleri (Manufacturing Services), Tamir‐ Bakım, Onarım, Montaj

• Toptan ve Perakende Dağıtım (market‐süpermarket, alışveriş merkezi, mağazacılık, franchise)

• Kültürel, eğlence ve spor hizmetleri (konserler, spor gösterileri vb)

Sektörel Örnekler

(20)

• GATS’da ülkeler taahhüt listelerini oluştururken DTÖ tarafından yayımlanan DTÖ tarafından yayımlanan MTN.GNS/W/120 simgeli belgedeki sektörleri ve BM tarafından 1991 yılında yayımlanan ST/ESA/STAT/SER.M/77/Ver.1.1 simgeli CPC (Central Product Classification)’da yer alan sektör tanımlarını kullanmışlrdır.

• 120 No’lu belgede 12 ana hizmet sektörü ve bunların alt sektörleri bulunmaktadır.

Sektörel Sınıflandırma

(21)

12 Ana Hizmet Sektörü:

 Mesleki Hizmetler

 Haberleşme Hizmetleri

 İnşaat ve ilgili Mühendislik Hizmetleri

 Dağıtım Hizmetleri

 Eğitim Hizmetleri

 Çevre Hizmetleri

 Mali Hizmetler

 Sağlıkla ilgili Hizmetler ve Sosyal Hizmetler

 Turizm ve Seyahat ile ilgili Hizmetler

 Eğlence, Kültür ve Spor Hizmetleri

 Ulaştırma Hizmetleri

 Diğer Hizmetler

Sektörel Sınıflandırma

(22)

DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE

**HİZMET TİCARETİ VERİLERİ* (AB‐28 tek)**

TOPLAM İHRACAT 2014 (milyar $) TOPLAM İTHALAT 2014 (milyar $) Sıra Ülke Değer Pay (%) Sıra Ülke Değer Pay (%)

1 AB‐28 994 26,8 1 AB‐28 739 20,1

2 ABD 686 18,5 2 ABD 454 12,4

3 Çin 222 6 3 Çin 382 10,4

4 Japonya 158 4,3 4 Japonya 190 5,2

5 Hindistan 154 4,2 5 Singapur 130 3,5

6 Singapur 133 3,6 6 Hindistan 124 3,4

16 Türkiye 50 1,4 23 Türkiye 23 0,6

DÜNYA 3.700 DÜNYA 3.670

*: Kaynak: DTÖ

(23)

TOPLAM İHRACAT 2014 (milyar $) TOPLAM İTHALAT 2014 (milyar $) Sıra Ülke Değer Pay (%) Sıra Ülke Değer Pay (%)

1 ABD 686 14,1 1 ABD 454 9,6

2 İngiltere 329 6,8 2 Çin 382 8,1

3 Almanya 267 5,5 3 Almanya 327 6,9

4 Fransa 263 5,4 4 Fransa 244 5,1

5 Çin 222 4,6 5 Japonya 190 4

6 Japonya 158 3,3 6 İngiltere 189 4

7 Hollanda 156 3,2 7 Hollanda 165 3,5

27 Türkiye 50 1 44 Türkiye 23 0,5

DÜNYA 4.625 DÜNYA 4.740

DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE

HİZMET TİCARETİ VERİLERİ (AB‐28 Ayrı)

(24)

Dün

( General Agreement on Trade in Services-GATS )

GATS: hizmet ticaretine ilişkin uluslararası kuralları ortaya koyan ilk çok taraflı anlaşma (1995)

Temel hükümler:

•En Çok Gözetilen Ülke Hükmü (MFN),

•Milli Muamele

•Pazara Giriş

•İç düzenlemeler:

Ayrımcı olmama

Gereksiz külfet yaratmama

• Hizmet ticaretinin serbestleştirilmesini öngören Ekonomik

Bütünleşme Anlaşmaları (GATS Md. V)

(25)

Bugün

(STA’lar, Bölgesel ve Çoklu Anlaşmalar)

•DTÖ’ye bildirilen 108 tercihli ticaret anlaşması hizmet ticaretini kapsıyor. Bunlardan sadece 9’u 2000 yılından önce imzalandı.

• Doha Müzakere Turunun öngörülen sürede bitirilememesi geniş kapsamlı STA’lara yönelimi tetiklemektedir.

•Yeni Nesil Serbest Ticaret Anlaşmaları daha geniş kapsamlı ve ticaretin ötesine geçiyor. Ekonomik Ortaklık Anlaşmalarına dönüşüyor.

•Bu anlaşmaların kapsamındaki alanlar:

“hizmet ticareti”

“yatırım”

“kamu alımları”

“fikri-mülkiyet hakları”

(26)

Bugün

(Trade in Services Agreement - TiSA)

NEDEN: Doha Kalkınma Turu müzakerelerinin kesintiye uğraması ve hizmetler alanında rekabetçi ülkelerin iddialı bir anlaşma hedeflemeleri ile 2012’de başlatıldı.

HEDEF: Hizmetler ticaretinin %70’ini oluşturan katılımcılar arasında serbesti düzeyini büyük ölçüde arttıracak bir anlaşma imzalamak; kritik kitleye ulaşılması halinde çok taraflılaştırmak

ÜLKELER: ABD, AB, Avustralya, Güney Kore, Hong Kong,

İsrail, İsviçre, İzlanda, Japonya, Kanada, Kolombiya, Kosta

Rika, Norveç, Meksika, Pakistan, Panama, Paraguay, Peru,

Şili, Tayvan, Türkiye, Uruguay ve Yeni Zelanda

(27)

Bugün

(TiSA)

TEMEL İLKELER:

• Tüm hizmet sektörlerini ve hizmet sunum biçimlerini kapsayacak iddialı bir anlaşma olması

• Taahhütlerin mümkün olduğunca piyasadaki durumu yansıtması ve müzakereler yoluyla yeni pazara giriş olanakları yaratılması

• Hizmet sunumunu etkileyen farklı alanlarda yeni disiplinler geliştirilmesi

• Yeni üyelere açık olması

(28)

Bugün

(Diğer Önemli Anlaşmalar)

•TTIP (TransAtlantic Trade and Investment Partnership)

•TPP (Trans Pacific Partnership)

(29)

Türkiye’nin Pozisyonu

(STA’larda)

Bugüne kadar müzakereye başlanan ülkeler:

- G. Kore (Temmuz 2014’te tamamlandı.)

- EFTA, Singapur, Meksika, Peru, Japonya, Rusya Federasyonu

Potansiyel ülkeler:

- Komşu ve çevre ülkeler (Orta Doğu, BDT Ülkeleri, Balkanlar) - EUROMED ülkeleri

- Mal ticareti alanında STA’mız olan ülkeler

- AB’nin STA müzakere takviminde olan ülkeler

(30)

Türkiye’nin Pozisyonu

(STA’larda)

•Hizmet ticareti konusunun STA müzakere gündemimize girmesi:

-Gümrük Birliği yükümlülüklerimiz ve AB’nin yeni nesil STA yaklaşımı -STA partnerlerinden gelen müzakere talepleri

•Amaç:

-Hizmet sektörlerimizin gerçekleştirdiği ticarete ivme ve çeşitlilik kazandırılması

-Bu alanda pazara giriş imkanlarının artırılması

-Hizmet sektörlerinin istihdam yaratıcı etkisinin değerlendirilmesi

•Önceliklerimiz:

-Hedef pazarlarda mevzuat engellerinin giderilerek pazara giriş ve yatırım olanaklarının artırılması

-Müteahhitlik, lojistik ve ulaştırma hizmetleri, sağlık hizmetleri, turizm

hizmetleri, mali hizmetler gibi alanlarda hedef ülkelerdeki yatırım ve iş

imkanlarımızın artırılması

(31)

31

Hizmet Ticareti Uluslararası Uygulamalar

 Execution Partners

(32)

32

Hizmetler gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin en büyük ve en dinamik bileşenidir.

Dünya ekonomisinin en hızlı büyüyen kısmı olan

hizmetler, toplam çıktının 2/3’ünü, istihdamın 1/3’ünü,

toplam ticaretin %20’sini temsil etmektedir.

Hizmet sektörü ve hizmet ticaretinin önemi

(33)

33

Dünyada hizmet sektörü ve hizmet ticareti

Birleşmiş Milletler ‐ Exports of total services, value, 1980‐2013

4.644

367 0

1.000 2.000 3.000 4.000 5.000

1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

+9,1%

+6,6%

+7,9% 1.491

788

3.827

18.827

2.050 0

5.000 10.000 15.000 20.000

1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

6.452 3.495

+5,5% +6,3%

+8,6% 15.302

Dünya Hizmet İhracatı (Milyon $)

Yıllık ortalama büyüme (10 yıl)

Dünya Mal İhracatı (Milyon $)

Hizmet Ticareti büyüme oranı her 10 yıllık dönemde mal ticaretinden fazladır

(34)

34

Dünyada hizmet sektörü ve hizmet ticareti

Dünya Ticaret Örgütü, Hizmet Ticaretinin Gelişimi, 2005‐2014

Hizmet Ticaretinin yarısını Avrupa oluşturmakta, son 10 yılda Asya’nın payı artmaktadır

3,0% 3,1% 3,3%

2006 2005

2,58 2,92

21,4%

20,7%

2,2%

21,9%

2007 2,0% 2,1%

22,3%

3,2%

Afrika 2,2%

2,2%

22,1%

4,86 4,67

2,2%

Asya

3,49

1,8%

24,6%

1,9%

2,3%

2,1%

25,8%

48,0%

2,2%

2,1%

24,4%

CIS ülkeleri

1,9%

25,4%

25,2%

2,4%

2,2%

2,4%

2012 2014

2,3%

3,82

2013 3,95 3,52

2010

4,43

2011 4,28

2008 2009

Orta Doğu 2,6% 2,6%

48,3%

2,9%

2,5% 2,7% 2,5% 2,8% 2,8% 2,6% 2,5% 2,6%

3,3% 3,2%

2,9%

Kuzey Amerika 15,9% 16,4%

Orta ve Güney Amerika

16,6%

16,3% 16,6% 16,6% 16,3%

16,4% 15,3%

16,8%

2,5%

52,4% 52,4% 51,4% 48,6% 48,7% 47,0%

53,1%

2,3%

2,6%

2,9%

Avrupa 52,4%

Trilyon $

(35)

35

Hizmet sektörü ve ticareti ‐ Dünya

Dünya – GSYH içinde Hizmetlerin Payı (%) 2014

Dünya – İhracat içinde Hizmetlerin Payı (%) ‐ 2013

64%

31%

6%

Sanayi

Hizmet

Tarım

20%

Mal 80% Hizmet

(36)

36

Hizmet sektörünün ekonomi içindeki yeri ‐ Dünya

GSYH içinde Hizmetlerin Payı (%) – ilk 25 ülke (2014)

78,9%

Hollanda Danimarka

79,7%

Venezuela

24,2%

ABD İngiltere

73,8%

İtalya Yunanistan

19,1%

Avusturya

17,9%

19,1%

62,1%

Avustralya

Hizmet

78,3%

63,0%

Meksika

Fransa 79,8%

77,0%

21,0%

21,6%

Tarım Sanayi

Belçika

18,3%

34,2%

28,1%

Polonya

69,4% 26,6%

71,3%

28,1%

69,6%

İsveç

63,6%

Japonya Almanya

27,5%

26,9%

30,5%

27,7%

71,1%

İsviçre

24,2%

71,4%

Kanada

71,0%

28,6%

72,6%

24,1%

33,6%

60,4% 34,9%

63,0%

İspanya

73,2%

31,6%

29,5%

69,0%

Dünya Güney Afrika

36,0%

Tayvan

65,9%

66,9% 32,0%

Brezilya

60,1%

27,4%

67,2%

76,4%

Rusya TÜRKİYE

(37)

37

Hizmet sektörü ve ticareti ‐ Türkiye

Türkiye – GSYH içinde Hizmetlerin Payı (%) 2014

Türkiye – İhracat içinde Hizmetlerin Payı (%) 2014

Tarım Sanayi 28%

9%

Hizmet

63%

^Mal ^76%

24%

^Hizmet

50.4 Milyar $ 157.6 Milyar $

(38)

38

Dünya hizmet ticaretinde Türkiye’nin payı (2013)

2013 yılı itibariyle toplam 4.6 trilyon $ olan

dünya hizmet ticaretinde, Türkiye’nin payı %1.0 düzeyindedir

% 1.0

(39)

39

Dünya hizmet ticaretinde Türkiye’nin sıralaması (2013)

Rusya Belçika İspanya

Kanada Çin

Danimarka Almanya

Hollanda Hindistan Fransa ABD

Japonya

14,25%

İrlanda

6,30%

Singapur

6,16%

Kore İtalya İngiltere

İsviçre Lüksemburg İsveç

1,50%

Polonya Avustralya

2,01%

1,66%

4,41%

Avusturya

3,16%

Norveç

5,09%

3,25%

3,13%

2,37%

1,39%

2,70%

1,61%

2,41%

1,26%

3,13%

1,68%

2,63%

Tayland

2,29%

1,12%

0,86%

0,87%

1,00%

TÜRKİYE

(40)

40

2014 yılı itibariyle 50 milyar $ düzeyindeki hizmet ihracatı

Merkez Bankası, Ödemeler Dengesi Bilançosu El Kitabı 2014

14,9%

23,5%

15,3%

25,8% 28,4%

39,4%

61,8% 58,6%

5,8%

5,1% 1,1%

1,3% 1,6%

5,0%

2000 19,4

1,9%

2014

Turizm Hizmetleri

Mali Hizmetler Sigorta Hizmetleri İnşaat Hizmetleri

Diğer Ticari Hizmetler

2,3% 2,1%

36,5

1,6%

Taşımacılık Hizmetleri

2,0% 2,4%

50,4

Diğer Resmi Hizmetler

2010

Turizm

Taşımacılık İnşaat Sigorta Mali Diğ. Ticari Diğ. Resmi

Milyar $

(41)

41

GATS hizmet ticareti modelleri

GATS (General Agreement on Trade in Services‐ Hizmet Ticareti Genel Anlaşması)

 SINIR ÖTESİ (CROSS BORDER)

Hizmet tedarikçisinden bağımsız olarak sınırı geçmektedir.

 YURTDIŞINDA TÜKETİM (CONSUMPTION ABROAD)

Tüketici sınırı geçmektedir, yani hizmetin tüketildiği ülkenin vatandaşı değildir. (otel, restaurant hizmetleri, yurtdışında eğitim vb.)

 TİCARİ VARLIK / KURULUŞ (COMMERCIAL PRESENCE)

Hizmetin tedarikçisi, yatırımcı yabancı olmakla birlikte o ülkede bir ofis, şube aracılığıyla faaliyet göstermektedir.

 GERÇEK KİŞİLERİN VARLIĞI (PRESENCE OF NATURAL PERSONS) Hizmetin tedarikçisi kısa bir süre için ülkede bulunmaktadır.

(Sağlık sektöründe çalışanlar, öğretmenin yabancı bir ülkeye geçici olarak gönderilmesi vb.)

MOD 1

MOD 2

MOD 3

MOD 4

Örneğin, Danışman olarak...

Rapor hazırlayıp yurtdışına gönderdiğimizde

Yabancı ülkeden

müşterimiz hizmetimizi Türkiye’de aldığında

Yurtdışında ofis açıp,

hizmetlerimizi yurtdışında bu ofisle verdiğimizde

Danışmanlarımızın

yurtdışına gidip, süreli bir projede hizmet

verdiklerinde

(42)

42

GATS hizmet ticareti modelleri ve sınıflaması

MOD 1

MOD 2

MOD 3

MOD 4

1. Mesleki Hizmetler

2. Haberleşme Hizmetleri 3. Müteahhitlk ve Teknik

Müşavirlik Hizmetleri 4. Dağıtım Hizmetleri 5. Eğitim Hizmetleri 6. Enerji Hizmetleri 7. Çevre Hizmetleri 8. Finansal Hizmetler 9. Sağlıkla ilgili ve Sosyal

Hizmetler

10. Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler

11.Ulaştırma Hizmetleri

(43)

43 43

Dünya hizmet ticaretinin sektörel dağılımı

DTÖ ‐ GATS (General Agreement on Trade in Services)

‐ 1995 (güncel liste)

OECD ‐ EBOPS (Extended Balance of Payments Services)

‐ 2010

1. Mesleki Hizmetler

2. Haberleşme Hizmetleri

3. Müteahhitlk ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri 4. Dağıtım Hizmetleri

5. Eğitim Hizmetleri 6. Enerji Hizmetleri 7. Çevre Hizmetleri 8. Finansal Hizmetler

9. Sağlıkla ilgili ve Sosyal Hizmetler 10. Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler 11. Ulaştırma Hizmetleri

1. Ulaştırma Hizmetleri 2. Turizm Hizmetleri 3. İletişim Hizmetleri 4. İnşaat Hizmetleri 5. Sigorta Hizmetleri 6. Finansal Hizmetler 7. Bilişim Hizmetleri

8. Telif ve Lisans Hizmetleri

9. Diğer Mesleki Hizmetler (mühendislik, hukuk, danışmanlık, vb.)

10. Kişisel, Kültürel Hizmetler (sağlık, eğitim, eğlence, vb.)

11. Kamusal Hizmetler

(44)

44 44

Dünya hizmet ticaretinin sektörel dağılımı

Avrupa Komisyonu'nun Türkiye ile “hizmetlerin serbest dolaşımı müzakereleri”ne ilişkin olarak hazırladığı taslak rapor ‐ 2004

1) Mesleki hizmetler,

2) Sağlık hizmetleri (doktorlar, eczacılar, hemşireler, veterinerler, ilaç üreten fabrikaların direktörleri, özel hastanelerin direktörleri, dişçiler, gözlükçüler, laboratuvar hizmetleri ile uğraşan eczacılar ve veterinerler),

3) Hukuk hizmetleri (noterler, Türk mahkemelerinde görev yapan avukatlar, mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler), 4) Turizm hizmetleri (rehberler, seyahat acentelerinin direktörleri),

5) Diğer meslekler (yöneticiler ve diğer kaliteli personel dışında serbest bölgelerde çalışan personel, kıyı ticareti ve bağlantılı faaliyetlerde bulunan personel, gazetelerin direktörleri),

6) Posta ve kurye hizmetleri, 7) Telekomünikasyon hizmetleri, 8) Görsel‐işitsel hizmetler,

9) İnşaat hizmetleri, 10) Dağıtım hizmetleri, 11) Çevre hizmetleri, 12) Sigorta hizmetleri, 13) Bankacılık hizmetleri, 14) Turizm hizmetleri, 15) Ulaştırma hizmetleri.

(45)

45

Hizmet ticaretinin sektörel dağılımı ve gelişimi (2000‐2013)

OECD ‐ EBOPS bazında (Extended Balance of Payments Services)

26,4%

6,1%

31,3%

25,1%

22,8% 19,2%

21,4%

6,6%

6,0%

6,4%

7,1%

1,8%

2,2%

1,6%

2,0%

0,9%

2,2%

Kamusal

Telif ve Lisans Diğer Mesleki

4,7

2,3%

İnşaat

Bilişim

1,0%

Turizm

Finansal Ulaştırma

3,0%

Kişisel, Kültürel

2,6%

2,0%

İletişim

2000 2013

1,5

Sigorta

(mühendislik, hukuk, danışmanlık, vb.) (sağlık, eğitim, eğlence, vb.)

Kaynak: WTO ‐ Trade in commercial services, 1980‐2013 (BPM5) Trilyon $

(46)

46

Hizmet ticaretinin sektörel dağılımı ve gelişimi (2000‐2013)

OECD ‐ EBOPS bazında (Extended Balance of Payments Services)

1,0

2000

1,2

2005 2013

0,0 0,9

0,4 0,8

0,6 1,3

1,1

0,2 0,3

0,1 0,7

0,5

2010

1,25

Turizm

İletişim

1,18

0,91 Ulaştırma

İnşaat Bilişim

Telif ve Lisans

Sigorta Finansal

Kamusal

Kişisel, Kültürel Diğer Mesleki

(mühendislik, hukuk, danışmanlık, vb.)

(sağlık, eğitim, eğlence, vb.) Trilyon $

Kaynak: WTO ‐ Trade in commercial services, 1980‐2013 (BPM5)

(47)

47

Dünya hizmet ticaretinin, hizmet modlarına göre dağılımı

10%

5%

60%

Bireylerin dolaşımı Yurtdışında ticari mevcudiyet Yurtdışında tüketim

Sınır ötesi 25%

Kaynak: Dünyada Hizmet İhracatında Uygulanan Teşvikler ve Türkiye Hizmet İhracatını Geliştirme Önerileri

Ekonomi Bakanlığı, Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü ‐ Hizmetler, Yatırım Politikaları Analiz ve Web Koordinasyonu Dairesi, Nisan 2013 Maurer, A. & Magdeleine, J. ‘Measuring Trade in Services in Mode 4’, World Trade Organization,

(last accessed on 09th August 2011), www.unescap.org/tid/artnet/mtg/reformservice_maurer.pdf, slide 30.

Ülkelerin Hizmet Modlarına Göre Satış Gelirlerinin Yaklaşık Dağılımı – ort.

MOD 1

MOD 2

MOD 3

MOD 4

(48)

48 48

Hizmet ticaretinin tanımlanması ile ilgili yapılan çalışmalar – Dünya 1957 Roma Anlaşması

bağımsız bir uluslararası örgüt olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'nu oluşturan anlaşma

60. maddesi hizmeti “normal olarak bir ücret karşılığı yapılan ve malların, sermayenin ve kişilerin serbest dolaşımı kapsamına girmeyen işler” olarak tanımlıyor

1991 MTN.GNS/W/120 sayılı belge (UN & WTO)

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen sektörel sınıflandırma kitabı esas alınarak, Dünya Ticaret Örgütü Sekreteryası tarafından hazırlanan belge GATS’a baz teşkil etmiştir

1993 Ödemeler Dengesi Kılavuzu’nun beşinci basımı (IMF)

Ticari hizmetler; hizmet toplamından hükümet hizmetlerinin çıkarılması şeklinde tanımlanmıştır ve ulaşım, seyahat ve diğer ticari hizmetler olarak bölümlendirilmiştir.

1995 GATS ‐ General Agreement on Trade in Services (WTO)

Hizmet ticaretine ilişkin uluslararası kuralları ortaya koyan ilk çok taraflı anlaşma DTÖ içinde “Hizmet Ticareti Konseyi” adlı bir birim kuruldu: Council for Trade in Services

2007 Lizbon Anlaşması

(2009’da yürürlüğe girdi)

Avrupa Birliği’ni dünyanın en dinamik, rekabetçi ve bilgiye dayalı ekonomisi yapmak için bir ekonomik reform programı başlatmıştır. Anahtar bölümlerinden bir tanesi de, iç pazarın hizmetler açısından güçlendirilmesidir

2010 EBOPS ‐ Extended Balance of Payments Services (OECD)

Uluslararası hizmet ticaretine ilişkin bilgi toplamayı amaçlayan, üye ülkelerin OECD’ye raporladıkları Ödemeler Dengesi Hizmet Sınıflaması’na ilişkin veri tabanıdır

2012 TiSA ‐ Trade in Services Agreement

Yürütülen görüşmeler, taraf olan 24 ülkenin (AB dahil) uluslararası hizmet ticaretinin serbesti düzeyini artıracak bir anlaşma imzalanmasını amaçlamaktadır

20 yıl önce

sadece 5 yıl önce

sadece 3 yıl önce

(49)

49 49 ELEKTRİK ELEKTRONİK ve HİZMET İHRACATÇILARI BİRLİĞİ

Hizmet ticaretinin tanımlanması ile ilgili yapılan çalışmalar – Türkiye 2011 Hizmet sektörüne ilk destek çerçevesi

Mart – PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZARA GİRİŞ DESTEĞİ HAKKINDA TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2011/1) ile döviz kazandırıcı hizmet veya faaliyetlerle iştigal eden şirketlere pazar araştırması ve pazara giriş faaliyetlerine ilişkin giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan (DFİF) karşılanmasına dair esasları belirlemektir

2011 Hizmetlere özel Genel Müdürlük

2011 Temmuz – Ekonomi Bakanlığı kuruluşu ile, ‘Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü’ oluşturuldu

2012 4 Hizmet sektörüne destek çerçevesi

Haziran – DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET TİCARETİNİN DESTEKLENMESİ

HAKKINDA TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2012/4) sağlık turizmi, bilişim, film ve eğitim

sektörlerine verilen “pazara giriş”, “yurt dışı tanıtım”, “yurt dışı birim”, “belgelendirme”,

“ticaret heyeti”, “alım heyeti” ve “danışmanlık” desteklerini kapsar

2013 İhracatçı Birliği bünyesinde kuluçka oluşumu

Aralık – Türkiye İhracatçılar Meclisi, İMMİB bünyesinde (İstanbul Maden ve

Metaller İhracatçı Birlikleri) ELEKTRİK ELEKTRONİK ve HİZMET İHRACATÇILARI BİRLİĞİ ‐ Komiteler

Turizm, Sağlık, Ulaşım ve Lojistik Hizmetleri (Erdal YAVUZ), Bilişim ve Yazılım (Selahattin ESİM), Kültürel Hizmetler; Sinema, Dizi, Kitap, Spor (Güven UÇKAN / Bşk. Yrd.), Eğitim, Danışmanlık (Hüsamettin KAVİ), Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik (Besim Tuncay OKTAYER)

2013 Hizmet sektörlerinde rekabet gücü analizleri

11 sektörde PwC tarafından hazırlanan sektör analiz raporları

2014 İMMİB‐TET Hizmet Komitesi toplantıları

Kasım – Yazılım ve Bilişim Hizmetleri Çalıştayı Aralık – Kültürel Hizmet Ürünleri İhracat Çalıştayı

2015 Bölgesel çalışmalar

Nisan – Adana Ticaret Odası tarafından, Dünyada ve Türkiyede Hizmet Sektörünün Yeri ve Çukurova’nın Potansiyeli Çalıştayı

(50)

50

Hizmet İhracatında Katma Değer Vergisi İstisnası 2014 Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

Hizmet ihracatında katma değer vergisi istisnası uygulaması Katma Değer Vergisi Kanununun 11/1‐a ve 12/2. maddelerinde düzenlenmiş olup, istisna uygulaması ile istisnadan doğan KDV iadelerinin usul ve esasları ise 01.05.2014 tarihi itibariyle yürürlüğe giren Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği (II/A‐2 bölümü) ile yeniden belirlenmiştir.

3065 sayılı Kanunun (11/1‐a) maddesine göre yurtdışındaki müşteriler için yapılan hizmetler vergiden istisna edilmiştir.

Konu ile ilgili olarak yayınlanan 26 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nin (K) bölümünde, hizmet ihracatında KDV istisnası uygulanabilmesi için aranılan şartlar:

 Hizmet Türkiye’de, yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalı,

Yurt dışındaki müşteriden kasıt, hizmet sunulan kişinin ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin yurt dışında bulunması veya yurt içinde bulunan bir firmanın, yurt dışında kendi adına müstakil olarak faaliyet gösteren şube, acenta, temsilci ve bürosunun olması gerekmektedir.

 Fatura ve benzeri nitelikteki belge, yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmeli,

Yapılan hizmet ile ilgili olarak düzenlenecek fatura veya benzeri belgenin, yukarıda özellikleri açıklanan yurt dışındaki bir müşteri adına olması zorunludur.

 Hizmet bedeli, döviz olarak Türkiye’ye getirilmeli,

Yurt dışındaki müşteri için yapılan hizmete ait bedelin, Türkiye'ye döviz olarak getirilmesi zorunludur.

İstisnadan yararlanacak olanın döviz alım bordrosu veya dövizin Türkiye'ye getirildiğini tevsik eden, kambiyo mevzuatına göre geçerli diğer bir belge ile bunu tevsik etmesi gerekmektedir.

 Hizmetten yurt dışında yararlanılmalı

İstisnanın uygulanabilmesi için, hizmetten, yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, yurt dışındaki müşteri için verilen hizmetin bu müşterilerin, Türkiye'deki faaliyetleri ile ilgisinin olmaması gerekmektedir.

(51)

51

GATS kapsamında Türkiye’nin taahhütte bulunduğu hizmet sektörleri

Türkiye’nin söz konusu taahhütler listesindeki kapsama oranı yaklaşık % 46,6 olup, gelişmekte olan ülkeler ortalamasının % 18 üzerindedir. Bu durum, Türkiye’nin uluslararası ikili, bölgesel veya çok taraflı ticaret

anlaşmaları müzakerelerinde hizmetler sektörü açısından pozisyonunu, kuvvetlendiren bir husus olarak ön plana çıkmaktadır.

1. Mesleki Hizmetler

Uzmanlık gerektiren hizmetler Bilgisayar ile ilgili hizmetler Diğer mesleki hizmetler

2. Haberleşme Hizmetleri

Posta hizmetleri Kurye hizmetleri

Telekomünikasyon hizmetleri

3. Müteahhitlik ve İlgili Mühendislik ‐ Mimarlık Hizmetleri

4. Eğitim Hizmetleri İlk, orta ve diğer öğretim hizmetleri Yüksek öğretim hizmetleri

5. Çevre Hizmetleri

Kanalizasyon hizmetleri

Çöplerin kaldırılması hizmetleri Sağlık – çevre ve benzeri hizmetler

6. Mali Hizmetler Sigortacılık ve sigortacılık ile ilgili hizmetler Bankacılık ve diğer mali hizmetler

7. Sağlık ile ilgili ve sosyal hizmetler Hastahane hizmetler

8. Turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler Oteller ve lokantalar

Seyahat acentaları ve tur operatörü hizmetleri

9. Ulaştırma Hizmetleri

Deniz taşımacılığı hizmetleri Hava taşımacılığı hizmetleri Demiryolu taşımacılığı hizmetleri Kara taşımacılığı hizmetleri

(52)

52

Dünyada hizmet ticaretinin tanımlanması, sektörel

sınıflandırma, gerçekleşmelerin ölçüm ve takibi ile birlikte, destek ve teşvik mekanizmalarının gelişimi henüz 20 yıl gibi

çok kısa bir geçmişe sahiptir.

Türkiye gelişmeleri yakından takip etmekte ve gerekli düzenlemeleri yapmaktadır.

Bu durum, Türkiye için son derece kritik bir potansiyel ve fırsata işaret etmektedir. Türkiye, hizmet ticaretinde

dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almalıdır.

Dünyada Hizmet Ticareti ve Türkiye

(53)

53 53

Hizmet sektörünün dinamikleri – Yapı ve Liderlik

Özlem Tekay

Hizmet Enstitüsü Kurucusu

 Hizmet sektörüne genel bakış: Sektörün GSMH’daki oranının artışı

 Hizmet sektöründe değer önerisi ve odak değişimi

 Şirketlerin temel yönetsel sorunları

 Sektörün yönetim ve liderlik perspektifinden yapısal dinamikleri

 Hizmet tasarımı

 Hizmet sunumu süreci

 Sektörün odağı: Insan



Çalışan ve Müşteri Sahipliği ile Karlılık arasındaki ilişki

(54)

54 “ 17 ”

ana sektör

“162”

alt sektör/alan

“ 17 ”

ana sektör

“162”

alt sektör/alan

(55)

55 2014 Economic Survey

(56)

Müşteri Değeri

Finansal Değer Çalışan Değeri

Müşteri

Çalışan Hissedar

Hizmet Sektöründe Değer Önerisi

(57)

Odak değişimi

Üretim

Operasyon ^Müşteri

Kaynak kullanımı Verimlilik

Üretim modelleri Müdahale oranları

Bekleme vb

Müşteri odaklı yapılanma Müşteriyi kaynak olarak görme

Çalışanı müşteri olarak görme Sıra dışı hizmet sunma vb

Değer Yaratma ve Farklı

Sonuçlar

(58)

58 Hizmetin

üretilmesi sunulması

ve

tüketilmesi

aynı anda

gerçekleşir.

(59)

59 Hizmeti üreten ve sunan tek kaynaktır:

İnsan

(60)

60 Sunulacak hizmetin niteliği = Çalışanın niteliği İstekliliği

Sahiplenmesi

(61)

61 Yüksek çalışan

motivasyonu

Müşterinin beklediğinden yüksek kalitede hizmet

üretimi Yüksek müşteri

tatmini Yüksek

iş hacmi

Yüksek çalışan tatmini ve

çalışan sahipliği

Jim Hesskett, HBR

(62)

62 Şirketlerin temel sorunları

• Ürün olarak hizmetin doğru tanımlanamaması

• Hizmetin sunum sürecinin doğru tasarlanamaması

• Şirketin hizmete ve sunumuna yönelik stratejilerinin olmayışı ya da doğru tanımlanamayışı

• Şirketin yönetim yapısının, strateji ve hedeflerine uygun olmayışı

• Yetersiz liderlik ya da liderliğin olmayışı

• İnsan kaynağının hayati ve eşsiz rolünün algılanamaması

• İnsan kaynağı ve müşterilerden gelmesi gereken geribildimi almaya yönelik

mekanizmaların kurulamaması ve strateji ve süreçlere yansıtılamaması

(63)