17. BÖLÜM. İskelet Kas Sistemleri İSKELET VE KAS SİSTEMLER İ 1. HAYVANLARDA İSKELET SİSTEMLERİ A. KEMİKLER I. UZUN KEMİKLER II.

İSKELET VE KAS SİSTEMLERİ

Tüm canlılarda bulunan destekleyici yapılar veya destek doku canlının belirli bir şekil kazanmasını sağlar.

Otsu bitkilerde; turgor basıncı, odunsu bitkilerde; sert ve pek doku, insan ve hayvanlarda; iskelet ve kas sistemi, terliksi hayvan gibi bazı bir hücrelilerde; pelikula, canlıya şekil kazandırır.

1. HAYVANLARDA İSKELET SİSTEMLERİ

HİDROSTATİK İSKELET: Halkalı solucan gibi omurga- sızlarda kanın ve vücut sıvılarının sağladığı destekliliğe hidrostatik iskelet denir.

DIŞ İSKELET: Üzerinde canlı vücut örtüsü bulunmayan iskelete dış iskelet denir.

 Kaslar dış iskeletin iç yüzeyine bağlanır. Bu özellik canlının hareket yeteneğini sınırlar.

 Isı ve su kaybının engellenmesinde görev alır.

 Omurgasızlardan eklembacaklılarda ve yumuşakça- ların büyük çoğunluğunda iç iskelet görülür. Eklem- bacaklılarda kalsiyum karbonat veya kitinden, yu- muşakçalarda ise kalsiyum karbonattan (CaCO3) oluşur.

 Büyümeyi sınırladığından, midye ve istiridye dışın- daki canlılarda dış iskelet belirli büyüme dönemle- rinde değiştirilir (kabuk değiştirme).

 Kaplumbağalarda bulunan evcik (dış iskelet) iç iskelet ile bağlantılıdır.

İÇ İSKELET: Tüm omurgalılarda, derisidikenliler ve süngerler gibi bazı omurgasızlarda vücudun içinde bulunan iskelettir. Kaslar iskeletin dış yüzeyine bağlıdır.

Süngerlerde, kalsiyum karbonat, silis veya sponginden oluşan iğne (spikül) şeklindeki iç iskelet kabul edilen yapılar canlıya desteklilik sağlar. Bazı iç iskelet hücreleri düz kaslar gibi kasılıp gevşeyerek vücuda giren fazla suyu dışarı atar.

Derisidikenlilerde, eklemlerle bağlanan plakalar iç iskeleti oluşturur. Plakaların üzerindeki diken şeklindeki kabartılar vücut dış yüzeyinde bulunur.

Omurgalılarda en basit iskelet ilkel kordalılardan amfiyoksusda bulunur.Bu canlının iskeleti notokord olarak adlandırılır. Notokord canlının sırt kısmında bulu- nur.

Köpek balığı, mersin balığı ve vatoz gibi balıklarda iskelet sistemini sadece kıkırdak doku oluştururken,

diğer omurgalılarda kıkırdak ve kemik doku iskelet sis- temini meydana getirir.

Dış iskelet ektodermden, iç iskelet mezodermden oluşur.

2. İNSANDA İSKELET SİSTEMİ A. KEMİKLER

İnsanda iskelet sistemi kemik ve kıkırdak dokudan olu- şur. Şekillerine göre, kemikler dört grupta incelenir.

I. UZUN KEMİKLER

 İki ucu şişkin, silindir şekilli kemiklerdir. Şişkin bölge- lere kemik ucu, silindir şeklindeki bölgeye kemik gövdesi denir. Kol ve bacak kemikleri uzun kemik- lerdir.

 Kemik uçlarındaki süngerimsi kemik dokunun arala- rında kırmızı kemik iliği, kemik gövdesindeki sert kemik dokunun orta kısmında sarı kemik iliği bulu- nur.

 Uzun kemiklerin uç kısımlarındaki kıkırdak doku kemiğin boyunca uzamasını sağlar. Ergenlik döne- minden sonra bu yapının kemikleşmesiyle boyca uzama durur.

 Kemiklerin dış kısmını örten periost (kemik zarı), kemiğin enine büyümesini ve onarılmasını sağlar.

Süngerimsi kemik

Kıkırdak doku Sert

kemik Sarı kemik

iliği Kırmızı

kemik iliği Kemik

zarı

Kemik gövdesi Kemik ucu Kemik ucu

Uzun kemiğin yapısı

II. KISA KEMİKLER

 Boyu ve eni yaklaşık eşit olan kemiklerdir. Periostun altında sert kemik, orta kısımda ise süngerimsi ke- mik bulunur. Çoğunlukla süngerimsi kemiğin içinde kırmızı kemik iliği yer alır.

 Kısa kemiklerde kemik kanalı bulunmaz.

 El ve ayak kemikleri kısa kemiklerdir.

Kırmızı kemik iliği Süngerimsi kemik

Periost

Sert kemik

Kısa Kemiğin yapısı

İskelet Kas Sistemleri

17. ^BÖLÜM

B İ Y O L O J İ

III. YASSI KEMİK

 Genişliği fazla olan kemiklerdir. Kürek kemiği, kalça kemikleri ve kaburga kemikleri yassı kemiklerdir.

 Yapılaşmaları kısa kemiklere benzer.

IV. DÜZENSİZ ŞEKİLLİ KEMİKLER

 Değişik şekillerde ve genellikle birkaç kemikle bağ- lantılı olan kemiklerdir.

 Omurlar ve bazı yüz kemikleri düzensiz şekilli ke- miklerdir.

Kemik Dokunun Görevleri

 Kas ve eklemlerle birlikte hareketi sağlar.

 Beyin, kalp, akciğerler gibi önemli organları korur.

 Vücudun mineral deposudur. Ca, P, K, Mg gibi mineraller kemiklerde depolanır.

 Kas ve organlara tutunma yüzeyi oluşturur.

 Kemik dokudaki, kemik ilikleri kan yapımında görev alır.

B. EKLEMLER

Kemikler arasındaki bağlantılara eklem denir. Eklemler hareket durumlarına göre üçe ayrılır.

I. OYNAMAZ EKLEMLER

Kemikler birbirine testere dişi gibi girinti ve çıkıntılarla hareket etmeyecek biçimde bağlanır. Kafatası kemikle- rinin arasında oynamaz eklemler bulunur.

II. AZ OYNAR EKLEMLER

 Hareketleri sınırlı olan eklemlerdir. Omurlar arasın- da, kaburgalar ile göğüs kemiği arasında az oynar eklemler bulunur.

 Omurlar arasında kıkırdaktan yapılmış diskler (yas- tıklar) bulunduğundan omurlar birbiriyle ligamentler (kiriş) aracılığıyla bağlanmıştır.

III. OYNAR EKLEMLER

 Vücudun temel hareketini sağlayan kemiklerin ara- sında bulunan tam hareketli eklemlerdir.

 Bir kemiğin girintisi ile diğerinin çıkıntısı birbirine uygunluk gösterir.

 İki kemik arasındaki boşluğa sinoviyal boşluk denir. Boşluğu saran sinoviyal zar, kan ve lenf da- marlarından hareketi kolaylaştıran sıvının (sinoviyal sıvı = eklem sıvısı) süzülmesini sağlar.

 Eklemleri oluşturan kemikler, ligament ve kaslarla bağlanır.

 Eklemlerin üzerinde eklemi koruyan eklem kapsülü bulunur.

Kemik

Eklem kıkırdağı Eklem kapsülü Sinoviyal zar Sinoviyal sıvı

Kemik Oynar eklemin şematik görünüşü

C. KASLAR

İnsanlarda iskelet kası, düz kas ve kalp kası olmak üzere üç çeşit kas bulunur.

 İskelet (çizgili) kasının kasılmasını beyin kontrolün- deki somatik sinirler sağlar. Kalp kasının ve düz kasların kasılmasını ise otonom sinir sistemi kont- rol eder.

 İskelet kası istemli, düz kaslar ve kalp kası istemsiz olarak çalışır.

I. İSKELET KASININ KASILMASI

Kasa ulaşan sinir hücreleri motor uç plaklarıyla sonla- nır. Uyartılar motor uç plaklarından asetil kolin salgılan- masına neden olur. Asetil kolin, kas hücresindeki endoplazmik retikulumdan (sarkoplazma retikulumu) Ca⁺⁺ salgılamasını sağlar. Ca⁺⁺, aktin ve miyozin arası- na yayılır ve miyozin üzerindeki ATPaz enzimini serbest hale geçirir. ATPaz enzimini etkisiyle ATP yıkımı (hidro- lizi) yapılarak aktin ipliklerinin miyozinlerin arasında kayması sağlanır. Bu durum kas lifinin kasılmasına neden olur.

Kasılma sırasında;

  bantlarının boyu kısalır.

 H bantları görülmez olur.

 A bandının boyu değişmez.

 Sarkomer (kasılma birimi) boyu kısalır.

 Kas lifinin boyu kısalır, eni uzar.

H bandı

A bandı

 bandı

Z bandı Z bandı

Sarkomer

Miyozin Aktin İskelet kasında bantlaşma

II. YA HEP YA HİÇ YASASI

Kasların uyarılması için belirli bir şiddet düzeyinde uyartı olmalıdır. Kasların kasılmasını sağlayan en küçük uyartı şiddetine eşik şiddeti denir. Kas lifi, eşik şiddetinden daha düşük uyartılara tepki vermezken, eşik şiddetinin üzerindeki tüm uyartılara aynı şiddette tepki verir. Bu olaya ya hep ya hiç yasası denir. Aynı özellik sinir hücrelerinde de görülür.

III. KASIN KASILMA EVRELERİ

Gizli evre: Kasın uyarılmasıyla kasılmanın başlaması arasında geçen süredir.

Kasılma evresi: Kasılmanın arttığı evredir.

Gevşeme evresi: Kasın gevşeyerek tekrar başlangıç durumuna geldiği evredir. Kas lifi bu evrede boyca uzar.

Dinlenme evresi: Gevşeme tamamlandıktan sonra, kasın tekrar uyarılmasına kadar süren evredir.

Kasılma miktarı

Zaman t1 t2 t3 t4 t5

t1: Kasa uyarının verildiği an t1 - t2: Gizli evre.

t2 - t3: Kasılma evresi t3 - t4: Gevşeme evresi t4 - t5: Dinlenme evresi

 Kasa gönderilen uyarıların süresi kısalırsa, kas lifi tam olarak gevşemeden tekrar kasılır ve kasılmalar kaynaşır. Bu duruma fizyolojik tetanoz denir.

Kasılma miktarı

Zaman Tam

fizyolojik tetanoz Yarı

fizyolojik tetanoz Normal kasılma ve

gevşeme

 Bireyler bilinçli olduğu sürece iskelet kasları dinlen- me evresinde bile hafif kasılı durumda olur. Kasların gelen uyarılara daha hızlı tepki vermesini sağlayan bu duruma tonus denir.

IV. KASILMADA KULLANILAN ENERJİ KAYNAKLARI

 Kas hücrelerinde, diğer hücrelere göre daha fazla enerji üretimi ve tüketimi olur. Bu nedenle bu hücre- lerde bol miktarda mitokondri bulunur.

 Kas hücrelerinde ATP üretiminde sırasıyla:

 Kreatin fosfat + ADP  Kreatin + ATP

 Glikoz + O2  CO2 + H2O + ATP

 Glikoz  Laktik asit + ATP olayları gerçekleşir.

 Düz kaslar yavaş kasılıp gevşediğinden yorulmaz.

Bu kaslarda ve kalp kasında laktik fermantasyon ya- pılmaz.

 Kreatin fosfat kas hücrelerinin dışındaki hücrelerde kullanılamaz.

 Kaslarda depolanan kas glikojeni, sadece kas hüc- relerinde kullanılır.

 Kasılma sırasında kas hücresinde;

 O2, ATP, glikoz, kreatin fosfat miktarları azalır.

 CO2 miktarında ve ısıda artış olur.

V. KAS - İSKELET İLİŞKİSİ

 Çizgili kaslar iskelete sıkı bağ dokudan oluşan tendon (kas kirişi) ile bağlanır.

 İskelet kasları çoğunlukla çiftler halinde çalışır. Aynı anda kasılıp gevşeyen kaslara sinerjist, biri kasılır- ken diğeri gevşeyen kaslara antagonist kaslar de- nir.

Karın ve sırtta bulunan kasların çoğu sinerjist, kolda ve boyunda bulunan kaslar da antagonist kaslardır.

B İ Y O L O J İ

1.

Zaman (mili saniye) Kasýlma boyu

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

I. kas II. kas III. kas

Birbirinden farklı özellikler taşıyan üç kasa aynı anda aynı nicelik ve nitelikte uyarı verildiğinde, ka- sılma eğrilerinin grafikteki gibi olduğu gözlenmiştir.

Bu grafiğe bakılarak,

I. Kasların kasılmayı tamamladığı süre aynıdır.

II. Kasların gevşemeyi tamamladığı süre aynıdır.

III. Kasların kasılmaya başladığı süre aynıdır.

açıklamalarından hangileri söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

2.

Bir kasa eşik değerin üzerinde sinirsel bir uyartı verildiğinde bu kasta;

I. Bekleme evresinde kasın boyu değişmez.

II. Kasılma evresinde Ca iyonları aktin ve miyozin ipliklerin arasına yayılır.

III. Gevşeme evresinde ATP harcanır.

olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

3.

Omurgalıların vücut örtüsü olan deri için;

I. Üst tabakasında canlı ve ölü hücreler bulunur.

II. Kan damarları ve sinir hücreleri barındırmaz.

III. Ürettiği melanin pigmenti derinin koyulaşma- sına neden olur.

açıklamalarından hangileri doğru değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

4.

Aşağıda verilen özelliklerden hangisi çizgili, düz ve kalp kasında görülen ortak özellikler- dendir?

A) Hücrelerin mekik şeklinde olması B) Miyofibrillere sahip olma

C) Oksijensiz solunumla ATP üretebilme D) Ön beyin tarafından kontrol edilme E) Hücrelerinde çok sayıda çekirdek taşıma

5.

İnsanlarda yürüme sırasında bir bacakta bulunan kaslar çoğunlukla çiftler halinde çalışır. Çift halinde çalışan iki kas birbiriyle aynı yönle çalışarak hare- keti oluşturuyorsa böyle kaslara “sinerjit kaslar”; bi- ri kasılıp diğeri gevşiyorsa “antagonist kaslar” adı verilir.

Sinerjit iki kastan birinin sarkomer boyu geniş- liyorsa, diğer kasta aşağıdaki olaylardan han- gisi meydana geliyordur?

A) Z çizgileri birbirinden uzaklaşıyordur.

B) Kasın hacmi değişmiyordur.

C) Sarkoplazmik retikulumdan salgılanan Ca iyonları aktin ve miyozin ipliklerin arasındadır.

D) H ve I bandı daralmaktadır.

E) Sarkomerin boyu kısalmaktadır.

6.

I. Süngerimsi kemik kısa ve yassı kemiklerin içinde bulunurken, uzun kemiklerde bulun- maz.

II. Sıkı kemik yapısında kılcal damar ve sinirleri taşıyan havers kanalı vardır.

III. Yaş ilerledikçe kemiğin yapısındaki mineral miktarı artar ve kemik yumuşar.

İnsan vücudunda bulunan kemik yapısı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

7.

I II

III

Yapıları yukarıdaki şekilde gösterilen kas çeşit- leri ile ilgili olarak;

I. I nolu kas miyoglobin içermeyip atardamarla- rın yapısında bulunur.

II. II nolu kas iskelet kaslarımızı oluşturup oksi- jensiz solunumla enerji üretebilir.

III. I nolu kas otonom sinir sisteminin kontrolünde çalışırken II ve III nolu kaslar somatik sinir sis- teminin kontrolünde çalışır.

açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

Ç Ö Z Ü M L Ü T ^{E S T}

8.

İnsan vücudunda bulunan eklemler aşağıdaki özelliklerden hangisine sahiptir?

A) Kaslarla birlikte hareketi sağlama B) İç organların çalışmasını düzenleme C) Kan hücresi üretme

D) Kıkırdak doku üretme E) Hormon üretme

9.

Omurgalı ve omurgasız hayvanlarda dış iskelet ve iç iskelet şeklinde iki çeşit iskelet vardır.

Aşağıda verilen özelliklerden hangisi bu iki iskelet çeşidinin özelliklerindendir?

A) Vücudun su kaybını önleme B) Kan hücresi üretme

C) Bazı vücut organlarını koruma D) Devamlı büyüme

E) Ölü hücrelerden oluşma

10.

Omurgalılardaki kasların bazıları kemik ve kıkırda- ğa bağlanmış olup biri kasılırken diğeri gevşer.

Kasların birbirine zıt yönde çalışmasını aşağı- daki faktörlerden hangisi sağlar?

A) Kaslarda aktin ve miyozin ipliklerin bulunması B) Kasların farklı sinirlerde uyarılması

C) Kasılma sırasında enerji harcanması

D) I ve H bantlarının boyu değişirken, A bandının boyunun değişmemesi

E) Kaslarda depolanan Ca iyonlarının farklı mik- tarda olması

11.

Omurgalı ve omurgasız hayvanların iskelet sistemleri aşağıdaki görevlerden hangilerini or- tak olarak gerçekleştirir?

A) Vücuda desteklik ve direnç sağlama B) Kan hücresi üretme

C) Kandaki mineral desteğini sağlama D) Büyümeye yardımcı olma

E) Yağda çözünen vitaminleri depolama

12.

Bir çizgili kas hücresinin uyarılması ile değişen kas aktivitesi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Zaman(sn) Kasýlma aktivitesi

1

100 5

100 7

100 Uyarýnýn

verildiði an

Kasta gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıda veri- len bilgilerden hangisi doğru değildir?

A) Uyartının verildiği an kas kasılmaya başlar.

B) Kasılma evresi gevşeme evresinden daha kısa sürer.

C) Bütün evrelerde ATP harcanır.

D) Kas uyartıya daha kısa sürede cevap vermek için her zaman bir miktar kasılıdır.

E) Kasın boyu kasılma evresinde kısalırken, gev- şeme evresinde eski haline gelir.

13.

Aşağıdaki grafikte bir kas lifinde gerçekleşen farklı kasılma tepkimeleri gösterilmiştir.

1 2 3 4 5

Verilen bölümlerden hangisinde kasa sinir yoluyla daha fazla sayıda impuls iletilmekte- dir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

14.

Kaburga kemiği ile uyluk kemiği yapısında aşağıda verilenlerden hangisi ortak olarak göz- lenmez?

A) Sarı kemik iliği B) Havers kanalları C) Osein

D) Periost

E) Kırmızı kemik iliği

15.

I. ATP + H2O  ADP + P + Enerji II. Kreatin + ATP  Kreatinfosfat + ADP III. Glikoz  Laktikasit + Enerji

Yukarıda verilen olaylardan hangileri kasta hem kasılma hem de dinlenme sırasında ger- çekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

B İ Y O L O J İ

1.

Birinci kas kasılmayı ve gevşemeyi daha kısa sürede tamamlamıştır. Üç kas çeşidinin de kasıl- maya başlaması aynı anda gerçekleşmektedir.

Cevap C’dir.

2.

Bekleme evresinde kas kasılmaya başlamadığın- dan kasın boyu değişmez. Kasılma evresinde Ca iyonları aktin ve miyozin ipliklerin arasına yayılarak aktin ipliklerinin birbirine yaklaşmasını sağlar. Ka- sılma ve gevşeme sırasında ATP harcanır.

Cevap E’dir.

3.

Üst derinin en üst tabakasındaki hücreler ölüdür, tabandaki hücreler canlıdır. Alt deride kan damar- ları ve sinir hücreleri vardır. Üst deirde bulunan melanositler melanin pigmenti üreterek deriyi ko- yulaştırır.

Cevap B’dir.

4.

Hücreleri mekik şeklinde olan düz kastır. Çizgili kaslar ön beyin tarafından kontrol edilip, oksijensiz solunumla ATP üretebilir. Fakat bütün kas çeşitle- rinde miyofibril vardır.

Cevap B’dir.

5.

Sinerjit kaslar aynı yönde hareket eder. Kaslardan biri gevşiyorsa, diğer kasta gevşer. Buna göre Z çizgileri birbirinden uzaklaşır. Diğer seçeneklerde kas kasılmaktadır.

Cevap A’dır.

6.

Süngerimsi kemik bütün kemiklerin içinde, sert kemik bütün kemiklerin dışında bulunur. Sert ke- mikte havers kanalları bulunur. Yaş ilerledikçe kemiğin yapısındaki mineral artar, kemik sertleşir.

Cevap E’dir.

7.

Birinci kas düz kas, ikinci kas çizgili kas, üçüncü kas kalp kasıdır. Düz kaslarda kasa kırmızı rengi veren miyoglobin yoktur ve atardamar yapısında vardır. Çizgili kas iskelet kaslarımızı oluşturur ve laktik asit fermantasyonu yapabilir. Somatik sinir sisteminin kontrolünde çalışan sadece çizgili kas- lardır.

Cevap D’dir.

8.

Eklemler kas ve kemiklerle birlikte hareketi sağlar.

Hormon, kan yada kıkırdak doku üretmez.

Cevap A’dır.

9.

Vücudun su kaybını engelleyen dış iskelettir. Kan hücresi üreten iç iskelettir. Her iki iskelet tipi de bazı vücut organlarını korur.

Cevap C’dir.

10.

Birbirine zıt çalışan kasları aynı zaman diliminde farklı sinirler uyarmaktadır.

Cevap B’dir.

11.

İç iskelet ve dış iskelette vücuda desteklik sağla- ma ortak gözlenen bir özelliktir.

Cevap A’dır.

12.

Uyartının verildiği an kas kasılmaz. 1

100sn bek- leme evresinden sonra kasılır. Kasılma ve gevşe- me evresinde ATP harcanır. Kasılma sırasında kasın boyu kısalırken, gevşeme sırasında kasın boyu artar.

Cevap A’dır.

13.

5 nolu kas kasılması fizyolojik tetanoz halidir. Bu evrede kasa çok sık aralıklarla sinir sisteminden kasılma emri gönderilmektedir.

Cevap E’dir.

14.

Bütün kemik çeşitlerinde havers kanalı, osein, periost, kırmızı kemik iliği varken, sarı kemik iliği sadece uzun kemiklerde vardır.

Cevap A’dır.

15.

Kasılma ve gevşeme sırasında ATP hidrolizi ger- çekleşir. Kreatin fosfat sentezi kasta dinlenme sı- rasında gerçekleşir. Laktik asit üretimi sadece yo- ğun kas kasılması sırasında gerçekleşir.

Cevap A’dır.

Ç Ö Z Ü M L E R

.

1.

Aşağıdakilerden hangisi bitkiler de destekleyici olarak görev yapmaz?

A) Hücre çeperi B) Turgor basıncı C) Sklerankima dokusu D) Mantar dokusu E) Meristem dokusu

2.

Omurgalı hayvanların iskelet kasları ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur?

A) Kas liflerinde tek çekirdek bulunur.

B) Aktin ve miyozin iplikleri enine bantlaşma gös- terir.

C) Silindirik yan dallanma gösterir.

D) Mekik şeklindeki hücrelerden oluşur.

E) Otonom sinir sistemi kontrolündedir.

3.

I. Aktinin, miyozin arasında kayması II. H bandının görülmez olması III. Endoplazmik retikulumun uyarılması IV. Ca⁺⁺’ların sarkoplazmaya yayılması

V. Motor uç plağından asetil kolin salgılanması Çizgili kasların kasılması sırasında gerçekle- şen yukarıdaki olayların oluş sırası aşağıdaki- lerden hangisidir?

A) V, III, IV, I, II B) IV, III, V, I, II C) II, III, V, I, IV D) I, II, III, IV, V E) III, IV, V, II, I

4.

I. Sarkomer boyu II. Aktin boyu III. I bandı IV. Kasın hacmi

Kas kasılması sırasında yukarıdakilerden han- gileri kısalır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV

5.

Aşağıdakilerden hangisi insan vücudunda bulunan kemiğin çeşidini belirlemede yeterli bir kanıttır?

A) Gövde iskeletinde bulunması B) Dıştan periost ile sarılı bulunması C) En içte sarı kemik iliğinin bulunması D) Üyeler iskeletinde bulunması E) Sıkı kemik dokusu içermesi

6.

Aşağıdakilerden hangisi kemiklerin enine bü- yümesinde ve onarılmasında görev alır?

A) Periost

B) Süngerimsi kemik C) Eklem kıkırdağı D) Kırmızı kemik iliği E) Havers kanalları

7.

I. Düz kas

II. Çizgili kas = İskelet kası III. Kalp kası

Yukarıda verilenlerden hangilerinin yapısında miyofibriller bulunur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

8.

İnsanda çizgili kasların gevşemesi sırasında aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez

?

A) A bandının boyunun değişmemesi B) I bandının boyunun uzaması C) H bandının boyunun uzaması D) İki Z çizgisinin birbirinden uzaklaşması E) Asetil kolinin serbest hale geçmesi

K O N U T E K R A R T E S T İ

B İ Y O L O J İ

9.

Aşağıdakilerden hangisinden kasların kasılma- sı sırasında en fazla enerji elde edilir?

A) ATP B) Glikoz

C) Laktik asit D) Kreatin fosfat E) Kas glikojeni

10.

Çizgili kas hücresinde sarkoplazmadaki inor- ganik fosfat miktarının arttığı anda aşağıdaki- lerden hangisinin gerçekleştiği söylenemez?

A) Isı üretiminin arttığı

B) Ca⁺⁺’nın sarkoplazmadaki yoğunluğunun arttığı C) A bandının boyunun değişmediği

D) Sarkomer boyunun uzadığı E) H bandının görülmez olduğu

11.

Kasılmaları sırasında laktik asit üreten kaslarla ilgili,

I. Yavaş ve ritmik kasılır.

II. Miyofibril içerir.

III. Enine bantlı yapıdadır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

12.

İskelet kas demetinde I bandının boyunun kısaldığı bir anda,

I. Sarkomerin boyu kısalır.

II. H bandı kaybolur.

III. Kasın hacmi azalır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

13.

Çizgili kas hücrelerinin kasılıp gevşemesi sıra- sında enerjinin kullanımı sonucu oluşan mad- deler aşağıdakilerden hangisidir?

A) Laktikasit - CO2 + H2O – Kreatin - ADP B) ATP – ADP - Kreatin – Laktik asit C) ADP – Kreatin – CO2 + H2O – Laktik Asit D) CO2 + H2O - Laktik asit - ADP - ATP

E) Laktik asit – Kreatin fosfat – ADP – CO2 + H2O

14.

Omurgalılarda, vücudu örten epidermisin (üst derinin) ve dermisin (alt derinin) sırayla oluş- tuğu embriyonik tabaka ve meydana geldiği doku aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Epidermis Dermis

A) Mezoderm - Bağ doku Mezoderm - Bağ doku B) Ektoderm - Epitel doku Mezoderm - Bağ doku C) Endoderm - Bağ doku Ektoderm - Bağ doku D) Ektoderm - Epitel doku Endoderm - Bağ doku E) Mezoderm - Bağ doku Endoderm - Epitel doku

15.

Kırmızı kemik iliği, I. Yassı

II. Uzun III. Kısa

kemiklerden hangilerinin yapısında bulunabi- lir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

16.

I. Uyartının motor sinirin akson ucuna gelmesi II. Aktin ipliklerinin, miyozin iplikleri üzerinde

hareket etmesi

III. Nörotransmitter madde salgılanması IV. Kalsiyum keseciklerinin uyarılması

Kasların kasılması sırasında gerçekleşen yuka- rıdaki olayların oluş sırası aşağıdakilerden hangisidir?

A) I, III, IV, II B) I, IV, III, II C) III, I, IV, II D) III, IV, II, I E) II, III, IV, I