ENDONEZYA ÜLKE RAPORU
31-12-2020
Adana Ticaret Odası
İçindekiler Sayfa No
1. Endonezya Hakkında Genel Bilgiler 4
Coğrafi Konum 4
Nüfus ve İstihdam 4
Doğal Kaynaklar 4
2. Genel Ekonomik Durum 5
3. Endonezya Dış Ticareti 5
Genel Durum 5
Endonezya'nın İhracatında Başlıca Ürünler 6
Endonezya'nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 7
Endonezya'nın İthalatında Başlıca Ürünler 7
Endonezya'nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 8
4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar 9
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü 9
5. Türkiye-Endonezya Dış Ticareti 9
Genel Durum 9
Türkiye’nin Endonezya'ya İhracatında Başlıca Ürünler 10 Türkiye’nin Endonezya'dan İthalatında Başlıca Ürünler 11
6. Dış Ticaret Politikası ve Uygulamaları 12
Dış Ticaret Mevzuatı 12
Gümrük Vergileri 12
7. Pazarın Özellikleri 13
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları 13
Dağıtım Kanalları 13
Tüketici Tercihleri 13
Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler 14
Kamu İhaleleri 14
8. Önemli Sektörler 15
9. Adana-Endonezya Dış Ticareti 19
Adana-Endonezya İhracat Verileri 19
Adana-Endonezya İthalat Verileri 20
Sonuç ve Değerlendirmeler 21
10. Kaynaklar 22
Tablolar İndeksi Sayfa No
Tablo 1-Başlıca Sosyal Göstergeler 4
Tablo 2-Temel Ekonomik Göstergeler 5
Tablo 3-Endonezya Dış Ticareti 6
Tablo 4-Endonezya'nın İhracatında Başlıca Ürünler 6
Tablo 5-Endonezya'nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 7
Tablo 6-Endonezya'nın İthalatında Başlıca Ürünler 8
Tablo 7-Endonezya'nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 9
Tablo 8-Türkiye-Endonezya Dış Ticareti 9
Tablo 9-Türkiye'nin Endonezya'ya İhracatında Başlıca Ürünler 10 Tablo 10-Türkiye'nin Endonezya'dan İthalatında Başlıca Ürünler 11
Tablo 11-Adana-Endonezya Dış Ticareti 19
Tablo 12-Adana-Endonezya İhracat Verileri 19
Tablo 13-Adana-Endonezya İthalat Verileri 20
Yönetici Özeti
Kuzeyde Malezya, doğuda Papua Yeni Gine ile komşu olup, batısında ve güneyinde Hint Okyanusu bulunan Endonezya, Güneydoğu Asya ile Avustralya anakaraları arasında uzanan bir adalar grubu devletidir. 17 bin kadar adasıyla Endonezya pek çok önemli ticari ve stratejik su yollarını kontrol eden Endonezya’nın en büyük adaları, Java, Sumatra, Bali, Kalimantan (Borneo), Sulawesi ve Papua (İrian Jaya)’dır.
2018 yılındaki sayımla 268 milyon dolayında olduğu belirlenen nüfusuyla dünyanın en yüksek nüfusa sahip dördüncü ülkesidir.
Endonezya maden rezervleri açısından zengin bir ülke olup, kömür, kalay, bakır, nikel, boksit, altın, gümüş, demir cevheri, kaolin, mermer, granit kaynaklarına sahiptir. 2019 yılında 3 milyar varil kanıtlanmış ham petrol rezervine sahip Endonezya, 69 ülke arasında 28. sırada; yine 2019 yılında 100 trilyon feet3 kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip olup; 92 ülke arasında % 1 pay ile 14. sıradadır.
Endonezya, küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında 50. sırada yer alırken; 2020 yılı itibarıyla 194 ülke arasında dünyanın 7. büyük ekonomisidir. 2018 yılı verilerine göre ülkenin GSYİH'si içinde tarım sektörünün payı % 13, sanayi sektörünün % 40 ve hizmetler sektörünün % 43’tür.
2018 yılında 22 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 18. sırada olan Endonezya, yine 2018 yılında 226 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoku ile dünyada 26. sıradadır.
1995’ten beri Dünya Ticaret Örgütü üyesi olan Endonezya, aynı zamanda ASEAN üyesidir. ASEAN haricinde Endonezya’nın; Çin, Hindistan, G. Kore, Japonya ve Avustralya/Yeni Zelanda ile ASEAN üzerinden ve ayrıca Şili, EFTA Ülkeleri (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor), Avustralya (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor), Mozambik (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor), ve G.Kore (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor) ile doğrudan olmak üzere serbest ticaret anlaşmaları, Pakistan ile Tercihli Ticaret Anlaşması bulunmaktadır. Özellikle madenler olmak üzere bazı hammaddelerde ihracat yasakları uygulayan Endonezya, ithalatta, genel itibarıyla CEPA (Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması) olarak tanımladığı, serbest ticaret anlaşmalarını yaptığı ülkeler menşeli ürünlere daha düşük ithalat vergisi uygulamaktadır.
Endonezya’da lojistik imkanları ve koşullarının yeterli olmaması, ticaretin ve ulaşılabilirliğin önündeki en büyük engel olarak görülmektedir. Tüketici tercihleri açısından alışveriş merkezleri önem taşımaktadır.
Endonezya’da hem yaşam ve aktivite alanı olarak hem de alışveriş hacmi açısından önem arz eden çok sayıda alışveriş merkezi mevcut olup; tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarında “Mall” kültürü yaygındır. 270 milyonluk nüfusunun yüzde 84’ü müslüman olan Endonezya’da, halihazırda mecburi olmasa da, helal etiketlendirmesi tüketicilerce ve dolayısıyla bayilerce aranmaktadır.
İhracata katkısı ve yarattığı istihdam dikkate alındığında tarım sektörü ülke ekonomisi önemli olmakla birlikte, tarım üretimi belli ürünlerle sınırlı olduğundan ve kendine yeterli olmadığından, gıda ihtiyacının karşılanabilmesi için ithalat yapma zorunluluğu da vardır. Ülke sanayisinde ise; otomotiv, enerji üretimi, kimyasallar, tekstil, makine, metal işleme, madencilik ürünleri işleme, makine ve elektronik, gıda, kakao, palm yağı ve kauçuk işleme sanayileri ön plana çıkmaktadır. Hizmetler sektörü açısından; turizm sektörü Endonezya’nın önemli gelir kaynaklarından biri olup; 2019 yılında Endonezya’yı 16,1 milyon turist ziyaret etmiştir.
1. Endonezya Hakkında Genel Bilgiler1
Tablo 1-Başlıca Sosyal Göstergeler
Resmi Adı Endonezya Cumhuriyeti
Başkenti Cakarta
Yüzölçümü 1.904.443 km2
Nüfus 255 Milyon
Başlıca Şehirler Cakarta, Medan, Bandung, Semarang, Surabaya, Palembang Devlet Başkanı Joko Vidodo
Para Birimi Rupiah Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı
Coğrafi Konum
Güneydoğu Asya ile Avustralya anakaraları arasında uzanan bir adalar grubu devleti olan Endonezya’nın karasuları toplam yüzölçümünün yaklaşık olarak dört katı kadardır. Kuzeyde Malezya, doğuda Papua Yeni Gine ile komşu olup, batısında ve güneyinde Hint Okyanusu bulunmaktadır. 17 bin kadar adasıyla Endonezya pek çok önemli ticari ve stratejik su yollarını kontrol etmektedir. En büyük adaları Java, Sumatra, Bali, Kalimantan (Borneo), Sulawesi ve Papua (İrian Jaya)’dır. Endonezya topraklarının yarısından fazlası ormanlık olup, önemli bir bölümü de dağlık ve volkaniktir.
Nüfus ve İstihdam
Endonezya dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesidir. Nüfus 2018 yılında 268 milyon dolayındadır.
Ortalama yaş 28,6 yıldır. Doğurganlık oranı kadın başına 2,4 doğumdur. 2030 yılında doğurganlık oranının düşse de yenileme seviyesi olan 2,1'de tutunacağı öngörülmektedir.
Doğurganlık düşerken nüfusun yaşlanacağı da öngörülmektedir. 2016 yılında 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun %5,3'ünü oluşturmuştur. 2030'a kadar oranın %8,4'e ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Doğal Kaynaklar
Endonezya’da son zamanlarda yapılan araştırmalar ülkenin maden rezervlerinin tahmin edilenden çok daha zengin olduğunu göstermiştir. Ülke kömür, kalay, bakır, nikel, boksit, altın, gümüş, demir cevheri, kaolin, mermer, granit kaynaklarına sahiptir. Madencilik üretiminin uzun vadede gelişeceği öngörülmektedir.
Dünya nikel üretimin %20'si, alüminyum üretimin %10'u Endonezya'ya aittir.
2019 yılında 3 milyar varil kanıtlanmış ham petrol rezervine sahip Endonezya, 69 ülke arasında 28.
sıradadır. *Venezuela 1. (303 milyar varil), Türkiye 51. (320 milyon varil)+ (ABD-EIA)
2018 yılında 914 bin varil/gün'lük ham petrol üretimi ile 126 ülke arasında % 1 pay ile 23. sıradadır. *ABD 1.
(18 milyon varil/gün), Türkiye 54. (73 bin varil/gün)+ (ABD-EIA)
2019 yılında 100 trilyon feet3 kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Endonezya, 92 ülke arasında % 1 pay ile 14. sıradadır. *Rusya Federasyonu 1. (2 katrilyon feet3), Türkiye 90. (170 milyar feet3)+ (ABD-EIA)
2015 yılında 3 trilyon feet3'lük doğalgaz üretimi ile 97 ülke arasında % 2 pay ile 11. sıradadır. *ABD 1. ( 33 trilyon feet3), Türkiye 74. (13 milyar feet3)] (ABD-EIA)
1 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5f11929513b87614f041add8/Endonezya_profil.pdf
2. Genel Ekonomik Durum2
Tablo 2-Temel Ekonomik Göstergeler
2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
GSYİH (Cari Fiyatlar - SAGP-
milyar $) 2695,67 2856,55 3031,39 3245,06 3495,97 3735,64 3778,13 4167,8 GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar -
%) 5,01 4,88 5,03 5,07 5,17 5,03 0,5 8,2
Kişi Başına Düşen GSYİH'daki Değişim Oranı (Cari Fiyatlar- SAGP-%)
3,61 3,47 3,85 3,92 4,05 3,94 -0,5 7,15
Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort,
%) 6,4 6,36 3,53 3,81 3,29 2,82 2,87 2,94
İşsizliğin Toplam İşgücüne Oranı
(%) 5,94 6,18 5,61 5,5 5,34 5,28 7,5 6
Devletin Genel Net
Borçlanmasının GSYİH'ya Oranı (%)
-2,15 -2,6 -2,49 -2,51 -1,75 -2,23 -5,01 -3,98
Cari Ödemeler Dengesinin
GSYİH'ya Oranı (%) -3,09 -2,04 -1,82 -1,6 -2,94 -2,72 -3,17 -2,68
Kaynak: IMF
Küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında Endonezya 50. sıradadır. (Singapur 1., Türkiye 61.) (World Economic Forum-2019)
2020 yılında sabit fiyatlara ve satın alma gücü paritesine göre, 4 trilyon dolar olacağı tahmin edilen GSYİH’nın 2021 yılında 4 trilyon dolar olması beklenmektedir. (IMF-2020)
Endonezya, 2020 yılı itibarıyla 194 ülke arasında dünyanın 7. büyük ekonomisidir. *Çin 1. ( 28 trilyon dolar), Türkiye 13. ( 2 trilyon dolar)] (IMF-2020)
Sabit fiyatlara ve satın alma gücü paritesine göre Kişi Başına Düşen Milli Gelirinin 2020 yılında %1 oranında azalacağı tahmin edilen ülkenin KBDMG'ini en çok artıran 194 ülke arasında 28. olması beklenmektedir.
[Guyana 1. (% 52 artma), Türkiye 127. (%- 6 azalma)]
2018 yılı verilerine göre ülkenin GSYİH'sı içinde tarım sektörünün payı % 13, sanayinin % 40 ve hizmetler sektörünün % 43’tür. (Dünya Bankası-2019)
2020 yılında %2,9 olan tüketici fiyatlarına göre yıllık ortalama enflasyon oranının 2021 yılında %2,9 olacağı tahmin edilmektedir. (IMF-2020)
Ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranının 2020 yılında %8 olacağı ve işsizliğin yüksek olduğu ülkeler arasında 63. sırayı alacağı tahmin edilmektedir. (Güney Afrika Cum. % 26 ile 1.) (Dünya Bankası-2019) 2020 yılında %3 oranında açık vereceği tahmin edilen cari ödemeler dengesinin GSYİH'ya oranının, 2021 yılında da %3 oranında açık vermesi beklenmektedir. (IMF-2020)
3. Endonezya Dış Ticareti3 Genel Durum
2019 yılında Endonezya’nın 339 milyar dolarlık dış ticaret hacmi, 3,6 milyar dolarlık dış ticaret açığı mevcuttur. İhracatı 167,7 milyar dolar, ithalatı 171,3 milyar dolar değerinde gerçekleşmiştir.
2 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5f11929513b87614f041add8/Endonezya_profil.pdf
3 ITC Trade Map, https://www.trademap.org/
Tablo 3-Endonezya Dış Ticareti (Bin Dolar)
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE
2015 150.282.258 142.694.804 292.977.062 7.587.454 2016 144.494.206 135.652.914 280.147.120 8.841.292 2017 168.810.637 156.925.150 325.735.787 11.885.487 2018 180.215.036 188.711.246 368.926.282 -8.496.210 2019 167.682.999 171.275.737 338.958.736 -3.592.738 Kaynak: ITC Trade Map
Endonezya’nın İhracatında Başlıca Ürünler
2019 yılında; taşkömürü, taşkömüründen katı yakıtlar, palm yağı fraksiyonları, petrol gazları, otomobiller, altın, tabii kauçuk, balata, paslanmaz çelikten yassı hadde ürünleri, linyit, sınai mono karboksilik yağ asitleri, ferro alyajlar, sodalı veya sülfatlı kimyasal odun hamuru ile dış tabanı kauçuktan yüzü deriden ayakkabılar Endonezya’nın ihracatını en çok gerçekleştirdiği ürünler olmuştur.
Tablo 4-Endonezya’nın İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İhracattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%) 2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen
briketler, topak vb. katı yakıtlar 17.867.695 20.634.196 18.957.160 11,31 -8 1511 Palm yağı ve fraksiyonları (kimyasal
olarak değiştirilmemiş) 18.513.121 16.527.848 14.716.275 8,78 -11 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı
hidrokarbonlar 8.861.024 10.648.948 8.261.084 4,93 -22
8703 Otomobiller 3.096.483 3.276.970 3.943.044 2,35 20
7108
Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde)
1.895.248 2.032.311 3.552.076 2,12 75
4001 Tabii kauçuk, balata, güta-perka, guayül,
çıkıl (chicle) vb. tabii sakızlar 5.105.305 3.951.451 3.527.202 2,1 -11
7219
Paslanmaz çelikten yassı hadde mamulleri (genişliği 600 mm. veya fazla olanlar)
575.051 2.297.759 3.259.393 1,94 42
2702 Linyit (siyah kehribar hariç) 2.594.188 3.329.336 2.770.920 1,65 -17
3823
Sınai mono karboksilik yağ asitleri, rafinaj mahsulü asit yağları, sınai yağ alkolleri
2.990.623 2.980.457 2.625.771 1,57 -12
7202 Ferro alyajlar 1.339.041 1.367.818 2.600.652 1,55 90
4703 Sodalı veya sülfatlı kimyasal odun
hamuru 2.285.804 2.515.867 2.404.984 1,43 -4
6403
Dış tabanı kauçuktan, plastik maddeden, tabii veya terkip yoluyla elde edilen köseleden ve yüzü deriden olan ayakkabılar
2.551.716 2.684.821 2.268.258 1,35 -16
4802
Sıvanmamış kağıt ve karton (yazma, basma ve diğer grafik işlerinde kullanılan türden) ve her boyutta perfore
edilmemiş delikli kart ve delikli şerit kağıt (rulo veya dikdörtgen (kare dahil) tabaka halinde)
2.031.924 2.357.388 2.242.034 1,34 -5
7113
Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden)
2.638.665 2.019.013 1.933.970 1,15 -4
2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar) 5.237.639 5.120.474 1.726.630 1,03 -66
Tablo 4-devamı
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İhracattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%)
1513
Hindistan cevizi (kopra), palm çekirdeği veya babassu yağları ve bunların fraksiyonları (rafine edilmiş olsun olmasın, fakat kimyasal olarak değiştirilmemiş)
3.028.314 2.424.405 1.711.900 1,02 -29
8708
87.01 ila 87.05 Pozisyonlarında yer alan motorlu taşıtların aksam, parça ve aksesuarı
2.053.116 2.163.097 1.705.438 1,02 -21
4412 Kontrplaklar, ahşap kaplamalı levhalar
ve benzeri lamine edilmiş ağaçlar 1.791.758 2.059.602 1.690.804 1,01 -18 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 1.572.223 1.613.362 1.648.372 0,98 2
6404
Dış tabanı kauçuktan, plastik maddeden, tabii veya terkip yoluyla elde edilen köseleden ve yüzü dokumaya elverişli maddelerden olan ayakkabılar
1.665.366 1.755.168 1.644.143 0,98 -6
TOPLAM İHRACAT 168.810.637 180.215.036 167.682.999 100 -7 Kaynak: ITC Trade Map
Endonezya’nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler
Endonezya’nın 2019 yılında gerçekleştirdiği ihracatta en büyük pay Çin, ABD, Japonya, Singapur ve Hindistan’a aittir. Türkiye, Endonezya’nın ihracat yaptığı ülkeler arasında %0,7 payla 23. sırada yer almaktadır.
Tablo 5-Endonezya’nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar)
Sıra Ülke 2017 2018 2019 İhracattaki Payı
(%) (2019)
Değişim (%) (2018-2019)
1. Çin 23.049.296 27.126.932 27.961.887 16,7 3
2. ABD 17.810.363 18.471.422 17.873.447 10,7 -3
3. Japonya 17.790.812 19.479.892 16.003.262 9,5 -18
4. Singapur 12.767.193 12.991.593 12.916.730 7,7 -1
5. Hindistan 14.083.573 13.725.676 11.823.491 7,1 -14
6. Malezya 8.467.527 9.436.721 8.801.815 5,2 -7
7. Güney Kore 8.186.977 9.532.500 7.234.409 4,3 -24
8. Filipinler 6.627.222 6.825.460 6.770.112 4 -1
9. Tayland 6.462.142 6.818.949 6.218.393 3,7 -9
10. Vietnam 3.587.475 4.583.937 5.153.358 3,1 12
11. Tayvan 4.218.604 4.700.894 4.034.832 2,4 -14
12. Hollanda 4.038.084 3.898.166 3.204.951 1,9 -18
13. Hong Kong 2.397.924 2.559.215 2.501.674 1,5 -2
14. Almanya 2.669.462 2.709.812 2.405.755 1,4 -11
15. Avustralya 2.509.179 2.800.076 2.328.625 1,4 -17
... ... ... ... ... ... ...
23. Türkiye 1.168.988 1.181.874 1.147.880 0,7 -3
TOPLAM İHRACAT 168.810.637 180.215.036 167.682.999 100 -7 Kaynak: ITC Trade Map
Endonezya’nın İthalatında Başlıca Ürünler
Endonezya’nın 2019 yılında en fazla ithalatını gerçekleştirdiği ürünler; petrol yağları, ham petrol, telefon cihazları, karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, buğday ve mahlut, petrol gazları, otomatik bilgi işlem makineleri, manyetik ve optik okuyucular, demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller, altın, elektronik entegre devreler ile soya fasulyesi küspe ve atıkları olmuştur.
Tablo 6-Endonezya’nın İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İthalattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%) 2710 Petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar 14.119.628 17.144.101 13.084.977 8 -24 2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar) 7.063.600 9.161.335 5.704.589 3,33 -38
8517
Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar
4.802.162 5.806.224 5.687.274 3,32 -2
8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar 3.165.049 3.775.898 3.381.608 1,97 -10
1001 Buğday ve mahlut 2.647.825 2.570.952 2.799.261 1,63 9
2711 Petrol gazları ve diğer gazlı
hidrokarbonlar 2.724.040 3.064.323 2.507.368 1,46 -18
8471
Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik
okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak.
2.007.099 2.353.300 2.292.706 1,34 -3
7207 Demir veya alaşımsız çelikten yarı
mamuller 1.810.894 1.953.972 2.094.464 1,22 7
7108
Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde)
1.028.022 2.129.709 1.768.420 1,03 -17
8542 Elektronik entegre devreler 1.560.483 1.930.596 1.738.953 1,02 -10 2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta
kalan küspe ve katı atıklar 1.641.738 2.045.261 1.658.749 0,97 -19 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 1449505 1.794.691 1.517.624 0,89 -15 3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri
(ilk şekillerde) 1.369.964 1.450.345 1.472.370 0,86 2
1701 Kamış veya pancar şekeri ve kimyaca saf
sakaroz (katı halde) 2.071.970 1.799.555 1.366.136 0,8 -24
7225
Diğer alaşımlı çelikten yassı hadde mamulleri (genişliği 600 mm.veya daha fazla)
1.014.392 1.491.596 1.364.522 0,8 -9
8413 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun
olmasın) ; sıvı elevatörleri 892.155 1.241.965 1.207.414 0,7 -3
8529
Sadece veya esas itibariyle 85.25 ila 85.28 pozisyonlarında yer alan cihazlara mahsus aksam ve parçalar
1.066.038 1.287.261 1.199.078 0,7 -7
8703 Otomobiller 1.144.384 1.068.669 1.130.794 0,66 6
8536
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devrelerinin anahtarlanmasına veya korunmasına veya elektrik devresine veya elektrik devresinden bağlantı yapmaya mahsus elektrik teçhizatı
1.089.493 1.207.434 1.126.404 0,66 -7
5201 Pamuk (karde edilmemiş veya
penyelenmemiş) 1.325.166 1.441.949 1.117.648 0,65 -22
TOPLAM İTHALAT 156.925.150 188.711.246 171.275.737 100 -9 Kaynak: ITC Trade Map
Endonezya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler
2019 yılında Endonezya’nın en çok ithalat gerçekleştirdiği 5 ülke Çin, Singapur, Japonya, Tayland ve ABD olmuştur. Türkiye, Endonezya’nın 2019’da ithalat yaptığı ülkeler arasında %0,2 payla 37. sırada yer almaktadır.
Tablo 7-Endonezya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar)
Sıra Ülke 2017 2018 2019 İthalattaki Payı
(%) (2019)
Değişim (%) (2018-2019)
1. Çin 35.767.190 45.537.831 44.930.621 26,2 -1
2. Singapur 16.888.782 21.439.522 17.589.850 10,3 -18
3. Japonya 15.241.424 17.976.712 15.661.831 9,1 -13
4. Tayland 9.279.536 10.952.798 9.469.093 5,5 -14
5. ABD 8.149.432 10.212.286 9.318.897 5,4 -9
6. Güney Kore 8.122.354 9.088.876 8.421.259 4,9 -7
7. Malezya 8.796.734 8.602.839 7.775.274 4,5 -10
8. Avustralya 6.010.020 5.825.543 5.515.309 3,2 -5
9. Hindistan 4.048.553 5.016.912 4.295.692 2,5 -14
10. Vietnam 3.228.785 3.794.630 3.848.196 2,2 1
11. Tayvan 3.256.237 3.556.424 3.721.087 2,2 5
12. S. Arabistan 3.167.022 4.910.728 3.567.725 2,1 -27
13. Almanya 3.538.361 3.972.967 3.476.535 2 -12
14. Hong Kong 1.837.839 2.634.565 3.226.004 1,9 22
15. Bir. Arap Emir. 2.080.213 1.862.007 2.183.652 1,3 17
... ... ... ... ... ... ...
37. Türkiye 534,121 611,525 342,231 0,2 -44
TOPLAM İTHALAT 156.925.150 188.711.246 171.275.737 100 -9 Kaynak: ITC Trade Map
4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar4
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
Endonezya, 2018 yılında 22 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 18. sıradadır.
*ABD 252 milyar dolar ile 1., Türkiye 13 milyar dolar ile 23. (UNCTAD)+
2016-2018 döneminde toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 89 milyar dolar olan Endonezya, 2018 yılında 226 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoku ile dünyada 26. sıradadır. [ABD 7 trilyon dolar ile 1., Türkiye 135 milyar dolar ile 41. (UNCTAD)+
5. Türkiye-Endonezya Dış Ticareti5 Genel Durum
2019 yılında Endonezya’nın Türkiye’nin toplam ihracatındaki payı %0,2 olup 79. sıradadır. 2019 yılında Endonezya’nın Türkiye’nin toplam ithalatındaki payı %0,6 olup 39. sıradadır.
Tablo 8-Türkiye-Endonezya Dış Ticareti (Bin Dolar)
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE
2015 207.001 1.638.245 1.845.246 -1.431.244 2016 253.901 1.424.722 1.678.623 -1.170.821 2017 236.667 1.506.817 1.743.484 -1.270.150 2018 270.443 1.333.898 1.604.341 -1.063.455 2019 276.834 1.219.216 1.496.050 -942.382 Kaynak: ITC Trade Map
4 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5f11929513b87614f041add8/Endonezya_profil.pdf
5 ITC Trade Map, https://www.trademap.org/
Türkiye’nin Endonezya’ya İhracatında Başlıca Ürünler
Tablo 9-Türkiye’nin Endonezya’ya İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 18.989 29.006 33.032
2836 Karbonat; peroksikarbonat; amonyum karbomat
içeren ticari amonyum karbonat 7.307 18.185 22.169
5702 Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden
diğer yer kaplamaları 12.531 15.407 17.857
9999 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen mallar 18.306 21.924 15.803
1101 Buğday unu 3.643 6.954 11.332
5402 Sentetik filament iplikleri (dikiş ipliği hariç) (perakende
olarak satılacak hale getirilmemiş) 3.915 5.316 10.606
5201 Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) 1.283 14.378 6.769 9014 Pusulalar; diğer seyrüsefer alet ve cihazları 198 235 5.326
8419
Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, elektrikli olmayan şofbenler veya depolu su ısıtıcıları
2.323 2.406 4.244
8451
Dokuma ipliklerin, mensucatın yıkanması, temizlenmesi, kurutulması, ütülenmesi, sarılması, katlanması vb için makinalar
3911 3.331 3.774
8535
Gerilimi 1000 voltu geçen elektrik devresi teçhizatı (anahtarlar, sigortalar, yıldırım önleyici, fişler, kutular vb)
349 1.609 3.724
7326 Demir veya çelikten eşya 1.429 3.944 3.224
8474
Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme, tasnif, ayırma, yıkama, kırma, öğütme, yoğurma, kalıplama vb. makinaları
271 2.025 3.008
3917 Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları
(manşon, nipel, dirsek, flanşlar, vb.) 633 108 2.990
8450 Ev veya çamaşırhane tipi yıkama makinaları (yıkama ve
kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil) 3.026 3.058 2.823
8481 Musluk, batarya, vana ve valfler 1.655 2.133 2.778
9018
Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte kullanılan alet ve ci hazlar (sintigrafi cihazları, diğer
elektromedikal cihazlar ve göz testine mahsus cihazlar dahil)
3.155 2.439 2.718
8538
Sadece ve esas itibariyle 85.35, 85.36 veya 85.37 pozisyonlarında yer alan cihazlarda kullanılmaya uygun aksam ve parçalar
287 799 2.673
5211
Pamuktan dokunmuş mensucat (ağırlık itibariyle % 85'den az pamuk içeren sentetik veya suni liflerle karıştırılmış olup m2. ağırlığı 200 gr.ı geçenler)
2.512 4.407 2.658
6802
Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç) ve mamulleri (68.01 pozisyonunda yer alanlar hariç);
3.603 4.854 2.652
TOPLAM İHRACAT 236.667 270.443 276.834
Kaynak: ITC Trade Map
Türkiye’nin Endonezya’ya ihracatı 2019 yılında 277 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Türkiye 2019 yılında Endonezya’ya en çok; yaprak tütün ve döküntüleri, karbonat, ticari amonyum karbonat, dokunmuş halılar ve yer kaplamaları, buğday unu, sentetik filament iplikleri, pamuk, pusulalar ve diğer seyrüsefer alet ve cihazları, ısı değişikliği yöntemiyle maddeleri işleyen cihazlar, elektriksiz şofben ve depolu su ısıtıcıları, dokuma iplik ve mensucatın yıkanması, temizlenmesi ve kurutulması için makinalar ile gerilimi 1000 voltu geçen elektrik devresi teçhizatı ihraç etmiştir.
Türkiye’nin Endonezya’dan İthalatında Başlıca Ürünler
Tablo 10-Türkiye’nin Endonezya’dan İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
5504 Suni devamsız lifler (işlem görmemiş) 113.187 131.444 191.174 4001 Tabii kauçuk, balata, güta-perka, guayül, çıkıl (chicle)
vb. tabii sakızlar 162.364 151.271 117.413
5509 Sentetik devamsız liften iplik (dikiş ipliği hariç)
(perakende olarak satılacak hale getirilmemiş) 142.601 114.175 92.498 5402 Sentetik filament iplikleri (dikiş ipliği hariç) (perakende
olarak satılacak hale getirilmemiş) 130.511 105.650 78.394
5510 Suni devamsız liften iplikler (dikiş ipliği hariç)
(perakende olarak satılacak hale getirilmemiş) 81.994 79.381 77.296 4802 Sıvanmamış kağıt ve karton ve her boyutta perfore
edilmemiş delikli kart ve delikli şerit kağıt 34.884 64.274 59.809 7219 Paslanmaz çelikten yassı hadde mamulleri (genişliği
600 mm. veya fazla olanlar) 647 2.062 34.584
5407 Sentetik filament iplikten dokunmuş kumaşlar 87.809 55.412 26.045
6404
Dış tabanı kauçuk, plastik, tabii veya terkip yoluyla elde edilen kösele ve yüzü dokumaya elverişli maddelerden ayakkabı
27.719 26.735 25.876
8001 İşlenmemiş kalay 24507 26.614 24.238
1517 Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların fraksiyonları 18.401 15.955 20.617
8470
Hesap, bilgi kaydeden ve bunları tekrar veren, muhasebe, damga basan, bilet basma ve verme vb makinalar, yazar kasalar
4.986 2.031 17.529
8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar 21.280 26.201 17.342 2306 Bitkisel yağların üretiminden (23.04-05' hariç) arda
kalan küspe ve katı atıklar 5.143 7.928 17.145
6403
Dış tabanı kauçuktan, plastik maddeden, tabii veya terkip yoluyla elde edilen köseleden ve yüzü deriden olan ayakkabılar
25.343 19.578 17.084
3823 Sınai monokarboksilik yağ asitleri; rafinaj mahsulü asit
yağları; sınai yağ alkolleri 30.584 29.158 15.931
3204
Sentetik organik boyayıcı maddeler (kimyasal olarak belirli bir yapıda olsun olmasın); bu fasılın 3 numaralı notunda belirtilen müstahzarlardan esası sentetik organik boyayıcı maddeler olan müstahzarlar;
fluoresanlı aydınlatma maddeleri veya lüminofor olarak kullanılan sentetik organik ürünler
15.686 14.231 14.224
1511 Palm yağı ve fraksiyonları (rafine edilmiş olsun
olmasın, fakat kimyasal olarak değiştirilmemiş) 38.813 18.799 12.812 7218 Külçe veya diğer ilk şekillerde paslanmaz çeIik;
paslanmaz çelikten yarı mamuller 0 0 11.536
4809
Karbon kağıdı, kendinden kopya eden kağıt ve diğer kopya veya transfer kağıtları (mumlu teksir kağıtları ve ofset levhalar için sıvanmış veya emdirilmiş kağıt dahil) (baskılı olsun olmasın) rulo veya tabakalar halinde
8.670 6.570 11.151
TOPLAM İTHALAT 1.506.817 1.333.898 1.219.216
Kaynak: ITC Trade Map
Türkiye’nin Endonezya’dan ithalatı 2019 yılında 1,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Türkiye, 2019 yılında Endonezya’dan en çok; suni devamsız lifler, tabii kauçuk, balata, sentetik devamsız liften iplik, sentetik filament iplikleri, suni devamsız liften iplikler, sıvanmamış kağıt ve karton, paslanmaz çelikten yassı hadde mamulleri, sentetik filament iplikten dokunmuş kumaşlar, dış tabanı kauçuk, yüzü dokuma maddesinden ayakkabı ile işlenmemiş kalay ithal etmiştir.
6. Dış Ticaret Politikası ve Uygulamaları6 Dış Ticaret Mevzuatı
Endonezya 1995’ten beri Dünya Ticaret Örgütü üyesidir. ASEAN üyesi de olan Endonezya, ASEAN ülkeleri arasındaki serbest ticaret alanı çerçevesinde üye ülkelere önemli oranda bir ürün grubunda sıfır gümrük vergisi uygulamakta ve aynı zamanda söz konusu ülkelerin Endonezya menşeli ürünlere tanıdıkları aynı vergi avantajlarından yararlanmaktadır. ASEAN haricinde Endonezya’nın; Çin, Hindistan, G. Kore, Japonya ve Avustralya/Yeni Zelanda ile ASEAN üzerinden ve ayrıca Şili, EFTA Ülkeleri (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor), Avustralya (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor), Mozambik (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor), ve G.Kore (2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor) ile doğrudan olmak üzere serbest ticaret anlaşmaları, Pakistan ile Tercihli Ticaret Anlaşması bulunmaktadır.
Endonezya ihracatta özellikle madenler olmak üzere bazı hammaddelerde ihracat yasakları uygulamaktadır.
Ayrıca bazı hammaddelerin ihracatında belli kriterlere bağlamak suretiyle kota dağıtım sistemi çerçevesinde ihracata izin vermektedir.
İthalatta, genel itibarıyla CEPA (Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması) olarak tanımladığı, serbest ticaret anlaşmalarını yaptığı ülkeler menşeli ürünlere daha düşük ithalat vergisi uygulamaktadır.
Sanayi ürünlerinin ithalatında Endonezya’nın kendi standartlarının bulunduğu ürünler açısından, standartlara uygunluk belgesi (SNI/Ulusal Standardizasyon Sertifikası) aranmaktadır. Söz konusu ürünlerin ithalatında uygunluk, Endonezya Sanayi Bakanlığına bağlı laboratuvarlar eliyle verilmektedir. Diğer taraftan, Gıda, Kozmetik ve İlaçlarda Endonezya Gıda ve İlaç Kontrol Ajansı’na (BPOM) yapılan başvurular anılan kuruluş tarafından incelenmekte, gerekmesi halinde söz konusu ürünlere yönelik standartlara uygunluk aranmakta ve SNI belgesi talep edilmektedir. Bu ürünlerin ithalatına BPOM onayını bağlı olarak izin verilmektedir.
Tarım ürünleri ithalatı ise genel olarak Endonezya Tarım Bakanlığı’nın “Bitki Kökenli Taze Gıda İhracat ve İthalatına Yönelik Gıda Güvenliği Denetimleri Yönetmeliği” çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda tarım ürünleri ithalatına “Ülke Onayı” almış ülkeler menşeli olmak veya Endonezya yetkili kurumlar tarafından Onaylanmış laboratuvarlara sahip olmak ve ürünleri bu laboratuvarlarda analiz yaptırmış olmak kaydıyla izin verilmektedir. Bu kapsamda, tarım ürünlerinin Türkiye’den ithalatına Endonezya Tarım Bakanlığınca ilgili ürün için onaylanmış olan bir laboratuvarımızda yapılan analiz sonucunda uygunluk belgesi alınması şartıyla ve ayrıca nakliyeden önce elektronik ortamda ön bildirim yapılması koşuluyla izin verilmektedir.
Söz konusu analizler kapsamında 15 Türk kamu laboratuvarı Endonezyalı yetkililerden onay almış ve halihazırda Türkiye menşeli 20 tarım ürününün Endonezya’ya ihracatına mevzuatın şartlarına uygun şekilde ihraç edilmesi kaydıyla izin verilmektedir.
Gümrük Vergileri
Endonezya’nın uyguladığı gümrük vergilerine http://eservice.insw.go.id ağ adresinden ulaşılması mümkündür. Bahse konu ağ adresinde “Indonesia NTR” başlığı altından “HS Code Information”ı seçilerek geçiş yapılan sayfada “keyword” kısmına “HS kodu”nu yazarak ilgili vergi oranlarına ulaşılabilir. Vergi oranlarını gösterir sayfada;
‘BM’ Gümrük Vergisi Oranı’nı, ‘PPN’ KDV’yi göstermektedir. Ayrıca PPH gümrüklerde tahsil edilen ve her ürün için geçerli olmayan bir vergi uygulamasıdır.
6T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5f1192ea13b87614f041ade0/Endonezya_pazar_bilgileri.pdf
Bu bilgilerin altında ise, Endonezya ile tercihli ticaret anlaşması bulunan ülkeler menşeli ülkeler menşeli ürünler için, uygulanan gümrük vergilerine de ulaşılabilmektedir.
7. Pazarın Özellikleri7
Fikri, Sınaî Mülkiyet Hakları
Endonezya’da patent, ticaret markası, telif hakları, tasarım hakları ve coğrafik işaretleme gibi Fikri, Sınaî, Mülkiyet Hakları’na ilişkin başvurular Endonezya Adalet ve İnsan Hakları Bakanlığı, Fikri Mülkiyet Hakları Genel Müdürlüğüne yapılmaktadır. Başvuru çerçevesinde gerek duyulan belgelere, başvuru işlemlerine, ilgili formalara anılan Genel Müdürlüğün İngilizce de hizmet veren http://en.dgip.go.id/prosedur-diagram- alir-permohonanpaten# ağ adresi üzerinden ulaşılabilmesi mümkündür.
Dağıtım Kanalları
Endonezya 17.508 adadan oluşan bir takımadalar ülkesi olduğu için ülke içerisinde kurumsallaşmış dağıtım ağları bulunan firmalar üzerinden piyasaya giriş yapabilmek ayrıca önemlidir. Aksi takdirde Endonezya’nın büyüklüğü ve göreli kopuk bölgelerden/adalardan oluşan coğrafyası, dağıtım kanalları ve lojistik açıdan en büyük engeli yaratırlar. Ülke lojistik imkanları ve koşulları yönünden zaten yeterli olmadığından, lojistik koşulları ticaretin ve ulaşılabilirliğin önündeki en büyük engel olduğundan, ülkede başarılı olabilmek için dağıtım ağı bulunan firmalarla işbirliği yapabilmek büyük önem taşır.
Diğer taraftan, ülke nüfusunun yüzde 65’ine sahip olan Java Adası, ülke ekonomisinin de yüzde 60-65’ini oluşturmaktadır. Bu nedenle Java Adası genel itibariyle pazarlama ve dağıtım alanında ilk odaklanılacak bölgedir.
Piyasaya girişin zor olduğu, Asya ülkelerinin yoğun rekabetinin hüküm sürdüğü Endonezya’da ilgili alanda doğru bayiyi bulabilmek ve yerel bayilerle ilerleme çalışmak çok önemlidir. Zaten, ileride değiştirilme olasılığı bulunmasın rağmen, halihazırdaki mevzuat çerçevesinde yabancı sermayenin dağıtım alanında yerli ortak olmaksızın faaliyet göstermesi de imkansızdır.
Endonezya online pazarlama ve satışın hızla büyüdüğü ve alışveriş kültürünün hızla bu alana kaydığı bir ülkedir. Bu nedenle online satış imkanı bulunan ürünlerde, ülkede bu alanda faaliyet gösteren “online alışveriş siteleri” ile işbirliği yapılması da kilit öneme sahiptir. Benzer şekilde gıda, kozmetik, temizlik malzemeleri, hazır giyim, mutfak araç-gereçleri vb. birçok ürün grubunda, ülkede geniş dağıtım kanalları ve zincir mağazaları bulunan süpermarketlerle ve Endonezya’nın önemli sayıda bölgesinde en küçük yerleşim birimlerine kadar dağılmış olan küçük marketlerle, ilgili olabilecek ürünlerde işbirliği yapmak ülkenin dağıtım kanallarını doğru kullanmak adına en verimli yollardan birisidir.
Tıbbi cihaz ve ilaç vb. ürünlerde ise Ulusal Kamu Alımları Ajansı (LKPP)’na kayıtlı firmalar üzerinden pazarlama imkanı yaratmak ve onların dağıtım kanallarını kullanmak firmalarımızın önünü açacaktır.
Tüketici Tercihleri
Endonezya online pazarlama ve alışverişin hızla büyüdüğü ve alışveriş kültürünün hızla bu alana kaydığı bir ülkedir. Bu nedenle online satış imkanı bulunan ürünlerde, ülkede bu alanda faaliyet gösteren “online alışveriş siteleri” ile işbirliği yapılması da kilit öneme sahiptir.
İklim koşullarının da etkisiyle popüler olması kaçınılmaz olan, önemli sayıda alışveriş merkezi, Endonezya’da hem yaşam ve aktivite alanı olarak, hem de alışveriş hacmi açısından önem taşımaktadır. Dolayısıyla tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarında “Mall” kültürü yaygındır. 270 milyonluk nüfusunun yüzde 84’ü
7 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5f1192ea13b87614f041ade0/Endonezya_pazar_bilgileri.pdf
müslüman olan Endonezya’da, halihazırda mecburi olmasa da, helal etiketlendirmesi tüketicilerce ve dolayısıyla bayilerce aranmaktadır. En azından tercih sebebidir. Bu nedenle helal ürünlerin pazarlama ve satışta avantajlara sahiptir.
Endonezya yüksek nüfusu içerisinde her gelir düzeyinden yeterli sayıda tüketici bulundurduğu için, kalite/fiyat açısından uygun görülen her ürün için satış imkanı sunmaktadır. Kaliteli ve/veya markalı ürünlere yüksek bedellerin ödendiği piyasada, üst gelir grubuna dahil olan sayısı azımsanamayacak düzeyde tüketiciye hitap eden yüksek fiyatlı ürünler kadar, kalitesiz olsa da ucuz olması nedeniyle tercih edilen önemli sayıda ucuz ürün de raflarda yer almaktadır. Ülke, her fiyattan her kalitede ürüne müşteri olabilen, çeşitli gelir seviyelerinden büyük bir tüketici kitlesine sahiptir.
Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler
Endonezya genel olarak gelir düzeyi düşük bir nüfustan oluştuğu için, satışa sunulan ürünlerin fiyatlarının rekabet edilebilir olması oldukça önemlidir. Ayrıca, özellikle Türk ürünlerinin ülkede tanınmıyor olduğu da dikkate alındığında, televizyon izlenme oranlarının yüksek olduğu ülkede ürün tanıtımına bir bütçe ayrılması büyük önem taşımaktadır.
Popüler yaşam ve aktivite alanı olması nedeniyle, alışveriş merkezlerinde tanıtım yapılması mağazaların alışveriş merkezlerinde açılabilmesi, ürünlerin alışveriş merkezlerindeki mağazalarda pazarlanabilmesi hedef kitlelere ulaşılabilmesi açısından önemli bir araçtır. Ayrıca, G.Kore TV dizi filmlerinin, ülkenin ürünlerinin Endonezya’daki tanıtımına ve pazarlamasına katkısı dikkate alındığında Türk dizilerinin Endonezya’ya daha çok gösterime girmesinin, bu dizilerin gösterimlerinde ülke ve ürün tanıtımı yapılmasının da faydaları olacaktır.
Endonezya firma ve ürün tanıtımı açısından değerlendirilebilecek birçok fuarın da düzenlendiği bir ülkedir.
Sektörün profesyonellerinin biraraya geldiği, tüketici kitle tarafından da ziyaret edilen fuarlara Endonezya’da katılım sağlamak, ürün tanıtımına ve satışlara pozitif katkı yapmaktadır.
Endonezya’da satış imkanlarının zorlanabilmesi ve doğru satış stratejisinin oluşturulabilmesi için yerel bayilerle çalışmak, bayilerin ilgili alanda uzmanlaşmış olması çok önemlidir. Endonezya online pazarlama ve satışın hızla büyüdüğü ve alışveriş kültürünün hızla bu alana kaydığı bir ülkedir. Bu nedenle online satış imkanı bulunan ürünlerde, ülkede bu alanda faaliyet gösteren “online alışveriş siteleri” ile işbirliği yapılması kilit öneme sahiptir.
Ülkede zincir mağazaları bulunan süpermarketlerle ve en küçük yerleşim birimlerine kadar uzanmış olan küçük marketlerle, ilgili olabilecek ürünlerde işbirliği yapmak tüketiciye ulaşabilmek ve satışları artırabilmek açısından önemlidir.
Kamu İhaleleri
Endonezya’da her türlü kamu ihalesine ve kamu alımlarına dair ihalelere Ulusal Kamu Alımları Ajansı’ndan (LKPP) http://www.lkpp.go.id/ ulaşılabilmesi mümkündür. Söz konusu Ajans kamu alımlarının düzenlenmesi ve gerçekleştirilmesi amacıyla hizmet vermektedir. Endonezya kamu kurum ve kuruluşları mal ve hizmet alımlarını “Elektronik Kamu Alımları Servisi - LPSE” ( http://inaproc.id/en/lpse ) üzerinden elektronik yolla gerçekleştirmektedir.
e-Catalogue, (https://e-katalog.lkpp.go.id/) kamu alımlarına konu olan, ilgili kamu kurumlarının ihale koşullarını yerine getiren ürünlerin listesinin yer aldığı elektronik katalogdur.
“Elektronik Kamu Alımları Servisi - LPSE” üzerinden gerçekleştirilen ulusal kamu alımları ihalelerine ilişkin bilgilere INAPROC (http://inaproc.id/) sistemi yoluyla ulaşılabilirken, söz konusu ihalelerin takip edilebileceği ağ adresleri ise aşağıda yer almaktadır.
Tüm Bakanlıklar tarafından yapılan ihaleler https://lpse.lkpp.go.id/eproc4/lelang#
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Tarafından yapılan ihaleler https://lpse.pu.go.id/eproc4/lelang#
Kurum bazında sınıflandırılmış ihaleler ise http://inaproc.id/lpse ağ adreslerinden takip edilebilmektedir.
(İlgili ağ adreslerinde; “Pekerjaan Konstruksi - İnşaat Faaliyetleri”, “Jasa Konsultansi Badan Usaha ve Jasa Konsultansi Perorangan - Müşavirlik Faaliyetleri”ne ilişkin ihaleleri göstermektedir.)
8. Önemli Sektörler8 Tarım ve Hayvancılık
İhracata katkısı ve yarattığı istihdam dikkate alındığında tarım sektörünün ülke ekonomisi için ne kadar önemli olduğu görülür. Endonezya önemli bir tarım üreticisi olmasına rağmen, üretimi belli ürünlerle sınırlı olduğundan ve kendine yeterli olmadığından, gıda ihtiyacının karşılanabilmesi için ithalat yapma zorunluluğu da olan bir ülkedir. Diğer taraftan, tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık sektörünün GSYİH içerisindeki payı 1960’lı yıllarda yüzde 50’lerde iken, 2019 yılında yüzde 12,7’ye gerilemiştir. Bu gelişmelere sanayi ve hizmetler gibi diğer sektörlerde yaşanan önemli ve hızlı gelişmelerin bu sektörlerin ekonomideki toplam paylarını hızla artırması kadar, tarımda gerçekleştirilen yatırımların yeterli olmaması da sebep olmuştur. 2019 yılında tarım sektörünün 2018 yılına kıyasla yüzde 4 oranında büyümesi beklenmektedir.
Endonezya’da gıda ve tarım alanları hassas sektörler olarak tanımlanması nedeniyle en çok korunan sektörler arasındadır. Ancak bu durum yerli sanayiyi korumak kadar ülkeye bu sektörlerde yabancı yatırım ve dolayısıyla gelişmiş teknolojinin de gelmesine engel olmuştur. Son yıllarda tarım sektörünün geliştirilebilmesi için önemli kaynaklar harcanmaktadır. Söz konusu harcamalarla, sahip olduğu zengin su kaynaklarının olumlu etkisinden de yararlanarak tarımsal faaliyetlerde verimliliğin artırılması, işleyişlerin iyileştirilmesi, makineleşmenin artırılması, tarıma yönelik altyapı imkanlarının ve kullanılan teknolojinin geliştirilmesi, tarım alanlarının genişletilmesi hedeflenmektedir.
2015-2019 Orta Vadeli Kalkınma Planı’nda Endonezya tarım sektörü iki önemli fonksiyon yüklenmiştir: Gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için pirinç üretiminin artırılması ve gelir kaynakları tarıma bağlı kırsal nüfusun daha katma değerli tarımsal ürün üretiminin sağlanarak gelirlerinin artırılması.
Endonezya’nın tarımsal ürün ve tarıma dayanan ürün üretiminde, palm yağı, doğal kauçuk, kakao, kahve, çay, pirinç, baharat önemli yer tutmaktadır. Sektörde çok büyük üreticiler ile küçük üreticiler faaliyet göstermektedir. Büyük üreticiler daha çok ihracata yönelik olarak palm yağı, doğal kauçuk gibi ürünlerde, küçük üreticilerse pirinç, mısır ve meyve ve sebze ürünlerinde yoğunlaşmaktadır.
Pirinç üretimi Endonezya’nın gıda güvenliği kapsamında kendine yeterliliği açısından son derece büyük öneme sahiptir, ülke Çin ve Hindistan’ın ardından Dünyanın en büyük üçüncü pirinç üreticisidir. Ancak, kendine yeterliliği her yıl sağlayamamaktadır, bu nedenle ithalat da yapılmaktadır. Pirinç toplumun önemli bir tüketim alışkanlığı ve beslenme alışkanlığı olduğu için üretim iç talebi karşılamamaktadır. Ülke kişi başına pirinç tüketiminde Dünya’da ilk sırada yer almaktadır. Pirinç üretim alanları genel itibariyle Java ve Bali adalarındadır.
Endonezya Dünyanın en büyük palm yağı üreticisi, kendisini Malezya takip etmektedir. Bu iki ülke dünya üretiminin yaklaşık yüzde 85-90’ını gerçekleştirmektedir. Çin, Hindistan, AB ülkeleri Dünya’nın en büyük palm yağı ithalatçıları arasında yer almaktadır.
8T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5f1192ea13b87614f041ade0/Endonezya_pazar_bilgileri.pdf
Ayrıca, Endonezya Tayland’dan sonra dünyanın en büyük ikinci kauçuk üreticisidir. Ülke dünyanın en büyük dördüncü kahve üreticisi ve en büyük üçüncü kakao üreticisidir.
Endonezya tarihsel olarak baharat ticaretinin gerçekleştirildiği merkezi bir ülke olmuştur. Malukku, Banda adaları karanfil ve hindistan cevizi için önemli merkezlerdir. Biber, Java ve Sumatra adaları için önemli tarım ürünleri olup, ülke Hindistan’dan sonra dünyada en büyük ikinci üreticidir.
Endonezya Güneydoğu Asya’nın en büyük ağaç ve ağaç ürünleri ihracatçısıdır. Ülke son yıllarda başta palm yağı üretimine arazi temin etmek olmak üzere, aşırı kullanım ve kaçak kesim nedeniyle önemli ölçüde orman alanı kaybına uğramıştır. Diğer taraftan, orman kaynakları kağıt üretimine de önemli derecede katkı yapan büyük bir üretici ülkedir.
Balıkçılık da hem gıda güvenliği hem de tüketim alışkanlıkları açısından Endonezya’da büyük öneme sahiptir. Balıkçılık ürünleri beslenmede ülke halkı içinde önemlidir. Halkın beslenmedeki hayvansal protein ihtiyacının üçte ikisi balıkçılık ürünlerinden sağlanmaktadır.
Ülkede hayvancılık da yapılmakla birlikte, hayvancılık ürünlerinde önemli oranda ithalat da yapılmaktadır.
2019 yılında ülkenin büyükbaş hayvan varlığı 17,7 milyon sığır ve 1,1 milyon adet buffalo olmak üzere toplam 18,8 milyon adettir. Küçükbaş hayvan varlığı ise 2019 yılında, 19 milyon keçi ve 18,8 milyon koyun olmak üzere toplam 36,8 milyon adetten oluşmaktadır. Tavukçuluk sektörü de son yıllarda önemli oranda yatırım çeken ülkenin gelişen sektörleri arasında yer almaktadır. Ülkedeki tavuk sayısı ise köy tavuğu ve yumurta tavuğu olmak üzere toplamda 2019 yılında yaklaşık 576 milyon adete ulaşmıştır.
Sanayi
İmalat sanayii üretiminin GSYİH içerisindeki payı 2019 yılında yüzde 19,7 olarak kaydedilmiştir.
Ülke sanayii bir taraftan, Çin ve Hindistan gibi Endonezya ile arasında ASEAN üzerinden Serbest Ticaret Anlaşması bulunan ülkelerin ucuz iş gücüne ve büyük ölçekli yatırım ve üretim avantajlarına dayanan ucuz sanayi mallarının rekabetinden olumsuz etkilenirken, bir taraftan da yabancı sermaye girişlerinin yarattığı teknoloji transferi ve finansman kolaylıkları gibi avantajlardan olumlu etkilenmektedir.
Dünyanın en büyük dördüncü nüfusuna sahip Endonezya, büyük bir işgücüne ve yeraltı ve yerüstü kaynaklarıyla önemli bir hammadde hacmine ve çeşitliliğine sahiptir. Endonezya sanayisinde; otomotiv, enerji üretimi, kimyasallar, tekstil, makina, metal işleme, madencilik ürünleri işleme, makina ve elektronik, gıda, kakao, palm yağı ve kauçuk işleme sanayileri ön plana çıkmaktadır.
Ülke GSYİH’si içerisinde özellikle gıda ve içecek sanayi, kömür ve rafine petrol işleme sanayi, kimyasal ürünler, ilaç ve bitkisel ürünler sanayii, elektronik ve elektrikli ürünler ile bilgisayar ürünleri sanayii, Ulaşım araçları sanayii ve tekstil ve konfeksiyon ve ayakkabı sanayii ürünlerinin önemli payı bulunmaktadır.
Ülke madenlerinin hammadde olarak satılmaması, işleme tabii tutulmak suretiyle katma değerli ürünler üretilerek, bu ürünlerin ihracatından daha yüksek gelir edilmesi amacıyla, maden üreticileri ve ilgili sanayiciler son yıllarda ülkede ergitme tesisleri kurmak ve maden işleme alanında faaliyet göstermek üzere teşvik edilmekte, mevzuat yoluyla da bu tür bir üretime geçmeye yönlendirilmektedirler. Bu alanda önemli sanayi yatırımları gündeme gelmektedir. Kağıt sanayii de ülkenin geniş orman kaynakları sebebiyle önemli bir üretim ve ihracat gücüne sahiptir.
Ülkenin imalat sanayii ihracatında öne çıkan ürün grupları arasında ise; gıda ürünleri, palm bitkisi ürünleri, maden ve mineraller, kimyasal hammaddeler ve kimyasal ürünler, tekstil ve hazır giyim ürünleri, kağıt ve kağıt ürünleri doğal kauçuk gibi ürünler sayılabilir.
