Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde Yapılan Gümüş Takı İşlemeciliği Üzerine Bir Araştırma

ANKARA HALK EĞİTİM MERKEZLERİNDE YAPILAN GÜMÜŞ

TAKI İŞLEMECİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

ÜMİT KORKAR

YÜKSEK LİSANS TEZİ

EL SANATLARI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

i

TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Adı : Ümit

Soyadı : Korkar

Bölümü : Dekoratif Ürünler Eğitimi İmza :

Teslim Tarihi :

TEZİN

Türkçe Adı: Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde Yapılan Gümüş Takı İşlemeciliği Üzerine Bir Araştırma

İngilizce Adı: A Research On Sılver Jewelry Processıng In Publıc Traınıngs Centers In Ankara

ii

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma süresince bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Ümit KORKAR İmza: ………

iii

Jüri Onay Sayfası

Ümit Korkar tarafından hazırlanan “Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde Yapılan Gümüş Takı İşlemeciliği Üzerine Bir Araştırma” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Meral BÜYÜKYAZICI

El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi ………

Başkan: ...……….... Üye: .……… Üye: .……… Üye: .………

Tez Savunma Tarihi: …./…./……..

Bu tezin Gazi Üniversitesi Dekoratif Ürünler Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.

Prof. Dr. Tahir Atıcı

iv

TEŞEKKÜR

Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü El Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı Dekoratif Ürünler Eğitimi Bilim Dalı’nda hazırlanmış olan “Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde Yapılan Gümüş Takı İşlemeciliği Üzerine Bir Araştırma’’ adlı yüksek lisans tezi Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde gümüş takı işlemeciliği kurslarında yapılan ürünleri belgelendirmek amacı ile hazırlanmıştır.

Araştırmanın planlanıp yürütülmesinde samimiyetini, ilgisini ve desteğini esirgemeyen tez danışmanım saygıdeğer Yrd. Doç. Dr. Meral BÜYÜKYAZICI’ya teşekkürlerimi sunarım. Araştırmanın her aşamasında destek olan eşim Deniz KORKAR’a, sakin ve huzurlu tavrıyla en büyük desteği veren sevgili kızım Nehir KORKAR’a, ihtiyacım olan her an yanımda olan ablam Selda COŞANER AÇIKEL’e ve sevgili aileme teşekkür ederim. Ankara’da halk eğitim merkezlerindeki atölyelerinde çekim yapmama müsaade eden ve bilgilerini paylaşan değerli usta öğreticiler Halime ÇALIŞKANER, Nazlı AYDIN ve Fatma ERCAN ile araştırmama katkı sağlayan ismini sayamadığım kursiyerlere teşekkürlerimi sunarım.

v

ANKARA HALK EĞİTİM MERKEZLERİNDE YAPILAN GÜMÜŞ

TAKI İŞLEMECİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

(Yüksek Lisans Tezi)

ÜMİT KORKAR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ocak 2016

ÖZ

Bu çalışmada Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde yapılan gümüş takı işlemeciliğinde kullanılan yapım ve süsleme teknikleri, motif özellikleri, araç ve gereçler, atölyelerin yeterliliği ve gümüş takı işlemeciliği kursuna katılan kursiyerlerin özellikleri araştırılmıştır. Araştırmada Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde gümüş takı işlemeciliği kursuna katılan kursiyerlerin görüşlerine başvurulmuştur. Ankara’da bir halk eğitim merkezinde üretilen gümüş yüzüğün yapım aşamaları fotoğraflanmıştır. Anket formu hazırlanarak Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde gümüş takı işlemeciliği kursuna katılan kursiyerlere uygulanmıştır. Anket formundan elde edilen bilgiler değerlendirilerek kursiyerlerin demografik özellikleri, üretilen gümüş takıların motif, teknik ve süsleme özellikleri ile atölye imkânlarına yönelik durumlar belirlenmiştir. Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde gümüş takı işlemeciliği kursu verilen atölyelerde kursiyerlerin ürettikleri gümüş takılar fotoğraflanarak belgelendirilmiştir.

Bilim Kodu :

Anahtar kelimeler : El sanatları, gümüş işlemeciliği, halk eğitim, Ankara. Sayfa Adedi : 220

vi

A RESEARCH ON SILVER JEWELRY PROCESSING IN PUBLIC

TRAININGS CENTERS IN ANKARA

(M.S Thesis)

ÜMİT KORKAR

GAZI UNIVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES

January 2016

ABSTRACT

In this study, the technique of processing and decorating silver jewelries, design features, tools and equipments, the qualifications of the workshops and the properties of the individuals who attend to these courses in Ankara Public Training Centers were investigated. The opinions of the individuals who attend to these courses in Ankara Public Training Centers were asked in this research. Processing stages of a ring processed in a training center in Ankara was photographed. A questionnaire was conducted to the individuals attending to the silver jewelry processing courses in Ankara Public Training Centers. The information obtained from this questionnaire was evaluated, thus demographic features of the individuals, the design, technique and decoration features of the products, and the opportunities of the workshops were identified. The silver jewelries produced by the individuals in the workshops of silver jewelry courses in Ankara Public Training Centers were certificated by photographing.

Science Code :

Key words : Handicrafts, silver processing, public education, Ankara. Page Number : 220

vii

İÇİNDEKİLER

KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR……….…………...…..….7

2.1. Ankara İlinin Tanıtımı………..7

2.1.1. Ankara İli Hakkında Genel Bilgiler………..………… ……...7

2.1.2. Ankara İlinde El Sanatları…….……….………..…………...10

2.2. Halk Eğitimi.……….…………...….………..12

2.2.1.Gümüş Kazaz Örücülüğü……….……15

2.2.2.Şekillendirme Teknikleri………..16

viii

2.2.4. Takıda Kullanılan Döküm Teknikleri ………...17

2.2.5. Yöresel Takı Uygulamaları………..18

2.3. El Sanatları………..………..………...18

2.4. Maden Sanatı ve Tarihi...……….……...…………...………..……..19

2.5. Takı Hakkında Bilgi………...…….21

2.5.1 Gümüş Takı Yapımında Kullanılan Teknikler………..………25

2.5.1.1. Haddeleme (Silindirden Geçirme)………..………..………25

2.5.1.2. Heştekleme………..25 2.5.1.3. Delme………...25 2.5.1.4. Kesme………..26 2.5.1.5. Eğeleme………..…..26 2.5.1.6. Oyma………27 2.5.1.7. Kaynak Yapma………...27 2.5.1.8. Cilalama……….………..27 2.5.1.9. Damgalama………...27

2.5.2. Gümüş Takı Yapımında Kullanılan Süsleme Teknikleri……….………27

2.5.2.1. Kabartma Tekniği………..28

2.5.2.2. Kakma Tekniği………...28

2.5.2.3. Savat Tekniği………..…30

2.5.2.4. Mıhlama………..….30

2.5.2.5. Kalem İşi Tekniği………...31

2.5.2.6. Güherse Tekniği………..33

2.5.2.7. Kaplama ve Yaldızlama……….33

2.5.2.8. Delik İşi (Ajur) Tekniği………..34

2.5.2.9. Mine Tekniği………...34

ix

2.5.2.11. Telkâri (Filigran) Tekniği………36

2.5.2.12. Hasır Örgü Tekniği………..………...37

2.5.3. Takı Yapımında Kullanılan Gereçler………...38

2.5.4. Gümüş Takı Yapımında Kullanılan Araçlar……….…….44

2.6. İlgili Araştırmalar……….…..57

BÖLÜM III………..………...…61

YÖNTEM……….……..….…61

3.1. Araştırma Modeli……….……..…...…61

3.2. Evren ve Örneklem………..……...…61

3.3. Veri Toplama Teknikleri………...…….………...……….…....61

3.4. Verilerin Analizi………...…………..…………..………...…62

BÖLÜM IV………..……….…..…63

BULGULAR VE YORUMLAR………...…..…...……63

4.1. Gümüş İşlemeciliğinde Yüzüğün Üretim Aşamaları………...63

4.2. Kursiyerlerin Demografik Özelliklerine İlişkin Bilgiler………...75

4.3. Kursiyerlerin Mesleklerine İlişkin Bilgiler………...78

4.4. Kursiyerlerin Kursu Seçme Nedenlerine İlişkin Bilgiler………...79

4.5. Kursiyerlerin Ürün Tasarımlarına İlişkin Bilgiler………..79

4.6. Kursiyerlerin Kullandıkları Araç-Gereçlere İlişkin Bilgiler………..81

4.7. Kursiyerlerin Kullandıkları Motiflere ve Tekniklere İlişkin Bilgiler…………83

4.8. Kursiyerlerin Ürettikleri Takılara İlişkin Bilgiler………...87

4.9. Kursiyerlerin Kursta Aldıkları Eğitime İlişkin Bilgiler………..……89

4.10. Kursiyerlerin Kullandıkları Atölyelerin İmkânlarına İlişkin Bilgiler……...93

4.11. Bilgi Formlarından Elde Edilen Bilgiler……….…94

BÖLÜM V……….………..………99

SONUÇ ve ÖNERİLER……….………99

x 5.2. Öneriler………..………...…………102 KAYNAKLAR………..………105 ÖZGEÇMİŞ………..…113 EKLER………..……….…...115 EK A. Anket Formu ………..………...…...……116 EK B. Bilgi Formları………..…..120

xi

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: Kursiyerlerin Cinsiyetleri………...………...75

Tablo 2: Kursiyerlerin Yaşları………...…………...76

Tablo 3: Kursiyerlerin Medeni Durumları……….………...…………...77

Tablo 4: Kursiyerlerin Eğitim Durumları………...………77

Tablo 5: Kursiyerlerin Meslekleri………...………...…..…78

Tablo 6: Kursiyerlerin Gümüş Takı Kursunu Seçme Nedenleri…………..…………...….79

Tablo 7: Kursiyerlerin Ürün Tasarımlarını Yapma Durumları...79

Tablo 8: Kursiyerlerin Ürün Tasarımlarını Oluştururken Yararlandıkları Kaynakların Dağılımı………..………..80

Tablo 9: Kursiyerlerin Kullandıkları Araçlar………..……..……….…..81

Tablo 10: Kursiyerlerin Kullandıkları Gereçler………..…………...82

Tablo 11: Kursiyerlerin Ürünlerinde Uyguladıkları Motifler………...……..….…83

Tablo 12: Kursiyerlerin Ürünlerinde Uyguladıkları Yapım Teknikleri………..….…..….84

Tablo 13: Kursiyerlerin Ürünlerinde Uyguladıkları Süsleme Teknikleri………....85

Tablo 14: Kursiyerlerin Ürettikleri Takı Çeşitleri………….………...86

Tablo 15: Kursiyerlerin Yaptıkları Ürünleri Sergileme Durumları………...87

Tablo 16: Kursiyerlerin Ürünlerini Sergiledikleri Yerler ….………...87

Tablo 17: Kursiyerlerin Ürünlerini Satış İmkânları ………...………...88

Tablo 18: Kursiyerlerin Sattıkları Ürünlerin Değerini Alma Durumları………...89

xii

Tablo 20: Kursiyerlerin Aldıkları Eğitimin Yaratıcılıklarına Etki Durumları……….90

Tablo 21: Kursiyerlerin Aldıkları Eğitimin Gümüş Takı İşlemeciliği Becerilerini Kazandırma Yeterliliği ………...91

Tablo 22: Kursiyerlerin Kursta Yer Alan Konuların Beklentilerini Karşılama Durumları ………...………...91

Tablo 23: Kursiyerlerin Kursun Ders Saatini Yeterli Bulma Durumları………….………92

Tablo 24: Kursiyerlerin Kullandıkları Atölyelerin Büyüklük Açısından Yeterlilik Durumları..………..……….………93

Tablo 25: Kursiyerlerin Kullandıkları Atölyelerin Araç-Gereç Açısından Yeterlilik Durumları..……….………..93

Tablo 26: Üretilen Takı Çeşitleri………..………94

Tablo 27:Takılarda Kullanılan Motif Çeşitleri………..………..95

xiii

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1: Kabartma tekniğiyle üretilmiş bilezik………...28

Şekil 2: Altın ve tel kakma tekniğiyle üretilmiş broş………...…29

Şekil 3: Savat tekniğiyle üretilmiş bilezik ………30

Şekil 4: Mıhlama tekniğiyle üretilmiş bilezik………31

Şekil 5: Kalem işi tekniğiyle üretilmiş yüzük………32

Şekil 6: Güherse tekniğiyle üretilmiş küpe………..33

Şekil 7: Altın ve gümüş kaplama kolyeler………....33

Şekil 8: Ajur tekniğiyle üretilmiş küpe………34

Şekil 9: Mine tekniğiyle üretilmiş kolye………..35

Şekil 10: Kazazlık tekniğiyle üretilmiş küpe…….………..36

Şekil 11: Telkâri tekniğiyle üretilmiş küpe……..………....37

Şekil 12: Hasır örgü tekniğiyle üretilmiş bilezik ve gerdanlık.……….38

Şekil 13: Balmumu………..………...41

Şekil 14: Boncuklar……….………...41

Şekil 15: Boraks………..…….41

Şekil 16: Gümüş tel………42

Şekil 17: Sülfürik asit……….…….. 42

Şekil 18: Tüller………...……….. 43

Şekil 19: Yarı değerli taşlar……….…. ……43

xiv

Şekil 21: Amyant Levha………..……...44

Şekil 22: Bilezik Büyütme Makinesi……….………...44

Şekil 23: Cila Motoru……….….…….44

Şekil 24: Çekiçler………...………..………...45

Şekil 25: Çiftler……..………...………45

Şekil 26: Elek ve Talaş……..………...45

Şekil 27: Diskler………...46

Şekil 28: Eğeler………..…..46

Şekil 29: Eldivenler………...…...46

Şekil 30: Tel ve plastik fırça……….………....47

Şekil 31: Freze motoru ve freze ucu……….…47

Şekil 32: Freze uçları ………...48

Şekil 33: Çelik kauçuk ve tahta hadde ………48

Şekil 34: Hassas tartı………..…..…...49

Şekil 35: Heştek takımı………....49

Şekil 36: İğneler………...………....49

Şekil 37: Keski……….………50

Şekil 38: Kıl testere……….………...………..50

Şekil 39: Kuyumcu tezgâhı………...50

Şekil 40: Makas ve kuyumcu makası………...…………...51

Şekil 41: Metal ve ahşap malafa………..…….51

Şekil 42: Maşalar……….…….52

Şekil 43: Mengene………...……….……...….52

Şekil 44: Mikrometre……….………….……….….52

Şekil 45: Örs……….53

xv

Şekil 47: Pota………..………..53

Şekil 48: Silindir………..……...54

Şekil 49: Şalümo……….………...54

Şekil 50: Şideler………...…………....54

Şekil 51: Şişler ve teller………...…………....55

Şekil 52: Tambur……….……….55

Şekil 53: Ahşap ve kauçuk tokmak………….………55

Şekil 54: Hasır örgü tokmağı……….………...56

Şekil 55: Tığ……….56

Şekil 56: Ultrasonik yıkama makinesi………....….….56

Şekil 57: Yüzük Ölçüsü………..………...57

Şekil 58: Yüzük ölçüsünün alınması……….………...63

Şekil 59: Yüzük halkasının ölçülmesi ve kesilmesi………..….………..64

Şekil 60: Yüzük halkasının zımparalanması………....………64

Şekil 61: Burgu telin silindirden geçirilmesi………...…64

Şekil 62: Burgu telin kesilmesi ve zımparalanması……….….………...65

Şekil 63: Boraksın eritilmesi ve burgu telin kaynatılması………..…….………65

Şekil 64: Yüzük halkasına şekil verilmesi………...………65

Şekil 65: Boraksın eritilmesi……….………...…...66

Şekil 66: Taş zemininin ölçülmesi ve kesilmesi………..…………....66

Şekil 67: Taş yuvasının kesilmesi………....66

Şekil 68: Gümüş levhanın zımparalanması……….…...……..67

Şekil 69: Gümüşün tavlanması ve şekillendirilmesi………67

Şekil 70: Boraksın eritilerek gümüşün birleştirilmesi……….…………..…...67

Şekil 71: Gümüşün asite ve suya atılması………....………68

xvi

Şekil 73: Gümüşün boraksa batırılması ve boraksın eritilmesi……….….…...68

Şekil 74: Gümüş parçalarının yerleştirilmesi ve gümüşün kaynatılması……..…...……69

Şekil 75: Gümüşün asite ve suya atılması………69

Şekil 76: Burgu telin ölçülmesi ve kesilmesi………..….69

Şekil 77: Burgu telin zımparalanması………...……….…..……70

Şekil 78: Boraksın eritilmesi………..……..…...70

Şekil 79: Gümüşün asite ve suya atılması……….………...…70

Şekil 80: Boraksın eritilmesi ve gümüş parçalarının yerleştirilmesi……….….……..71

Şekil 81: Burgu telin kaynatılması………...…...71

Şekil 82: Gümüşün asite ve suya atılması………...…71

Şekil 83: Gümüşün kenarlarının kesilmesi ve zımparalanması………...72

Şekil 84: Boraksın eritilmesi ve halkanın kaynatılması……….………..72

Şekil 85: Gümüşün asite ve suya atılması……….……..………….72

Şekil 86: Gümüşün sıcak suya atılması………..………..73

Şekil 87: Gümüşün temizlenmesi………...73

Şekil 88: Gümüşün kurutulması………..….73

Şekil 89: Taşın yuvaya yerleştirilmesi ve yüzüğün parlatılması………...……...74

Şekil 90: Yüzüğün temizlenmesi……….…...74

Şekil 91: Yüzüğün kurutulması……….…...…74

xvii

KISALTMALAR LİSTESİ

AVM Alış Veriş Merkezi HEM Halk Eğitim Merkezi Hizm. Hizmetleri

İŞKUR Türkiye İş Kurumu MEB Milli Eğitim Bakanlığı No Numara

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu bölümde araştırmanın problem, amaç, önem, varsayımlar ve sınırlılıkları verilmiş, araştırmada adı geçen tanımlar açıklanmıştır.

1.1. Problem

Eğitimin binlerce tanımı yapılabilir. En genel anlamıyla eğitim, insanın içinde yaşadığı toplumda uygulama değeri olan yetenek, yöneliş, duygu, düşünce veya davranışları yine kendi yaşantısı yoluyla oluşturma, geliştirme ve değiştirme süreci olarak tanımlanabilir (Duman, 2000, s.14).

Eğitim hizmetleri birçok amacının yanında, üretimde süreklilik sağlamayı da amaçlamaktadır. Üretmeyen toplum yok olmaya mahkûmdur. Toplumu oluşturan bireyler olduğuna göre bireyleri yetenek ve kabiliyetlerine göre yetiştirmek bu amaca hizmet eder niteliktedir. Ancak okullar bu konuda tek başına yeterli olmamaktadır.

Günümüzde bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler, toplumun ekonomik, kültürel, siyasal ve toplumsal yapısında değişmelere neden olmuştur. Bireylerin bu değişmelere uyum sağlaması, değişmenin gerektirdiği bilgi, beceri ve değerleri kazanmasını zorunu kılmaktadır. Örgün eğitim yoluyla bu değişikliklerin gerektirdiği bilgi ve beceri, bireylere ancak belli bir yaşa kadar aktarılmaktadır. Bireyin örgün eğitim sonrasındaki yaşantısında ve örgün eğitimden yararlanamayan bireylerin bu değişikliklerin gerektirdiği bilgi ve beceriyi edinebilmesi, örgün eğitim sonrası eğitimle olanaklıdır (Celep, 1995, s.3). Buna olanak sağlayan hizmet ise yaygın eğitimdir.

Yaygın eğitim hizmetleri toplumun ihtiyaçlarına göre düzenlenen, genellikle yaş sınırı olmaksızın herkesin yararlanabildiği eğitim hizmetleridir. Yaygın eğitimi somutlaştıran yapıların başında ise halk eğitim merkezleri gelmektedir.

2

Halk eğitimi, okul eğitiminin eksiklerini tamamlayıcı, bir üst öğrenim kurumuna devam edemeyenler bakımından geliştirici, okul eğitiminden faydalanmamış olanlar için yetiştirici bir eğitim sistemi olarak, okul eğitimi sistemi ile toplumun çalışma yaşamı arasındaki ilişkinin kurulmasını sağlar. Halk eğitimi, hizmet içi ve hizmet öncesi eğitim alanlarını da kapsayan bir etkinlik olarak, okul eğitiminden daha geniş bir alana yayılmıştır (Kılıç, 1981, s.2-3).

Halk eğitiminin yöneldiği kitle, yaş, akıl, eğitim düzeyi, öğrenme isteği, cinsiyet ve diğer nitelikleri bakımından farklı kişilerden oluşmaktadır. Bu kitle zorunlu eğitim çağını geride bırakmış olmaları yanında, toplumda önemli sorumluluklar almış üretici duruma geçmiş bireylerdir (Geray, 2002, s.3). Halk eğitim merkezlerinde bireyler mesleki, teknik ve sanat dallarında eğitim alabilmektedir.

Bireysel farklılıklar ve özellikler düşünüldüğünde sanat eğitiminin, genel eğitiminin (dolayısı ile yetkin insan olmanın) etkin bir aracı olduğu gerçeğine varırız. Sanatın bir özgünlük ve bireysel yaratıcılık olgusuna dayandırılması ise toplumda farklı alan ve düzeylerde yaratıcı bireylerin etkinliğini ve gücünü ortaya koyacaktır (Ünver, 2002, s.25). Yaratıcılık, doğuştan gelen bir yetenek olmakla birlikte, eğitimle bu potansiyel açığa çıkarılabilir hatta daha da geliştirilebilir. Yaratıcı kişiler, alışılagelmiş olanın dışına çıkarlar. Bilinenden bilinmeyene ulaşır ve özgün sentezler yaparlar. Bu kişiler bilim, teknik ve sanat gibi çok farklı alanlarda ortaya çıkmaktadır.

Sanat; insanoğlunun milyonlarca yıla varan uzun geçmişi içinde taş yontma ve mağara resimleri ile başlar. Neolitik çağın basit ama zarif biçimlerle çalışılmış sepetlerinden, çanak çömleğinden, kusursuz güzellikteki sanat eserlerine ve günümüzün modern sanat anlayışına kadar uzanmaktadır (Atay, 1997, s.29).

Sanatın dünyadaki yeri ve önemi çok büyüktür. Sanat birçok dallardan oluşur. Bu dallardan birisi de el sanatlarıdır. El sanatları bir toplumun özünü, bilişsel sanatını oluşturan kökeni en belirgin dayanağıdır (Barışta, 1982, s.4).

El Sanatları toplumdan topluma farklılık gösterebilir. El sanatları ferdin bilgi ve becerilerine dayanan insan gücüne az ihtiyaç gösteren geleneksel sanat özelliklerini taşıyan ve ihtiyaçlarından doğan üretime dönük faaliyetlerdir (Aytaç, 1982, s.4).

3

El sanatları üretimi kısaca, belirli hammaddeleri ve gerekirse basit el araçlarıyla işleyerek, işlenmiş (mamul) ve yarı işlenmiş ürünler elde etmektir (Aktan, 1989, s.4).

Küçük sanatlar ve imalathane üretimi sınıfına giren bu üretim biçimi tümüyle satışa yönelik özellikler gösterir. Bu el sanatları; ağaç işleri, dokuma ve nakış işleri, kil işleri ve maden işleridir. Maden işleri; bakırcılık, demircilik ve kuyumculuktur (Sümerkan, 1998, s.19).

Kuyumculuk, değerli madenlerden taşlardan süs eşyası yapma işine denir. “Kuymak” eski Türk dilinde maden eritmek anlamındadır. Tunç dökmeye de “kuyum” denir. İlk mücevherler maden dökmeciliğiyle başladığı için sonradan değerli taşlarla süs eşyası (mücevher) yapma işine de kuyumculuk denilmiştir (Çakıroğlu, 1983, s.41). Kuyumculukta kullanılan başlıca madenler altın ve gümüştür.

Altın, Yakın Doğu‟da ilk keşfedilen ve işlenen madenlerden biridir. Keşif tarihi kesinlikle bilinmeyen altının, M. Ö. beşinci, hatta altıncı binden itibaren ufak süs eşyalarında kullanıldığı tahmin edilmektedir (Erginsoy, 1978, s.8).

Altın gibi maden kaynaklarının geçtiği dere yataklarında ya da kayalar içinde damarlar halinde bulunan doğal gümüşün keşfedilmesi M.Ö. 4. bine inmektedir. Bu dönemden itibaren süs eşyası olarak ufak çapta kullanılmaya başlandığı tahmin edilmektedir. Yumuşak bir maden olduğundan soğuk haldeyken de işlenmeye müsait olması, kullanım kolaylığı sağlamıştır (Eruz, 1993, s.17).

Madenleri önce temel ihtiyaçlar olan kap kacak yapımında kullanan insanoğlu, altın ve gümüş gibi değerli madenleri ise daha çok takı yapımında kullanmış böylece kuyumculuğun temelleri atılmıştır. Zamanla takılara değerli ve yarı değerli taşlar da eklenmiş süsleme teknikleri çeşitlenmiş ve gelişmiştir.

Tarih içerisinde gösterdiği gelişimle, günümüzde eğitim öğretim içerisinde yerini alması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Halk eğitim merkezlerinde kurslar olarak açılmıştır.

Ankara halk eğitim merkezlerinde yapılan gümüş takı işlemeciliği konusunda yapılmış araştırmaların azlığı, gümüş takı işlemeciliği kursunda değerli madenlerin kullanılması dolayısıyla maliyetinin fazla olması bu nedenle kursa talebin diğer kurslara oranla az olması ve az sayıda halk eğitim merkezinde kursun veriliyor olması sebepleriyle bu konu problem olarak seçilmiştir.

4

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın genel amacı; Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı olan Ankara Halk Eğitim Merkezlerinde yapılan gümüş takı işlemeciliğinde kullanılan araç ve gereçlerin, kullanılan yapım ve süsleme tekniklerinin bilimsel olarak araştırılarak bu bilgilerin değerlendirilmesidir. Bu genel amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır.

 Ankara halk eğitim merkezlerinde gümüş takı işlemeciliği kursuna katılan kursiyerlerin demografik özellikleri nelerdir?

 Gümüş takı işlemeciliği kursunda yapılan takıların yapım ve süsleme teknikleri nelerdir?

 Gümüş takı işlemeciliği kursunda kullanılan araç ve gereçler nelerdir?

 Gümüş takı işlemeciliği kursunda yapılan takıların motif ve kompozisyon özellikleri nelerdir?

 Gümüş takı işlemeciliği kursunda yapılan takı çeşitleri nelerdir? 1.3. Araştırmanın Önemi

El sanatlarının giderek yok olması nedeniyle, el sanatları içinde önemli bir yeri olan gümüş takı işlemeciliği sanatının daha iyi tanınması, Ankara halk eğitim merkezlerinde gümüş takı işlemeciliğinde kullanılan tekniklerin, süsleme özelliklerinin, üretilen takı türlerinin tespit edilmesi, tanıtılması açısından bu çalışma önem taşımaktadır.

Gümüş takı işlemeciliğinin nasıl yapıldığını incelemek, belgelemek, tanıtmak ve geliştirmek üzere planlanmış olan bu çalışma bu sanatın daha nitelikli sürdürülmesi ve varsa eksik yönlerinin belirlenip giderilmesi açısından faydalı olacağı düşüncesiyle önem taşımaktadır.

Geleneksel takı kültürümüzü yansıtan kazaziye, telkâri, hasır örme gibi sanatların yaşatılmasına yardımcı olmak, bu konuya ilgili olan veya eğitim alan bireylere ve gelecek kuşaklara kaynak oluşturmak ve belgelemek açısından araştırma önem kazanmaktadır Araştırma esnasında yapılan literatür taramalarında halk eğitim merkezlerinde yapılan gümüş takı işlemeciliği ve üretilen ürünlerin incelenmesi ile ilgili yeterli sayıda çalışmaya

5

rastlanmamıştır. Bu çalışma bundan sonra yapılacak çalışmalara kaynak olması bakımından önemlidir.

1.4. Varsayımlar

 Literatür taraması ile elde edilen bilgiler geçerli ve güvenilirdir.  Araştırmada örneklem grubu evreni temsil edebilecek niteliktedir.

 Araştırmada kullanılan anketlerin içeriği araştırmaya hizmet eder niteliktedir.  Araştırma esnasında görüşüne başvurulan bireylerden sağlanan bilgiler geçerli ve

güvenilirdir.

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları

 Araştırma Ankara il merkezinde bulunan halk eğitim merkezlerinde yapılan gümüş takı işlemeciliği ile sınırlıdır.

 Araştırma Ankara il merkezinde bulunan halk eğitim merkezlerinde yapılan gümüş takı ürünleri ile sınırlıdır.

 Araştırma Halk Eğitim Merkezlerinde gümüş takı işlemeciliği yapımını gerçekleştiren ve görüşmeyi kabul eden kursiyerlerin görüşleri ile sınırlıdır.

1.6. Tanımlar

Boraks: Kuyumculukta kaynak yaparken alevin hararetini artırmak ve kaynak yapılacak kısmın yağ ve oksitlerden arınması için temizleyici özelliği olan madde (Ayter, 1996: 188). Gümüş: Kimyasal bir elementtir. Parlak beyaz renkte kolay işlenebilen tel ve levha haline getirilebilen sünek bir metaldir (Nkfu.com, 2013).

Halk Eğitimi: MEB‟nca yapılan tanıma göre halk eğitimi; herhangi bir örgün eğitim kurumuna gitmeyen veya bitiren ya da örgün eğitimin bir kademesinden ayrılan bireyleri ilgi ve gereksinmelerini karşılamak ve belli bir meslek kazandırmaya yönelik olarak düzenlenen kısa süreli eğitim etkinlikleridir (Celep, 1995, s.8).

Hasır Örme: Belli kalınlıktaki altın ve gümüş tellerin, çift ve yardımcı aparatlarla tekniğe uygun olarak örülerek, takı haline getirilmesi işlemine denir (Megep.meb.gov.tr, 2006).

6

Kazazlık: Ham gümüş telin ibrişim (naylon, overlok) iplik üzerine çıkrıkta sarılmasıyla oluşan ipliğin farklı tekniklerle ürüne dönüştürülmesidir (Megep.meb.gov.tr, 2010).

Kuyumculuk: Değerli değersiz, metal ve metal olmayan hammaddeleri işlemek suretiyle sanat eseri yapmaya yönelik faaliyetlerin tümüne denir (Vitiello, 1995, s.1).

Takı: İnsanların süslenmek amacıyla taktıkları çeşitli tüy, cam, hayvan kemikleri, muhtelif madenler ve çeşitli malzemelerden yapılmış kullanım eşyasıdır (Gökçesu, 2002, s.94). Telkâri: Altın, gümüş, bakır gibi yumuşak metallerin tellerini, bir kompozisyon meydana getirecek şekilde kıvırarak birbirine veya bir metal yüzeyine kaynak yapma sanatına telkâri adı verilir (Türe, 2000, s.37).

7

BÖLÜM II

KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

2.1. Ankara İlinin Tanıtımı

2.1.1. Ankara İli Hakkında Genel Bilgiler

26.897 km‟lik bir alana sahip olan Ankara‟nın doğusunda Kırıkkale ve Kırşehir, kuzeyinde Çankırı ve Bolu, kuzeybatısında Bolu, batısında Eskişehir, güneyinde Konya ve Aksaray illeri bulunmaktadır. İl sınırları içinde Mogan, Eymir, Karagöl, Kurumcu ve Samsun gölleri bulunmaktadır (Ankarakulturturizm.gov.tr, 2013).

Genellikle kara ikliminin hüküm sürdüğü Ankara‟da farklı iklimler vardır. Güneyde İç Anadolu‟nun hususiyeti olan step-bozkır iklimi, kuzeyde ise Karadeniz bölgesinin yumuşak ve yağışlı özelliği görülür. Ankara ilinin kışları çok soğuk ve yazları da çok sıcaktır. Yıllık ısı değişikliği 40°C ile -24,9°C arasındadır (Coğrafya.gen.tr, 2013).

Ankara‟nın ilk yerleşim tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bölgede yapılan araştırmalar, kentin Paleolitik Çağ‟dan itibaren yerleşme alanı olduğunu göstermektedir. Kızılcahamam yöresinde yapılan araştırmalarda; Paleolitik Çağ‟a ait buluntulara rastlanmış olup, Eti Yokuşu, Ahlatlıbel, Karaoğlan ve Koçumbeli‟nde de Eski Tunç Çağı‟na ait buluntular ortaya çıkarılmıştır (Ankarakulturturizm.gov.tr, 2013).

Ankara‟nın kent olarak ilk kuruluşu Phyrigia dönemindedir. Phyrigia‟nın başkenti Gordion bugünkü Ankara sınırları içinde kalmaktadır ve iç Anadolu‟nun en önemli antik kentlerinden birisidir. Efsanelere göre Ankara‟yı da büyük Phyrigia kralı Midas kurmuştur. Phyrigialılar buraya gemi çapası anlamına gelen “Ankyra” adını vermişlerdir (Ankarakulturturizm.gov.tr, 2013).

8

Yapılan kaynak taramalarına göre, Phyrigia Devletinin yıkılmasıyla Perslerin, sonra sırasıyla Galatların ve Roma İmparatorluğunun hâkimiyetine giren Ankara son olarak Türk egemenliğine girmiştir. 1071 yılında Selçuklu Sultanı Alparslan‟ın Malazgirt‟te Bizans ordusunu yenmesinden sonra 1073 yılında Ankara Türklerin eline geçmiştir. Bu tarihten başlayarak Osmanlılar tarafından Anadolu‟nun siyasal birliğinin kurulmasına kadar geçen sürede kent, Türk beylikleri, Bizans ve Moğol egemenliği altında değişik dönemler geçirmiştir. 1300‟lü yıllardan başlayarak Ahi merkezlerinden biri olarak ticari işlevlere sahip olan Ankara, Osmanlı İmparatorluğunun yükselme döneminde de önemli bir ticaret merkezi olmaya devam etmiştir. Ankara‟daki ahi örgütü kervanların ve ordunun deri ve demirden yapılmış malzeme gereksinimini karşılıyor ve aynı zamanda İç Anadolu‟da geniş bir bölgede üretilen tiftik Ankara‟da işleniyordu. 19. Yüzyıla kadar önemini koruyan Ankara, daha sonra önemini yitirmeye başlamış, kentin 1982 yılında bir demiryolu ile İstanbul‟a bağlanması da bu durgunluğu çözememiştir. 20. Yüzyılın başında yaşanan savaşlar, Osmanlı İmparatorluğunun yıkılışı ve 1917 yangının da etkisi ile daha da gerileyen kent, Kurtuluş savaşı sırasında yeniden önem kazanmaya başlamıştır (Ankarakulturturizm.gov.tr, 2013).

Atatürk 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara‟ya gelmiş ve seğmen denilen zeybekler tarafından karşılanmıştır. 23 Nisan 1920‟de Ankara‟da T.B.M.M ilk toplantısını yaparak Türkiye Cumhuriyeti‟nin temeli atılmış, 13 Ekim 1923‟te Ankara, yeni Türk devletinin başkenti olmuştur. 29 Ekim 1923‟te yeni Türk devleti Cumhuriyetle yönetilmeye başlanmıştır. Bu süreçten sonra Ankara, çağdaş büyük kentlerden biri olma yoluna girmiştir (Mızrak, 1981, s.59).

Ankara'nın başkent ilan edilmesinin ardından şehir hızla gelişmiş ve günümüzde Türkiye'nin ikinci en kalabalık ili olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan ilin topraklarının yarısı hâlâ tarım amaçlı kullanılmaktadır. Ekonomik etkinlik büyük oranda ticaret ve sanayiye dayalıdır, tarım ve hayvancılığın ağırlığı ise giderek azalmaktadır. Ankara ve civarındaki gerek kamu sektörü gerek özel sektör yatırımları, başka illerden büyük bir nüfus göçünü teşvik etmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze, nüfusu ülke nüfusunun iki katı hızda artmıştır (Wikipedia.org, 2015).

9

Ankara, 1984 yılında çıkarılan 2972 sayılı kanun ve 195 sayılı kanun hükmünde kararname sonucu İstanbul ve İzmir ile birlikte büyükşehir unvanı kazanmıştır. Aynı yıl çıkarılan 3030 sayılı kanun ile büyükşehir ve ilçe belediyeleri statüleri netleşmiştir. Başlangıçta beş ilçe Ankara Büyükşehir Belediyesinin sınırlarına dahil edilmiştir. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 50 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletilmiştir. Bu sınırlar içinde kalan 16 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline gelmiştir. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları olmuştur(Wikipedia.org, 2015).

Günümüzde Ankara‟nın 25 ilçesi bulunmaktadır. Bunlar: Akyurt, Altındağ, Ayaş, Bala, Beypazarı, Çamlıdere, Çankaya, Çubuk, Elmadağ, Etimesgut, Evren, Gölbaşı, Güdül, Haymana, Kalecik, Kazan, Keçiören, Kızılcahamam, Mamak, Nallıhan, Polatlı, Pursaklar, Sincan, Şereflikoçhisar, Yenimahalle‟dir (Ankara.gov.tr, 2014).

Ankara‟da Anıtkabir, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi, Anadolu Medeniyetler Müzesi, Milli Mücadelede Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi, Alagöz Karargâh Müzesi, TCDD Açık Hava Buharlı Lokomotif Müzesi, Cumhuriyet Müzesi, Ulucanlar Cezaevi Müzesi, Devlet Mezarlığı Müzesi, Atatürk Evi Müzesi (AOÇ), Cumhurbaşkanlığı Atatürk Müze Köşkü (Çankaya Müze Köşk), Gordion Müzesi ve Ören Yeri, Etnografya Müzesi, Roma Hamamı Açık Hava Müzesi başta olmak üzere 53 müze bulunmaktadır (Wikipedia.org, 2015).

1997'de "Avrupa'da Yılın Müzesi" seçilenAnadolu Medeniyetleri Müzesi, ziyaretçi sayısı bakımından Türkiye'de onuncu, Ankara'da birincidir. Müzede Paleolitik Çağ'dan günümüze Anadolu'nun arkeolojik hazineleri sergilenir (Wikipedia.org, 2015).

Eğitim ve öğretim açısından Türkiye'nin önemli merkezlerinden biri olan Ankara'da 150'den fazla ilk ve orta dereceli okul ile halk eğitim merkezi vardır. Ayrıca yirmi üniversite ve bir harp okulu hizmet vermektedir. Ankara'da bulunan üniversitelerin bir bölümü Türkiye'nin, bir bölümü de Avrupa'nın ve dünyanın en önemli üniversiteleri arasında gösterilir. Ayrıca Ankara'nın 15 yaş ve üzeri nüfusunun % 12,6'sı üniversite mezunu, % 1,2'si yüksek lisans mezunu, % 0,5'i ise doktora mezunudur (Wikipedia.org, 2015).

10

2.1.2. Ankara İlinde El Sanatları

Ankara İlinin farklı yörelerinde farklı özellikleri olan el sanatları gelişmekte ve yörede büyük bir değer ve önem taşımaktadır. Ankara‟da çok çeşitli eşyalar, alet ve hizmet üretildiği bilinmektedir. Anadolu‟da el sanatlarıyla uğraşan esnaf gruplarına bebazlar, bezirciler, çanakçılar, dikiciler, hafhaflar yemeniciler, debbağlar, sofucular, saf perdahçılar, yorgancılar, kürkçüler, keçeciler, çerçiciler girmektedir (Özbel, 1949, s.35). Deri işlemeciliği eski Ankara‟da oldukça gelişmiş el sanatlarından biridir. Bu günkü Bent deresinin bulunduğu yerlerde yerleşenlerde ham deriyi işleyip meşin, kösele, sahtiyan haline getirmişlerdir. Üretilen deriler son derece zengin bir sanat anlayışıyla eşya haline dönüştürülmüştür (Yurt Ansiklopedisi, 1981, s.685).

Ankara ili ve ilçelerinde geçmişten bu güne önemini yitirmiş veya az da olsa devam eden bazı el sanatları şunlardır: sofuculuk, tabaklık, mutap, çilingircilik vb. Günümüzde yapılan ve devam eden el sanatları ise; örgü, işleme, dokuma, çömlekçilik ve gümüş işlemeciliğidir (Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2005, s.8).

El sanatları yönünden uzun bir geçmişe ve çeşitliliğe sahip Beypazarı özellikle gümüş telkâri işlemeciliği yönünden adını duyurmuştur. Tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen uzun bir kuyumculuk geçmişine sahip Beypazarı‟nda telkâri işlemeciliği uygulanmaktadır (Gökçesu & Özdemir, 2008, s.172).

Telkâri sanatı, Beypazarı‟na Ahilik yoluyla kazandırılmıştır. Beypazarlılar bu sanatı kabul etmişler ve zaman içinde geliştirmişlerdir. Daha çok süs eşyaları ve takılar yapılmaktadır. Kemer, kolye, bilezik, küpe, iğne, başlık ve tılsım başlıca takı çeşitleridir. Beypazarı‟nda üretim geleneksel tekniğinden sapmadan küçük işletmelerde yapılmaktadır (Sarıkaya, 2010, s.63).

Beypazarı ilçesinde ayrıca, dövme bakırcılık, ipekli el dokumacılığı, semercilik, el işlemeli çevreler ve sırma işlemeleri, saraçlık, demircilik ve dokumacılık gibi geleneksel el sanatları halen yapılmaktadır.

Nallıhan‟da ipek iğne oyalarının tarihçesi çok eskilere dayanır. Tarihi İpekyolu‟nun Nallıhan‟dan geçmesi iğne oyacılığının gelişmesinde büyük rol oynamıştır. İlçedeki el sanatlarının en önemli bölümünü ipek iğne oyaları oluşturmaktadır (Kurt, 2010, s.134).

11

Nallıhan Oyaları, ilçenin Turizm Gönüllüleri Derneği tarafından başlatılan bir projeyle, takıya dönüştürülmüş, daha da geliştirilerek kooperatifleşmiştir. Türkiye‟nin ilk tescillenen iğne oyası belgesini alan Nallıhan oyalarından yapılan takılar, bu gün on bir farklı ülkeye siparişle çalışılarak gönderilmektedir (Kurt, 2010, s.137).

Doğruol (1995) çalışmasında Ayaş‟ta çoğunlukla tiftiğin doğal renginden ve beş şişle çorap örüldüğünü ayrıca ajur diye adlandırılan geleneksel motiflerin sıkça kullanıldığını, çorapların ham maddesinin tiftik olmasında yörenin tiftik keçisi yetiştirmeye elverişli olmasının etkili olduğu belirtilmektedir.

Yörede ayrıca mendil, çevre, peşkir, heybe, halı ve yastık üretilen diğer el sanatları örneklerindendir (Alasayvan.com, 2014).

Şereflikoçhisar‟da özelliği sayesinde buzdolabı işlevi gören ve yüksek sıcaklıkta dahi suyu soğuk tutabilen tuz testiciliği, Mogan‟da sapları ceviz ağacı, geyik boynuzu ve abanoz ağacından metal kısmında ise işlemelerin bulunduğu Mogan bıçakçılığı yapılmaktadır. Bunların dışında iğde dalı nazarlığının Ankara‟da yapıldığı ve kullanıldığı gözlenmiştir. Bu nazarlık iğde dalı delilenerek ve içinden ip geçirilerek hazırlanmaktadır. Bir boncuk veya muska ile beraber korunması istenen canlıya asılmaktadır (Kulturelmirasmuzesi.com, 2013)

Ankara‟da ve ilçelerinde yapılan araştırmalarda dokuma olarak halı, kilim, heybe, aba, çevre örneklerine rastlanmıştır. Bunların yanı sıra cepken ve bindallı sırma işlemeciliği yörede artık sadece bazı köylerde halk eğitim merkezlerinde yapılmaktadır (Alasayvan.com, 2014).

Günümüzde bakır Ankara‟da sadece Kale ve Beypazarı‟nda işlenmektedir. Bakırcılar bugün hâlâ aynı adla anılan Samanpazarı‟ndan doğrudan Kale‟ye çıkan Bakırcılar yokuşunda yer almaktadır (Envanter.gov.tr, 2012). Yöredeki bakırcılığın başlıca özelliği yapılan eşyanın döğme parçalarının bir araya getirilmesi süratiyle değil, tek parça olarak yapılmasıdır. Güğüm ve ibrik bir yana bırakılırsa bütün bakır eşyalar döğme tekniği ile yapılmaktadır (alasayvan.com, 2014).

Günümüzde Ankara merkezinde yapılan el sanatları faaliyetlerinin daha çok halk eğitim merkezleri aracılığıyla yapıldığı görülmektedir. Halk eğitim merkezleri unutulmaya yüz tutmuş sanatları yaşatma konusunda önemli bir yere sahiptir.

12

2.2. Halk Eğitimi

Halk eğitimi kavramı, 5-15 Şubat 1962 tarihinde toplanan 7. Milli eğitim Şurasında, “Yurttaşların çalışma gücünü artırmak, yaşayış seviyesini yükseltmek, milli ve insani meziyetlerini geliştirmek amacıyla okul eğitimi dışında veya yanında yapılan eğitim ve öğretim çalışmaları” olarak tanımlanmıştır (Duman, 2000, s.31).

Kalkınma için gerekli ve yeterli bilgi ve beceriye sahip olması gereken yetişkinlerin kalkınma gereklerine uygun olarak yetiştirilmesi açısından yaygın eğitimdeki halk eğitim merkezleri, örgün eğitim kurumları kadar hatta daha da önemlidir (Onuk, 1997, s.216). Halk eğitim merkezlerinde günümüzde verilen kurslar okuma yazma kursları, sosyal kültürel kurslar, mesleki ve teknik kurslar ve meslek edindirme (İŞKUR) kursları olarak ayrılmaktadır. El sanatları teknolojisi bünyesinde yer alan kurslar çok sayıdadır ve bu kurslar mesleki ve teknik kurslar kapsamında yer almaktadır.

Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü taşra teşkilatı olan halk eğitimi merkezlerinde, kişilerin ilgi, istek, yetenek, beklenti ve taleplerine göre mesleki ve sosyal kültürel amaçlı kurslar açılması mümkün olabilmekte ve kurs saatlerinin düzenlenmesinde kursiyerlerin talepleri de dikkate alınmaktadır (Mebk12.meb.gov.tr, 2014).

Halk eğitimi merkezlerince açılacak kurslara devam edeceklerde; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma (Yabancı uyruklular için valilik izni gerekir) şartı aranır. Etkinliklerden yararlanmak için yaş sınırı yoktur (Mebk12.meb.gov.tr, 2014).

Kurslar genel olarak 12 kişilik katılımın tamamlanmasıyla açılır. Unutulmaya yüz tutmuş geleneksel sanatların yaşatılması yönünde açılacak kurslarda katılım sayısı 15‟ten daha aza indirilebilir (Mebk12.meb.gov.tr, 2014).Halk eğitim merkezlerindeki programlar toplumun ihtiyaçlarına göre şekillenmektedir.

13

Halk eğitim merkezlerinde kursları verilen programlar alfabetik sıra ile aşağıda gösterilmiştir.

Kurs Adı Kurs Adı

Adalet Kimya teknolojisi

Ahşap Teknolojisi Kişisel gelişim ve eğitim

Aile ve tüketici hizmetleri Konaklama ve seyahat hizmetleri

Bahçecilik Kuyumculuk teknolojisi

Bilişim Teknolojileri Madencilik ve maden çıkarma

Biyomedikal cihaz teknolojileri Makine teknolojisi

Büro yönetimi ve sekreterlik Matbaa

Çalışma hayatı Metal teknolojisi

Çevre koruma Metalürji teknolojisi

Çocuk gelişimi ve eğitimi Motorlu araçlar teknolojisi

Denizcilik Muhasebe ve finansman

Diş protez Müzik aletleri yapımı

Eğlence hizmetleri Müzik ve gösteri sanatları

El sanatları teknolojisi Ormancılık

Elektrik elektronik teknolojisi Okuma yazma

Elektrik ve enerji Öğretmenlik ve öğretim

Endüstriyel otomasyon Pazarlama ve perakende

Gazetecilik Plastik teknolojisi

Gemi yapımı (deniz araçları yapımı) Radyo ve televizyon alanı

Gıda teknolojisi Raylı sistemler teknolojisi

Giyim üretim teknolojisi Sağlık

Grafik ve fotoğraf Sanat ve tasarım

Güzellik ve saç bakım hizmetleri Seramik ve cam teknolojisi

Halkla ilişkiler ve organizasyon hizm. Spor

Harita-tapu-kadastro Tarım teknolojileri

Hasta ve yaşlı hizmetleri Tekstil teknolojisi

Havacılık Tesisat teknolojisi ve iklimlendirme

Hayvan sağlığı Toplum sağlığını koruyucu hizmetler

Hayvan yetiştiriciliği Ulaştırma hizmetleri

Hukuk Yabancı diller

İnşaat teknolojisi Yenilenebilir enerji

İtfaiyecilik ve yangın güvenliği Yer bilimleri

Kağıt üretim teknolojisi Yiyecek içecek hizmetleri

14

Halk eğitim merkezlerinde açılan kurslar içinde yer alan el sanatları teknolojisi başlığında açılan kurslar alfabetik sıra ile aşağıda gösterilmiştir.

Kurs Adı Kurs Adı

Antep işi Mesleki yabancı dil

Bebek Motif çizim teknikleri

Bilgisayarda halı deseni Nakış tasarımları

Bitkisel örücülük Oyalar

Brode Oyuncak üretimi

Çarpana dokuma teknikleri Örücülük

Dekoratif ürünlerde bakım-onarım Perde üretimi

El nakışları Prototip ürünler

Ev aksesuarları Sanayi makinasında Türk nakışları

Ev tekstili üretimi Sanayi nakışları

Geleneksel Türk el sanatları Tekstil lifleri ve boyama teknikleri

Giyim aksesuarları Temel dikim teknikleri

Gümüş kazaz örücülüğü Temel tasarım

Halı desenleri Temel teknikler

Keçecilik Türk nakışı

Kırkyama üretimi Yapma çiçek teknikleri

Kirkitli dokumalar Yorgan üretimi

Lazer kesim ve aplike Yöresel ağaç işlemeciliği

Makine nakışları Yöresel bez dokumalar

Maraş işi Yöresel el sanatları

Mekikli dokumalar Yöresel halı dokumalar

Mesleki gelişim Yöresel kilim dokumalar

Mesleki hesaplama ve depolama Yöresel taş işlemeciliği

15

Halk eğitim merkezlerinde açılan kurslar içinde yer alan kuyumculuk teknolojisi başlığında açılan kurslar alfabetik sıra ile aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Kurs adı

Bilgisayarda takı tasarımı Etüt ve takıda detay Hazır malzeme takıları Mesleki gelişim

Mesleki yabancı dil (Kuyumculuk) Mum modelaj

Şekillendirme teknikleri Takı çizimi ve üretimi Takı tarihi

Takı tasarımı

Takı yüzeyini süsleme Takıda döküm

Takıda teknik resim Temel tasarım

Yöresel takı uygulamaları (Megep.meb.gov.tr, 2015).

Ankara halk eğitim merkezlerinde gümüş takı kurslarında kursu verilen program modülleri ve modüllerin tanıtımları aşağıdaki şekilde yer almaktadır.

2.2.1.Gümüş Kazaz Örücülüğü

Hazırlık: Öğrencilere, tekniğe ve yöreselliğe uygun gümüş kazaz örücülüğü yapmaya hazırlık konularının verildiği derstir.

Top örgüsü tekniği: Öğrencilere, tekniğe ve yöreselliğe uygun gümüş kazaz örücülüğünde ajur tekniği konularının verildiği derstir.

Ajur tekniği: Öğrencilere, tekniğe ve yöreselliğe uygun gümüş kazaz örücülüğünde ajur tekniği konularının verildiği derstir.

Sürgü tekniği: Öğrencilere, tekniğe ve yöreselliğe uygun gümüş kazaz örücülüğünde sürgü tekniği konularının verildiği derstir

Uzun sürgü tekniği: Yöreselliğe uygun gümüş kazaz örücülüğünde uzun sürgü tekniği ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırıldığı bir öğrenme materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

16

Balıksırtı tekniği: Tekniğe ve yöreselliğe uygun gümüş kazaz örücülüğünde balıksırtı tekniğinin konularının verildiği öğrenme materyalidir.

Ürün oluşturma: Tekniğe ve yöreselliğe uygun Gümüş kazaz örücülüğünde ürün oluşturma konularının verildiği öğrenme materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

Kuyumculuk teknolojisi içerisinde yer alan programlar aşağıda verilmiştir. 2.2.2.Şekillendirme Teknikleri

Alaşım Metal Oranları: Değerli metal alaşımlarının ayar ve milyem hesaplarının yapıldığı, ayar tespit yöntemlerinin verildiği, alaşım içindeki katkı maddelerinin alaşım rengine etkisinin ve kullanılan takıların maliyet hesaplarının anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Alaşım Metalleri ve Kimyasallar: Kuyumculukta kullanılan alaşım metalleri ve özellikleri, alaşımın yapılması ile asit, baz ve tuzların tanıtılması konularının anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Cilalama: Kuyumculuk mesleğinde cilalama işlemlerinin çeşitli teknikler ve yöntemler kullanılarak yapılmasının anlatıldığı öğrenme materyalidir

Delme- Kesme: Delme ve kesmenin tanımı, delme ve kesme işleminde kullanılan araç gereçler, bu işlemler sırasında oluşacak fire ve ramatın toplanması ve geri kazanılması işlemlerinin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Kuyumculukta Kaynak: Kaynak ve çeşitlerinin, kaynak yapımının, kaynak yapımında kullanılan araç ve gereçlerin, kaynak öncesi ve sonrası yapılan işlemlerin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Markalama (Desen Aktarma): Düzeltmenin tanımı, düzeltmede kullanılan araç gereçler, desen aktarmanın tanımı, çeşitleri ve desen aktarmada kullanılan araç gereçlerin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Rodajlama: Rodaj öncesi temizleme suyunu hazırlayıp ürünü yıkama, rodaj banyosunu doğru hazırlama ve ürünü tekniğe uygun rodajlama konularının anlatıldığı öğrenme materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

17

Takı Eğeleme: Eğelemenin tanımı, eğe çeşitleri ve kullanıldığı yerler, eğeleme öncesi ve sonrası yapılan işlemler, kullanılan araç gereçler ve eğeleme işleminin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Tel ve Levha Şekillendirme: Kuyumculukta takı yapımında kullanılan tel veya levhalara; tekniğine uygun eğme bükme, burma, sarma ve heştekleme yöntemlerini uygulama işlemlerinin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Yaldızlama: Mücevher ve takı yüzeylerinin kıymetli metaller ile ince bir tabaka hâlinde kaplanması işleminin tanıtıldığı öğrenme materyalidir.

Yarı Mamul Hazırlama: Ağırlık ölçme, eritme, tavlama, tel çekme, levha çekme işlemleri; bu işlemlerde kullanılan araç gereçler ve işlemlerin yapılışının anlatıldığı öğrenme materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

2.2.3.Takı Yüzeyini Süsleme

Kalem Atma: Kuyumculukta üretimi yapılan takılar üzerine çelik kalemlerle yapılan süslemelerin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Mıhlama: Süs ve Takı imalatında değerli taşın ürün üzerine monte edilmesine ait konuların işlendiği bir öğrenme materyalidir.

Mine: Mine yapımında kullanılan araç ve gereçlerin, mine öncesi dikkat edilecek hususların, mine yöntemlerinin ve minenin pişirilmesinde dikkat edilecek hususların anlatıldığı eğitim materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

2.2.4.Takıda Kullanılan Döküm Teknikleri

Alçı Kalıp: Mum basma işleminde kullanılan araç ve gereçlerin, mum basma işleminin, mum ağacı için gerekli ana yolluk hazırlığının, mum ağacının hazırlanmasının, dökümde gerekli metal miktarının hesaplanmasının yapıldığı ve mum ağacının alçıya alınması, vakumlama ve mum indirme işlemlerinin anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Döküm: Kuyumculukta daha çok seri üretim için kullanılan döküm işleminin yapılışı ve bu işlem sırasında izlenecek yolun anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Kauçuk Kalıp: Kauçuk kalıbın hazırlanmasında kullanılan araç ve gereçlerin, kauçuk plakaların çizilerek kesilmesinin, kauçuk plakaların merkezlenmesi ve yapıştırılmasının, plakaları pişirme kalıbına yerleştirerek kauçuğun pişirilmesinin, pişirme sonrası kauçuğun

18

kesilerek kauçuk kalıbın hazırlanması işlemlerinin anlatıldığı öğrenme materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

2.2.5. Yöresel Takı Uygulamaları

Hasır Örme: Hasır örme tekniği ile tel çekme, levha hazırlama hasır takı formu vererek modernizasyon becerilerinin kazandırıldığı öğrenim materyalidir.

Kakma Kabartma: Kakma kabartma yapımında kullanılan araç ve gereçlerin, kakma öncesi dikkat edilecek hususların, kakma yöntemlerinin ve kakma sonrası işlemlerde dikkat edilecek hususların anlatıldığı öğrenme materyalidir.

Telkâri: Telkâri tekniğine uygun takıları tasarlayarak üretimini gerçekleştirmeyi amaçlayan öğrenme materyalidir (Megep.meb.gov.tr, 2015).

2.3. El Sanatları

El sanatları insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak, örtünmek ve korunmak amacı ile ilk örneklerini vermiştir. Daha sonra gelişerek çevre şartlarına göre değişimler gösteren el sanatları, ortaya çıktığı toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini ve kültürel özelliklerini yansıtır hale gelerek "geleneksel" vasfı kazanmıştır. Geleneksel Türk El Sanatları, Anadolu'nun binlerce yıllık tarihinden gelen çeşitli uygarlıkların kültür mirasıyla, kendi öz değerlerini birleştirerek zengin bir mozaik oluşturmuştur (Aregem.kultur.gov.tr, 2013).

El sanatları üretimi; belirli hammaddeleri el becerisi ve basit el araçları yardımıyla, işlenmiş ve yarı işlenmiş ürünler elde etmek olarak tanımlanabilir (Aktan, 1989, s.4). El sanatı ürünler yerine göre günlük kullanım eşyasından süs eşyasına, çeyizlik eşyadan hediyelik eşyaya, pek çok ürünü içine alan dayanıklı tüketim malı olarak tanımlanabilir. Bu tür ürünler, el emeğine dayalı üretildiği için biri diğerinin aynı değildir her ürün tektir (Öztürk, 1994, s.16).

El sanatları ürünlerini fabrikasyon ürünlerden ayıran en temel özellik her ürünün tek olmasıdır. El sanatı ürünleri birbirine benzeyebilir ancak elde üretildiği için bir ürün diğerinin aynısı değildir. İnsanlar farklı zevk ve yeteneklere, farklı ihtiyaç ve beklentilere sahiptirler. Doğal olarak bu farklılık orijinal ürünlerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır.

19

El sanatlarının sınıflanmasında, ortak özelliklerin en belirgini, ürünün aslını oluşturan ham maddedir. Buna göre;

 Ham Maddesi (Hayvansal, Bitkisel Ve Kimyasal) Lif Olan El Sanatları  Ham Maddesi Ahşap (Ağaç) Olan El Sanatları

 Ham Maddesi Taş Olan El Sanatları  Ham Maddesi Toprak Olan El Sanatları  Ham Maddesi Cam Olan El Sanatları

 Ham Maddesi Deri Ve Hayvansal Atıklar Olan El Sanatları  Ham Maddesi Kabuk, Saz, İnce Dal Ve Sap Olan El Sanatları

 Ham Maddesi Maden (Metal) Olan El Sanatları olarak sınıflandırılmaktadır (Öztürk, 1994, s.114-117).

Madenden yapılan el sanatı türlerini, hem eşyanın işlevinden, hem de kullanılan madenden giderek sınıflamak mümkündür. Ancak, eşyanın işlevi ve maden türünü bir arada düşünerek de bir sınıflama yapılabilir (Öztürk, 1994, s.116).

Demirden yapılan işler(kapı tokmakları, mutfak araçları, tarım araçları, hayvan koşumları, mimari elemanlar, müzik aletleri vb.) (Öztürk, 1994, s.116).

Bakır- pirinç işleri (mutfak araçları, hamam takımları, ısınma araçları, çay kahve takımları ve fincan zarfları, vazo, duvar tabakları vb.) (Öztürk, 1994, s.116).

Altın- gümüş işleri (kuyumculuk, takılar, günlük kullanım eşyaları). (Öztürk, 1994, s.116).

2.4. Maden Sanatı ve Tarihi

Anadolu, tarihte çok çeşitli medeniyetlerin doğup geliştiği önemli bir yere sahip olmuştur. Gerek topraklarında barındırdığı maden ve mineral çeşitleri ve gerekse çok eskilere dayanan tarihçesi bakımından madenciliğin beşiği olarak kabul edilmektedir (Vural & Kaya & Başaran ve Songören, 2009, s.1).

Anadolu‟da madenciliğin başlangıcının incelendiği bir çalışmada, doğada bulduğu saf bakırı döverek biçim vermeye çalışan insanın, soğuk dövülen bakırın zamanla çatladığını,

20

kırılıp koptuğunu ama ısıtıldığında daha kolay işlendiğini keşfetmesi ile metalürji biliminin ortaya çıktığı ve bu yaratıcı buluşla madenciliğin temelinin atıldığı belirtilmektedir (Yalçın: 2003). Anadolu‟da çok zengin bakır yataklarıyla karşılaşılmıştır. Yapılan kazılar bakırın ilk olarak Anadolu‟da kullanıldığı ve metalürjinin ilk bu bölgede başladığı konusuna ışık tutacak bulgular vermektedir (Eruz, 1993, s.23).

Anadolu, demir ve bakır işçiliğinde en köklü geçmişi ile kaynaktır. Demir Hititler tarafından M.Ö. 1380-1200 tarihlerinde işlenmiş ve kullanılmıştır. Balkanlarda demir çağının M.Ö.1200‟lerden itibaren ve Avrupa‟da M.Ö. 800-500 arası yaygınlaştığı düşünülürse bu bölgelere Anadolu‟dan yayıldığı görülür (Şatır, 1999, s.261).

Bakır- çinko birleşiminden oluşan pirincin M.Ö. 1. binin ilk yarısında bulunduğu tahmin edilmekle beraber nerede keşfedildiği kesinlik kazanmamıştır. İslam maden sanatında 12. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren bronzun yanında dövme tekniğine yatkınlığıyla kullanım alanı bulmuştur (Eruz, 1993, s.19).

Bakır kalay alaşımı olan tuncun bulunmasıyla Tunç devri başlamıştır. (M.Ö. 3000- 1200). Maden ocakları endüstriyel olarak işletilmiş ve ilk defa bu dönemde metal alaşımları yapılmıştır (Vural vd, 2009: 2). Tunç alaşımının keşfi, maden teknolojisinde yeni bir çığır açmış, bir çağa adını veren bu çok önemli madenin keşfinden sonra, çeşitli maden sanatı teknikleri gelişmiştir (Erginsoy, 1978, s.12).

Maden sanatında ilk kullanılan gümüş doğal gümüş olmuştur. Bu maden de altın gibi dere yataklarından toplanır veya bazı kaynakların içinde damar halinde bulunur. Doğal gümüş çok az miktarda mevcut olduğundan altından daha geç bir tarihte fark edildiği tahmin edilmektedir. Doğal gümüşün M.Ö. dördüncü binin başlarından itibaren süs eşyalarının yapımında kullanıldığı görülmektedir (Erginsoy, 1978, s.10).

Doğada yaygın olarak bulunan altın, Yakın Doğu‟da ilk keşfedilen ve işlenen madenlerden biridir. Keşif tarihi kesinlikle bilinemeyen altının, M.Ö. beşinci hatta altını binden itibaren ufak süs eşyalarında kullanıldığı tahmin edilmektedir (Erginsoy, 1978, s.8).

Metalürji ve maden sanatı Yakın ve Orta Doğu‟da M.Ö. 7 binlerden itibaren bilinmektedir. İslam dünyasında tanınması M.S. 7. yüzyıla rastlamaktadır. Bu tarihten itibaren metal işçiliği merkezleri kurularak devamlı gelişen tekniklerle üretime hız kazandırılmış ve

21

zengin süslemelerle bezeli madeni eserler İslam âleminde olduğu kadar diğer ülkelerde de ilgi ve istekli karşılanmıştır (Bodur, 1987, s.11).

Maden sanatı teknikleri, bu sanatın malzemesi olan madenlerin keşfedilmesine ve madenlerin kendilerine has özelliklerinin anlaşılmasına bağlı olarak gelişmiştir. Eski çağ içinde gerçekleştirilen her metalürjik keşif, yeni bir maden sanatı tekniğinin doğmasına yol açmıştır (Erginsoy, 1978, s.7).

Maden sanatında kullanılan birçok maden bulunmaktadır. Bu araştırmada kuyumculukta kullanılan madenlere yer verilmiştir. Bunlar; altın, gümüş, bakır, tunç ve pirinçtir.

2.5. Takı Hakkında Bilgi

Takı; takmak kelimesinden gelen takı, yapıldıkları, kullanıldıkları dönem ve yörenin yaşam biçimlerini, sanat güçlerini yansıtarak malzeme, teknik ve estetiğin bütünleştiği aksesuarlardır.

Takı tarih içerisinde giyinme ve süslenme ihtiyacı ile birlikte gelişmiştir. Başlangıçta doğadan elde edilen malzemeler kullanılmış, sonra gelişmelere paralel olarak değerli ve değersiz madenleri, taşları da kullanarak takılar oluşturulmuştur.

Giyimi tamamlayan aksesuarın başında gelen takılar, statünün, servetin, gösterişin de sembolü ve en önemli yatırım aracı olarak geçmişten günümüze kadar önemini kaybetmeden gelmiştir (Büyükyazıcı, 2012, s.142).

Bir takı ürünün oluşturulmasında en önemli aşamalardan biri tasarım aşamasıdır. Takıda kullanılacak malzemelerin uygulanacak olan yapım ve süsleme tekniklerine, motif özelliklerine uygun seçilmesi estetik açısından büyük önem taşımaktadır.

Takının tarihçesi, neredeyse insanın tarihi kadar eskidir. İlk takılar, insanların henüz yerleşik düzene geçmedikleri Paleolitik Çağ‟da süslenme yanında, av bereketi ve korunma amaçlı muskalar olarak yaratılmış olmalıdır. Kolay işlenebilen renkli taşlar, av hayvanlarının diş, boynuz, kemik ve tırnak kısımları ile kara ve deniz yumuşakçalarının kabukları gibi doğal malzemeleri sürtme ve kazıma yoluyla aşındırılarak şekillendirilmiş, delinip dizilerek kolyeler haline getirilmiştir (Megep.meb.gov.tr, 2006).

22

Anadolu‟da takı kullanımı insanoğlunun avcılık ve toplayıcılık yaşamından yerleşik düzene geçtikleri Neolitik Çağ‟a kadar inmektedir. Cilalı Taş olarak isimlendirdiğimiz Neolitik Çağ‟a ait yerleşim yerlerinde yapılan kazılarda kadın, erkek ve çocuk mezarlarına bırakılan ölü armağanları arasında takılar da vardır. Bu takıların yapımında hayvanların kemikleri, dişleri ve boynuzları, çeşitli taşlar, bakır ve deniz kabukları gibi gereçler kullanılmıştır (Meriçboyu, 2000, s.16).

İnsanlık tarihinde ilk üretime geçilen Neolitik Çağ‟da yani yaklaşık İ.Ö. 8000 yıllarında doğadan toplanan malzemeyle yapılan kolyelerde parlatmaya uygun olanların yüzeyleri işlenmiştir. Bu çalışmalarıyla insanların ilk defa el becerisinden yararlanarak binlerce yıllık ilk kuyumculuk çalışmalarına başlandığı söylenebilir (Kuşoğlu, 1998, s.96).

Anadolu insanının ilk köy yerleşimini kurduğu bu çağda Diyarbakır yakınlarındaki Çayönü ve Konya yakınlarındaki Çatalhöyük gibi yerleşimlerde yapılan arkeolojik kazılar sonucu ortaya çıkan buluntular arasında taş, kemik, diş ve yumuşakça kabuklarından yapılmış kolye ve bilezikler yer almaktadır (Megep.meb.gov.tr, 2006).

Bu dönemde takılar, dinsel ve koruyucu amaçların yanı sıra süslenme, yani insanın kendini başka insanlara beğendirme amacıyla da kullanılmış olmalıdır. Çatalhöyük kazılarında gün ışığına çıkarılan volkanik camdan bir ayna, takıları kullanan kişilerin daha güzel görünme isteğinde olduğuna işaret etmektedir. Oldukça uzun bir dönemi kapsayan Neolitik Çağ‟da, insanlar çevrelerinden toplayıp şekillendirdikleri bu doğal malzemelerden başka bakır ve kurşun gibi metalleri de takı yapımında kullanmaya başlamışlardır (Megep.meb.gov.tr, 2006).

M.Ö. 4000 başlarından itibaren altın ve gümüş işlenmeye, akik ve kalseduan gibi ilgi çekici canlı renklere sahip süs taşları takı yapımında kullanılmaya başlanmıştır (Megep.meb.gov.tr, 2006).

İlk Tunç Çağı‟nda, Anadolu madenciliğinde bakır ve kalay alaşımı olan bronzun keşfi ile büyük bir gelişme olmuştur. Kısa zaman içerisinde bronz gündelik hayatta ve takı yapımında kullanılmaya başlanmıştır. Metalürji alanındaki bu gelişmeye paralel olarak süs taşlarının üretiminde de aşamalar gözlenmektedir. Altın ve taşın alternatif olarak dizildiği kolyeler çağın estetiğini yansıtmaktadır (Megep.meb.gov.tr, 2006).