BAŞLIK: İKİ RCT KOHORT ÇALIŞMASINDA: NEDENİ BİLİNMEYEN İNFERTİLİTE VE POLİKİSTİK OVER SENDROMU,FERTİLİTE-BAĞIMLI YAŞAM KALİTESİ
ORJİNAL BAŞLIK: FERTILITY-RELATED QUALITY OF LIFE FROM TWO RCT COHORTS WITH INFERTILITY: UNEXPLAINED INFERTILITY AND POLYCYSTIC OVARY SYNDROME YAZARLAR: Nanette Santoro, Esther Eisenberg, J.C. Trussell, LaTasha B. Craig, Clarisa Gracia, Hao Huang, Ruben Alvero, Peter Casson, Gregory Christman, Christos Coutifaris, Michael
Diamond, Susan Jin, Richard S. Legro, Randal D. Robinson, William D. Schlaff and Heping Zhang
GİRİŞ
İnfertilite kavramının kişisel strese neden olduğunu destekleyen sonuçlar var. Fertilite tedavileri zaman alması, pahalı olması, invaziv uygulamaları içermesi ve çiftlerin umutlarını arttırması nedeniyle stres yaratıyor. İnfertiliteye bağlı stresle ilgili bilgi edinmenin bir yolu da yaşam kalitesini ölçmek, ki Dünya Sağlık Örgütü yaşam kalitesini bireyin kendi yaşamının değerlendirilişine
dayanan öznel algı, duygu ve biliş süreçlerinin bir bütünü olarak tanımlıyor. Fertilite bağımlı yaşam kalitesi (FertiQOL)ise fertilite problemleri yaşayan kadın ve erkeklerdeki bu sorunun yarattığı davranışsal etkilerle ilgili.
Fertilite bağımlı yaşam kalitesi anketini kullanarak Reproduktif Tıp Network sayesinde 3000 katılımcıyla yapılan kohort çalışmasında infertilitenin duygusal boyutuna açıklama aradık.
Eş zamanlı seçilen iki çalışma: (I) Polikistik Over Sendromlu (PCOS) tüm kadın ve eşleri ile (II) Nedeni belirlenemeyen infertilite olgularındaki kadın ve erkekler(AMİGOS).
Fertiliteye bağlı yaşam kalitesi tanıya göre (PCOS veya nedeni bilinmeyen (IU)) değişir mi? Erkek veya kadınlar arasında fark var mı? Gebelik sonuçları yaşam kalitesini etkiler mi? gibi sorulara cevap aradık. FertiQOL skorunun Polikistik over sendromlu kadınlarda nedeni bilinmeyen
infertilteye sahip kadınlara göre daha düşük olduğu, erkeklerin her iki tanı için de kadınlardan daha iyi Fertilite bağımlı yaşam kalitesine sahip oldukları hipotezini oluşturduk.
MATERYAL VE METOD Bilgi kaynakları
Reproduktif tıp networku (RMN), 1990’dan başlayarak, erkek ve kadınlarda üreme bozuklukları ile ilgili diagnostik ve terapötik müdahaleleri kapsayan geniş, çok merkezli data sunar.
Araştırmacıların hipotezlerini çok geniş ve değişken kitlelerde çalışmasına izin verir.
Her iki çalışma grubu için çiftler her akademik merkezin klinik bölgesinde, radyo ve gazete ilanlarıyla toplandı. Uygun çiftler telefonla standart bir öngörüşmeden sonra belirlenerek görüşmeye çağrıldı.
Eşzamanlı Çalışma 1:PCOSlu kadınlar ve eşlerinden oluşan çalışma Letrozolün ovulasyon indüksiyonu ve canlı doğum başarısında Klomifen Sitrattan daha iyi olup olmadığıyla ilgiliydi.750 çift çalışmaya dahil edildi. katılım kriterleri 18-39 yaş arasında olma, PCOS tanısına sahip olma(2004 Rotterdam kriterlerine göre), normal uterin kaviteye ve en azından bir normal tubaya sahip olma ve erkekler için en az 14 milyon sperm sayısına sahip olmaydı.
Eşzamanlı Çalışma 2:Nedeni belirlenemeyen infertilite olgularından(AMİGOS) oluşuyordu.
Letrozolün monofoliküler gelişimde Klomifen Sitrat veya gonadotropinlere göre daha iyi olup olmadığyla ilgiliydi. 18-40 yaş arasında, en az 1 yıl infertil olan, regüler ovulasyona sahip (yılda 9- 10 kez menstruasyon), erkekler için en az 5 milyon sperm sayısına sahip 865 çift dahil edildi.
Her iki çalışmadaki çiftler görüşmeye çağrılıp 36 kategoriden oluşan FertiQOL anketi yapıldı. 15-20 dk süren ankette, 5 puanlık Likert-ölçeği kullanıldı. Sorular duygusal, zeka/vücut ile ilgili, ilişki durumu ve sosyal yaşam kategorilerine ayrıldı. Anket 0-100 puan arasında değerlendirildi, cinsiyet ve tanıya göre (pcos veya nedeni belirlenemeyen) gruplandırıldı. Grup içi değişkenler yaş,
sosyoekonomik düzey, eğitim, gelir düzeyi, BMI, hirsutizm olarak belirlendi. Grupları dengelemek için Wilcoxon Rank-sum Test, grup içinde çiftleri eşleştirmek için de Wilcoxon metodu kullanıldı.
SONUÇLAR
İki çalışmadaki örnekler bazı değişkenlerde farklılıklar gösterdi. Örneğin; PCOS grubu daha gençti, daha yüksek beden kitle indeksine sahipti, daha koyu tenliydi; eğitim ve gelir düzeyi ise nedeni AMİGOS grubunda daha yüksekti.
PCOSlu kadınlar ilişkiler hariç tüm kategorilerde(p<0,001) infertilite nedeni belirlenemeyen
olgulardaki kadınlara göre daha düşük FertiQOL skorunu (72.3 ± 14.8)aldı. Nedeni belirlenemeyen gruptaki kadınlarda skor (77.1 ± 12.8; P < 0.001) idi. En büyük fark 8.7 puan farkın olduğu
duygusal kategorideydi. Kadınların aksine PCOS’lu kadınların eşleri AMİGOS grubundaki erkeklere göre duygusal ve zeka/vücut ile ilgili kategorilerde daha iyiydi(p<0,05).
Her iki grupta da kadınlarla erkekler karşılaştırıldığında FertiQOL skoru erkeklerde ilişkiler
dışındaki tüm kategorilerde daha yüksekti(p<0,0001). En büyük fark PCOS’lu kadınların 24.6 puan daha düşük aldığı duygusal kategorideydi.
Kadınlar için yaş, BMI, Ferriman- Gallwey hirşutizm skoru, eğitim, gelir düzeyi fertilite bağımlı yaşam kalitesini belirleyen önemli faktörler olarak belirlendi. İleri yaş(p<0,001) ve yüksek gelir düzeyi(p=0,014) daha yüksek FertiQOL skoruyla ilişkilendirildi. Bunun yanında yüksek BMI (P=0,017) ve yüksek Ferriman-Gallwey skoru (p=0,015) daha düşük FertiQOL skoruyla ilgiliydi.
Eğitim düzeyi ile yaşam kalitesi arasında anlamlı bir fark görülmedi.
Pek çok meta-analizde Polikistik Over Sendromunun tipik semptomlarının( menstruasyon düzensizliği, hiperandrojenizm, obezite, infertilite, akne) daha düşük sağlık-bağımlı yaşam
kalitesiyle sonuçlandığı gösterilmişti. PCOSlu kadınlarda depresyon, anksiyete ve duygusal stresin daha yüksek olduğunu gösteren çalışmaya da katılarak (Veltman-Verhuls et al,2012) biz Ferman- Gallwey skoru ile fertilite-bağımlı yaşam kalitesi arasındaki ters orantıyı gösterdik(B=-0.16, %95 cl, -0.29dan -0.04a,p=0,011).
Pcos grubundaki kadınlar duygusal, zeka/vücut ile ilgili ve sosyal kategorilerde infertilite nedeni belirlenemeyen kadınlara göre daha kötü olsalar da, ilişkiler kategorisinde bir fark yoktu.
Çalışmamız nedeni belirlenemeyen infertil çiftler grubundaki erkeklerin FertiQOL skorunun pcos grubundakilere göre daha düşük olduğunu gösterdi. bunun erkeğin kendini sorumlu görmesiyle ilişkisi olabilir, ki izole erkek nedenli infertilite olgularında bu durumun erkekte negatif seksüel ve kişisel sonuçlara neden olduğu gösterilmişti (Nachtigall et al., 1992; Abbey et al., 1995).
Sonuç olarak önceki benzer çalışmalarda da olduğu gibi infertilite durumunda çiftler daha düşük yaşam kalitesine sahip olduklarından klinisyenlerin çiftleri duygusal anlamda desteklemesi
gerekiyor. Özellikle PCOSlu kadınlar ve nedeni belirlenemeyen infertilitede de erkekler bu konuda önemsenmeli.
