Süt İneklerinde Sürü Sağlığı ve Fertilite-1
Prof. Dr. Şükrü Küplülü- Prof. Dr. Rıfat Vural
Sürü sağlığı hekimliği ve Süt inekçiliğinde değişim
DEĞİŞİMİN ÖNCÜLERİ
Ekonomik Baskı Küresel Isınma Tüketici Beklentileri Yasal Düzenlemeler Teknolojik Gelişmeler Demografik Yapı
MUTLU –VERİMLİ - UZUN ÖMÜRLÜ İNEK Doğala
yakın yetiştirme
Çiftlik Dizaynı
Antibiyotik kullanımı Biyogüvenlik
Parametre kullanımı
Genetik seleksiyon
Barkema ve ark. 2015, J Dairy Sci
Hastalığa neden olan yönetimsel –yapısal hata
ve beslenme sorunu belirlenmelidir.
İnekçilik bir denge sektörüdür
Bir işletmede ekonomik barometre
Hayvan Refahı Sorunu Hayvan Refahı Sorunu
1.4 Milyar Euro Kayıp 1.4 Milyar Euro Kayıp
Kesime sevk 1.7 kat artar.
Kesime sevk 1.7 kat artar.
Carneiro ve ark. 2016; Reprod Biol
MASTİTİS UTERUS
ENFEKSİYONLARI
~%40
•1 yılda 1 inekten 1 yavru
Süt inekçiliğinde pratik hedef
Reprodüktif Parametreler Hedef
İlk tohumlama yaşı 15 ay
İlk buzağılama yaşı 24 ay
İlk doğumda canlı ağırlık (Holstein) 540 kg
Postpartum ilk östrus zamanı 21-24 gün (45-50 gün*)
Postpartum ilk tohumlama zamanı 45-60 gün
Östrus belirleme oranı >70
Gebelik başına tohumlama sayısı 1,5-1,6
İlk tohumlamada gebelik oranı (düve) %65-70
İlk tohumlamada gebelik oranı (inek) %50-60
3’den fazla tohumlanan inek oranı <%16
Gebelik süresi 282 gün
Laktasyon süresi 305 gün
Buzağılama aralığı 365 gün
Servis periyodu <90 gün
Kuru dönem uzunluğu 50-60 gün
(Diskin ve Sreenan, 1980; *Hivorel, 2001; Hanks ve Kossaibati, 2010)
Süt sığırlarında yaşam boyu hedeflenen reprodüktif parametreler
Reprodüktif parametre
Postpartum ilk 60 gün kızgınlık gösteren
inek oranı > %90
Postpartum 120 gün üzerinde gebe
kalmayan inek oranı < %10
İki östrüs aralığı 18-24 gün olan inek sayısı Tohumlama sayısı 3 ün altında bulunan
inek sayısı > %85
Sürüde abort oranı < %5
İnfertilite nedeni ile kesime sevk oranı < %10
Muayenede gebe inek oranı %80-85
REPRODÜKTİF SÜREÇTE KRİTİK KONTROL NOKTALARI
REPRODÜKTİF SÜREÇTE KRİTİK KONTROL NOKTALARI
İşletme
Koruma ve tedavi
Kayıt ve Monitörizasyon
• Çiftliğin genel girdileri ve çıktıları
• Harcamaların Verim/ Fayda oranını belirlemesi
• Sürünün yönetiminde bilgisayar teknolojisinin kullanılması
• Sürüye katılım ve sürüden çıkarılma nedenleri, hastalıklar ile fertilite parametreleri
oluşturulmalıdır.
Başarı için Kalifiye İnsan Gereklidir
• Yönetici
• Veteriner Hekim
• Zooteknist
• Sağlık Teknisyeni
• Sağımcılar
• Diğer Çalışanlar
• EN ÖNEMLİ ÖN KOŞULDUR!
Görev Tanımı
• Çiftlikte görev alan her personelin görev tanımının yapılması gerekir.
• İnsan kaynaklarının tanımlanmış göreve uygunluğu ölçülmelidir.
• Ön eğitim ile uygun hale getirilerek görev verilmelidir.
• SÜREKLİ MESLEK İÇİ EĞİTİM
UYGULANMALIDIR.
Performans ve Denetim
• Tanımlanmış bölüm ve görevlerde sonuçların objektif olarak ortaya konması
• Uygulayıcıların performansının ölçülmesi
• Başarının ödüllendirilmesi
• ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE DENETİM
YAPILMAZSA ÇİFTLİK YÖNETİLEMEZ.
İnekçilikte Hedefe Ulaşmanın Ön Koşulları İnekçilikte Hedefe Ulaşmanın Ön Koşulları
• PLANLAMA
– Tesisin kurulacağı yer – Tesisin bölümlerinin
lokalizasyonu ve uyumu (Doğumhane, Buzağı ünitesi, Sağımhane, Fresh grup, VS…)
– Gübre ve Çevre yönetimi – Bölümlerin hayvan
sayısına göre fiziki kapasitesi
• YEM MADDELERİNİN DEPOLANMASI
– Siloların , silaj çukuru ve konsantre yemlerin
tedarik, depolama ve
dağıtım planlamasının
yapılması
Mevsim-ısı stresi-RB Mevsim-ısı stresi-RB
Isı stresinin ineklerde önemi
• 32°C ve üstü ineklerde stres oluştururlar
• Isı ile nemin stres üzerinde bindirme etkisi vardır
• İneklerin termoregulasyon mekanizması
zayıftır
Mevsim – Isı Stresi - RB
Follikül Gelişim Bozukluğu
MEVSİM-ISI STRESİ-RB MEVSİM-ISI STRESİ-RB
• İştah azalır, NED oluşur, follüküler gelişme bozukluğu ve ikizlik oranında artmaya neden olur
• Termoregulasyon için kan akımı uterus dışı organlara gider uterus az vaskülerize olur bu da uterus da
toksik maddelerin birikimine neden olur (fertilisazyon bozukluğu veyahut embriyonik ölüm)
• Respiratorik alkolozis oluşur
Isı stresinden etkilenen inek grupları
• Doğumhane sürecindeki inekler
• Doğumu izleyen ilk 30 gün
• Östrus dönemi
• Tohumlamayı izleyen ilk 5-7 gün
Isı stresinin fizyolojik sonuçları
• Yem tüketimi azalır ; ayakta durma zamanı artar
• Salya üretimi azalır; rumen alkelisi azalır
• Yavruya giden kan akımı düşer
• Östrüs süresi kısalır
• Bağışıklık sistemi etkisizleşir
• Ovulasyona yönlenen folikül çapı küçülür
• Solunum sayısı artar-bikarbonat kaybı artar
Isı stresinin sonuçları
• ZAYIF YAVRU DOĞUMU
• RUMEN ASİDOSİSİ
• KETOZİS
• AYAK HASTALIKLARI
• ÖSTRUS GÖZLEM SORUNU
• İNFERTİLİTE
Isı stresine karşı eylem planı
• Tüm uygulamalar gece yarısı ile sabah saat 8.00 aralığında gerçekleştirilmelidir.
• Ahır kurgusu : yüksek çatı, fan sistemi, soğutma (19 dereceye düşene kadar çalıştırılmalıdır)
• Suluk sayısı artırılmalıdır.
• Yaz rasyonu düzenlenmelidir
Isı stresine karşı rasyon düzenlemeleri
• Yağ (%5-6) < Konsantre yem < Fiber (kaliteli; pancar posası, soya kabuğu vb)
• Potasyum kaybeder(51.5-1.6 DM); Sodyum (%0.5- 0.6 DM); magnezyum (%0.35-0.4)
• Asidosise karşı 150-200 gram sodyum bikarbo.
• Antioksidanlar
• Alkalin rasyonlar karbonat ve potasyum kaybını azaltır(katyon-anyon: +250mEq/kg/
• Maya-mantar Kültürleri; toksin bağlay; Niasin(6g)
Çiftlik İşletim Senaryosunun Oluşturulması Çiftlik İşletim Senaryosunun Oluşturulması
• Buzağının sevk ve idaresi
– Barınma, aşılama, beslenme
– Kolostrum beslenme stratejisi
– Maternal immuniteden bireysel immuniteye geçiş döneminde sevk idare (12-25. günler arası)
• Sütten kesme ve kaba yeme geçiş
• Buzağının sosyalleştirilmesi
sürecinde stresten koruma
Anne Adayı Damızlık Düvelerin Sevk ve İdaresi (İlk 2 Ay)
Anne Adayı Damızlık Düvelerin Sevk ve İdaresi (İlk 2 Ay)
• Fiziki gelişimlerin takibi
• Pre-breeding immunizasyon
• Genital organ
skorlarının belirlenmesi
• Fizyolojik statüye uygun
beslenme
DAMIZLIK BUZAĞI
Meme sağlığı ve fertilitede kritik kontrol noktalarının denetimi
(HACCP)DAMIZLIK BUZAĞI
Meme sağlığı ve fertilitede kritik kontrol noktalarının denetimi
(HACCP)Yeni doğanda meme lobu kontrolü
a. Meme lob ve başının eksik olması (agenesis) b. Meme lob ve başının fazla olması (hiperteli)
Genetiktir, damızlık özelliğini belirler
(Çok özellikli ineklerin buzağılarında ana meme loplarından uzaksa 6 aya kadar operatif girişim ? )
