BİLGİNİN ORGANİZASYONU I
• BILGI YAŞAM DÖNGÜSÜ
• DİJİTAL ARŞİVLEME
BİLGİ YAŞAM DÖNGÜSÜ
Bilgi yaşam döngüsü yaklaşımının merkezinde yorumlanmış veri olarak da ifade edilebilen bilgi kavramı yer alır.
Bilgi yaşam döngüsünde bilgi üretim, sağlanma, yönetim, bakım,
yapılandırma, denetim, aktarım, işlenme ve imha gibi bir dizi süreçten geçer
ve bu sayede kalıcılığı sağlanmış olur.
BİLGİ YAŞAM DÖNGÜSÜ
Bilgi yaşam döngüsü yaklaşımına göre korunan, yönetilen ve erişilebilen bilgi asla ölmez.
Tarihi veya kurumsal değeri olan dijital bilgi, yaşam döngüsünün son aşamasına gelindiğinde sonsuza dek korunma amacıyla dijital arşive aktarılır. Bunu nedeni fiziksel kaynakların aksine dijital bilginin birkaç yıl içerisinde eskiyebilmesidir.
Dijital kürasyonun bir parçası olarak kabul edilen bilgi yaşam döngüsü yaklaşımına göre dijital koruma alanında riski azaltmak ve arşiv kayıtlarına yönelik kalıcı bir dijital depo sağlamak için kayıtlar güvenilir dijital depolama ortamlarına aktarılmalıdır.
DİJİTAL BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜ
Dijital teknolojilerdeki ilerlemeyle birlikte dijital formda üretilen ve depolandıkları basılı veya analog ortamdan dijital ortama aktarılan ve böylece bir araya gelmeleri kolaylaşan metin, hareketli ve hareketsiz görüntü, ses, multimedya ve simülasyon gibi farklı tür ve formatlardaki bilgi varlıklarının bütünlüğünü koruma faaliyetleri dijital koruma faaliyetleri arasında yer almaktadır.
Dijital bilgi bütünlüğüyle kastedilen, yaşam döngüleri boyunca hareket eden dijital
bilgi varlıklarının üretim, düzenleme, tanımlama, sınıflama, dizinleme, dağıtma,
sağlama, kullanma, değiştirme, muhafaza etme ve imha aşamalarında bilgi
bütünlüğünü korumadır.
DİJİTAL ARŞİVLEME
Dijital arşivler dijital içeriği sağlamak, depolamak, yönetmek, korumak ve ona uzun süreli erişim sağlamak için oluşturulan bilgisayar sistemleridir.
Dijital arşivler yalnızca mevcut bilginin dosya temelli sunumuna değil bilginin korunmasına da odaklanır. Bu bilgi gelecekte yok olacak dosya formatlarının aksine korunması gereken doküman, veri seti, ses veya video kaydı gibi gerçek içeriklerden oluşur.
Dijital arşivler ulusların sosyal, ekonomik, kültürel ve entelektüel mirasının
dijital örneklerini uzun süreli erişim maksadıyla muhafaza etmektedir.
DİJİTAL ARŞİVLEME
Kültürel mirası oluşturan ve dijital olarak üretilen veya sonradan dijitalleştirilen her türlü materyale Internet üzerinden erişiminin sağlanabilmesi ve bu materyallerin korunabilmesi için arşivleme yapılması gerekmektedir.
Dijital arşivleme projelerinin temel amacı, dijital ortamda üretilen
ve sıklıkla yenilenen veya değiştirilen bilginin saklanması ve hizmete
sunulması ve bu sayede dijital kültür mirasının gelecek kuşaklara
aktarılabilmesidir.
WEB ARŞİVLEME
Web arşivleme; World Wide Web’den Web sitelerini toplama ve bunları bir arşiv içerisinde koruma sürecidir.
Web arşivleme, World Wide Web’de kaydedilen verilerin, depolanmasını ve bir arşivde tutulmasını ve toplanan verilerin gelecek araştırmalar için kullanılabilmesini sağlayan bir veri toplama işlemidir.
Web arşivleme kâğıt ortamındaki dokümanları geleneksel olarak arşivlemeye benzer;
bilgi seçilir,
depolanır (storage),
korunur ve
insanların kullanımına sunulur.
(World Wide Web)’e ait tüm içeriği arşivlemeyi hedeflemektedir.
Arşivlenen Web siteleri;
hükümetin, iş dünyasının, kuruluşların, araştırmacıların, tarihçilerin ve kamunun erişimine sunulur.
WEB ARŞİVLEME
Web çok büyük miktarda Web sitesi ve bilgi içerdiğinden Web arşivistleri Web sitelerini toplamak için genellikle otomatikleştirilmiş süreçleri kullanırlar.
Bu süreç Web üzerindeki Web sitelerini bulundukları konumdan özel olarak tasarlanan bir yazılım aracılığıyla depolamayı (harvesting) içerir. Bu yazılım türü ise “tarayıcı” (crawler) olarak bilinir.
Tarayıcılar Web’de ve Web siteleri içinde dolaşır, bilgiyi kopyalar ve kaydederler.
Arşivlenen Web siteleri ve çevrimiçi kullanılabilir bilgi Web arşiv koleksiyonlarının bir bölümünü oluştururlar. Bunlar Web üzerinde olduğu gibi görüntülenebilir, okunabilir ve dolaştırılabilir; fakat belirli bir zamana ait anlık görüntüler olarak korunmaktadırlar.
WEB ARŞİVLEME
Bazı kuruluşlar kendi web içeriğini arşivlemek için basit araçlar ve süreçler kullanır.
Ulusal kütüphaneler, ulusal arşivler, çeşitli grup ve kuruluşlar da kültürel açıdan önemli gördükleri Web içeriğini arşivlerine dâhil ederler.
Kurumlar için iş, miras, mevzuat veya yasal amaçlarla kendi Web içeriklerini arşivlemede kullanılan ticari Web arşivleme yazılım ve hizmetleri mevcuttur.
En büyük Web arşivleme organizasyonu olan Internet Archive, World Wide Web’e ait tüm içeriği arşivlemeyi hedeflemektedir.
Web arşivleri, arşivlenen web içeriğinin özgünlüğünü ve bütünlüğünü korumayı unutmamalıdır.
Web Sitelerini Arşivleme
Başlangıçtan itibaren web arşivlerine dost bir web sitesi tasarlamak, daha sonra yapılacak çok fazla işten bizleri kurtarabilir.
İçeriği "makinece erişilebilir" hale getirmek, web arşivlemeye uygun hale getirmede yardımcı olacaktır.
Web sitesindeki içeriğe ait her şeyi sunmak için HTTP protokolü kullanılmalıdır.
Akış videolarını veya sesleri yakalamak genellikle mümkün olmadığı için bu protokol önemlidir.
Sosyal medya hizmetleri yoluyla yayınlanan içerik arşive nasıl
eklenebilir?
Kullanıcılara anlık ve görsel açıdan çekici içerik sunmak için geliştirilen teknolojiler olan
Twitter, Facebook, Flickr ve YouTube gibi sosyal medya sitelerinde yayınlanan içerik, genellikle web arşivleme teknolojisi ile uyumsuz halde bulunmaktadır.
Bu da web arşivleme için bir zorluk teşkil etmektedir.
Bu kısıtlamalar web sitelerindeki çoğu gömülü sosyal medya içeriğine uygulanmaya devam eder.
Bununla birlikte, National Archives blog içeriğini birkaç yıldır arşivlemektedir.
2013'ten itibaren, Twitter ve YouTube hesaplarını da arşivlemeye başlamıştır.
Her iki durumda da belirli bir hesap hedeflenmekte ve yalnızca hesabın üzerinde barındırılan içerik arşivlenmektedir.
