İSLAM MEDENİYETİ TARİHİ

(1)

İSLAM MEDENİYETİ

TARİHİ

(2)

(3)

İSLAM MEDENİYETİNİN GELİŞİM AŞAMALARI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

İslâm Medeniyetinin Aşamaları Doğuş

Gelişme ve Yükselme

Duraklama ve Yeni Arayışlar

(4)

İSLAM MEDENİYETİNİN GELİŞİM AŞAMALARI

Doğuş Aşaması

Hz. Muhammed’in İslam’ı tebliğ ile görevlendirilmesinden (VII. Yüzyıl başları) Emevilerin yıkılışına (VIII. Yüzyıl ortalarına) kadar geçen

yaklaşık bir buçuk asırlık dönemdir.

İslamiyet önce Arap yarımadasına, daha sonra dört halife döneminde Suriye, Filistin, Irak, Mısır Kuzey Afrika, Doğu Akdeniz, İran ve Horasan topraklarına kadar yayılmıştır.

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

İSLAM MEDENİYETİNİN GELİŞİM AŞAMALARI

Gelişme ve Yükselme Aşaması

Bu dönem iki aşamalı düşünülmelidir:

- VIII. Yüzyıl ortalarında Abbasi Devleti’nin kuruluşundan Selçuklu Türklerinin XI. Yüzyıl ortalarında İslam dünyasında hakimiyet

kurdukları zamanı içine alır. Bu dönemde İslam medeniyetine Arapların yanı sıra Farsların ve Türklerin de önemli katkıları olmuştur.

- XI. Yüzyılın ortalarında Selçuklu Türklerinin İslam dünyasında hakimiyet kurmasından XVII. Yüzyıla kadar uzanan uzun dönemi içeren aşamadır.Bu merhalede İslam medeniyetine en büyük katkı, Türkler tarafından yapılmıştır.

(11)

(12)

(13)

İbn Haldun’un Fas'ta bir dönem çalışmalar yaptığı Ebu İnaniye medresesi

(14)

(15)

(16)

(17)

MÜSLÜMAN BİLİM

ADAMLARINDAN BAZILARI 1) İbnü'n-Nefis

2) Sabit bin Kurra 3) İbn-i Sina

4) el-Kindi

5) Ebu'l Kasım Zehravi 6) Muhammed Ebu Bekir Zekeriya Razi

7) Ali Kuşçu 8) Battani

(18)

Bilgi seviyesi oldukça yüksek olan Müslüman tıp adamlarının çalışmaları, Avrupa'nın dört bir yanında temel

başvuru kaynağı olarak kullanıldı. Altta Müslüman bilim adamlarının kırık-çıkık tedavisinde kullandıkları yöntemleri gösteren şema yer almaktadır. Sol üstte ve altında Müslüman tıp

adamlarının insanın anatomisi üzerine yaptıkları ve sindirim ve dolaşım

sistemini gösteren çizimler görülmektedir.

Müslüman Bilim Adamlarının Çalışmalarından Örnekler

1) El-Haskafi tarafından tasarlanmış olan ve değişen su seviyesini ölçmekte

kullanılan alet.

2) Müslüman bilim adamlarının Güneş ve Ay tutulmalarını hesaplamak için

kullandıkları çizimler.

3) İbn-i Sina'nın çalışmalarını not aldığı defteri, Şam Milli Müzesi'nde

bulunmaktadır.

4) Müslüman tıp adamları tarafından tasarlanan, kan basıncını ölçmek için kullanılan alet.

5) Gözün anatomisi üzerine yapılan bu çalışma el-Mutadibih'e aittir.

(19)

İSLAM MEDENİYETİNİN GELİŞİM AŞAMALARI

Duraklama ve Yeni Arayışlar Aşaması

Müslümanların siyasi hakimiyetlerini de büyük ölçüde kaybettikleri XVIII-XX.yüzyıllardır.

Bu dönemde görülen başlıca zaaflar:

-Değerler sisteminin dinamik tutulmaması

-Bilimsel faaliyetlerin toplumun müşterek uğraşı gösterdiği alan haline getirilememesi

-Müslümanlar arasındaki yoğun iç çekişmeler -Keşifler sonucu ticaret yollarının kayması

-Batının geliştirdiği teknolojik gelişmelerle Müslümanların üzerine gitmesi

-İslam dünyasının teknolojinin geç farkında olması -Hızlı değişen Batı ile rekabet edememesi

-İslam dünyasının büyük bir kısmının sömürge haline gelmesi

(20)

(21)

(22)

İSLAM MEDENİYETİNİN GELİŞİM AŞAMALARI

Duraklama ve Yeni Arayışlar Aşaması

İslam medeniyeti on dört asır boyunca üç ciddi dış tesir/saldırı ile karşılaşmıştır.

1. Haçlı Seferler 2. Moğol istilası

3. Sömürgecilik/Emperyalizm

(23)

İstanbul Rasathanesi Koleksiyonu

(24)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

İslam medeniyeti vahiy, akıl ve duygunun uyumudur.

İslam medeniyeti insan merkezlidir.

İslam medeniyeti terkipçidir

İslam medeniyeti hoşgörü medeniyetidir İslâm medeniyeti ilim medeniyetidir

İslam medeniyeti çeşitli ırk ve kültürlere mensup ulusların ahenkli bir ürünüdür

İslam medeniyeti evrenseldir

İslam medeniyeti denge üzerine kurulmuş bir medeniyettir İslam medeniyeti bir fıkıh medeniyetidir

İslam medeniyeti anti-sömürgeci bir karaktere sahiptir.

İslam Medeniyeti kitap medeniyetidir

(25)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

1. İslam medeniyeti vahiy, akıl ve duygunun uyumudur.

Vahiy medeniyeti

Bilgi kaynaklarından vahiy, akıl, sezgi ve insanlığın tecrübesi bir aradadır.

İlahi olanla insânî olanı uyumlu bir terkibe ulaştırmıştır

(26)

(27)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

2.İslam medeniyeti insan merkezlidir.

Merkezde insan, tüm medeni faaliyetler insanın bireysel ve toplumsal olarak mutluluğu içindir.

Yeryüzünün imar ve ıslah görevi insana verilmiştir

Haklarını savunmakta güçlük çekenlerin hakları güvence altına alınmıştır

İnsanın inancı, canı, malı, nesli, aklı güvence altındadır Kardeşlik üzerine kurulan medeniyet

Mü’minlerin kardeşliği, insanların kardeşliği

(28)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

3. İslam medeniyeti terkipçidir

Kurulduğu ortamda birtakım antik medeniyetlerle karşılaşmıştır

Karşılaştığı antik medeniyetlerin bazı unsurlarını alarak bunları yeni bir terkibe kavuşturmuştur

Yunan medeniyetinden felsefe ve tıp, Hint medeniyetinden matematik gibi unsurlarını basit bir kopya şeklinde değil, kendi bilgi, birikim ve

zihniyetleri doğrultusunda meczetmiştir.

(29)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

4. İslam medeniyeti hoşgörü medeniyetidir İnsana, çevreye, doğaya duyarlı

İnsanı inancıyla… yaşatmak

Ötekine bakış düşmanlık duygusu ve imha özelliği taşımamaktadır

(30)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

5.İslâm medeniyeti ilim medeniyetidir

• Temel kaynaklarda ilim kavramı

• Peygamberler ilim önderi

• Tarih boyunca Din-ilim kaynaşması

• Ciddi ve tarafsız olmak koşuluyla Araştırılacak konular için sınırlama yok

• İlimle uğraşmak kadın ve erkeğe farz telakki edilmiştir

• İlim yüceltilmiştir

• Medeniyeti kuran ve yükselten değerler sisteminin devamlılığı ilim ve öğretime bağlıdır

(31)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

6. İslam medeniyeti çeşitli ırk ve

kültürlere mensup ulusların ahenkli

bir ürünüdür

(32)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

8.İslam medeniyeti evrenseldir

• Bütün insanlığı kucaklayarak evrensel olma özelliği taşıyan tek medeniyet

• Kaynağı itibarıyla evrensel

• İçeriği ile evrensel

• Ondan sonra vahiy gelmeyeceği için evrensel

(33)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

9. İslam medeniyeti denge üzerine kurulmuş bir medeniyettir

• Ruh-madde

• İman-akıl

• Kulluk-özgürlük

• Biyolojik ihtiyaçlar-ahlâkî nitelikler

• Dünya-Ahiret arasında denge

• Aşırı dünyevileşme ve din, ibadet adına dahi olsa dünyada kopacak aşırılaşma reddedilmiştir

• Duyguda, düşüncede itidali esas alır

• İstikamet, sıratı müstakim

•

(34)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

10. İslam medeniyeti bir fıkıh medeniyetidir

• Ürünlerde

• Yaygınlık ve paylaşım

• Uygarlık tarihinde ilk kez metodoloji üzerine kurulmuş bir kanun sistemi: Fıkıh usulü

• İslam toplumlarında canlı, dinamik bir hukûkî yaşam sözkonusudur

• Hukuk, istikrar ve düzen getirir

(35)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

11.İslam medeniyeti anti-sömürgeci bir karaktere sahiptir.

• Sömürgecilik/Emperyalizm

• Kaynaklar sömürgeyi öngörmüyor, yani teolojisi müsait değildir

• Fetih kavramı

• Fethedilen bölgeler merkeze taşınmamıştır

• Karşılaştırma

(36)

İSLAM MEDENİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

12. İslam Medeniyeti kitap medeniyetidir

(37)

İSLAM MEDENİYETİ TARİHİ