DOĞAL BİTKİLER DERS NOTLARI IV
PROF. DR. M. EMİN BARIŞ
Carpinus betulus – Adi Gürgen: 20 m kadar boylanabilen, ortalama 150 yıllık ömre sahip yuvarlak tepeli bir ağaçtır. Gölge ağacıdır, önceleri yavaş büyür. 5-50 yaş arasında büyüme hızlanır, 80 inci yaşta durur. Türkiye’de Trakya başta olmak üzere bir çok orman bölgesinde rastlanır.
Carpinus örientalis – Doğu Gürgeni: Çoğunlukla boylu çalı, bazan da 5-6 m boyunda küçük bir ağaç halinde görülür. Türkiye’nin hemen hemen bütün sahil ormanlarında görülürse de en fazla Güney Anadolu’nun alçak ve tepelik kısımlarında
yayılmıştır. Birinci türün aksine olarak kurakçıl yamaçlar da da görülür.
Ostrya carpinifolia – Gürgen Yapraklı Kayacık: Çoğunlukla ağaçcık bazan da 15-20 m kadar
boylanabilen ağaç halindedir. Hızlı büyür. Ekolojik istekleri bakımından sıcaklık isteği Gürgenden daha fazladır. Onun için kalkerli, sıcak bölgeleri seçer. Vadi içi düzlüklerde, tepelik arazide güney ve doğu yamaçlarda bulunur. Güney ve Kuzeydoğu Anadolu’da çok rastlanır. Bunu dışında Batı Anadolu ve Hatay’da da rastlanır.
Corylus avellana – Adi Fındık: Çoğunlukla 4-5 m kadar boylanabilen bir çalı, ender olarak da küçük bir ağaç halini alır. Sıcak ortamlardan hoşlanır. Büyümesi yavaştır, fakat sürgün verme yeteneği çok fazladır. Türkiye’nin hemen bütün orman bölgelerinde bulunmakla beraber özellikle Karadeniz kıyılarında hem yabani hem de kültüre alınmış olarak çok rastlanır.
Corylus colurna – Türk Fındığı: Çoğunlukla boylu çalı veya ağaçcık, bazan da 15-20 m’ye ulaşan bir ağaç halinde bulunur. Bu nedenle çoğunlukla ağaç fındık olarak bilinir. Doğal olarak Trakya’da, Batı Anadolu’da Kazdağında, Bolu, Kastamonu dolaylarında, Rize, Trabzon yöresinde yetişir.
Corylus maxima – Lambert Fındığı: Çoğunlukla boylu çalı bazan da 8-10 m’ye ulaşan küçük bir ağaç halinde bulunur. Süs bitkisi olarak C.
maxima var. Atropurpurea oldukça çok kullanılan bir varyetesidir.
Castanea sativa – Anadolu Kestanesi: Boyu 20-25 m’ye ulaşan dolgun gövdeli, geniş tepeli, uzun ömürlü (1000 yıl kadar) bir ağaçtır. Büyüme ilk yıllarda yavaş ancak 10 yaşından itibaren hızlı olur. 40-50. Yaşlarda tekrar yavaşlar. Güçlü kazık kök yapar. Türkiye’deki yayılışı Kuzey Anadolu sahilleri boyunca İstanbul Boğazı yakınlarındaki Belgrad Ormanına kadar uzanır.
Marmara çevresi ve Batı Anadolu’da bulunur, Güneyde rastlanmaz.
Fagus orientalis – Doğu Kayını: 30-40 m kadar boylanan 1 m’nin üstünde çap yapan bir ağaçtır.
Türkiye’de esas yayılış ve en iyi gelişimini Karadeniz sahillerinde yapar. Trakya bölgesine kadar yayılış gösterir. Marmara kıyılarında ve Batı Anadolu’da da yer yer görülür. Güneyde Adana’nın Pos Ormanlarında görülür. Doğu Kayını Doğu Karadeniz’in kendine özgü bol yağışlı, kışları ılıman geçen bir iklime sahip bölgelerin ağacıdır.
Quercus robur – Saplı Meşe: 30-40 m kadar boylanabilen, 2 m çap yapan, 400-500, hatta nadiren 1000 yıl yaşayan bir ağaçtır. Derine giden kazık kök yapar. Toprak, sıcaklık ve ışık istekleri fazladır. Geç donlara karşı hassastır.
Türkiye’de iki alt türü vardır. Bunlardan subsp.
robur Marmara, Batı Karadeniz, İç Anadolu Bölgelerinde, Göller Bölgesi dolaylarında
görülür. İkinci alt tür olan subsp. Pedunculiflora ise Doğu Anadolu Bölgesinde yayılış gösterir.
Quercus petraea: Kışın yaprağını döken, 30 m kadar boylanan, dar tepeli bir ağaçtır. Türkiye’de Marmara Bölgesinde ve tüm Kuzey Anadolu Bölgesinde bulunmaktadır.
Quercus frainetto – Macar Meşesi: 30-40 m kadar boylanan bir ağaçtır. En iyi gelişimini güney yamaçlardaki kuru yetişme alanlarında yapar. Türkiye’de oldukça geniş bir yayılış alanına sahiptir. Özellikle Marmara ile Batı Anadolu’da çok rastlanır.
Quercus vulcanica - Kasnak Meşesi : Çoğu kez ağaç, bazan da ağaçcık halinde
bulunan kalın dallı bir meşedir. Doğal olarak Türkiye’de yetişen endemik bir ağaçtır. Batı, Güneydoğu ve İç Anadolu’da özellikle Eğirdir’de, Akşehir’de ve Erciyes dolaylarında bulunur. Yüksek dağlık
yerlerin ağacıdır.
Quercus pontica : Çoğunlukla boylu bir çalı, bazan da 3-5 m’ye ulaşan ağaçcık halinde rastlanır.
Tepe genel olarak yuvarlaktır. Sonbahara doğru yaprağın alt yüzü mavi dumanlı bir renk alır.
Lokal yayılışa sahiptir. Kuzeydoğu Anadolu’da doğal olarak bulunur. Dekoratif bir süs bitkisidir.
Quercus infectoria (syn. Q. Lusitanica) – Mazı Meşesi: Yarı herdemyeşil küçük bir ağaçtır. Türkiye’nin hemen bütün orman bölgelerinde rastlansa da en fazla
görüldüğü bölge Güneydoğu Anadolu’dur.
