ECZACILIK HİZMETLERİ ECZACILIK HİZMETLERİ
İlaç sunmanın yanında, sağlığın İlaç sunmanın yanında, sağlığın geliştirilmesi, hastalığın rehabilite geliştirilmesi, hastalığın rehabilite edilmesi noktasındaki tüm görev, yetki, edilmesi noktasındaki tüm görev, yetki,
sorumluluk ve işlevlerdir.
sorumluluk ve işlevlerdir.
Dünya Sağlık Örgütü eczacılık hizmetleri Dünya Sağlık Örgütü eczacılık hizmetleri için dört ayrı işlev tanımlamaktadır:
için dört ayrı işlev tanımlamaktadır:
1. İlaçların hazırlanması, üretimi, kalite kontrolü, 1. İlaçların hazırlanması, üretimi, kalite kontrolü,
2.İlaçların temin edilmesi, depolanması ve 2.İlaçların temin edilmesi, depolanması ve dağıtımı(hastaya ulaştırılması),
dağıtımı(hastaya ulaştırılması),
3. İlaçların akılcı kullanımının sağlanması, 3. İlaçların akılcı kullanımının sağlanması,
4. İlaçların epidemiyolojisi ve istenmeyen 4. İlaçların epidemiyolojisi ve istenmeyen etkilerinin izlenmesi.
etkilerinin izlenmesi.
Günümüzde serbest eczanelerde verilebilecek Günümüzde serbest eczanelerde verilebilecek eczacılık hizmetleri şu şekilde tanımlanabilir:
eczacılık hizmetleri şu şekilde tanımlanabilir:
Sağlık ve hastalık kavramlarının, gerek tanımlanması ve Sağlık ve hastalık kavramlarının, gerek tanımlanması ve gerekse algılanmasında önemli bir dönüşümün gerekse algılanmasında önemli bir dönüşümün yaşanmakta olduğu kabul edilmektedir. Yaklaşık 20-30 yaşanmakta olduğu kabul edilmektedir. Yaklaşık 20-30 yıl öncesine kadar sağlık ve hastalık kavramları, yıl öncesine kadar sağlık ve hastalık kavramları, hastaneler, hekimler, hemşireler, ilaçlar ve ilk yardım hastaneler, hekimler, hemşireler, ilaçlar ve ilk yardım çantaları ile akla gelirken, günümüzde artık sağlıklı çantaları ile akla gelirken, günümüzde artık sağlıklı yiyecekler, vitaminler, sağlık kulüpleri, aerobik, spa yiyecekler, vitaminler, sağlık kulüpleri, aerobik, spa terapi, yıllık olağan sağlık kontrolleri de dahil olmak terapi, yıllık olağan sağlık kontrolleri de dahil olmak üzere daha geniş bir alanla beraber gündeme üzere daha geniş bir alanla beraber gündeme gelmektedir. Bu yüzden batılı toplumlarda sağlık, bir gelmektedir. Bu yüzden batılı toplumlarda sağlık, bir yandan tıbbileştirilirken kültürün de bir parçası haline yandan tıbbileştirilirken kültürün de bir parçası haline
getirilmiştir.
getirilmiştir.
Genel olarak hastalıkların nitelikleri ve doğasının 20. Genel olarak hastalıkların nitelikleri ve doğasının 20.
yüzyılın ikinci yarısından itibaren değişmekte olduğu kabul yüzyılın ikinci yarısından itibaren değişmekte olduğu kabul edilmektedir. Önceleri daha sıkça görülen akut, yaşamı edilmektedir. Önceleri daha sıkça görülen akut, yaşamı tehdit eden kolera, veba gibi bulaşıcı hastalıklardan, tehdit eden kolera, veba gibi bulaşıcı hastalıklardan, kanser, beyin, kalp ve damar sistemi hastalıkları gibi, kanser, beyin, kalp ve damar sistemi hastalıkları gibi, yaşam kalitesini belirgin biçimde etkileyen kronik yaşam kalitesini belirgin biçimde etkileyen kronik hastalıklara doğru bir gidiş olmuştur. Ayrıca doğumda hastalıklara doğru bir gidiş olmuştur. Ayrıca doğumda beklenen yaşam süresi de giderek uzamakta olup, beklenen yaşam süresi de giderek uzamakta olup, yaşlanan nüfusun içinde kronik hastalıkların görülme sıklığı yaşlanan nüfusun içinde kronik hastalıkların görülme sıklığı daha da artmaktadır. Örneğin mortalite oranlarındaki hızlı daha da artmaktadır. Örneğin mortalite oranlarındaki hızlı düşüş ve sağlıktaki genel düzelmelerin, dünya genelinde düşüş ve sağlıktaki genel düzelmelerin, dünya genelinde 1960 ve 1990 yılları arasındaki 30 yılda yaşam beklentisini, 1960 ve 1990 yılları arasındaki 30 yılda yaşam beklentisini,
yüzyılın başına göre ortalama 6.3 yıl artırdığı saptanmıştır.
yüzyılın başına göre ortalama 6.3 yıl artırdığı saptanmıştır.
Bu Bu nedenlerle nedenlerle tıpta tıpta “müdahalecilik”ten “müdahalecilik”ten
“gözetmenlik” ve “izlem”e;
“gözetmenlik” ve “izlem”e;
“ “ tedavi”den, tedavi”den, “bakım”a “bakım”a doğru doğru dönüşüm dönüşüm yaygınlaşmıştır.
yaygınlaşmıştır.
Tıp ve sağlık alanındaki dönüşümler sonucunda, Tıp ve sağlık alanındaki dönüşümler sonucunda,
“ “ hastalık” yerine “sağlık”; hastalık” yerine “sağlık”;
“ “ hastane” yerine “toplum içinde bakım”; hastane” yerine “toplum içinde bakım”;
“akut” yerine “kronik”; ve “ akut” yerine “kronik”; ve
doğal olarak “hasta” yerine “kişi” kavramları bilinçli doğal olarak “hasta” yerine “kişi” kavramları bilinçli tercihlerle kullanılmaya başlanmıştır.
tercihlerle kullanılmaya başlanmıştır.
Bu değişim geleneksel hekim-hasta ilişkisini de Bu değişim geleneksel hekim-hasta ilişkisini de etkilemiştir.
etkilemiştir.
Eczacılık Eğitiminin Temel Amacı Eczacılık Eğitiminin Temel Amacı
Eczacılık sektörünün gereksinim duyduğu nitelikli insan Eczacılık sektörünün gereksinim duyduğu nitelikli insan
gücünü yetiştirmektir.
gücünü yetiştirmektir.
Bu amaca yönelik olarak lisans ve lisansüstü düzeyde Bu amaca yönelik olarak lisans ve lisansüstü düzeyde
yapılan eğitimler ile öğrencilere;
yapılan eğitimler ile öğrencilere;
--doğal, yarı-sentetik ve sentetik ilaç kaynaklarından ilaç doğal, yarı-sentetik ve sentetik ilaç kaynaklarından ilaç hammaddelerinin elde edilmesi,
hammaddelerinin elde edilmesi,
-bunların fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkilerinin bunların fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkilerinin incelenmesi,
incelenmesi,
-ilaçların formülasyonu ve üretimi, ilaçların formülasyonu ve üretimi,
-ilaç analizleri, ilaç analizleri,
-müstahzar bilgileri, müstahzar bilgileri,
-ilaçların tedavi edici ve toksik etkileri ile ilaçların tedavi edici ve toksik etkileri ile
-sosyal eczacılık gibi sosyal eczacılık gibi
konularda temel ve mesleki bilgiler verilir. konularda temel ve mesleki bilgiler verilir.
Eczacılık fakültelerinden mezun olan eczacılar,Eczacılık fakültelerinden mezun olan eczacılar,
Serbest eczacı, Serbest eczacı,
Ecza depoları, Ecza depoları,
Sağlık Bakanlığına bağlı hastane eczaneleri, Sağlık Bakanlığına bağlı hastane eczaneleri,
Üniversite hastaneleri ve diğer kurumlara bağlı olan ya da özel Üniversite hastaneleri ve diğer kurumlara bağlı olan ya da özel hastane eczaneleri,
hastane eczaneleri,
Sağlık Bakanlığı ve Belediye veya İl Sağlık MüdürlükleriiSağlık Bakanlığı ve Belediye veya İl Sağlık Müdürlüklerii
Bakanlıkların sağlıkla ilgili birimleri,Bakanlıkların sağlıkla ilgili birimleri,
Sağlık Bakanlığı bünyesinde bulunan Hıfzıssıhha Enstitülerinin çeşitli Sağlık Bakanlığı bünyesinde bulunan Hıfzıssıhha Enstitülerinin çeşitli bölümleri,
bölümleri,
Sağlık Bakanlığındaki İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ile bu Sağlık Bakanlığındaki İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ile bu bakanlığa bağlı diğer genel müdürlüklerde,
bakanlığa bağlı diğer genel müdürlüklerde,
Teftiş Kurulları'nda, Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı'nda, TBMM Teftiş Kurulları'nda, Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı'nda, TBMM Başhekimliğinde,
Başhekimliğinde,
İlaç Sanayii sektörü, İlaç Sanayii sektörü,
Eczacılık Fakültelerinde veya çeşitli üniversitelerin farklı fakültele-Eczacılık Fakültelerinde veya çeşitli üniversitelerin farklı fakültele- rinde uygun alanlarda, akademik alanda yetişmek üzere çalışma rinde uygun alanlarda, akademik alanda yetişmek üzere çalışma
olanaklarına sahiptirler.
olanaklarına sahiptirler.
Tablo 1. Türkiye’de bulunan Eczacılık FakülteleriTablo 1. Türkiye’de bulunan Eczacılık Fakülteleri
Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Eskişehir www.ecz.anadolu.edu.tr www.ecz.anadolu.edu.tr
Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi AnkaraAnkara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Ankara www.pharmacy.ankara.edu.trwww.pharmacy.ankara.edu.tr
Atatürk Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Erzurum www.atauni.edu.tr/fakultelerAtatürk Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Erzurum www.atauni.edu.tr/fakulteler
Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İzmirEge Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İzmir www.pharm.ege.edu.tr www.pharm.ege.edu.tr
Erciyes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Kayseri pharmacy.erciyes.edu.trErciyes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Kayseri pharmacy.erciyes.edu.tr
Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Ankara www.pharmacy.gazi.edu.trGazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Ankara www.pharmacy.gazi.edu.tr
Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Ankara www.farma.hacettepe.edu.trHacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Ankara www.farma.hacettepe.edu.tr
Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İstanbul pharmacy.marmara.edu.trMarmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İstanbul pharmacy.marmara.edu.tr
Mersin Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Mersin eczf.mersin.edu.trMersin Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Mersin eczf.mersin.edu.tr
İnönü Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Malatya pharmacy.inonu.edu.trİnönü Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Malatya pharmacy.inonu.edu.tr
İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İstanbul www.istanbul.edu.tr/eczacilikİstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi İstanbul www.istanbul.edu.tr/eczacilik
Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi(*) İstanbul www.yeditepe.edu.tr/7tepe/egitimYeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi(*) İstanbul www.yeditepe.edu.tr/7tepe/egitim (*) Vakıf Üniversitesi bünyesindedir.
(*) Vakıf Üniversitesi bünyesindedir.
ECZANELERDE PERSONEL YÖNETİMİECZANELERDE PERSONEL YÖNETİMİ
Personel işlevi, işletme işlevleri içinde yer alan Personel işlevi, işletme işlevleri içinde yer alan kolaylaştırıcı bir işlevdir. Nasıl ki, bir işletmede üretim kolaylaştırıcı bir işlevdir. Nasıl ki, bir işletmede üretim yönetiminin konusu mal ve hizmet, finansal yönetimin yönetiminin konusu mal ve hizmet, finansal yönetimin konusu para ise, personel yönetiminin konusu da konusu para ise, personel yönetiminin konusu da
insandır.
insandır.
Personel yönetiminin kapsamına giren insan elbette ki iş Personel yönetiminin kapsamına giren insan elbette ki iş ortamındaki insan olacaktır. Bir örgütte yönetime bağlı ortamındaki insan olacaktır. Bir örgütte yönetime bağlı
olarak çalışan tüm elemanlara “personel” denir.
olarak çalışan tüm elemanlara “personel” denir.
Personel YönetimiPersonel Yönetimi, örgüt için gerekli olan insan , örgüt için gerekli olan insan kaynağının sağlanması ve bu kaynaktan etkin ve verimli kaynağının sağlanması ve bu kaynaktan etkin ve verimli
biçimde yararlanmanın yol ve yöntemlerini gösterir.
biçimde yararlanmanın yol ve yöntemlerini gösterir.
Eczane Personeli Eczane Personeli
Eczane ortamında çalışan insan yada insanlar Eczane ortamında çalışan insan yada insanlar eczane personelidir. Eczanelerde, hasta yada eczane personelidir. Eczanelerde, hasta yada hasta yakınına eczacılık hizmetinin eczacı hasta yakınına eczacılık hizmetinin eczacı tarafından sunulması gereklidir. Eczanenin diğer tarafından sunulması gereklidir. Eczanenin diğer hizmetlerinin eczacı tarafından yönlendirilen bir hizmetlerinin eczacı tarafından yönlendirilen bir
yardımcı personelce yürütülmesi mümkündür.
yardımcı personelce yürütülmesi mümkündür.
Eczane Teknisyeni Eczane Teknisyeni
Sorumlu bir eczacının gözetim, denetim ve Sorumlu bir eczacının gözetim, denetim ve sorumluluğunda, eczanenin işleyişinde önemli sorumluluğunda, eczanenin işleyişinde önemli role sahip nitelikli personeldir. Bir diğer deyimle, role sahip nitelikli personeldir. Bir diğer deyimle,
eczanenin destek personelidir (1).
eczanenin destek personelidir (1).
Eczane Teknisyeninin Görev ve Yetkileri:Eczane Teknisyeninin Görev ve Yetkileri:
Eczacılıkla ilgili mevzuatta eczacı teknisyeninin yapması gereken işler Eczacılıkla ilgili mevzuatta eczacı teknisyeninin yapması gereken işler Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 139. maddesinde şu Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 139. maddesinde şu
şekilde tanımlanır (3).
şekilde tanımlanır (3).
Eczacının denetimi altında çeşitli ilaçları hazırlar ve şişeleri etiketler. Eczacının denetimi altında çeşitli ilaçları hazırlar ve şişeleri etiketler.
İlaç ve tıbbi malzemeyi ambalajlarından çıkarır, ayniyatla İlaç ve tıbbi malzemeyi ambalajlarından çıkarır, ayniyatla karşılaştırır. Depoya koyar, depo memuru yoksa depo defterine gelir karşılaştırır. Depoya koyar, depo memuru yoksa depo defterine gelir kaydeder. Eczaneden ve servislerden usulüne uygun olarak istenilen kaydeder. Eczaneden ve servislerden usulüne uygun olarak istenilen
ilaçlar verir.
ilaçlar verir.
Eczanenin temiz, düzenli olmasını ve kullanılan malzemenin Eczanenin temiz, düzenli olmasını ve kullanılan malzemenin temizlenmesini, bunların kullanılmaya hazır halde bulunmasını temizlenmesini, bunların kullanılmaya hazır halde bulunmasını
sağlar.
sağlar.
Eczanedeki yardımcı hizmetler sınıfı personelin hizmet içi Eczanedeki yardımcı hizmetler sınıfı personelin hizmet içi eğitimlerine yardım eder.
eğitimlerine yardım eder.
Günlük gelir - gider defterlerini işler ve tevhit cetvellerini hazırlar. Günlük gelir - gider defterlerini işler ve tevhit cetvellerini hazırlar.
Eczane Teknisyeninin Görev Yeri Eczane Teknisyeninin Görev Yeri
Bir eczane teknisyeninin görev yeri serbest Bir eczane teknisyeninin görev yeri serbest eczane,
eczane,
hastane eczanesi, hastane eczanesi,
ecza ve itriyat depoları ile ecza ve itriyat depoları ile
bu kurum ve kuruluşlara destek sağlayan ilaç bu kurum ve kuruluşlara destek sağlayan ilaç sanayi ve yan kurum ve kuruluşlardır (1).
sanayi ve yan kurum ve kuruluşlardır (1).
Eczane Teknisyeninin Nitelikleri Eczane Teknisyeninin Nitelikleri
Öncelikli olarak insan sağlığının birinci Öncelikli olarak insan sağlığının birinci planda tutulduğu eczacılık mesleğinde planda tutulduğu eczacılık mesleğinde
çalışan tüm personelin, insana ve insan çalışan tüm personelin, insana ve insan
sağlığına önem vermesi gerekmektedir. Bu sağlığına önem vermesi gerekmektedir. Bu
bağlamda sağlıklı yaşamın devam bağlamda sağlıklı yaşamın devam ettirilmesi ve hastaların, hastalıklarının ettirilmesi ve hastaların, hastalıklarının
teşhisinde ve tedavisinde doktor, eczacı, teşhisinde ve tedavisinde doktor, eczacı,
hemşire üçgeninde eczacı tarafından hemşire üçgeninde eczacı tarafından
görülen eczacılık hizmetlerinde eczacıya görülen eczacılık hizmetlerinde eczacıya
gereken destek hizmetini vermede, eczane gereken destek hizmetini vermede, eczane
teknisyeninin niteliği çok önemlidir.
teknisyeninin niteliği çok önemlidir.
Eczane teknisyenleri, Eczane teknisyenleri,
belirli bir eğitim düzeyine sahip, belirli bir eğitim düzeyine sahip,
kişilerle rahat ilişki kuran, kişilerle rahat ilişki kuran,
dikkatli, dikkatli,
hijyen konusunda yetişmiş, hijyen konusunda yetişmiş,
teknolojik gelişmeler konusunda bilgi teknolojik gelişmeler konusunda bilgi sahibi nitelikli kişiler olmak zorundadır (1).
sahibi nitelikli kişiler olmak zorundadır (1).
Eczane Teknisyeninin Görevleri (1) Eczane Teknisyeninin Görevleri (1)
İş organizasyonu, İş organizasyonu,
Müşteri hizmetlerinin yürütülmesi, Müşteri hizmetlerinin yürütülmesi,
Majistral ilaç/kozmetik hazırlanmasında görev Majistral ilaç/kozmetik hazırlanmasında görev alma,
alma,
İlaç ve kozmetik üretiminde ve satışında İlaç ve kozmetik üretiminde ve satışında
eczacının yada yetkili bir kişinin yanında görev eczacının yada yetkili bir kişinin yanında görev
alma, alma,
Kayıt işlemleri, Kayıt işlemleri,
Kaynaklar Kaynaklar
ECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA KANUNECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA KANUN Kanun Numarası: 6197 Kabul tarihi: 18.12.1953 Kanun Numarası: 6197 Kabul tarihi: 18.12.1953
(Resmi Gazete Yayım Tarihi: 24.12.1953 Sayı: 8591) (Resmi Gazete Yayım Tarihi: 24.12.1953 Sayı: 8591)
ECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA KANUN İLE UYUŞTURUCU ECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA KANUN İLE UYUŞTURUCU MADDELERİN MURAKABESİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK MADDELERİN MURAKABESİ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KANUN YAPILMASINA DAİR KANUN
(Resmi Gazete Yayım Tarihi: 17.05.2012 Sayı:28309) (Resmi Gazete Yayım Tarihi: 17.05.2012 Sayı:28309)
ECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA YÖNETMELİKECZACILAR VE ECZANELER HAKKINDA YÖNETMELİK
(Resmi Gazete Yayım Tarihi: 12 Nisan 2014, D.23 Ağustos 2014 (Resmi Gazete Yayım Tarihi: 12 Nisan 2014, D.23 Ağustos 2014
Sayı:29097, 28 Mart 2016 Sayı : 29667) Sayı:29097, 28 Mart 2016 Sayı : 29667)
