K o r u n m a s ı G e r e k e n U l u d a ğ M i l l i P a r k ı O t e l l e r Y ö r e s i B e c e r e n O t e l i Alpaslan Koyunlu Mimar İ.T. Ü. Bursa Uludağ Milli Parkı, flora ve fauna bakımından dünyadaki milli park-lar arasında önemli bir yer işgal eder. Ayrıca 1934 yılında yapılan Büyük Otel ile kayak merkezi haline gelmesinin te-meli atılır. Daha sonra yapılan Odunpa-las, Beceren ve Beden Terbiyesinin Ka-yakevi ve barakalar ile Kirazlıyayla te-sisleri uzun süre gereksinmeleri ikarşı-lamıştır. Artan geceleme isteği, büyük kapasiteli dağ oteli yapımlarını gerekli kılmış, 10-12 yıl önce yatırımlar
ıbaşla-Bugün oteller bölgesi diye bilinen alan içine, yol 'kıyısı boyunca iki sıralı ve peşpeşe yapılmış 'büyüklü Iküçüıklü te-sislere baktığımızda, plânsız program-sız yapılan kötü yerleşme olgusunu bura-da bura-da görüyoruz. Bu güzelim bura-dağ başı-na bile çarpık yerleşmenin getirildiğini gözlüyoruz. Otel odanızın penceresini aç-tığınızda, doğal çevre ve manzara değil, karşıdaki yapı ile karşılaşıyorsunuz, (bk. fotoğraf). Yakın gelecekte kent sorunla-rıyla, enerji ve su sıkıntıları ötesinde çev-re kirlenmesi ve fiziki denge bozuklukla-rıyle karşılaşacağımız bu konu ile ilgile-nenler tarafından dile getirilmektedir.
Yeni yerleşme plânlarının hazırlan-ması ve yeni kayak alanlarının açılhazırlan-ması- açılması-na geç kalınmamalıdır, iyi havalarda bu-günkü kayak alanları, kayakçı kapasite-sini karşılayamamaktadır. Ayrıca bugünkü durum'd?. bu alanlar, kuşaklı hariç, or-man üst sınırı içinde kalmaktadır. Ve ba-harda kar altındaki fidanların yeni sür-günleri kayaklarla çiğnenip kesildiğinden, yeni çam ağacı yetişmemektedir. Bizden sonraki kuşaklara karşı ısorumlu duru-mumuz nedeniyle doğabilimcilere ve plancılara, Milli Parkın değişik doğal ve yapay özelliklerine göre ele alınıp yeni çözümlere gidilmesinin koruma açısı yö-nünden gerektiğine işaret etmekten baş-ka elden birşey gelmiyor.
Beceren oteli, temeli atılıp birinci bodrum tavanı yeni giriş kat döşemesi dökülmüş ve bırakılmış durumda ele alı narak projelendirilmiştir. Bu nedenle dö-külmüş betonarme sisteme ve aksa mec-buren bağlı kalınmıştır.
Proie iki etapta uygulanmak ve şar-ta bağlı olarak büyütülmevi saölamık üzere düzenlenmiştir. Resimler otelin bi-rinci etabı yapılmış olarak göstermekte-dir. Proje ikinci etabı kapsar, ilerde ek-lenecek kısım durum plânına işlenmiştir.
Güneşleme terası tamamlandığında ve ilerde eklenecek kısım bitirildiğinde.
bugünkü oranları 'bozuk görünüm değişe-cek, yapı tümlenecektir.
•Mevcut 'kolon aks yakınlığı, sarkık kirişlerle bağlanması depreme karşı ya-rarlı olmuş, sarkık kiriş altlarına yapılan asma tavan ile izolasyon sağlanmıştır.
Doğa şartları gözönünde tutularak pnojen'in bahara kadar bitirilmesi gerek-miş, karların eridiği nisan ayında ihza-rata başlanmış 1970 mayıs ayında ilk beton dökülmesinden sonra, çalışmalar yılbaşına açılışı yetişecek şekilde prog-ramlanmış ve başarılmıştır. Özellikle ka-lorifer, sıcaksu ve yatak katlarının ta-mamlanmasının yanı sıra diğer kısımlar-da eksiklikler kalmış ve çabukluk kali-teyi etkilemiştir.
bina "ısıl-yük yoğunluğu" {fire-load" da hesaba katılmalıdır.
Bir yönetmelik (4) maddesi olarak, örrieğin
• 501-1000 kişiye hizmet eden binalar-da en az 3 adet normal çıkış tertip edilmelidir.
O 1000 kişiden daha fazla kullanıcının bulunduğu tesislerde ise, her 500 ki-şilik fazlalık için bir çıkış eklenme-lidir.
Benzer şekilde, tabii zemin 'katın-dan 2 metre daha aşağı nivoda yerafan ve 100 kişiden daha fazla kullanıcıya hiz-met eden Kapalı Çarşı veya Ticaret Mer-kezlerinde bina çıkışlarının toplam nişliği, 100 kişilik kullanıcı katlarının ge-rektirdiği 100 cm. İlk çıkış genişliğine ni-vo farkının her bir metresi İçin 10 cm eklenerek, örneğin
Q 201 ilâ 300 cm. lik bir oivo faikı için 110 om
• 301 ilâ 400 cm. Tik bir nivo farkı için 120 cm
alınmak suretiyle hesap edilmek duru-mundadır.
Öte yandan, bina yangın güvenliğine dönük genel bir kural olarak 50 kişiden daha fazla kullanıcının bulunduğu bina-larda iç ve dış kapıların tümü dışa, çıkış yönüne açılmak zorundadır. Bu tür bina-ların çıkışbina-larında gerektiği kere rüzgâr-lık yapılabilir. Fakat iç ve ön yüzdeki ka-pıların dışa açılır türden veya iş saatle-rinde devamlı olarak açık bulundurula-cak şekilde tertibi gerekir. Döner kapılar veya döner rüzgârlıkların kullanılması ke-sinlikle yasaklanmıştır. Turnike gibi, kont-rol amaçlı düzenlemeler gerekirse, bun-lar acil boşaltma için öngörülen kapı ve çıkışlardan ayrı olarak düşünülmelidir ve gerekli çıkış genişliği hesabına katılma-malıdır.
Merdivenlerin sayı, konum ve geniş-likleri de, effektif kullanıcı ve müşteri sa-yısı dikkate alınarak hesap edilmeli, ay-rıca, bina yangın hassasiyeti ve kullanış biçimi de gözönünde tutulmalıdır.
Bu açıdan; örneğin
• 501-1000 kişi için en az 3 normal (1,4 metre genişliğinde) merdiven • 1000 kişiden fazla kullanıcının
bulun-duğu binalarda her fazla kişi İçin ay-rıca bir merdiven (1,4 m. genişliğin-de) daha tertip edilmelidir (5). Bu tür binalarda müşteri ve halkın kullandığı merdivenlerin kolları düz ve en çok 25 basamak ihtiva edecek şekilde düzenlenmeleri gerekir. Belçika Yangın Yönetmeliğine göre bu tür merdivenlerin eğimi en çok 37° olabilir.
Kapalı Çarşı ve Ticaret Merkezlerin-de, toplu kullanıcıları, merdiven ve çıkış 'kapılarına götürecek veya yöneltecek bi-na içi koridor ve boşaltma yolları gece ve gündüz halkın göreceği şekilde açık, se-çik belirtilmelidir.
Bu tür binalarda iç düzenime ge-reği, ya da yangın ayırımını sağlamak! amacıyla avlu, iç bahçe veya aydınlık bı-rakılacak ise, bunların en küçük boyutu 8 metreden daha az olamaz ve direkt ola-1
rak minimum 4 metre genişliğinde %10j dan daha az eğimli veya düz bir geçit ile umumî bir yola bağlanmış olmaları
ge-iHalka açık, çok kişiye hizmet eden binalarda müşteri ve kullanıcı kesimin yai-rarlandığı çarşı içi mahaller, için dış kay-naklı yangın güvenliği yönetmelikleri nor-mal ısıl-yük yoğunluğu olarak 25 kg/mp "odun" yani, 100.000 kCal/m2 veya 418.75 MJ/m2 yi kabul etmektedir. Isıl-yük yo-ğunluğu daha fazla olduğu takdirde, ta-şıyıcı strüktür ve kompartımantaj ele-manlarının yangın dirençleri: Isıl-yük yoğunluğu 50 kg/m2 için... 3 saat
75 kg/m2 için... 4 saat 75-100 kg/m2 için... 6 saat olmak durumundadır.
Fransız yangın güvenliği yönetmeli-ği, bu tür binalarda: ısıl-yük yoğunluğunu ve dolayısıyla bina yangın riskini arttıran patlayıcı ve zehirli maddelerin; özellikle de parlayıcı sıvıların depolanmaları, dağı-tılmaları ve kullanılmalarını yasaklamak-tadır. Keza, adı geçen yönetmelik, sellü-loid'ler, parlayıcı kimyasal maddeler, bü-tan tüpleri, kolay tutuşur "solvanlar" ih-tiva eden boyalar, sıvılaştırılmış "hydro-carbure" lerin kullanıldığı aerosol kaplar.. vb. gibi yangın güvenliği yönünden tehli-keli maddelerin halka açrk, toplu kulla-nıcıya dönük binaların bodrum katlarında bulundurulmasını yasaklamıştır. I
Yine bir yönetmelik .gereği ola|ak, Kapalı Çarşı ve Ticaret Merkezlerinin çöp ve artıkları günde en az bir kere boşal-tılmak üzere ateş-kesim değeri 2 saat olan duvarlarla ayrılmış ve umumi kullan-ma alanları ile hiç bir direkt bağlantısı olmayan kapalı mahallerde toplanmak du-rumundadır.
Büyük Mağaza, Kapalı Çarşı ve Tica-ret Merkezleri gibi toplu kullanıcıya j hiz-met eden binalarda güvenli bir ortam bağ-lamak amacıyla yapay aydınlatma üçj tür ve düzeyde tertiplenmelidir. Bunlar, kısa-ca;
O normal yapay aydınlatma, Q güvenlik aydınlatması, O şehir cereyanının kesildiği anda
devreye girecek yapay aydınlat-ma.
düzeni olarak belirlenebilir. 100 kişiden daha fazla kullanıcının bulunduğu binalar-da zorunlu olan güvenlik aydınlatması, herhangi bir nedenle normaf aydınlatma düzeni kesilir veya yetersiz ihale gelirse;
• halkın, binayı kolayca ve güven-li bir şekilde boşaltmasına, • itfaiye ve/veya benzeri yangınla
mücadele ekiplerinin çalışmala-olanak sağlayacak bir ortamı oluşturmak üzere düzenlenir. Güvenlik aydınlatmasını çalıştıracak veya besleyecek olan enerji kaynakları en az 1 saat süre ile bu gö-revlerini sürdürecek güçte olmak zorun-Ayrıca, bu enerji kaynakları güvenlik aydınlatması, yanısıra;
O sesli yangın alarm aygıtlarına, r ] otomatik yangın bulucu
(dedek-tör) Sistemlere
• sprinkler'in faaliyete geçtiğini belirleyen alarm düzenine, • haberleşme ve güvenlik
signali-zasyonunu besleyen akümülâtör bataryalarına,
• sprlnkleri çalıştıran hava komp-resörlerine,
• duman boşaltma aygıt ve ekip-manlarına
Q su pompalarına yeterli enerjiyi de sağlamak durumunda-dır. Benzer şekilde, bir yönetmelik gere-ği olarak bu tür binalarda tertip edilecek güvenlik aydınlatması, diğer elektrik dö-şem ağı ve donatımlarından tamamen ayrı ve onlarla hiç bir ortak noktası bu-lunmayacak biçimde gerçekleştirilmek zo> rundadır.
Kuşkusuz, yukarıda sıralananlar dı-şında, "pasif yangın güvenliği" ile ilgili daha bir çök madde ve koşul, bina bü-yüklüğü, kat âdedi, kullanma biçimi, kişi sayısı ve benzeri parametrelere bağlı o-larak Batı Ülkeleri yangın güvenliği yö-netmeliklerinde yer almaktadır. Keza, yi' ne sözkonusu bina ve kullanım paramet-relerine bağlı olarak ilgili yönetmeliklerde "aktif yangın güvenliği" önlemleri dedi-ğimiz ve daha çok, yangını kısa sürede bulup söndürmeğe, içerdekileri güvenle boşaltmağa, yangınla mücadele araç ve olanaklarını sağlamağa dönük çeşitli çö-züm ve uyulması zorunlu sınır koşulları öngörülmektedir.
Aktif yangın güvenliği önlemlerinin geçerlilik ve etkinliği, "alarm" ve "bina boşaltma" mühletleri ile çok yakından ilgilidir. Bilindiği gibi, alarm, doğal yolla ve/veya otomatik uyarıcı bir aygıtla ve-rilebilir. Doğal alarmdaki gecikme olası-lığı karşısında, yönetmelikler toplu kulla-nıcıya dönük Büyük Mağaza, Kapalı Çar-şı, Ticaret Merkezi... Vb. gibi binalarda.
