Azerbaycan Milli İlimler Akademisi A. A. Bakıhanov adına Tarih Enstitüsü İle
Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi
Arasında
BİLİMSEL İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ
Azerbaycan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti tarih, kültür ve soy bakımından kardeş iki ülkedir. Ancak bu kardeşlik ilişkilerimizin bilimsel işbirliği alanında daha da geliştirilmesi gereği duyulmaktadır. Küresel süreçlerin hızla ilerlediği 21.Yüzyıl dünyasında bir millet – iki devletin çağdaş hayatın tüm alanlarında, o sıradan da bilimsel alanda işbirliği özel bilimsel, siyasal ve strateji önem taşımaktadır. Bu sebeple Azerbaycan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyetinin bilim kurumları ve akademisyenleri arasında gelecekte istenilen düzeyde bilimsel, stratejik, ekonomik, siyasi ve kültürel işbirliği yapmak için her iki devletin ulusal ve devlet çıkarlarına uyan projeler hazırlatıp gerçekleştirmek gerekir. Bu amaçla Azerbaycan Milli İlimler Akademisinin Tarih Enstitüsü ve Atatürk Araştırma Merkezi arasında daimi ilmi işbirliğinin kurulması, etkili/verimli bir biçimde sürdürülmesinin her iki ülke için önemi tartışmasızdır.
Tüm yukarıda belirtilenleri göz önünde bulundurarak, Azerbaycan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki bilimsel iletişimlerin daimi hâle getirilmesi amacıyla Türkiye – Azerbaycan İlişkileri I. Çalıştayı Azerbaycan Milli İlimler Akademisi A. A.
Bakıhanov adına Tarih Enstitüsü ve Başbakanlık Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Atatürk Araştırma Merkezi tarafınca 24–25 Mayıs 2012 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
1.Çalıştayda bir millet – iki devlet ifadesiyle özetlenilen bilimsel ilişkilerin istenilir düzeyde olmadığı gerçekçi bir anlayışla ortaya konmuştur. Toplumsal seviyedeki tanışıklığın, birbiriyle sıkı iletişimde olmanın söylemlerle paralel olmadığı tespiti yapılmıştır. Bu eksikliği ortadan kaldırmak amacıyla dilde, fikirde ve işte birlik formülünden yola çıkarak tüm Türk dünyasını birleştirmek düşüncesi uğruna çalışmalar yapmak için karar verilmiştir.
Bu çalıştayda Azerbaycan Milli İlimler Akademisi A. A. Bakıhanov adına Tarih Enstitüsü ve Atatürk Araştırma Merkezi ile (bundan sonra taraflar olarak geçecektir) bilimsel işbirliği yapmasının önemine değinilmiş, dikkat edilen özellikler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
1-İki ülkenin toplumsal zeminde birbirini daha iyi tanıması gerekliliği açıktır. Bunun için taraflar kendi yayınları arasından seçecekleri bilimsel çalışmaların karşılıklı olarak Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi ile yayınlanmasına çalışacaklardır.
2-Taraflar, ortak tarih ve kültür mirasımıza ait senede en az bir ilmi toplantı yapacaklardır.
2013 yılı içinde her iki ülkenin Cumhuriyet günlerini bilimsel temeller çerçevesinde ele alan uluslararası bir bilimsel toplantı yapılması uygun görülmüştür.
3-Bölgesel dış politika açısından iki devletin ortak tavır aldığı, sözde “Ermeni Soykırım”ının, özellikle de 1915 olaylarının, Doğu Anadolu, Kuzey ve Güney Azerbaycan topraklarında Ermenilerin yaptıkları soykırım tarihlerinin araştırılmasında bilimsel işbirliğinin hızla gerçekleştirilmesi bir ihtiyaç haline dönüşmüştür. Taraflar yukarıda belirtilen konularla ilgili yabancı ülke arşivlerinden topladıkları arşiv belgelerine dayanarak ortak bilimsel yayınlar yapacaktır.
4-Taraflar, söz konusu yayınların dünya dillerine çevrilerek ilgili ülkelerin parlamentolarına gönderilmesinde işbirliği yapacaklardır.
5-Taraflar, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı tarafından 4 yılda bir gerçekleştirilen uluslararası Atatürk Kongresinin 8. sinin 2015 yılında Bakü’de yapılmasında mutabık kalınmıştır.
6-Taraflar, iki ülke bilim insanlarının katılımı ile ortak bir bölge tarihi (Kafkasya tarihi) yazılmasında işbirliği yapacaklardır.
7-Taraflar, Ermenistan ile yaşanan Dağlık Karabağ sorununa ait bilimsel araştırmalar yapacak, sonuçlarını yayınlayacaklardır.
8-Taraflar, her iki ülke arasında karşılıklı şekilde arşiv belgeleri alışverişi yapılmasında işbirliği yapacaklardır.
9-Taraflar ortak tarih, edebiyat ve kültüre ait kitapların yazımında, sinema filmi, dizi film vb. görsel eserlerin hazırlanmasında işbirliği yaparak (Şah İsmail, Yavuz Sultan Selim, Hüseyinzade Ali Bey Turan, Köroğlu gibi) ortak tarihi kişilikler hakkında kamuoylarındaki olumsuz önyargıların giderilmesine çalışacaklardır.
10-Taraflar karşılıklı olarak yayın alışverişi yapacak, bölge tarihi ile ilgili uluslararası bir derginin basımında işbirliği halinde olacaklardır.
11-Taraflar Türkiye ve Azerbaycan tarihi sorunlarını yansıtan özel internet ağı yapılması ve bu konulara ait makale, kitap ve bilgilerin internet ortamında yayınlanmasına, yabancı dillere çevrilmesine destek olacaklardır. Türkiye ve Azerbaycan tarihi meselelerini yansıtan tanıtımlar, bültenler ve albümlerin basılmasına çalışacaklardır.
12-Taraflar, iki ülke arasında karşılıklı olarak doktora, yüksek lisans ve akademisyen değişim projelerinin de hayata geçirilmesine çalışacaklardır.
13-Taraflar iki ülke için ilginç olan güncel bilimsel, siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik vb.
konularda bilimsel çevreleri ve kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla işbirliği yapacaklardır.
14-Taraflar, her iki ülke için önem taşıyan tarihi günlerin ve ünlü tarihi kişiliklerin anım günlerinin kutlanılması yla (Bakü’nün kurtuluşu, Sakarya Savaşı, Çanakkale, Balkan Savaşları, Gaspıralı İsmail Bey, Mustafa Kemal Atatürk, Haydar Aliyev, 20 Ocak, Hocalı Soykırımı vb.) ilgili programlarda işbirliği yaparak, ortak tarih ve kültürün anılması ve dayanışmasını her iki ülke halklarına hatırlatacaklardır.
15-Taraflar Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti, Ukrayna, Gürcistan, Moldova, Rusya Federasyonu (Dağıstan) ve Orta Asya bilim insanlarının katılımıyla ortak bir tarih ve kültür araştırmaları merkezinin kurulmasında işbirliği yapacaklardır.
16-Bu Bilimsel İşbirliği Protokolüne tarafların anlaşmalarına dayanarak yeni maddeler ilave edilebilir.
17-Bilimsel İşbirliği Protokolü üç yıllıktır. Bu sürenin bitiminde tarafların ortak rızasıyla prokol uzatılabilir.
18-Bilimsel İşbirliği Protokolünün uygulanması ve takibi amacıyla tarafların önereceği bilim insanlarından oluşan bir birim kurulacaktır.
19-Bu protokol imzalandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.
Tarih Enstitüsü Atatürk Araştırma Merkezi Prof. Dr. Yakub Mahmudov Prof. Dr. Mehmet Ali Beyhan
Başkan Başkan
05 Nisan 2013 05 Nisan 2013 Bakü şehri Bakü şehri
Azerbaycan Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyeti
