Tarımsal Yeniliklerin Benimsenmesinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi: Erzurum Đli Örneği

(1)

Tarımsal Yeniliklerin Benimsenmesinde Etkili Olan Faktörlerin Analizi:

Erzurum Đli Örneği

Ayşe SEZGĐN¹ Tuğba EREM KAYA² Murat KÜLEKÇĐ³ Hediye KUMBASAROĞLU⁴

Özet:

Tarımsal yeniliklerin benimsenmesinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi amacı ile Erzurum ilini sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan temsil edebilecek 7 ilçede 169 çiftçi ile yapılmıştır. Anket verilerin LĐMDEP programında Lojistik regresyon analizi kullanılarak analiz edilmiş ve sonuçlar tablo halinde sunulmuştur. Yenilik olarak suni tohumlama yaptırma durumu, Kooperatife üye olma durumu, ahırda otomatik suluk bulundurma durumu ve tarımsal desteklerden faydalanma durumu incelenmiştir. Analiz sonuçları tarımsal yeniliklerin benimsenmesinde çiftçilerin yaşı, eğitim seviyesi, gelir seviyesi, işletmenin faaliyet amacı, yayım faaliyetlerine katılma, kitle iletişim araçlarından yararlanma ve tarımsal desteklerden faydalanma durumlarının önemli ölçüde etkili olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak yeniliklerin benimsenmesi çalışmalarında etkinliği önemli ölçüde arttırılması için yayım faaliyetlerinin sürekli ve yoğun bir şekilde yapılması, kitle iletişim araçlarının diğer yöntemlerin yanında etkili bir şekilde kullanılması, yeniliğin belirli bir süre destekleme kapsamına alınması ve işletmelerin ticari amaçla üretim yapmalarının teşvik edilmesi gerekmektedir.

Anahtar kelimeler: Yeniliklerin benimsenmesi, LĐMDEP, Lojistik regresyon analizi, Erzurum

Impact Analysis On The Adoption Of The Innovations Generated For Agricultural Production: The Case Of Erzurum Province

Abstract:

The aim of the study was to reveal of the factors effecting of the mass media tools on adoption of the innovations generated for agricultural production in Erzurum Province. Study was conducted with 169 farmers in 7 districts representing Erzurum in social, economic and cultural aspects.

Collected data with questionnaires were analysed using crosstab and logistic regression methods in LIMDEP econometric software. Innovations examined in this study were adoption of artificial insemination, membership to cooperative, automatic waterer in animal houses and making use of incentives for agricultural production. Data analysis showed that age of farmer, education level of farmer, income level of farmer, participation to extension work of farmer, benefit from mass media tools of farmer, utilize from agricultural support of farmers and commercial production have significant effects on the adoption of innovations in agricultural production.

It was concluded that it was necessary to take continuously and intensive use of extension work, intensive use of mass media along with other extension tools, included in agricultural support of innovation in a particular period and policy measures encouraging commercial production to improve activity innovation adoption studies.

Key words: Adoption of innovations, LIMDEP, Logistic regression analysis, Erzurum

1. GĐRĐŞ

Tarımsal yenilikler deyimi "tarımsal üretim sürecinde kullanılan yeni veya geliştirilmiş girdileri ve yöntemleri kapsar". Bunlar üretimi ya da verimi artırıcı teknik uygulamalardır. (Tatlıdil 1997). Tarımsal yeniliklerin benimsenmesi ve yayılması teknoloji transferinin hızlandırılmasını ve teknoloji üretimin daha yararlı hale getirilmesini sağlamaktadır.

Günümüzün en belirgin özelliklerinden birisi de teknolojinin hızla değişmesidir.

Üretim teknik ve yöntemleri sürekli olarak gelişmektedir. Tarımsal üretimin her aşamasında sayısız teknolojik yenilik, üreticilerin kullanımına sunulmaktadır (Tatlıdil

1 T.C Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Erzurum Đl Tarım Müdürlüğü, Erzurum

2 T.C Çevre ve Orman Bakanlığı Erzurum Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Erzurum.

3 Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum

4 T.C Çevre ve Orman Bakanlığı DSĐ VIII. Bölge Müdürlüğü, Erzurum

(2)

1997). Değişen koşullara uyum yeniliklerin hızlı bir şekilde uygulanması ile olanaklıdır (Özkaya vd. 2005).

Teknoloji ile tanışma ve yeni teknolojilerin yayılması kırsal kesimde yaşayanların hayat standartlarının iyileştirilmesini ve tarımsal kalkınmayı sağlayacak unsurlardan birisidir. Tarımsal kalkınma genellikle üretimi artırmak için çiftçilerin kabul ettiği teknolojinin düzeyi olarak anlaşılmaktadır. Tarımsal kalkınma teknik bilgi ve yeniliklerin çiftçiye yönelmesi ve kabulü sürecidir. Kısacası çiftçinin değişmeye olan olumlu davranışıdır (Kızılaslan 2009).

Tarımsal yeniliklerin çiftçilere ulaştırılması, tanıtılması ve benimsenmesi tarımsal yayım faaliyetleri sağlanabilmektedir. Tarımsal yayım tarımın ayakta kalması için kullanılabilecek araçların en önemlilerinden biridir (Özkaya vd. 2005). Ayrıca tarımsal yayım faaliyetleri tarımsal verimliliği yükseltmede ve tarım sektörünün gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Bernet vd. 2001; Olgun 1994; Oktay 1995; Boyacı 1998;

Wadsworth 2003; Yurttaş 1979). Yayım faaliyetleri ile çiftçilere sunulan önerilerin benimsenmesi ve uygulamaya sokulması konusunda çiftçilerin ikna edilmesi çok kolay olmamaktadır (Sezgin 2008). Bilginin üretilmesi, çiftçinin anlayabileceği biçime dönüştürülerek yayılması ve çiftçiler tarafından algılanıp kullanılmasının birbirini tamamlayan bir döngü içerisinde gerçekleştiği ifade edilmektedir (Boyacı 1998; Oktay vd. 1995; Bernet vd. 2001). Bu nedenle gerek tarımsal yayım faaliyetlerinde etkinliğin sağlanması gerekse yapılan araştırmaların amacına ulaşması için tarımsal yeniliklerin çiftçiler tarafından benimsenmesi ve uygulanması oldukça önemli bir konudur. Bu kapsamda çalışmada tarımsal yeniliklerin benimsenmesi üzerinde etkili olan faktörler belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarının ileride bu konu ile ilgili yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı ifade edilebilir.

2. MATERYAL ve METOT 2.1 Materyal

Çalışmanın birincil materyalini Erzurum ilinde 7 ilçede çiftçiler ile yapılan 169 adet anket oluşturmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili literatür, kamu ve özel kuruluşlardan sağlanan bilgiler ve web sitelerinden elde edilen bilgiler çalışmada ikincil materyal olarak kullanılmıştır.

2.2 Metot

Verilerin Derlenmesi

Çalışmada, anket yapılan ilçelerin seçiminde “Gayeli Örnekleme Yöntemi”

kullanılmıştır. Erzurum ilini sosyo-ekonomik ve coğrafi açıdan temsil edebilecek kuzey, orta ve güney kesiminde yer alan 7 ilçe araştırma kapsamına alınmıştır. Böylece Merkez, Aşkale, Pasinler, Đspir, Oltu, Çat ve Karayazı ilçelerinde anket çalışması yapılmıştır.

Örnek büyüklüğü, Tarım Đl ve Đlçe Müdürlüklerinden Doğrudan Gelir Desteği (DGD)’ne kayıt yaptıran 16,383 işletmeye ait arazi varlıkları dikkate alınarak tespit edilmiştir. Çiftçiler ile yapılan anket sayısı Basit Tesadüfi Örnekleme Yöntemi ile tespit edilmiştir. Bu yönteme göre işletme anketi sayısını belirlemede aşağıdaki formül kullanılmıştır (Çiçek ve Erkan 1996).

₂ ₂

2

1

σ

+

= −

D N

n N D =

2















 t d

Formülde;

n = örnek hacmi, N= popülasyondaki birim sayısı, σ = standart sapma, d= kabul edilebilir hata terimi (x_×0.10), x= ortalama

(3)

t = belirli bir güven aralığı için t-dağılım cetveli t değeri Araştırmada,

N= 16383, σ= 64,31, d= x_×0,10, x= 84,52, t= 1,65 olarak hesaplanmıştır.

155 )

31 , 64 65 (

, 1

5 , 16382 8

) 31 , 64 ( 16383

2 2

2

=

+

 

 



=  n

Çiftçiler ile yapılacak anket sayısı tahmini olarak 155 olarak hesaplanmıştır.

Yapılacak anketlerde eksikliklerin veya yanlışların olabileceği ve popülasyonu temsil etmeyeceği göz önünde bulundurularak, tespit edilen örnek büyüklüğünün %10’u kadar ilave anket yapılması uygun bulunmuştur. Bu kapsamda yaklaşık olarak 171 anket yapılmıştır. Yapılan anketlerden 2’sinde eksik bilgi bulunması nedeni ile değerlendirmeye tabi tutulmamıştır. Böylece 169 adet anket analize tabi tutulmuştur.

Yapılan anketlerin ilçelere göre dağılımı ise Çizelge 1’de verilmiştir.

Çizelge.1 Đlçelerde yapılan anket sayısı

Đlçeler Anket Sayısı

Merkez 25

Aşkale 19

Pasinler 31

Oltu 23

Đspir 22

Çat 23

Karayazı 26

Toplam 169

Çalışmada kullanılan anket formunun hazırlanmasında konuyla ilgili yurt içi ve yurt dışı çalışmalardan yararlanılmış ve konuyla ilgili uzmanların görüşleri alınarak anket formları oluşturulmuştur.

Verilerin Değerlendirilmesi

Çalışmada, Erzurum ilinde yapılan anket çalışması sonucunda elde edilen veriler LĐMDEP paket programına aktarılmıştır. Veriler “crosstab” yöntemi ve Lojistik regresyon analizi kullanılarak analiz edilmiş ve sonuçlar tablo halinde sunulmuştur.

Hayvancılığa yönelik yeniliklerin benimsenmesinde etkili olan faktörleri tahmin eden regresyon modelinin fonksiyonel şekli aşağıdaki gibidir.

Y= f (X1, X2, X3, X4, X5, X6, X7, X8, X9)

Y; Suni tohumlama yaptırma durumu evet;1, hayır; 0 (Kukla) X1; Đşletme sahibi ile ilgili özellikler

X2; Đşletme ile ilgili özellikler

X3; Tarımsal yayım faaliyetlerinden faydalanma durumu

3. ARAŞTIRMA BULGULARI Regresyon analiz sonuçları

Araştırma bölgesinde suni tohumlama yaptırma durumu çok yaygın değildir.

Ayrıca bölgede suni tohumlamanın yanlış, günah ve sakıncalı bir yöntem olduğuna dair halk arasında inanışlar mevcuttur. Son yıllarda bu konu ile ilgili birçok kurum ve sivil toplum örgütü tarafından bölgede suni tohumlamanın yaygınlaştırılması amacıyla çiftçilere yönelik yayım çalışmaları yapılmıştır. Böylece suni tohumlama konusundaki ön yargıların bertaraf edilmesi ve doğru bir şekilde yapılması konusunda yoğun bir çaba sarf

(4)

edilmiştir. Bu kapsamda çalışmada çiftçilerin suni tohumlama yaptırma durumu bağımlı değişken alınarak lojistik regresyon analizi yapılmıştır (Çizelge 2). Bu bağımlı değişken sekiz adet bağımsız değişken ile açıklanmaktadır. Tüm parametrelerin katsayıları bakıldığında anlamlı olduğu görülmektedir. Suni tohumlama yaptırma konusunda çiftçi yaşının istatistiki açıdan %1 önem seviyesinde önemli olduğu ve daha genç çiftçilerin suni tohumlama yaptırma eğiliminde oldukları görülmektedir. Eğitim düzeyi yüksek olan çiftçilerinde suni tohumlama yaptırmaya daha eğimli oldukları tespit edilmiştir. Bu değişkeninde istatistiki açıdan %5 önem seviyesinde önemli olduğu görülmektedir.

Desteklerden faydalanma, tarımsal yayım eğitimi alma ve kitle iletişim araçlarından faydalanma durumunun suni tohumlama yaptırma durumunu pozitif yönde etkilediği ve istatistiki olarak %1 önem seviyesinde önemli olduğu tespit edilmiştir.

Çizelge 2: Suni tohumlama yaptırma durumu için lojistik regresyon analiz sonuçları

Değişkenler Katsayı Standart hata P değeri

Sabit -3.9890 1.9767 0.0436

Bölgesel farklılık (Merkez ilçeler:1, diğer:0) -0.4509 0.6494 0.4875

Yaş -0.7830 0.2159 0.0003^***

Gelir 0.0578 0.3430 0.8662

Eğitim 1.2331 0.5329 0.0207^**

Desteklerden faydalanma durumu 1.6026 0.4979 0.0013^***

Đşletmenin faaliyet amacı 0.6633 0.6540 0.3105

Tarımsal yayım eğitimine katılma durumu 1.7998 0.5841 0.0021^***

Kitle iletişim araç. faydalanma durumu 1.1818 0.3662 0.0013^***

Log likehood:-63.5392 McFadden R Sequre: 0.3989 X² (8): 84.3304^***

** *P<0.01 ^**P<0.05 ^*P<0.1

Kooperatifler tarımsal üretim girdilerinin ucuza alınması ve yetiştirilen ürünleri değer fiyattan satılması konusunda üreticilere çok büyük kolaylıklar ve imkânlar sağlamaktadır. Bu kapsamda çiftçilerin kooperatife üye olma durumu bağımlı değişken alınarak ve sekiz adet bağımsız değişken olarak kullanılarak lojistik regresyon analizi yapılmıştır (Çizelge 3). Tüm parametrelerin katsayılarının anlamlı olduğu görülmektedir.

Analiz sonuçlarına bakıldığında, genç çiftçilerin kooperatife üye olmaya eğilimli oldukları ve bu değişkenin istatistiki açıdan %1 önem seviyesinde önemli olduğu görülmektedir. Çiftçi gelir seviyesinin ve desteklerden faydalanma durumunun kooperatife üye olma durumunu olumlu yönde etkilediği ve bu değişkenlerin de istatistiki açıdan %1 önem seviyesinde önemli olduğu tespit edilmiştir. Çiftçilerin tarımsal yayım eğitiminden faydalanma durumunun da kooperatife üye olma durumunu olumlu yönde etkilediği ve istatistiki açıdan %5 önem seviyesinde önemli olduğu belirlenmiştir.

Çizelge 3: Kooperatife üye olma durumu için lojistik regresyon analiz sonuçları

Sabit -4.6105 1.7014 0.0067

Yaş -0.5151 0.1839 0.0051^***

Gelir 0.0004 0.0001 0.0002^***

Eğitim 0.6140 0.3978 0.1227

Kooperatife üyelik durumu 0.0183 0.3236 0.9549

Arazi varlığı 0.0251 0.0614 0.6834

Desteklerden faydalanma durumu 1.1860 0.3969 0.0028^***

Tarımsal yayım eğitiminden fayda. durumu 1.0440 0.5253 0.0468^**

Log likehood: -80.7673 McFadden R Sequre:0.2923 X² (8): 66.7128***

** *P<0.01 ^**P<0.05 ^*P<0.1

Araştırma bölgesinde çiftçilerin büyük bir çoğunluğunun ahırında hayvanların günlük ihtiyacı olan suyu rahatça karşılayabilecekleri otomatik suluk bulunmamaktadır (Sezgin 2010). Normal bir ineğin günlük su ihtiyacı en az 75-80 litredir. Süt verimi

(5)

yüksek olan ineklerde ise bu oran daha fazla olmaktadır. Çünkü, sütün yaklaşık %87’si sudur. Ancak Erzurum ilinde özellikle kış aylarında genellikle günde bir defa su verilmektedir (Yavuz 2007). Bu durumda hayvancılıkta önemli ölçüde verim kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle son zamanlarda yapılan yayım faaliyetlerinde bu konuya önemli ölçüde yer verilmiştir. Ahırda otomatik suluk bulundurma durumu bağımlı değişkenini açıklamak için dokuz adet bağımsız değişken kullanılmış ve lojistik regresyon sonuçları Çizelge 4’de sunulmuştur. Tüm parametrelerin katsayılarının anlamlı olduğu görülmektedir. Çiftçi yaşının ahırda otomatik suluk bulundurma durumunu olumsuz yönde etkilediği ve istatistiki açıdan %1 önem seviyesinde önemli olduğu belirlenmiştir. Gelir durumunun otomatik suluk bulundurmayı olumlu yönde etkilediği ve istatistiki açıdan %1 önem seviyesinde önemli olduğu görülmektedir. Ticari amaçla üretim yapma durumunun otomatik suluk bulundurmayı arttıran bir faktör olduğu ve istatistiki açıdan %10 önem seviyesinde önemli olduğu tespit edilmiştir. Đşletmede bulunan hayvan ırkının otomatik suluk bulundurma durumunu istatistiki açıdan %10 önem seviyesinde etkilediği ve kültür ırkı hayvana sahip olan çiftçilerin ahırda otomatik suluk bulundurmaya eğilimli oldukları görülmektedir. Çiftçilerin tarımsal yayım eğitimine katılma durumunun da ahırda otomatik suluk bulundurma durumun olumlu yönde etkilediği ve istatistiki açıdan %10 önem seviyesinde önemli olduğu tespit edilmiştir.

Çizelge 4: Ahırda otomatik suluk bulundurma durumu için lojistik regresyon analiz sonuçları

Sabit -0.3132 1.5450 0.8394

Yaş -0.4690 0.1792 0.0089^***

Gelir 1.0668 0.2904 0.0002^***

Eğitim 0.2672 0.3303 0.4186

Kooperatife üyelik durumu 0.1742 0.5816 0.7646

Đşletmenin faaliyet amacı (ticari:0 Aile içi tük:1) -0.5202 0.2983 0.0812^*

Desteklerden faydalanma durumu 0.6196 0.3857 0.1081

Hayvan ırkı (Kültür:1, Melez:2, Yerli:3) -0.4167 0.2264 0.0656^* Tarımsal yayım eğitiminden fayda. durumu 1.0421 0.5335 0.0508^* Log likehood: -90.9039 McFadden R Sequre: 0.2026 X² (9): 46.1969***

** *P<0.01 ^**P<0.05 ^*P<0.1

Tarım sektörünün bir takım yapısal özelliklerinden dolayı bu sektöre yönelik destekleme politikalarının uygulanmasını gerekmektedir. Böylece üreticilerin yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve dolayısıyla ülkenin gelişmişlik düzeyinin arttırılmasına katkı sağlanabilecektir (Topçu 2008). Destekleme politikaları ile üretimi yönlendirme ve üretimde devamlılık ve kalitede iyileştirme sağlama, üretimde verimliliği artırma ve ürün çeşitliliğini özendirme amaçlanmaktadır (Yavuz ve ark., 2004). Bu kapsamda tarımsal desteklemelerden faydalanma durumu bağımlı değişken alınarak yapılan lojistik regresyon analizinde yedi adet bağımsız değişken kullanılmıştır (Çizelge 5). Genç çiftçilerin tarımsal desteklemelerden faydalanmaya eğilimli oldukları ve bu bağımsız değişkenin istatistiki açıdan önemli belirlenmiştir (P<0.05). Tarımsal yayım eğitiminden faydalanma durumunun desteklerden faydalanmayı olumlu yönde etkilediği ve bu bağımsız değişkenin istatistiki açıdan önemli olduğu tespit edilmiştir (P<0.1). Kitle iletişim araçlarında tarım ile ilgili yapılan yayınları takip etme durumunun da desteklerden faydalanma durumunu olumlu yönde etkilediği ve istatistiki açıdan önemli olduğu görülmektedir (P<0.01).

(6)

Çizelge 5: Desteklemelerden faydalanma durumu için lojistik regresyon analiz sonuçları

Sabit -1.7579 1.2074 0.1454

Bölgesel farklılık (Merkez ilçeler:1, diğer:0) 0.2562 0.3545 0.4698

Yaş -0.3403 0.1629 0.0367^**

Gelir 0.0001 0.0001 0.2890

Eğitim 0.5912 0.3964 0.1359

Đşlet. faaliyet amacı (ticari:0 Aile içi tük:1) -0.2487 0.4043 0.5385 Tarımsal yayım eğitiminden fayda. durumu 0.8003 0.4581 0.0806^* Kitle iletişim ara. faydalanma durumu 0.7892 0.2846 0.0056^***

Log likehood: -96.2849 McFadden R Sequre:.0.1481 X² (7): 33.4888***

** *P<0.01 ^**P<0.05 ^*P<0.1

4. SONUÇ

Tarımsal gelişmenin odağında daima insanın bilgiyi geliştirme, işleme, yayma, paylaşma ve kullanımındaki etkinliği vardır. Bugün tarım, bilgiye dayalı niteliğini giderek artırmaktadır. (Kızılaslan 2009). Bu nedenle yeni bilgi ve teknolojilerin çiftiler tarafından benimsenmesi ve kullanılması tarımsal verimliliğin arttırılması ve kırsal kalkınmanın sağlanması için oldukça önemlidir. Bu kapsamda tarımsal yeniliklerin benimsenmesinde etkili olan belirlenmesi ile bu konuda yapılacak çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir.

Bu çalışma kapsamında Erzurum ilinde 7 ilçede 169 çiftçi ile anket çalışması yapılmış ve anketlerden elde edilen veriler Limdep paket programında lojistik regresyon analizi kullanılarak analiz yapılmıştır.

Tarımsal yenilik olarak suni tohumlama yaptırma durumu, kooperatife üye olma durumu, ahırda otomatik suluk bulundurma dururumu ve tarımsal desteklerden faydalanma durumu dikkate alınmış ve bunların benimsenmesinde etkili olan faktörler belirlenmiştir. Araştırma bölgesinde özellikle bu konularda son zamanlarda uygulanan projeler kapsamında ilçe ve köy bazında tarımsal yayım eğitimleri yapılmıştır.

Lojistik regresyon analiz sonuçlarına göre, çiftçilerin suni tohumlama yaptırma ve bu yeniliğin benimsenmesini, çiftçi yaşının, desteklerden faydalanma durumunun, tarımsal yayım eğitimine katılma durumunun ve kitle iletişim araçlarından faydalanma durumunun etkilediği ve istatistiki açıdan önemli olduğu belirlenmiştir (P<0.01). Çiftçi eğitim seviyesinin ise yine suni tohumlama yaptırma durumunu etkilediği ve istatistiki açıdan önemli olduğu görülmektedir (P<0.05). Çalışmada tarımsal yenilik olarak incelenen kooperatife üye olma durumunu üzerinde ise, çiftçi yaşı, geliri ve desteklerden faydalanma durumunun etkili ve istatistik açıdan öneli olduğu belirlenmiştir (P<0.01).

Tarımsal yayım eğitimine katılma durumunun ise yine bu yeniliğin benimsenmesinde etkili ve istatistiki açıdan önemli olduğu tespit edilmiştir (P<0.05). Araştırmada diğer bir yenilik olarak incelenen ahırda otomatik suluk bulundurma durumu üzerinde ise, çiftçi yaşı ve gelir durumunun etkili ve istatistiki açıdan önemli olduğu görülmektedir (P<

0.01). Đşletmenin faaliyet amacının, işletmede bulunan hayvan ırkının ve işletme sahibinin tarımsal yayım eğitimi almış olma durumunun da bu yenilik üzerinde etkili ve istatistiki açıdan önemli olduğu tespit edilmiştir (P<0.1). Son yenilik olarak incelenen desteklemelerden faydalanma durumu üzerinde ise çiftçi yaşının (P< 0.05), tarımsal yayım eğitiminden faydalanma durumunu (P<0.1) ve kitle iletişim araçlarından faydalanma durumunu (P<0.01) etkili ve istatistiki açıdan öneli olduğu belirlenmiştir.

Sonuç olarak tarımsal yeniliklerin benimsenmesinde Türkyılmaz ve ark ve Kutlar ve ark tarafından yapılan çalışmalara paralel olarak yaş, eğitim durumu ve gelir seviyesinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Aktaş ve ark. tarafından yapılan çalışmaya paralel olarak tarımsal yayım eğitimi almış olma durumunun da yeniliklerin benimsenmesinde etkili bir faktör olduğu belirlenmiştir. Yine çalışmada Sezgin, Türkyılmaz ve ark. ve Çiçek ve ark. tarafından yapılan çalışmalara paralel olarak tarımsal

(7)

yeniliklerin benimsenmesinde kitle iletişim ataçlarından faydalanmanın etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada tarımsal yeniliklerin benimsenmesinde desteklemelerden faydalanma durumunun ve işletmenin faaliyet amacının da etkili olduğu belirlenmiştir.

Bu ortaya çıkan sonuçlar ışığında, tarımsal yeniliklerin benimsenmesi için üreticilere yönelik eğitim toplantılarının yapılması gerekmektedir. Eğitim toplantıları ile yeniliğin tanıtımının yapılması ve sağlayacağı faydaların açık bir şekilde anlatılması yeniliğin benimsenmesi için etkili olacağı ifade edilebilir.

Ayrıca çalışma sonucunda da görüldüğü gibi tarımsal yeniliklerin benimsenmesini olumlu yönde etkileyen kitle iletişim araçlarının da yeniliğin tanıtımı için kullanılması gerekmektedir.

Yine tarımsal desteklemeler yenilikleri tanıtıcı ve teşvik edici bir unsur olduğu için yeniliğin kabul edilmesi ve benimsenmesinden önce belli bir süre destekleme kapsamına alınması gerekmektedir. Ayrıca işletmelerin ticari amaçla üretim yapmaları yönünde teşvik edilmesinin de üretimde yeni teknik ve yöntemlerin kullanılmasını olumlu yönde etkileyeceği görülmektedir.

Kaynaklar

Aktaş, Y. ve Özal, F. 2003. Tarımsal Yeniliklerin Benimsenme Çalışmasının Çözümlenme Denemesi, III. GAP Kongresi, Şanlıurfa.

Bernet, T. Ortiz, O. Estrada, RD. Quiroz, R. Swinton, SM. 2001. Tailoring Agriculture Extension to Different Production Contexts: A User-Friendly Farm-Household Model to Improve Decision-Making for Participatory Research, Michigan State University, East Lansing, USA.

Boyacı, M. 1998. Tarımsal Bilgi ve Teknoloji Akışı (Enformasyon) Sisteminin Yapısal Özellikleri, Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Araştırma: Manisa Đli Örneği, (Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Đzmir.

Çiçek, H. Cevger, Y. Tandoğan, M. 2008. Socio-economic factors affecting the level of adoption of innovations in dairy cattle enterprises. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 55, 183-187.

Çiçek, A. Erkan, O. 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 12, Ders Notları Serisi No:6, Tokat.

Kızılaslan, N. 2009. Çiftçilerin Tarımsal Yayım Konusundaki Tutum ve Davranışları (Tokat Đli Yeşilyurt Đlçesi Araştırması), TUBAV Bilim Dergisi, Cilt:2 Sayı:4 S:439-445, Ankara.

Kutlar, Đ. Ceylan, C. 2008. Antalya Đli Merkez Đlçesinde Entegre Mücadele Yöntemlerinin Yayılması ve Benimsenmesi, http://www.arastirma-yalova.gov.tr/bahce/bd37- 1/25-33.pdf (07.07.2010)

Oktay, E. Boyacı, M. Karaturhan, B. Bayaner, A. Sakarya, H. 1995. Bilgi ve Teknoloji Akışında Etkinliğin Sağlanması, Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi.

Ankara.

Olgun, A. 1994. 2000’li Yıllara Girerken Tarımsal Yayımdan Beklentiler, Türkiye I.

Tarım Ekonomisi Kongresi, Đzmir.

Özkaya, T. Ceylan, ĐÇ. Aktaş, Y. Şelli, F. Pezikoğlu, F. 2005. Tarımsal Yayım Hizmetleri ve Organizasyonu. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI: Teknik Kongresi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, 2. Cilt, Ankara.

Sezgin, A. 2008. Erzurum Đlinde Uygulanan Hayvancılığa Yönelik Çiftçi Eğitimi Projelerinin Karşılaştırmalı Analizi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Fen Bilimleri Enstitünü (Doktora Tezi) Erzurum.

Sezgin, A. 2010. Hayvancılığa Yönelik Yeniliklerin Benimsenmesinde Kitle Đletişim Araçlarının Etkisinin Analizi: Erzurum Đli Örneği, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(1):13-19.

(8)

Tatlıdil, H. 1997. Tarımda Yeniliklerin Benimsenmesi ve Yayılması.

http://web.adu.edu.tr/akademik/garmagan/dersler/tyi/yenilik.pdf (06.07.2010) Topçu, Y. 2008. Çiftçilerin Tarımsal Destekleme Politikalarından Faydalanma

Đstekliliğinde Etkili Faktörlerin Analizi: Erzurum Đli Örneği, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2), 205-212, Antalya.

Türkyılmaz, MK. Bardakcloglu, HE. Nazllgul, A.2003. Socioeconomic factors affecting the adoption of innovations in dairy enterprises in Aydnn. Turk J Vet Anim Sci, 27, 12691275.

Türkyılmaz, MK. Bardakçıoğlu, HE. Nazlıgül, A. 2002. Aydın Đli Süt Sığırcılığı Đşletmelerinde Yeniliklerin Benimsenmesine Etkili Olan Sosyo-Ekonomik Faktörler, Turk J Vet Anim Sci 27 (2003) 1269-1275, Ankara.

Yavuz, F. 2007. Erzurum Đli Büyükbaş Hayvan Islahı Projesi Çiftçi El Kitabı, Erzurum.

Yavuz, F. Tan, S. Tunalıoğlu, R. ve Dellal, Đ. 2004. Tarımsal Destekleme Politikalarının FEOGA Çerçevesinde OTP Uyumu Üzerine Bir Çalışma. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, 16-18 Eylül, Tokat, 44-52 s.

Yurttaş, Z. 1979. Tarımsal Yayım Yönünden Bir Köy Đncelemesi ve Program Değerlendirmesi Üzerine Bir Araştırma, (Yayınlanmamış Doçentlik Tezi), Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Erzurum.

Wadsworth, J. 2003. Developing Efficient Extension Strategies: Results of an Experiment Involving Costa Rican Livestock Producers. Department of Agriculture and Horticulture, University of Reading, Reading RG6 2AP, UK.