ve yeni düzenlemesi il e hizmete

Editörden.

TÜBITAK-ULAKBIM bünyesindeki Ulusal Bilgi Merkezi,

11Şubat1998'de,

Başbakan Sayın

Mesut

Yllmaz'ın

da

katılımı

ve yeni düzenlemesi il e hizmete

açıldı. TüBiTAK'ın kurucularından

ve ilk Bilim Kurulu

Başkanı,

seçki n bilim

adamı,

Ord. Prof. Dr. Cahil

Arfın anısına

"Cahil Arf Bi lg i Merkezi"

adını aldı.

Bu

sayımızda

UL AKBIM

Danışma Kuruııarı'nda alınan kararları

ve elektronik kütüpha neler konusundaki

gelişmeleri

bu labilirs iniz

Saygılarımızla

..

ULU)AL AKADEMİKAG VE BİLGİ MERKEZİ BULTENI CİLT 1 WI i NMN 1998

l ))N no ^{1 - 80 19}

*

^{... . ..}

UlAKBİM

ULAKBİM Danışma Kurulları Ortak Toplantısı

U

^{LAKBilvl Danı~ma} Kurulu ile Cahir ı\rf Bilgi lvlcrkczi Danı~nrn Kurulu, düzenledikleri or- tak toplantı sonunda a~ağıdaki Sonuç Duyurusu'nu iincclikli olarak 'J'ÜBITAK Bilim Kuru·

lu'na iletmeyi, ardından da kamuoyuna duyurmayı kararla~tırdı:

"U/ııs:ıl Alrncleıııilc Ağ ve llilgi Merkezi (ULAK/3İM), 1 H:ızir:ın 1996 rııri/ıiııcle '/'Olli'IAK lıiin­

yesiııcle kıırıılmuştıır. "'/'iirkiye'niıı Bilim ve Teknoloji Politikası \le T0Bİ'J'AK'ııı ı\Ii.mmıı" lwş­

lıklı rn/)rırııııclıı cfa lıclirtildiği gilıi ULAKB/ı\1, ulııs:ıl iııo\l<IS)'l!ll (yenili/, ve ycııilcıııc iirctıııe) sistc-

ıııiııiıı bilgi t;creksiııiııı/eriııi karşılamak konusunda etkinlik t;österccek hir "tckıınloiik kolaylık lıi­

rimiclir.

ULAK!lİM'in, cckııolojik koliiylıkhır o!ııştıırııııı koıııısıınclıı iki temel giirevi:

*

Başm iinivcrsitc!cr olıırnk iizcre, ıılııs:ı/ iııo\':ısyoıı ıııcrkc:deriııi birhitiııe ı'c kiirescl interııet :ığı­

na /ı:ığlııy:ıc:ık, /ıızlı ve etkileşimli lıir lıilgisııy:ır ağı (Ulıısa/ Alrndemik Ajf, ULAKNH'J') fllııııhımak,

kurmak ve işletmek;

*

/lıı :ıJ? iİ7,criııde lıilgi \le içeriğin oluşrurulm:ısı ve payhışılmıısı lwııul:ırınd11 cloğnıclaıı ({;11/ıit Arf

Bil.ı;i Merkezi yolııyhı) etkinlik t;iisterıııcktir.

ULAK!lİM çıılışnwlıırını i;,/cıııek ı'e yönlendirmek ııııwcıyla kıırıılmıış olıııı l!LAKllİM ı'c Cıılıir Ar/' llilt;i Merkeli /);ıııışııııı Kıırııllıırı, 18-JY Nis:ııı 1998 rıırilılerindc yııpukhırı ort;ık wphıncıd:ı

lff,AKJJİM'iıı illç iki yılını de,{fcrleııdirerek .ı;cleceğe yönelik ııçılımhırı oluştıırıııuşhırclır. llu wıılıın­

tı sırnsıııclıı iizcriııde t;iiriiş birliğiııc ı'ıırıhın lwııııhırın kıııııııoyıııw dııyıırıılııwsıııdıı yıırnr giiriilıııiiş·

tiir.

*

ULAKBİı\1 kuruluş çalışııı:ı/:ırıııda önemli hir ıışanı:ı kaydedilmiştir. Artık ortıı ve ııwıı ı·ııdcli stfilteiilcriıı plaııl:ııııırnsı ve ctkiııliklcriıı lıay:ıt:ı geçirilmesi t;crckıııektcdir.

*

l/LAKBİM'in gelişmesi sırıısıııcf:ı katılımcı ve cfıığıtık bir yapının gözetilmesi, hesap vcrıııc/.ıoı ..

mıı ıııelrnniımalıırıııııı oluıcıırulıııası ve işlerlik lrn7.:ıııııııısı zonııılıılıığıı :ıçılmr.

* ULAK13İM çatısı 11/cıııda lıilt;i tekııolojileri-enförııııısyoıı lıizmet!cri /ıirlilac/iği ile fıir sincıji olıışcıırıılırnısı ııi/ıai hedefler ııçısıııcfaıı yarnrlı ohıcalmr. ULAKBİM kıırıılıışııııdıı yer :ılaıı /ııı \li7.)'0-

ııuıı geliştirilerek aftyapı·uygıılııııw-içerik lıiitiiııleşıııcsiııin sağ/:ınııııısı ve t;iiçleııdiri/ıııcsi gerek- mektedir.

*il/usa/ Akademik Ağ (llLAKNE'J} kurulma çalışnıalıırının yiiriitiildiiğii /ıir vıl i~inde iinem/i Kubilay Gönen lıir arılım oluşcıımrak 80 uca erişmiştir. !3ıı, iizellikle ulusal ağhırın t;clişiıııi açısımlan iimit Fcricidir.

İçindekiler

ULAKBİM Danışma Kurulları Ortak Toplantısı

Elektronik Kütüphaneler

... 1 ... 2

Sayısal Kütüphane Toplantıları

Elektronik Kütüphaneler

Kütüphaneci ile İnternet:

Karşı karşıya mı, Elele mi?

YÖK Dokümantasyon ve Uluslararası .3 ... .4

... 5

Bilgi Tarama Merkezi'nden Ulakbim'e ... 6 Akademi ve Araştırma Ağları . . . . .7 ULAKBİM Bibliyografik

Veritabanı Erişim Sistemi .8

• lff,Af(NWl"in akademi ve arnşcırııw c:ııııiasıırn lıi:l,l)JCt veren, özel ııyt;ıılaımıhırn (uzalrnın tıjı, ıızıılrnııı işlıirliği ve sayısal kiitiiplwne t;ifıi) ve :ırııştırıııalııra t;erek/i ııftyapıyı sa,ğlııyacak iin;/ lıir ıı.lt

olarak varlıı~ını siirdiirıııesi gereklidir.

*

IJLAKNET /iııaıısııwnıııııı, diiııyıufa /ıenzcr yapıhışımılıırdıı giiriildiiğii t;ifıi, merkezi kaynaklar- dan sıığlanırnısı; finıııısnıan kayıwklarının fıir yııncfan hizmetin siireklili.ifini ve kıılitesini, iite yandan teknolojinin giincclli,ğini garantileyecek şekilde siireklileştirilıııesi t;ereklicfir.

*

Gılıit Arf llilt;i Merkczi'ııin temel t;iirevinin ulııs:ıl inovasyoıı sistemine ve iineelikli olarak iiııi­

versicclcre ve :ıraştırıııaeılura lıilt;i ve lıelge snj{frııımıısıııd:ı i~·erik sağlayıcı, içerik sıınııcıı ııe kolaylık

birimi olırnık etkinlik t;iistcrıııek ofclu,{fıııııııı altı lıir kez clıı/111 çizilmiştir.

* Cıılıit Arf il ilgi ı\Ierlm:i, bu t;iircvini yerine getirirken eııforııwsyon kayırnklarının, iizellikle hı­ sılı ve clclwonik koleksiyonhırııı, yurt çapında etkin ve akılcı kıılhıııımını sııjflay:ıcak erişim ı·e eş­

giidiinı ıııekııııizm:ıhırının kurulııı:ısıııda iizerinc cliişen görevleri yerine t;etirıııe kıırarlılıjJ;ındaclır.

* Oncelikli olarak IJLAK!lİM ile iinivcrsiteler ve araştırma kiitiiplwneleri ıırasında işlıirliği ohınaklıırınııı arnştırılnwsı ve kaynak kıılhınım etkinliği olıışcııracak mocfel/crin lıc/irlenmesi gerek- lidir.

• l!LAKBİJ\'f, lııınun yaııınd11, ıılııs:ıl fıilgi ve /ıelge projelerinde teknoloiik kohıylık/11r sağlamak (clıınışniıınlık, teknoloji aktıırımı, pilot projeler .ı;ilıi) .ı;örevini ele iist!cıımek ve IJ11 i7/C11e ııygıın strnteiilcr geliştirmek zoruııcladır.

ULAKJJİM D:ınışım Kıırull:ırı, lııı ııplıııılım gerçckleştimıe siirecinde cfiJ?er ıılııs:ıl o!ıışıııııl11rlıı eşt;iidiiııı s:ığhıııııı:ısıııııı t;crejfiııe in:ıııııı:ı/mıclır ve lııı lwnııda iistiiııe diişenlcri y11/)1ıcııktır."

Elektronik Kütüphaneler

¹

Ya~ar Tonta ULAKBİM Başkanı

E

^{LEK'l'RONİK AR~iVLER} "bir ulusun elelmonik formdaki sosyal, ekonomik, kültiirel ve entellektüel mirasına, çeşitli kopyalama (ınig­

ration)' stratejileri kullanmak suretiyle, lıir bütünlük içinde ve uzun di;nem erişim sağlanmasında orrnklaşa sorıırııluluğu olan elektronik bilgi depola-

rıdır" şeklinde ıanıııılanınakıadır:; l\ıı rnnıııı "clckmınik kütüphaneler" için de geçerlidir.

Bilgi kaynaklarının elektronik ortaııılarda depolanması, bıı bilgilere erişmek

için bazı mekanizmaların geliştirilmesi ı·e ağlar aracılığıyla söz knnusıı bilgilerin

kullaııııııa sunıılması elektronik kiitiiphcıne hizmeti vermek için yeterli değildir.

Seçim, sağlama, düzenleme, erişim ve arşivleme konuları da elektronik küüipha- nclerlc birlikte düşünülmelidir. (:ünkii elektronik bilgi kaynakları için sijz konıı­

su iılcmlcrin gcrçeklqtirilırn:si geleneksel kütiiphanelcrdekindcn bazı farklılık­

hır giim:rmcktcdir. Bu hususları kısaca gözden geçirmekte yarar ı·ardır.

Elektronik Kütüphanelerde Koleksiyon Geliştirme: Geleneksel kiitüphanc- lerdc bilgi kayna.~ına sahip nlmak o kaynağa cri.ıimi garantilemek anlamıııa gel- mektedir. Oysa elektronik kütüphanelerde fizik olarak sahip olmadığınız lıir

kaynağa ağlar aracılığıyla erişim sağlamak da erişim açısından hemen hemen o

kaynağa sahip olmak kadar değerlidir. Bu açıdan bakıldığında elektronik kütiip- lrnrn:lcrdc koleksiyon geliştirme yalışmalarınııı da yeni lıir gözle değerlendiril­

mesi gerekmektedir. Çünkü elektronik kütiiphanclcrdc koleksiyon gcli.ıtirıııc

sadece kendi sahip olduğunuz, yaşattığınız (ıııaintcnance) ı•c aqivledi,~iııiz kay- naklarla sınırlı değildir. Bunun yanı sıra, lıaşkaları tarafıııdan yaşatılan \'C arşil'lc­

ncn, ancak Yansılar (mirrors) aracılığıyla sizin de sahip olduğunuı. elektronik lıil­ .~i l<Jynakları, va da sadece bağlantı (link) yoluyla erişim sağladı.~ıııız bilgi kay- nakları da koleksiyon geliştirme ı;alışıııaları sırasında dikkate alınmalıdır. Ornc-

ğin, lıir Sun sitesi olan lkrkclcy l•:lclmonik Kiitiiphancsi (lmp://sıınsitc.lıcrkc­

lcy.cdıı) erişim sağladığı clclmonik bilgi kaynaklarını diirt .~ruha ayırıııakrn ve

\Vdı sayfasında lıt:r "hclgc"nin hangi gruba girdi~ini ·:Archİ\Td": ;'Sc.:rrcd",

"~lirrorcd" l'C "Linkcd" ibareleriyle belirtmektedir. Kütüphanenin sahip oldu-

ğıı ve arşivleyerek sürekli olarak crişilıııcsinc olanak sağlanıavı planladığı hclgc- lcr iı;in "r\rclıivcd'', kütiiplıancclc bulunan ancak sürekli olarak arşivleme konu- sunda hcniiz karar verilmeyen belgeler için "Servcd", yaratılmasından ve arşiv­

lenmesinden başka kurıılıışların sorumlu olduğu fakat kiitüphancnin yansıladığı

belgeler için "Mirrored", kiitüphancnin sadece gönderme ycıpttğı ve başka kurıı­

luşların makineleri iizcrindc bulunan belgeler iı;in ise "Linkcd" ibaresi kullanıl­

maktadır.4 Elektronik kiitiiphcınclcrin sorıımlulukları, do.~al olarak, her kategori- deki clclmonik kaynaklar iı;in farklılıklar gijstcrmcktcdir.

Elektronik Bilgilerin Fiyatlandırılması: Elektronik bilgilerin fivatlandırılma­

sı hasılı bilgilerin fiyarlandırılmasından son derecede farklıdır. Bir kez iidenıc ya- parak satın aldıgınız hasılı kaynakları istediğiniz kadar kullanabilirsiniz. Oysa elektronik bilgi kaynaklarını hir kez satın almak, gerek fiyatlandırma politikaları .~crcksc giinccl lıilgilcriıı siirckli eklenmesi açısından, ı;o.~u zaman vctcrli değil­

dir. Bunun yerine, abone olmak, belirli lıir siirc (sınırlı ya da sınırsız) kullanıııak

üzere lisans sarın almak, ya da her kollaııımda ''parça lıaşı ücret iidcmck" surc- tivlc elektronik bilgi kavnaklarını kıılhınıcılarımıza açmak mümkiindiir.

ı,:lckmınik bilgi üreticileri (yayıncılar) ile kiitiiphanccilcr elektronik bilgilerin fiycıtlandırılması hakkında farklı giiriişlcre sahiptirler.' Yavıncılar elektronik bilgi

kavnaklarını ek gelir elde edebilecekleri bir alan olarak giirıncktc ve kütüphanele- ri aynı lıil.~i kayrnıkl<trırıın hem hasılı hem de elektronik kopvalarını satın almaya ya da kiralaıııaya zorlamakta<lırlar. (ite yandan kiitiiplıanccilcr kısıtlı biitçclcr ile

cırasrırnıa ıT c.~itimc katkıda bulıınımıkw, hııJa artan bilimsel vavın sayısı ile ha~a çıkıııavcı çalışnıaktadırlar. Bir fünck vcrıııck gerekirse; ABll'dcki en hiiyük 121 iinivcrsirc ve araştırımı kiiriiplı:ıncsinin 1986-19% yılları arasında siircli yayınlara

' ' ' . . . .. ' . . .. ' .. .. .. '· .. . ... , .. . ... . .. , ... . .... . 2

ayırdıkları bütçelerde %124 artış olmasına karşın, satın alınan siircli yayın sayısın­

da %7 azalma olımışwr." Bu durum, basılı kaynakların satın alınmasında zorlanan kiitiiphanclcrin elektronik bilgi kaynakları için. gereken \'C mevcm bütçelerinin 7rJO'una varan ek maliyetleri nasıl karşılayacağı sorusunu akla getirmektedir.

Elektronik Bilgilerin Arşivlenmesi: Geleneksel kütüphaneler koleksiyonla-

rında bulunan basılı bclp:clerdcki cntcllcktüel içeriğe erişim sağlamak için hcl- p:elcrin kendisini arşivlemek zorundadır. Oysa başka kuruluşlar aracılığıyla erişim sağlanan elektronik hilgi kaynaklarının arşivlenmesinden kimin ya da kimlerin sorumlu olacağı belli değildir. Yayıncılar hasılı bilgi kaynaklarının arşil'icnıııcsin­

dcn sonımlu değildirler. Nasıl ki basııııı tükenen kitapların yayıncılar aracılığıy­

la sürekli sağlanıııası bcklcııcıııczsc, karlı olınaktan çıkan elektronik bilgilerin de sürekli olarak vayıncılar tarafından arşivlenmesi hcklcnıncıııelidir. Aynı şey fark-

lı ,·avıncvlcrinin ürünlerini hiraraya getirerek pazarlavan şirketler için de siivle-

nclıilir. Bu durumda elektronik bilgilerin arşivlenmesinden kim sorumlu olacak-

tır' Kütüphaneler ya da kütüphane konsorsiyumları mı, yayınevlcri mi, Fhscıı vh. µ;ihi '¹agµ;rcgatorn olarak adlandırılan satıcı ~irk.etler mi? Yoksa bu sonımhıluk da,~ıtık bir ortamda gerçekleştirilerek depolama için a,·rı, crişiııı için ayrı kurıılıış­

lar mı sorumluluk yiiklcncccktir' Bu ve benzeri sorulara yanıtlar bulmak elektro- nik bilgi karnaklarının hizıııcte sunulıııasıvla ilgili vasal (telif hakları, gizlilik, gü- venlik. vb.), iirgütscl "'' yiinctiıııscl (finansal yapı, insan kaynakları, c,!.(itim ı·e

destek hizmetleri, vlı.) sorunların çözümüyle yakından ilgilidir.

Elektronik Kütüphanelerin Misyonu: Her kuruluş için olduğu gibi elektro- nik kütiiphanclcr için de misyon (varoluş nedeni) büyük önem taşır. (irııeğin, bir

elckmınik kütüphanenin misyonu "kullanıcıların elektronik bilgi hizmetlerine ve bilgi kaynaklarına kullanımı kolay bir arabirim aracılığıyla a,~ üzerinden eri-

şimlerine olanak sağlamak" şeklinde lıclirlcncbilir. Misyonun belirlenmesiyle birlikte bu misyonu gerçekleştirmek için gereken örgiitscl vapıyı kıırıııak ve hiz- metlerin devamı için bir finansal model geliştirmek ijncclikli olarak ele alınmcısı

gereken konular arasındadır. Bunun yanı sıra, iycrik (elektronik bilgi kaynakları­

ııın yiinctiıııi ve lııı kaynaklara erişimin sağlanması), clelmonik bilgi bizmetleri vc.:rmck için gereken teknik alt yapı, hu alt yapının yay,t;ınlığı ve ctkinli,ği1 a.[?; vc bilgi lıiı.mctlcri ile ilgili standartlar (TCl'/ll', Z39.50, SGML, ASCll, l'IW vd./

Ylı. gibi konular lıir elektronik klitiiphancnin kurulmasında ve başarıvla işletil­

mesinde son ı.lercccdc iincııı taşımaktadır.

Bu bağlamda "bilgi teknolojisi-içerik hütiinlcşmcsi'' ilişkisine de kısaca dc-

ğinıııektc yarar vardır. Yeni teknolojiler genellikle bir iinccki teknolojinin yerini

raınaıııcn almamakta, bilgiler değişik ortamlarda (ka.~ıt, ıııikrofiş, CD-ROM vd.) yayımlanmaya devanı etmektedir. Öte yandan, kağıdın dışındaki diğer bilgi taşı­

yan nesneler genellikle bu nesneleri okumava, dinlemeye ve görmeye yarayan teknoloji ve yazılım iirünlcri ile birlikte bobçalanıııaktııdır (lıuııdlcd). Göreceli olarak daha eski ortamlarda bulunan bilgilerin gerek saklama gerekse erişim açı­

sından zaman zaman yt.:ni orrnmlara aktarılması ,e;cn.:kırn;ktcdir. Bir lı~ı~ka deyiş­

le, içeriğin bilgisayar ve iletişim teknolojileriyle lıirlcştirilcbilmcsi için sağlam lıir

bilgi teknolojisi destc.~inc ihtivaç vardır. Elektronik klitüplıanclcr iı;in a,ğ lıiz­

ıııctk:rinin mi yoksa içeriğin mi daha pahalıya gddiği zaman zaman cartı~nıa lm- nusu olabilmektedir. llLAKBİM'den iirnek vermek gerekirse; lllıısal Akademik

Ağ llLr\KNET'in kıırulması için yaklaşık lıir milyon dolar harcanmıştır. Türk

'l'clckoııı A.~.'nin de aynı amaçla 6-7 milyon dolar yatırını vaprı,gı rahmin edil- mektedir. Cıniı·crsitclcrin ıııcvcııt llLAKNET bağlantılurının kirası yılda yakla-

şık iki milyon dolar tııtmalmıdır. Oysa ulusal çapta bir elektronik kiitüphancnin kurulabilmesi için yaklaşık 8-10 milyon dolar başlangıı; yatırıııııııa, 2-3 milyon dolar da elektronik bilgi kaynaklarının lisans ücretlerine harcanması gerekecek- tir. !ILAKBİM'in 1997 yılında sadece basılı süreli yayınlara harcadığı para yalda- şık iiç milyon dolardır. Öte yandan, ağ hizıııctlerinin tersine, biitiin içcri,~in llLAKlliM rnrafıııdan toplanması ve bu bilgilere erişim sağlanması olanaksızdır.

Konsorsiyumlar Aracılığıyla lşbirliği: İki ya <la daha fazla kütüphanenin ken- di kullanıcılarına daha gelişmiş bilgi hizmetleri vermek iizcre birlikte çalışıııahı­

rı "işbirliği" olarak tanımlanabilir. Siiz konusu işbirliği ortaldaşa derme geliştir­

meden h<.:lgc sağlamay::t karalo,glanıadan teknik işlemlere kadar çc1itli alanlarda

!';crçcklqtirilcbilir. İşbirliği ve qgüdüııı olanakları bilgisayar ağlarının da katkı­

sıyla teknolojik açıdan daha kolay gcrçcklqtirilcbi\mekw ve (ortaklaşa koleksi- yon µ;cliştirmc ya dcı sahip olmaya karşı erişim µ;ilıi hususlarda olduğu gibi) yeni

yaklaşımlar dencnclıilıııcktcdir. "Konsorsiyum" terimi ise birden fazla kurulu- şun bir araya gelerek oluştıırdukları tüzel kişilik olarak rnnıııılanıııakrndır. Kü- tüphaneler tarafından oluşturulan konsorsiyumların temel işlevleri fiziksel kay-

naldarı raylaşıııak (toplu kataloglar, kütüphanclcrarası ödünç verme gibi), lnrer- ncr'c bağlantı sağlamak ve elektronik bilgi kaynaklarını ağ aracılığıyla kullanıcı­

ların hizıııetine sunıııaktır. MOR Enet (Missoııri Rescarch and Education Nct-

wıırk: lmp://www.morc.net), GALILEO (Gcorgia Librarics Lcarning Onlinc:

http://galileo.gsu.edu) ve JSTOR (Journal Storing: http://www.jsror.org) kürür-

lıanelcr tarafından kurulan konsorsiyııııılarn örnek olarak verilebilir.

C-lkeınizdc de lil,AKBİM'in ve üniversite/araştırma kiitiiphanclcrinin katılı­

mıvla bir konsorsiyııııı kurulabilir ıııii Bu soruya verilecek vanıt elektronik bilgi

kaynaklarına ve a.~aracılığıyla verilen bilgi hizıııerlerine bakış açımızla yakından il- µ:ilidir. liL/\KBİM kurulduğundan lııı yana elektronik kiitiiphanc alt yapısını ge-

liştirıııck iizcre çalışmalarını siirdlirıııekredir. Elektronik kiiriiphane hizmetleri ve konsorsivuııı konusu l 'LAKBİM Cahit /\rfBilgi Merkezi Danışma Kurulu'nun çe-

şitli toplantılarında ayrınrılı olarak tartışılmıştır. Biiylc bir konsorsiyumun kurula- bilmesi İ\'.in bazı alt yapı ve mcvzııat sorunlarının çiiziimlcnmesi gerektiği açıktır.

Başlangıç yatırımı ve elektronik bilgi kııynakları lisanslarının her yıl sarın alınması

için gereken paranın nereden bulunacağı ve işletme maliyetlerinin nasıl karşılana­

cağı gilıi konuların konsorsiyumda giirev almak isteyen kurucu iiyeler tarafından

enine boyuna tartışılması gerekmektedir. Dağıtık bir yapı içerisinde elektronik bil- gi kaynaklarına lilusal Akademik Ağ (l iLt\KNET) aracılığıyla erişim sağlanacağı

giiz iiniine alınacak olursa, hem [il ,i\Klli~J açısından, hem de konsorsiyum açısın­

dan iincelikli konuların helirlcnıııesi gerekmektedir. llu konular şiiyle sırnlanalıilir:

*t\~ üzerindeki bilgi kaynaklarını ve hizmetlerini geliştirmek ve hunlara eriş-

mek için çeşitli kavramsal modellerin geliştirilmesi;

*Bu modellerin denenmesi ve gerçekleştirilmesi için pilot projeler yapılması;

*l 'l ,AK\lİM bilgi sa.~lama hizıııerlcrinin yeniden tasarlanması;

'Elektronik ortamlarda bilgi kaynakları sağlama politikaları ve prosedürleri- nin gcli~tirilmcsi;

*( ILı\KllİM ile diğer küriiplıaneler arasındaki karşılıklı ilişkilerin giizden ge\irilmesi ve yeniden şekillendirilmesi; ı·e

'l il ,AK\lİM Elektronik Kiitiiphancsinin geliştirilmesi için yapılacak yatırımı desteklemek iizere nıali kaynakların yararılnııısı.

Konsorsiyum çerçevesinde oluşrıırulacak çqitli komiteler ıııarifcciyle llLAK- llİ~l'in ve konsorsiyıoııa iiye diğer kiitiiplıanclcrin orta ve uzun vadeli stratejileri, iincclik\cri ı·e kısıtlı kaynakların optimal kııllanııııı, elektronik bilgi hizmetleri

ıTrcn teknik personel ile kiiriiplıancci ve bilgi ıızıııanlarının eğitimi, kullanıcılarla

daha erkin ilişkiler kurıılması vb. gibi konularda çeşitli \·alışmalar yapılabilir.

Eğirim \'C. araşrırma-gclişrirmc amaçlı lıiiylc bir konsorsiyumun kııllaıııcıların

clckmıııik lıil.~i ilıriyaylarıııı karşılaımıda iinemli rol ııynayaca.~ı kanısındayız.

ı TUBITAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezı \UlAKBİM) Danışma Kurulları Ortak Toplantısı'nda

\Abanı izzet Baysal ünıversıtesi, 18-19 Nısan 1998\ yapılan sunuşun kısaltılmış biçimidir. Bu yazıda

"elektronık kütüphane" ve "dijital kütüphane" ıerimlerı eş anlamlı olarak kullanılmıştır.

2 ·1echnoıogy refreshnıe1t" ya da "technology migration" teknolojik yönden eskı bır ortam üzerin-

dekı bılgılerin yeni ortamlara aktarılması anlamına gelmektedir. \örneğin, bilgisayar teyplerinde sak- lanan bilgilerin teknolojik açıdan daha ilen optik disklere aktarılması gibi\

3 Preseıving digitaf informalion Reporr of the Task Force on Nchiving of Digital lnformatıon com- missioned by rlıe Comnıission on Preservation aııd N.cess and The Research Libraries Group. May 1. 1996. p.8. !Raporun elektronik kopyası için bkz .. ftp://ftp.rlg.org/pub/archıf/final-report.pdf 1 4 "Dıgital Libraıy SunSITE Collection and Preıervatıon Policy." \Raporun elektronik kopyası için bkz

http://suıısıte. berke ley. edu/ Admin/collectıon. html)

5 lııterııarional Coalıtıon of Lıbraıy Consorıia JICOLC). "Starenıenı of Current Perspective and Prefer- red Practices far tlıe Selectioıı and Purchase of Electronic lnformatıoıı," 25 March 1998. Altmış

kütüphane konsorsiyumu ıarafından imzalanan bu bildirinin elektronik kopyası Koalisyon'un Web

sayfasından edinılebilır: http://www.lıbraıy.yaıe.edu/consorria/statement.hrmı

6 Joseplı J. Branin and Marı Caıe. "Reforınıng scholarly publiıhing in the ıcienceı: a lıbrarian pers- pective." NodcesofıtıeAMS45\4) 475-486, April 1998. p. 478.

7 Elekıronik kütüphane standartlarıyla ilgili ayrıntılı bilgi ıçin bkz .. Lorcan Dempseyve diğerleri. "Elib

ıraııdards guidelines." (Versioıı 1.0\. FIGIT. 26 Februaıy 1996. \Raporun elektronık kopyası http://www.ukoln.acuk/ıervices/elıb/ adresinden edinilebılır.)

Sayısal Kütüphane Toplantıları

AMIA 1998 Spring Congress, Bringing Know/edge to !he Point ot Use, 27 -JO Mayıs, P/71/adelp/Jia, Pel7!7sylvania ABD

Amerikan Mediko-Enformatik Derneği (American Medical lnformatics Associati- on-AMIA) ABD'de sağlık ile ilgili enformatik araştırma, geliştirme, eğitim ve ilerleme çalışmalarını izleyen bir kuruluştur. Tıp kütüphanelerinin "sanal kütüphaneler" ile ika- me edildiği devirde tıp kütüphanecileri ve enformasyon uzmanları hekimlerin hasta- larının gereksinimlerini karşılamak için bilgi isteğinde bulunduğu her zaman ve yer- de kullanılabilir ve ilişkili bilgiye erişmek zorundadırlar. AMIA 1998 Spring Congress Bilginin Kullanım Noktasına Taşınması teması ile bu konuyu işlemektedir.

1998 Spring Congress Tıp Kütüphaneleri Derneği (Medical Library Association- MLA) işbirliğinde ve Alaşmış Tüketici Sağlık Bilgisi Ortaklığı (Partnerships for Net- worked Consumer Health lnformation) ile birlikte düzenlenmektedir.

Kongre makale sunumları, paneller, bilgi temelli sistem gösterileri, çağrılı ko- nuşmalar ve eğitim seminerlerinden oluşacaktır. Kongrede Bilgiye Tüketici Erişimi, Bilgi Sistemleri, Sanal Kütüphaneler, Klinik Literatürü İndeksleme, Sanal Erişim ve Değerlendirme konuları işlenecektir.

Ayrıntılı bilgi: httpJ/www.amia.org/s98pptoc.htm

ASIS Midyear '98; Col/aboration Across Boundaries: theories, strategies, and technology, 16-20 Mayıs, Ortanda, Florida ABD.

Konferans işbirlikleri ve bunların bilgi gereksinimleri ile ilgili konuları araştırma­

yı amaçlamaktadır. Konular arasında işbirliğini Destekleyen Teknolojiler, işbirliği Te- orileri, Eğitimde İşbirliği, İşbirliğinde Çalışma, İşbirliği Sürecinin Bir Parçası Olarak Bilgiyi Aramak ve Toplumsal İşbirliği yer almaktadır.

Toplantı eğitim seminerleri yanında genel seminerler, paneller ve gösterileri içermektedir.

Ayrıntılı bilgi: http://www.asis.org/ConferenceslMY9B/my9Bpp.html

Reference Service in a Digital Age, 29 -30 Haziran, Kongre Kütüphanesi, Washington, DC ABD.

Seminerde Sayısal Kütüphaneler, Metadata, Veri Sondalama, Koleksiyon Ge- liştirme, Lisanslama, Kataloglama, Koruma, Sayısal Nesne Tanımlayıcıları, Erişim Yönetimi ve Uzaktan Atıf konuları bir kütüphane, sınıf ya da bilgi merkezindeki re- ferans kütüphanecisi bakış açısından irdelenecektir.

Referans kütüphanecisinin verdiği hizmetin düzeyi, doğru ve güvenilir servis vermesi için gerekli bilgi ve deneyim, sahip olması gereken gerçek ve sanal araçlar, hizmetin kalitesini artıracak işbirlikleri, akıllı araçlar ve yapay zekanın kullanımı gibi noktalar seminerde tartışılacaktır.

Kongre Kütüphanesi tarafından Berkeley'deki Kütüphane Çözümleri Enstitüsü (Library Solutions lnstitute of Berkeley) işbirliği ile düzenlenmektedir.

lnformation Landscapes tora Learning Society: Networking and the Future of Libraries, 29 Haziran -1 Temmuz, Bath Üniversitesi, Birleşik Krallık.

Ağlaşma ve Kütüphanelerin Geleceği serisinin üçüncüsü olan bu toplantı Birleş ik Krallık Kütüphane ve Enformasyon Ağları Ofisi'nin (UK Office for Library and ln- formation Networking-UKOLN) 21. kuruluş yıldönümünü de kutlamaktadır.

Bilgi ve Öğrenme Manzaraları'nın kurulmasını başlangıç noktası alan konferans dört oturumdan oluşuyor: *Bilgi mimarları: Sayısal kütüphaneyi inşa etmek; *Bilgi manzaraları: Bilginin barınması *Bilgi ve halk: Bilgili vatandaşlık; *Bilgi değişimi: Kü- tüphane, ağ ve gelecek

Ayrıntılı bilgi: httpJ/www.ukoln.ac.uklevenlslukoln-conf-981

DL '98: Digital Libraries '98, 23-26 Haziran, Pittsburgh, Pennsylvania ABD.

Bu konferans araştırıcılar ve uygulayıcıların sayısal kütüphaneler üzerine dene- yimlerini paylaşıp tespitlerini karşılaştıracakları bir platform oluşturacaktır. Daha ön- ceki DL toplantılarına bilgi işlem, kütüphanecilik, psikoloji, edebiyat, sosyoloji, mü- hendislik, hukuk ve tıp alanlarından uzmanlar katılmışlardır. Konferans makaleler, paneller, gösteriler, posterler, eğitim seminerleri ve atelyelerden oluşmaktadır.

Sayısal kütüphaneler içinde ya da ilişkili tüm konuları kapsayan bir içerik oluşa­

cak olmakla birlikte Sayısal Kütüphane Projeleri, Kullanıcı Deneyimleri, Sayısal Kü- tüphane Teknolojileri, Tarama Motorları, İsim Uzayları, İndeksleme, Koleksiyon Ge- liştirme ve İşletmesi, Kullanıcı Desteği, Sayısal Kütüphanecilik, Sayısal Kütüphane Gereklilikleri, Sayısal Kütüphane Ekonomisi, Deneyimler ve Dersler, İşbirlikleri, Bilgi Özetleme ve Görüntüleme, Metadata, Çokluortam Koleksiyonlar üzerinde ağırlıklı olarak durulacaktır.

Ayrıntılı bilgi: http://www.ks.com/dl98/

3 . . . ... ... ' . . .. ' ' . . . .. ...

o o'' •• o.' ' . o •• ' ' ••• ' ' •• o