Bağımsız Sınırlı Bağımsız Denetimden Geçmemiş Denetimden Geçmiş
Cari Dönem Geçmiş Dönem
VARLIKLAR Not 30.09.2005 31.12.2004
Cari/Dönen Varlıklar 945.734.385 677.317.067
Hazır Değerler 4 611.416.339 365.637.483
Menkul Kıymetler (net) 5 -- --
Ticari Alacaklar (net) 7 220.057.398 158.585.050
Finansal Kiralama Alacakları (net) 8 -- --
İlişkili Taraflardan Alacaklar (net) 9 436.540 812.921
Diğer Alacaklar (net) 10 6.451.913 2.989.387
Canlı Varlıklar (net) 11 -- --
Stoklar (net) 12 77.743.227 64.513.843
Devam Eden İnşaat Sözleşmelerinden Alacaklar (net) 13 -- --
Ertelenen Vergi Varlıkları 14 -- --
Diğer Cari / Dönen varlıklar 15 29.628.968 84.778.383
Cari Olmayan/Duran Varlıklar 2.511.450.215 2.270.835.407
Ticari Alacaklar (net) 7 -- --
Finansal Kiralama Alacakları (net) 8 -- --
İlişkili Taraflardan Alacaklar (net) 9 -- --
Diğer Alacaklar (net) 10 1.980.812 1.921.124
Finansal Varlıklar (net) 16 42.525.378 42.636.073
Pozitif/Negatif Şerefiye (net) 17 -- --
Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 18 -- --
Maddi Duran Varlıklar (net) 19 2.448.321.817 2.206.147.116 Maddi Olmayan Duran Varlıklar (net) 20 6.255.130 7.463.579
Ertelenen Vergi Varlıkları 14 -- --
Diğer Cari Olmayan / Duran varlıklar 15 12.367.078 12.667.515
Toplam Varlıklar 3.457.184.600 2.948.152.474
Denetimden Geçmemiş Denetimden Geçmiş Cari Dönem Geçmiş Dönem
Not 30.09.2005 31.12.2004
YÜKÜMLÜLÜKLER
Kısa Vadeli Yükümlülükler 1.183.633.021 721.872.724
Finansal Borçlar (net) 6 362.514.157 --
Uzun Vadeli Finansal Borçların Kısa Vadeli Kısımları (net) 6 -- -- Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar (net) 8 214.000.633 202.712.254 Diğer Finansal Yükümlülükler (net) 10 326.800 281.244
Ticari Borçlar (net) 7 248.355.581 190.770.953
İlişkili Taraflara Borçlar (net) 9 10.842.191 6.508.221
Alınan Avanslar 21 23.687.984 34.452.683
Devam Eden İnşaat Sözleşmeleri Hakediş Bedelleri (net) 13 --
Borç Karşılıkları 23 45.288.006 25.222.977
Ertelenen Vergi Yükümlülüğü 14 -- --
Diğer Yükümlülükler (net) 10 278.617.669 261.924.392
Uzun Vadeli Yükümlülükler 1.021.017.447 1.116.165.994
Finansal Borçlar (net) 6 -- --
Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar (net) 8 807.265.167 957.728.732
Diğer Finansal Yükümlülükler (net) 10 -- --
Ticari Borçlar (net) 7 8.157.175 8.556.817
İlişkili Taraflara Borçlar (net) 9 -- --
Alınan Avanslar 21 -- --
Borç Karşılıkları 23 113.257.625 99.777.377
Ertelenen Vergi Yükümlülüğü 14 91.083.328 46.484.742
Diğer Yükümlülükler (net) 10 1.254.152 3.618.326
ANA ORTAKLIK DIŞI PAYLAR 24 -- --
ÖZSERMAYE 1.252.534.132 1.110.113.756
Sermaye 25 175.000.000 175.000.000
Sermaye Yedekleri 26-27-28 1.872.838.374 1.872.838.374
- Hisse Senedi İhraç Primleri 181.185 181.185
- Hisse Senedi İptal Karları -- --
-Yeniden Değerleme Fonu -- --
- Finansal Varlıklar Değer Artış Fonu -- --
- Özsermaye Enflasyon Düzeltme Farkları 1.872.657.189 1.872.657.189 Kar Yedekleri 26-27-28 8.223.909 8.223.909
- Yasal Yedekler 417.011 417.011
- Statü Yedekleri -- --
- Olağanüstü Yedekler 7.806.889 7.806.889
- Özel Yedekler 9 9
- Sermayeye Eklenecek İştirak Hisseleri ve Gayrimenkul
Satış Kazançları -- --
- Yabancı Para Çevrim Farkları -- --
Net Dönem Karı 142.420.376 107.058.441
Geçmiş Yıllar Kar / Zararları 26-27-28 (945.948.527) (1.053.006.968) Toplam Özsermaye ve Yükümlülükler 3.457.184.600 2.948.152.474
Bağımsız Bağımsız Bağımsız Bağımsız Sınırlı Denetimden Sınırlı Denetimden Sınırlı Denetimden
Sınırlı Denetimden Geçmemiş 1 Ocak-
Geçmemiş 1
Temmuz- Geçmiş 1 Ocak- Geçmiş 1 Temmuz- Not 30 Eylül 2005 30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 30 Eylül 2004
ESAS FAALİYET GELİRLERİ
Satış Gelirleri (net) 36 2.100.128.691 872.840.351 1.915.253.092 821.052.669 Satışların Maliyeti (-) 36 (1.791.013.050) (689.070.126) (1.522.597.279) (599.906.471)
Hizmet Gelirleri (net) -- -- -- --
Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler
/Faiz+Temettü+Kira(net) 36 264.693.107 86.793.441 203.227.891 60.473.079
BRÜT ESAS FAALİYET KARI 573.808.748 270.563.666 595.883.704 281.619.277
Faaliyet Giderleri (-) 37 (454.296.070) (146.021.710) (437.204.588) (149.123.265)
NET ESAS FAALİYET KARI /(ZARARI) 119.512.678 124.541.956 158.679.116 132.496.012
Diğer Faaliyetlerden Gelir ve Karlar 38 351.806.213 128.072.015 246.932.764 76.274.851 Diğer Faaliyetlerden Gider ve Zararlar (-) 38 (221.163.687) (56.910.501) (273.229.392) (55.712.108) Finansman Giderleri (-) 39 (44.274.346) (17.329.079) (33.170.241) (11.417.109)
FAALİYET KARI / (ZARARI) 205.880.858 178.374.391 99.212.247 141.641.646
Net Parasal Pozisyon Kar /(Zararı) (net) 40 -- -- 101.409.013 21.844.262
ANA ORTAKLIK DIŞI KAR /(ZARAR) 24
VERGİ ÖNCESİ KAR 205.880.858 178.374.391 200.621.260 163.485.908
Vergiler 41 (63.460.482) (49.265.792) (74.538.513) (45.821.687)
NET DÖNEM KAR 142.420.376 129.108.599 126.082.747 117.664.221
HİSSE BAŞINA KAR (YKr) 42 0,081 0,072 0,072 0,067
Sermaye
Özsermaye Enflasyon Düzeltme Farkları
Hisse Senetleri
İhraç
Primleri Yasal
Yedekler Olağanüstü
Yedekler Özel
Yedekler Net Dönem Karı
/ (Zararı) Geçmiş Yıllar
Zararları Toplam
31 Aralık 2003 Bakiyesi 175.000.000 1.872.657.189 181.185 417.011 7.806.889 9 243.458.570 (1.296.465.538) 1.003.055.315 Önceki Dönem Karının
Geçmiş Yıllar Zararlarına
Aktarılması -- -- -- -- -- -- (243.458.570) 243.458.570 --
Cari Dönem Karı -- -- -- -- -- -- 126.082.747 -- 126.082.747
30 Eylül 2004 Bakiyesi 175.000.000 1.872.657.189 181.185 417.011 7.806.889 9 126.082.747 (1.053.006.968) 1.129.138.062
31 Aralık 2004 Bakiyesi 175.000.000 1.872.657.189 181.185 417.011 7.806.889 9 107.058.441 (1.053.006.968) 1.110.113.756 Önceki Dönem Karının
Geçmiş Yıllar Zararlarına
Aktarılması -- -- -- -- -- -- (107.058.441) 107.058.441 --
Cari Dönem Karı -- -- -- -- -- -- 142.420.376 -- 142.420.376
30 Eylül 2005 Bakiyesi 175.000.000 1.872.657.189 181.185 417.011 7.806.889 9 142.420.376 (945.948.527) 1.252.534.132
Ekteki dipnotlar mali tabloların tamamlayıcı parçasını oluştururlar.
1 ŞİRKETİN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU
Türk Hava Yolları A.O. (“Şirket” veya “THY”) 1933 yılında Türkiye’de kurulmuştur. Şirket’in ana faaliyet konusu yurt içi ve yurt dışında yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır.
30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Şirket’in hissedarları ve hisse dağılımı aşağıdaki gibidir:
T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı % 75,18
Diğer % 24,82
Toplam % 100,00
30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Şirket’te çalışan toplam personel sayısı 11.256’dır (30 Eylül 2004:
10.312). 30 Eylül 2005 ve 2004 dönemleri içinde çalışan ortalama personel sayısı sırasıyla 11.138 ve 10.236’dır. Şirket’in bağlı ortaklıkları ve iştirakleri not 16’da belirtilmiştir.
Şirket, Türkiye’de kayıtlı olup merkez adresi aşağıdaki gibidir:
Türk Hava Yolları Genel Yönetim Binası, Atatürk Havalimanı, 34149 Yeşilköy İSTANBUL.
2 MALİ TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR Uygulanan Muhasebe Standartları:
Şirket muhasebe kayıtlarını Tek Düzen Hesap Planı, Türk Ticaret Kanunu, Türk Vergi Kanunları ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun yayımladığı ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kote şirketler için geçerli olan genel kabul görmüş muhasebe politikalarına uygun olarak tutmakta ve yasal mali tablolarını da buna uygun olarak hazırlamaktadır.
Şirket’in mali tabloları, SPK tarafından yayımlanan muhasebe ve raporlama ilkelerine (SPK Muhasebe Standartları) uygun olarak hazırlanmıştır. SPK seri XI no: 25 no.lu “Sermaye Piyasalarında Muhasebe Standartları” tebliğinde kapsamlı bir muhasebe ilkeleri seti yayımlamıştır. Anılan tebliğde, alternatif olarak Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) ve Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi ( IASC ) tarafından çıkarılmış olan muhasebe standartlarının uygulanmasının da, SPK muhasebe standartlarına uyulmuş sayılacağı belirtilmiştir.
SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe Standartları’na uygun mali tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir. Dolayısıyla mali tablolarda, IASC tarafından yayımlanmış 29 no.lu “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” standardı (UMS 29) uygulanmamış, UFRS’nin değerlemeye yönelik diğer tüm standartları ve 2005 yılında bu standartlarda yapılan tüm değişiklikler uygulanmıştır. Mali tablolar ve dipnotlar, SPK tarafından 20 Aralık 2004 tarihli duyuru ile uygulanması zorunlu kılınan formatlara uygun olarak sunulmuştur.
2 MALİ TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devam) Yeni Türk Lirası
5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti’nin Para Birimi Hakkında Kanun’un yürürlük tarihi 1 Ocak 2005 olarak belirlenmiş olup, bu tarihten itibaren Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni para birimi
“Yeni Türk Lirası” (YTL) ve alt birimi ise “Yeni Kuruş” (YKr) olarak tanımlanmıştır. İlgili Kanun’un 2. maddesi ile Türk Lirası yeni para birimi olan Yeni Türk Lirası’na dönüştürülmüş ve Türk Lirası’ndan altı sıfır kaldırılarak, bir milyon Türk Lirası eşittir bir Yeni Türk Lirası (1.000.000 TL= 1 YTL) değişim oranında yeni bir değer getirilmiştir. Bu çerçevede T.C.
Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu’nun MSD-10/832 -43399 sayılı ve 1 Aralık 2004 tarihli yazısına istinaden, 2005 yılı içerisinde kamuya açıklanacak olan hesap dönemlerine ilişkin mali tabloların karşılaştırma amacıyla kullanılacak olan bir önceki döneme ait finansal veriler de dahil olmak üzere ilişikteki mali tablolar sadece karşılaştırma yapmak amacıyla YTL cinsinden ifade edilmiştir.
Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesi
SPK Muhasebe Standartları’na uygun mali tablo hazırlayan şirketler için 1 Ocak 2005 tarihinden geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığına dair 17 Mart 2005 tarihli SPK kararına istinaden Şirket, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren enflasyon muhasebesi uygulamamıştır. Karşılaştırma amacıyla sunulan 31 Aralık 2004 tarihli bilanço ve önceki dönem gelir tablosu YTL’nin 31 Aralık 2004 tarihindeki satın alma gücü ile ifade edilmiştir.
Uluslararası Muhasebe Standardı 29 (“UMS 29”), Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama, yüksek enflasyonlu bir ekonomiye ait para birimi esas alınarak hazırlanan mali tabloların bu para biriminin bilanço tarihindeki satın alma gücünden hazırlanmasını ve önceki dönem mali tablolarının da karşılaştırma amacıyla aynı değer ölçüleri kullanılarak yeniden düzenlenmesini öngörmektedir. UMS 29 uygulamasını gerektiren başlıca nedenlerden biri
%100’e yaklaşan veya %100’ü aşan üç yıllık bileşik enflasyon oranıdır. Yeniden düzenleme, Devlet İstatistik Enstitüsü (“DİE”) tarafından açıklanan ve ülke çapında geçerli olan Toptan Eşya Fiyatı Endeksi’nden (“TEFE”) türetilen düzelme katsayısı kullanılarak yapılmıştır. 31 Aralık 2004 ve 30 Eylül 2004 tarihli mali tabloların düzeltilmesinde kullanılan endeksler ve düzeltme katsayıları aşağıda gösterilmiştir:
Üç yıllık bileşik
Tarihler Endeks Düzeltme katsayısı enflasyon oranları %
31 Aralık 2004 8.403,8 1,000 69,7
30 Eylül 2004 8.069,7 1,041 88,7
30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından açıklanan dolar kuru 1 ABD Doları = 1,3406 YTL’dir (31 Aralık 2004: 1 ABD Doları = 1,3421 YTL).
2 MALİ TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (Devam)
Geçmiş dönem mali tablolarının düzeltme işlemine ait ana hatlar aşağıda belirtilmiştir:
- Yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi cinsinden hazırlanmış önceki dönem mali tabloları paranın 31 Aralık 2004 tarihinde geçerli olan satın alma gücüne göre düzeltilerek ifade edilmektedir.
- Parasal varlık ve yükümlükler, hali hazırda, bilanço tarihindeki cari satın alma gücü ile ifade edildiğinden düzeltilmemektedir.
- Bilanço tarihindeki cari satın alma gücü ile ifade edilmemiş olan parasal olmayan varlık ve yükümlülükler ile öz kaynak kalemleri, ilgili düzeltme katsayıları kullanılarak düzeltilmiştir.
- Gelir tablosunda yer alan tüm kalemler, ilgili (aylık) düzeltme katsayıları kullanılarak düzeltilmiş ve 31 Aralık 2004 tarihinde geçerli olan satın alma gücü ile ifade edilmiştir.
- Enflasyonun Şirket’in net parasal pozisyonu üzerindeki etkisi, önceki dönem gelir tablosuna, net parasal pozisyon kazancı/kaybı olarak yansıtılmıştır.
Konsolidasyon esasları:
Müşterek yönetime tabi işletme:
THY’nin müşterek yönetimine sahip olduğu bir adet işletme vardır. İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen bu iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir.
Mali tablolar açısından müşterek yönetime tabi işletmenin faaliyet konusu, ve Şirket’in sermayesi içindeki doğrudan ve dolaylı iştirak payı aşağıda verilmiştir:
Özkaynak yönteminde iştirak net varlık tutarıyla bilançoda gösterilir ve faaliyeti sonucunda ortaya çıkan Şirket payı gelir tablosuna dahil edilir.
Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Tarihli Mali Tabloların Düzeltilmesi
Cari dönem mali tabloları önceki dönem ile karşılaştırmalı olarak hazırlanmıştır. Cari dönem mali tabloların sunumu ile uygunluk sağlanması açısından karşılaştırmalı bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılmıştır.
Netleştirme/Mahsup
Finansal varlık ve yükümlülükler, tanımlanan tutarların netleştirilmesi için bir zorunluluk veya niyet varsa veya varlık yükümlülük ile denkleşiyorsa, netleştirilmiş ve bilançoda net olarak gösterilmiştir.
Şirket ünvanı Faaliyet konusu Doğrudan
İştirak Oranı Dolaylı
İştirak Oranı Kayıtlı olduğu ülke Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. Hava taşımacılığı % 50 - Türkiye
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI
İlişikteki mali tabloların hazırlanması sırasında uygulanan önemli muhasebe politikaları aşağıdaki gibidir:
3.1 Gelir Kaydedilmesi ve Komisyon Giderleri
Yolcu ve kargo taşıma gelirleri, taşıma hizmeti tamamlandığında faaliyet geliri olarak kaydedilmektedir. Satılan ancak henüz kullanılmayan (uçulmayan) biletler, yolcu uçuş yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir.
Şirket tarihsel istatistikler kullanarak uçulmayan ve geçerliliğini yitirmiş biletler hakkında tahmini hesaplamalar yapabilmektedir. Kullanılmayacağı tahmin edilen biletler, faaliyet geliri içerisinde kaydedilmiştir.
Yolcu gelirlerine ilişkin olarak acentelere verilecek komisyonlar taşımacılık hizmeti gerçekleştiğinde gider olarak kaydedilmektedir.
3.2 Stok Değerlemesi
Stoklar maliyet ya da net gerçekleşebilir değerinin düşük olanı ile hareketli ağırlıklı ortalama maliyet metodu kullanılarak değerlenmektedir.
3.3 Maddi Duran Varlıklar
Maddi duran varlıklar, 30 Eylül 2005 tarihindeki elde etme maliyetinden birikmiş amortisman düşüldükten sonraki kalan net değeri ile gösterilmektedir. Maddi duran varlıklar, tamir edilebilir yedek parçalar hariç, tüm kategoriler için kıst amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır. Tamir edilebilir yedek parçalar grup olarak amortismana tabi tutulmaktadır.
Aktiflerin ekonomik ömürleri ve hurda değerleri aşağıda belirtilmiştir:
Ekonomik Ömür Hurda değeri
- Arsa - -
- Bina 25-50 -
- Uçak 15 %30
- Motorlar 15 %30
- Komponentler 5-8-10 -
- Tamir edilebilen yedek parçalar 2-3 -
- Simülatör 10 -
- Makina ve ekipman 3-5-7-10 -
- Döşeme ve demirbaşlar 3-4-5 -
- Taşıtlar 4-5-7 -
- Diğer maddi duran varlıklar 5 -
3.4 Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Maddi olmayan duran varlıklar, özel maliyetleri, iktisap edilmiş hakları, bilgi sistemlerini ve bilgisayar yazılımlarını içermektedir. Bunlar, 30 Eylül 2005 tarihindeki elde etme maliyetinden kaydedilmekte ve özel maliyetler kira süreleri, diğer maddi olmayan duran varlıklar ise faydalı ömürleri olan 5 yıl boyunca kıst amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulmaktadır.
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (devam)
3.5 Varlıklarda Değer Düşüklüğü
Uluslararası piyasalarda, uçak ve benzeri varlıkların satın alma ve ikinci el ticareti ABD Doları cinsinden gerçekleşmektedir. Son yıllarda enflasyon oranının, TL’nin ABD Doları karşısındaki devalüasyon oranından yüksek çıkması sonucu, uçakların, yedek motorların ve simülatörlerin enflasyona göre endekslenmiş net defter değerleri, ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerlerinin üzerine çıkmaktaydı.
Şirket yönetimi bu durumun, ilgili varlıklarda gerçek olmayan bir değer artışına sebep olduğunu düşünmektedir. Bu nedenle Şirket, uçaklarının, yedek motorlarının ve simülatörlerinin 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle net defter değerlerini, ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerlerine düşürmektedir. Bundan sonra Şirket, ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerlerinin, bu varlıkların makul değerlerini aşıp aşmadığını kontrol etmektedir. Makul değer tespitinde, varlıktan beklenen nakit akımlarının bugünkü değeriyle, net satış fiyatının büyük olanı kullanılmaktadır. Net satış fiyatı, uluslararası ikinci el uçak fiyat kataloglarına göre tesbit edilmektir. İlişikteki finansal tablolarda, net defter değerleri ile ABD Doları satın alma değerine göre hesaplanmış net defter değerleri arasındaki ya da ABD Doları satın alma değerlerine göre hesaplanmış net defter değerleri ile makul değerler arasındaki fark faaliyet giderleri grubu altında değer düşüş karşılığı olarak kaydedilmektedir.
3.6 Borçlanma Maliyetleri
Krediler, alındıkları tarihlerde, alınan kredi tutarından işlem masrafları çıkartıldıktan sonraki değerleriyle kaydedilir. Krediler, sonradan etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyet değeri üzerinden belirtilir. İşlem masrafları düşüldükten sonra kalan tutar ile iskonto edilmiş maliyet değeri arasındaki fark, gelir tablosuna kredi dönemi süresince finansman maliyeti olarak yansıtılır. Kredilerden kaynaklanan finansman maliyeti, oluştuğunda gelir tablosuna kaydedilir.
3.7 Hibe Krediler
Hibe krediler, uçak ve motorların satın alımlarında veya finansal kiralama yöntemiyle elde edilmelerinde alınmaktadır. Şirket, hibe kredileri aktiflerin maliyetinden düşmekte ve bu aktifleri ekonomik ömürleri veya finansal kiralama süresince itfa etmektedir. Faaliyet kiralamasına ilişkin hibe krediler, ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve kiralama süresince itfa edilmektedir.
3.8 Finansal Araçlar ve Finansal Risk Yönetimi (a) Sınıflandırma ve Muhasebeleştirme
Şirket, finansal yatırımlarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmakta ve muhasebeleştirmektedir:
Alım satım amaçlı menkul kıymetler:
Alım satım amaçlı menkul kıymetler, kısa vadeli fiyat hareketlerinden kar etmek amacıyla portföye alınan kıymetlerdir. Kayıtlara alındıktan sonra ticari amaçla elde tutulan menkul kıymetler güvenilir bir şekilde ölçülebiliyor olması koşuluyla rayiç değerleriyle değerlenmektedir. Alım satım amaçlı menkul kıymetlere ilişkin kar veya zararlar, ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir.
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (devam) 3.8 Finansal Araçlar ve Finansal Risk Yönetimi (devam)
Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar:
Vadesine kadar elde tutulacak menkul kıymetler, belirli bir vade yapısı ve belirli tutardaki ödemeleri içeren ve Şirket’in vadesine kadar elde tutma niyeti ve gücü olan kıymetlerdir.
Satılmaya hazır yatırımlar:
Satılmaya hazır yatırımlar, iştirak oranı %20’den az olan ve alım satım amaçlı elde tutulmayan yatırımlardan oluşmaktadır. Kayıtlara alındıktan sonra satılmaya hazır amaçla elde tutulan yatırımlardan borsada işlem görenler, bilanço tarihindeki piyasa değerleriyle değerlenmektedir.
Rayiç değerleri güvenilir bir şekilde ölçülemeyen yatırımlar ise maliyet değerleri üzerinden kaydedilmektedir. Satılmaya hazır yatırımlara ilişkin kar veya zararlar ilgili dönemin net kar veya zararı içerisinde gösterilmektedir.
Özkaynaktan pay alma yöntemine göre değerlenen yatırımlar:
İştirak oranı %50 olan ve Şirket tarafından kontrol edilmeyen iştirak, özkaynaktan pay alma yöntemiyle değerlenmektedir.
(b) Değerleme
Gerçeğe uygun değer, istekli alıcı ve satıcıların bir araya geldiği piyasalarda, bir aktifin başka bir varlıkla değiştirilebileceği veya bir taahhütün yerine getirilebileceği değerdir. Bir finansal enstrümanın piyasa değeri, aktif bir pazarın mevcudiyeti durumunda, satıştan elde edilebilecek tutara veya satın almadan doğabilecek borca eşittir.
Finansal enstrümanların gerçeğe uygun tahmini değeri, Şirket tarafından piyasalara ilişkin bilgiler ve gerekli değerleme yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Ancak, gerçeğe uygun değerin belirlenmesinde kullanılan piyasa verilerinin yorumlanmasına gerek duyulmaktadır. Bu nedenle, bu raporda sunulan tahminler, Şirket’in varlıklarını elden çıkarması durumunda cari piyasa koşullarında elde edebileceği değerler olmayabilir.
Banka mevduatları, alacaklar, teminat mektupları ve akreditifler gibi şarta bağlı taahhütler karşı tarafın anlaşmanın şartlarını yerine getirememesi durumunda, Şirket’in finansal durumunu olumsuz yönde etkileyebilecek önemli finansal enstrümanlardır.
Bazı finansal varlıkların maliyet değerine eşit olan kayıtlı değerlerinin, kısa vadeli nitelikleri nedeniyle gerçeğe uygun değerlerine eşit olduğu varsayılmaktadır.
Şirket’in temel finansal varlıkları nakit ve nakit benzeri kalemler, ticari alacaklar, ilişkili kuruluşlardan alacaklar ve satılmaya hazır varlıklardır.
Ticari alacaklar ve ilişkili şirketlerden alacakların defter değerlerinin, tahsil edilemeyen tutarlar için gerekli karşılıklar ayrıldıktan sonra, alacakların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir.
Şirket, Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu için bu iştiraki özkaynaktan pay alma yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. Uçak Servisi A.Ş. ve France Telecom gibi finansal duran varlıklar satılmaya hazır yatırım olarak sınıflandırılmakta ve makul değerdeki değişim gelir tablosuna yansıtılmaktadır.
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (devam) 3.8 Finansal Araçlar ve Finansal Risk Yönetimi (devam)
Sun Express, Uçak Servisi A.Ş. ve France Telecom dışındaki Şirket’in önemli bir etkisinin olmadığı veya kontrol etmediği, satılmaya hazır yatırımlar, makul değerleri güvenilir bir biçimde ölçülemediklerinden maliyet değerinden gösterilmişlerdir.
Şirket’in mali borçları ilgili anlaşmaların özüne göre sınıflandırılmıştır. Faize tabi banka borçları, ticari ve diğer borçlar, bağlı şirketlere borçlar ve finansal kiralama borçları önemli mali borçları oluşturmaktadır. Faize tabi yabancı paraya bağlı krediler dönem sonu kurundan değerlenmiştir.
Ticari borçlar ve ilişkili şirketlere borçların defter değerlerinin, borçların reeskonta tabi tutulması haricinde, yaklaşık pazar değerine ulaştığı tahmin edilmektedir.
Finansal giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmekte olup, ilgili dönemde ödenmedikleri takdirde diğer gider tahakkukları hesabında izlenmektedir. Ticari ve diğer borçlar ile bağlı şirketlere borçlar pazar değerine yaklaşık olan nominal değerlerinden gösterilmektedir.
Kredi Riski
Şirket’in kredi riski temel olarak ticari alacaklarına ilişkindir. Bilançoda gösterilen tutar Şirket yönetiminin önceki tecrübelerine ve cari ekonomik şartlara bağlı olarak tahmin ettiği şüpheli alacaklar düşüldükten sonraki net tutardan oluşmaktadır. Şirket’in kredi riski çok sayıda müşteriyle çalışıldığından dolayı dağılmış durumdadır ve önemli bir kredi risk yoğunlaşması yoktur.
Fiyat Riski
• Döviz Kuru Riski
Şirket, işinin özelliğinden dolayı yabancı paralar ile Yeni Türk Lirası arasındaki kur değişiminden etkilenmektedir. Şirket’in bilet gelirinin çoğu Euro ve ABD Doları’ndan, giderlerin çoğunluğu ise ABD Doları ve Yeni Türk Lirası’ndan oluşmaktadır.
• Faiz Riski
Leasing (Finansal Kiralama) işlemlerine bağlı faiz oranlarının bir kısmı LIBOR’a bağlıdır, dolayısıyla Şirket uluslararası pazardaki faiz oranlarındaki değişimden etkilenmektedir. Şirket faiz oranlarına ve kur değişimine karşı risklerini sınırlandırmaya yönelik hedging (koruma) anlaşmaları yapmamıştır.
• Piyasa Riski
Şirket, kısa vadeli repo sözleşmelerine dayalı hazine bonosu işlemleri ve günlük banka mevduatı plasmanı yapmak suretiyle yatırımlarını gerçekleştirmektedir. Bu yatırımlar, piyasa koşullarından dolayı meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle değişiklik göstermektedir.
• Nakit Riski
Genel olarak biletler önceden satılmakta ve taşımacılık sonradan gerçekleştirilmektedir.
Dolayısıyla Şirket, gelirlerini önceden tahsil edip taşımacılık maliyetine sonradan katlandığından dolayı avantaj elde etmektedir. Şirket, alacaklarının tahsil süresinin, borçlarının geri ödeme süresinden daha kısa olmasından dolayı da avantaj elde etmektedir.
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (devam) 3.9 Kur Değişiminin Etkileri
Yıl içerisinde gerçekleşen döviz işlemleri, işlem tarihindeki kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası’na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize bağlı varlık ve borçlar, bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak Yeni Türk Lirası’na çevrilmiştir. Bu çevirimden ve dövizli işlemlerin tahsil / tediyelerinden kaynaklanan kambiyo karları / zararları gelir tablosunda yer almaktadır.
İlgili tarihler itibariyle dönem sonu ve ortalama ABD Doları kuru aşağıdaki gibidir:
Dönem Sonu Kuru Ortalama Kur
31 Aralık 2003 1,3958 1,4953
30 Eylül 2004 1,4977 1,4159
31 Aralık 2004 1,3421 1,4223
30 Eylül 2005 1,3406 1,3373
3.10 Hisse başına kar
Hisse başına kazanç, net karın ilgili dönem içinde mevcut hisselerin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesi ile tespit edilir.
Türkiye’de şirketler, sermayelerini, hissedarlarına geçmiş yıl karlarından dağıttıkları “bedelsiz hisse” yolu ile arttırabilmektedirler. Hisse başına kazanç hesaplanırken, bu bedelsiz hisse ihracı çıkarılmış hisseler olarak sayılır. Dolayısıyla hisse başına kazanç hesaplamasında kullanılan ağırlıklı hisse adedi ortalaması, hisselerin bedelsiz olarak çıkarılmasını geriye dönük olarak uygulamak suretiyle elde edilir.
Hisse başına esas kazanç, hissedarlara ait net kazanç çıkarılmış adi hisselerin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesi ile hesaplanır.
3.11 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar
Şirket, bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan hususları ilgili dönemde açıklamaktadır.
3.12 Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Şarta Bağlı Varlıklar
Şirket’in, geçmişteki işlemlerinin sonucunda mevcut hukuki veya geçerli bir yükümlülüğünün bulunması ve yükümlülüğün yerine getirilmesi için kaynakların dışa akmasının gerekli olabileceği ve tutar için güvenilir bir tahminin yapılabileceği durumlarda karşılıklar oluşturulur.
Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti işletmenin tam olarak kontrolünde bulunmayan gelecekteki bir veya daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilebilmesi mümkün yükümlülükler ve varlıklar mali tablolara alınmamakta ve şarta bağlı yükümlülükler ve varlıklar olarak değerlendirilmektedir.
3.13 Kiralama İşlemleri
Şirket, finansal kiralama ve faaliyet tipi kiralama yöntemiyle uçak, simülatör, bilgisayar ekipmanı ve taşıt araçları kiralamaktadır. Şirket finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktif ve pasiflerini kiralama taksitlerinin bugünkü değerine eşit olarak kaydetmektedir. Finansal kiralama yöntemiyle kiralanan aktiflere ekonomik ömürleri süresince amortisman ayrılmaktadır. Faaliyet tipi kiralamalar faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir.
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (devam)
3.14 İlişkili Taraflar
Bu mali tabloların amacı doğrultusunda ortaklar, üst düzey yöneticiler ve Yönetim Kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortaklıklar ilişkili taraflar olarak kabul ve ifade edilmişlerdir. Olağan faaliyetler nedeniyle ilişkili taraflarla girilen işlemler piyasa koşullarına uygun fiyatlarla gerçekleştirilmiştir.
3.15 Finansal Bilgilerin Bölümlere Göre Raporlanması Faaliyet Alanları
Şirket ağırlıklı olarak tek bir endüstride faaliyet göstermektedir. Ana faaliyet alanı yurt içinde ve dışında Türkiye bağlantılı yolcu ve kargo hava taşımacılığı yapmaktır.
Coğrafi Alanlar
Gelir analizi, THY’nin hizmet verdiği uçuş hatları baz alınarak yapılmaktadır. Türkiye’de yapılan yolcu ve kargo taşıma gelirleri, yurtiçi hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Tarifeli ve tarifesiz bütün yurtdışı uçuş gelirleri uçuşun yapıldığı coğrafi bölgelere göre kaydedilmektedir.
3.16 Vergi ve Ertelenmiş Vergiler
Mali tablolarda yer alan gelir vergileri, cari yıl vergisi ile ertelenmiş vergilerdeki değişimi içermektedir. Şirket, dönem sonuçları üzerinden cari ve ertelenmiş vergi hesaplamaktadır.
Hazırlanan mali tablolarda, Şirket’in dönem sonuçlarına dayanılarak hesaplanan kurumlar vergisi yükümlülüğü için karşılık ayrılmaktadır. Kurumlar vergisi yükümlülüğü, dönem sonucunun kanunen kabul edilmeyen giderler ve indirimler dikkate alınarak düzeltilmesinden sonra bulunan matrah üzerinden hesaplanmaktadır.
Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifi, bazı gelir ve gider kalemlerinin muhasebe ve vergisel açılardan farklı değerlendirilmeleri sonucunda ortaya çıkan zamanlama farklılıklarının baz alınması suretiyle, yükümlülük metoduna göre hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi pasifi, oluşan vergilendirilebilir tüm zamanlama farklılıkları için hesaplanmakta olup, ertelenmiş vergi aktifi ise sadece ortaya çıkacak bu aktifin itfa edilebileceği ve vergilendirilebilir bir karın gelecekte oluşması beklendiğinde kayıtlara alınmaktadır.
Ertelenmiş vergi, varlıkların oluştuğu veya yükümlüklüklerin yerine getirildiği dönemde geçerli olan vergi oranları üzerinden hesaplanır ve gelir tablosuna gider veya gelir olarak kaydedilir.
Ödenecek kurumlar vergisi tutarları, peşin ödenen kurumlar vergisi tutarlarıyla ilişkili olduğu için netleştirilmektedir. Ertelenmiş vergi aktif ve pasifi de aynı şekilde netleştirilmektedir.
3.17 Emeklilik ve Kıdem Tazminatı Provizyonu
Türkiye’de geçerli iş kanunları gereği emeklilik ve kıdem tazminatı provizyonları ilişikteki finansal tablolarda gerçekleştikçe provizyon olarak ayrılmaktadır. Gelecek yıllarda ödenecek emeklilik tazminatının bilanço tarihindeki değerinin hesaplanması amacıyla enflasyon oranından arındırılmış uygun faiz oranı ile iskonto edilmiştir. Emeklilik tazminat giderine dahil edilen faiz maliyeti faaliyet sonuçlarında faiz gideri olarak gösterilmektedir.
3 UYGULANAN DEĞERLEME İLKELERİ/MUHASEBE POLİTİKALARI (devam) 3.18 Tahmin Uygulaması
Finansal tabloların SPK Muhasebe Standartları’na uygun olarak hazırlanabilmesi, yönetimin raporlanan varlık ve yükümlülükleri, koşullu borçları, gelir ve giderleri etkileyebilecek tahminler yapmasını gerektirmektedir. Gerçek sonuçlar bu tahminlerden farklı olabilir.
3.19 Bakım ve Onarım Giderleri
Maddi duran varlıkların ve kiralanan varlıkların düzenli bakımı ve onarımı için yapılan harcamalar, ilgili döneme faaliyet gideri olarak kaydedilmektedir. Sahip olunan veya finansal kiralama ile alınan uçakların büyük bakımları yapıldıkça gider olarak kaydedilmekte;
operasyonel kiralanan uçakların teslim bakımları ise periyodik bazda gider olarak tahakkuk ettirilmektedir.
3.20 Sık Uçuş Programı
THY, üyelerine “Miles and Miles” adında bir Sık Uçuş Programı (Frequent Flyer Program) dahilinde birikmiş mesafe üzerinden ücretsiz uçuş ödülü vermektedir. Ücretsiz seyahatin artan maliyet yöntemi ile hesaplanan tahmini maliyeti yükümlülük olarak kaydedilmektedir.
THY, aynı zamanda “Shop & Miles” Programı dahilinde katılımcılara mil kredisi satmaktadır.
Bu gelirin bir kısmı ertelenmiş gelir olarak kaydedilmekte ve seyahat sağlandıkça gelir olarak kaydedilmektedir.
4 HAZIR DEĞERLER
Kasa ve nakit değerlerin dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Kasa 341.441 162.030
Alınan çekler 23.156 116.877
Banka 601.471.952 363.838.243
Diğer hazır değerler 9.579.790 1.520.333
611.416.339 365.637.483
30 Eylül 2005’te yabancı para banka bakiyeleri 311.207.058 YTL (31 Aralık 2004: 247.555.286 YTL)’dir.
Vadeli Mevduatlar:
Anapara Para
Birimi Açılış Tarihi Vade 30 Eylül 2005 279.740.000 YTL 05.07.2005 – 30.09.2005 03.10.2005 – 30.01.2006 279.740.000 157.525.000 Euro 01.09.2005 – 30.09.2005 03.10.2005 – 03.10.2005 254.576.153
534.316.153
Anapara Para Birimi Açılış Tarihi Vade 31 Aralık 2004 112.500.000 YTL 25.10.2004-31.12.2004 03.01.2005- 24.01.2005 112.500.000
22.500.000 ABD Doları 31.12.2004 03.01.2005 30.197.250 89.790.000 Euro 31.12.2004 03.01.2005 164.028.372 306.725.622
5 MENKUL KIYMETLER (NET)
Yoktur (31 Aralık 2004: Yoktur).
6 FİNANSAL BORÇLAR (NET)
Finansal Borçlar’ı oluşturan kısa vadeli banka kredisi aşağıdaki gibidir:
Banka Adı Vade Tarihi Orjinal Para Faiz Tahakkuku YTL T.İş Bankası / 31.03.2006 270.000.000 ABD Doları411.873ABD Doları 362.514.157 Citibank NA London
(31 Aralık 2004 : Yoktur)
7 TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR (NET)
i) Kısa vadeli ticari alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Ticari alacaklar 240.841.600 175.591.911
Alacak reeskontu (2.958.259) (341.303)
Şüpheli alacaklar karşılığı (17.825.943) (16.665.558)
220.057.398 158.585.050
ii) Kısa vadeli ticari borçların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Ticari borçlar 243.418.299 186.439.488
Alınan depozito ve teminatlar 4.927.699 4.221.819
Diğer 9.583 109.646
248.355.581 190.770.953
iii) Uzun vadeli ticari borçların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Alınan depozito ve teminatlar 8.157.175 8.556.817
8 FİNANSAL KİRALAMA ALACAKLARI VE BORÇLARI (NET)
i) Finansal kiralama alacakları: Yoktur (31 Aralık 2004: Yoktur).
8 FİNANSAL KİRALAMA ALACAKLARI VE BORÇLARI (NET) (devamı) ii) Finansal kiralama borçları:
Gelecek yıllara ait finansal kiralama ödemeleri aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
1 yıldan az 248.268.908 237.797.984
1 – 4 yıl arası 566.000.396 608.219.202
4 yıldan fazla 335.671.919 451.213.188
1.149.941.223 1.297.230.374
Eksi: Gelecek yıllara ait faiz gideri (128.675.423) (136.789.388) Mali tablolarda gösterilen finansal kiralama
borçlarının anapara tutarı 1.021.265.800 1.160.440.986 Gösterimi :
Kısa vadeli borçlar 214.000.633 202.712.254
Uzun vadeli borçlar 807.265.167 957.728.732
1.021.265.800 1.160.440.986
Faiz aralığı:
Değişken oranlı borçlar 784.714.905 872.924.584 Sabit oranlı borçlar 236.550.895 287.516.402
1.021.265.800 1.160.440.986
30 Eylül 2005 tarihi itibariyle, ABD Doları cinsinden ifade edilen finansal kiralama borçlarının faiz oranları, sabit oranlı borçlar için %6,25 ile %7,68; değişken oranlı borçlar için ise LIBOR ile LIBOR artı %3 arasındadır.
Şirket’in faaliyet tipi kiralama borçlarının dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Bir yıldan az 106.180.014 74.824.262
1 –4 yıl arası 155.482.019 117.723.485
4 yıldan fazla 16.521.796 1.488.724
278.183.829 194.036.471 9 İLİŞKİLİ TARAFLARDAN ALACAKLAR VE BORÇLAR (NET)
i) 30 Eylül 2005 ve 31 Aralık 2004 tarihleri itibariyle ilişkili taraflardan alacak ve borçlar:
İlişkili taraflardan kısa vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 436.540 812.763
Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) - 158
436.540 812.921
İlişkili taraflara borçlar aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Sun Express 344.335 211.054
Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 10.497.856 6.297.167
10.842.191 6.508.221
9 İLİŞKİLİ TARAFLARDAN ALACAKLAR VE BORÇLAR (NET) (devamı)
ii) 30 Eylül tarihinde sona eren dönemlerde ilişkili kuruluşlarla olan işlemler aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 Sun Express’e verilen hizmetler 1.954.417 2.011.587
USAŞ’a verilen hizmetler 265.033 181.184
2.219.450 2.192.771
30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 Sun Express’ten alınan hizmetler 657.697 2.455.363 USAŞ’tan alınan hizmetler 59.796.207 49.986.146
60.453.904 52.441.509
İlişkili kuruluşlardan sağlanan temettüler aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 30 Eylül 2004
Sun Express 7.080.216 4.237.552
Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 1.113.723 192.844
Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. - 6.560
France Telecom 157.326 94.083
8.351.265 4.531.039
10 DİĞER ALACAKLAR VE BORÇLAR (NET)
i) Diğer kısa vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Fon transferi kısıtlanan banka hesapları(*) - 845.502
İş avansları 854.023 345.966
Personelden alacaklar 237.159 247.834
Sita depozito sertifikalarından alacaklar 116.056 150.242
Teknik malzeme yurtdışı alacakları 1.042.569 920.791
Sigorta şirketlerinden alacaklar 3.195.465 -
Personel ücret avansları 393.828 326.363
Diğer alacaklar 612.813 152.689
6.451.913 2.989.387
(*) 31 Aralık 2004 itibariyle bu tutar, Mısır’daki bir bankada tutulan fonla ilgilidir.
ii) Diğer uzun vadeli alacakların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Personelden alacaklar 1.067.542 1.127.433
Sita depozito sertifikasından alacaklar 821.994 702.736
Diğer alacaklar 91.276 90.955
1.980.812 1.921.124
iii) Diğer kısa vadeli finansal yükümlülüklerin dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Bankaya borçlar (*) 326.800 281.244
(*) Bankaya borçlar hesabı ay sonu vergi ve SSK ödemeleri için banka tarafından faizsiz olarak
10 DİĞER ALACAKLAR VE BORÇLAR (NET) (devamı)
iv) Diğer kısa vadeli yükümlülüklerin dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 Bilet satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 122.614.854 124.731.094 Mil satışından doğan yolcu uçuş yükümlülükleri 52.374.690 52.071.858
Sık uçuş programı gider tahakkukları 8.801.368 6.993.168 Ödenecek vergi ve fonlar 23.718.573 19.340.449
Brüt hibe krediler 16.937.140 16.956.092
Hibe krediler birikmiş amortismanı (15.780.873) (14.564.872) Bakım onarım gider tahakkukları 14.351.583 15.944.575 Ödenecek SSK primleri 14.512.406 12.188.329
Sigorta primleri gider tahakkuku 18.920.935 10.074.286 USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir 5.016.621 3.618.326
Teşvik primi tahakkuku 7.336.734 7.734.390
Akaryakıt imtiyaz ücretlerine ilişkin gider tahakkukları 730.598 730.598
Personele borçlar 535.933 253.428
Devlet hava meydanları işletmesi (DHMİ) protokol borcu - 1.822.211
DHMİ protokol borcu reeskontu - (36.401)
Diğer borçlar 3.107.317 790.475
Diğer gider tahakkukları 5.439.790 3.276.386
278.617.669 261.924.392
v) Diğer uzun vadeli yükümlülüklerin dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 USAŞ hisse edinimiyle ilgili kazanılmamış gelir 1.254.152 3.618.326
1.254.152 3.618.326
11 CANLI VARLIKLAR (NET) Yoktur (31 Aralık 2004: Yoktur).
12 STOKLAR (NET)
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Yedek parça, uçuş ekipmanı 54.780.805 54.483.543
Diğer stoklar 22.962.422 10.030.300
77.743.227 64.513.843
13 DEVAM EDEN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDEN ALACAKLAR VE HAKEDİŞ BEDELLERİ (NET)
Yoktur (31 Aralık 2004: Yoktur).
14 ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Şirket vergiye esas yasal mali tabloları ile SPK Muhasebe Standarları’na göre hazırlanmış mali tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi aktifini ve yükümlülüğünü muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar, genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas tutarları ile SPK Muhasebe Standartları’na göre hesaplanan tutarların mali tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmakta olup sabit kıymet, kıdem tazminatı, şüpheli alacak karşılığı gibi kalemler üzerinden hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi oranı % 30’dur.
Geçici Zamanlama Farkları: Ertelenmiş Vergi (Yükümlülüğü)/Aktifi
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Şüpheli banka alacağı karşılığı 246 276
Şüpheli alacaklar karşılığı 907.746 416.692
Stoklarda yapılan değişiklik 469.695 8.716.457
Finansal duran varlıklar değer kazancı (812.201) (1.483.820) Diğer kısa vadeli varlıklarda yapılan değişiklik - 60.960 Kısa vadeli finansal kiralama borcu 48.641.682 47.867.011 Gelecek aylara ait gelir ve giderler 466.011 290.395
Gider tahakkukları 10.138.128 13.125.543
Bilet satış avans karşılığı (21.833.643) (17.973.936)
Ertelenmiş gelir 1.881.224 1.851.799
Uzun vadeli varlıklara yapılan düzeltme kaydı - (620.529)
Sabit kıymetler (407.044.715) (425.380.016)
Uzun vadeli finansal kiralama borcu 242.179.550 287.318.620
Kıdem tazminatı karşılığı 33.977.288 29.933.213
Hibe kredilere yapılan değişiklik 346.880 717.366
Alacak reeskontu 772.994 102.072
Borç reeskontu (1.174.213) (19.996)
Kullanılmamış yatırım indirimi - 3.704.211
Devreden mali zarar - 4.888.940
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü (91.083.328) (46.484.742)
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü hareketi aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Geçici zamanlama farklarından kaynaklanan net
ertelenmiş vergi gideri 44.598.586 2.818.011 Ertelenmiş vergi yükümlülüğünden doğan parasal kazanç - (6.043.575)
Ertelenmiş vergideki net değişim 44.598.586 (3.225.564)
15 DİĞER CARİ/CARİ OLMAYAN VARLIKLAR VE KISA/UZUN VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER
i) Diğer cari varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Peşin ödenmiş satış komisyonları 12.428.822 10.414.391
Teknik bakım gelir tahakkuku 1.060.432 6.172.005 Gelecek aylara ait sigorta giderleri 329.607 6.154.237 Peşin ödenmiş faaliyet tipi kiralama giderleri 5.208.672 3.982.248
Geri alınacak KDV 2.313.091 2.682.798
Peşin ödenen banka kredisi finansman gideri 1.480.248 - Peşin ödenmiş kira giderleri 2.834.921 440.142 Vergi dairesi özel gider indirim alacakları 26.378 10.601
Pesin ödenen vergi ve fonlar - 51.305.913
Interline yolcu geliri tahakkukları 400.605 182.580
Peşin ödenen Eximbank ABD garanti ücreti 1.092.408 1.092.408
İndirilecek KDV 662.258 152.793
Peşin ödenen uçak finansman gideri 526.872 539.501 Peşin ödenmiş diğer giderler 1.264.654 1.648.766
29.628.968 84.778.383
ii) Diğer cari olmayan varlıkların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 Peşin ödenen Eximbank ABD garanti ücreti 6.162.474 7.001.219 Peşin ödenen uçak finansman giderleri 2.338.646 2.688.118 Faaliyet tipi kiralamalar için verilen avanslar 2.625.569 1.241.311
Verilen depozitolar 1.240.389 1.736.867
12.367.078 12.667.515
16 FİNANSAL VARLIKLAR (NET)
i) Özkaynaktan pay alma metoduna göre değerlenen iştirakler aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. (Sun Express) 18.974.630 16.706.000 ii) Satılmaya hazır finansal varlıklar aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 France Telecom hisseleri 20.214.336 20.214.336 France Telecom değer düşüklüğü (12.390.286) (11.192.456)
Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) 10.867.743 8.213.707
USAŞ değer kazancı 3.044.932 6.880.463
Sita Inc. 1.785.738 1.785.738
Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. 26.859 26.859
Diğer finansal duran varlıklar 1.426 1.426
23.550.748 25.930.073
42.525.378 42.636.073
16 FİNANSAL VARLIKLAR (NET) (devamı)
Şirket’in açmış olduğu 5 yıllık ikram ihalesi Uçak Servis A.Ş. (USAŞ) tarafından kazanılmış ve 1 Ocak 2002 tarihinde ikram anlaşması imzalanmıştır. Yapılan anlaşma çerçevesinde, USAŞ’ın ana ortağı Gate Gourmet Holding A.G. (GGH) ile Şirket arasında yapılan hisse devir sözleşmesine istinaden GGH USAŞ’ın toplam sermayesinin %15’ine tekabül eden B grup hisseleri bedelsiz olarak Şirket’e devredilecektir. Yine sözleşme gereği, 21 Eylül 2002 tarihinde ilk %10 hissenin, 2 Ocak 2003 tarihinde % 1,25’lik hissenin, 2 Ocak 2004 tarihinde %1,25’lik hissenin ve 3 Ocak 2005 tarihinde de % 1,25’lik hissenin mülkiyeti alınmış olup; 2006 yılında da %1,25 oranlarında hissenin mülkiyeti devralınarak %15’e tamamlanacaktır. Bu çerçevede USAŞ sermayesinin ilk %13,75 kısmına tekabül eden ve teslim alınan 1.140 milyon adet hisse, teslim tarihindeki borsa rayici üzerinden 19,650,109 YTL, karşılıklı olarak bağlı menkul kıymetler ve sonraki yıllara ait gelirler hesaplarına alınmıştır. Sonraki yıllara ait gelir tutarı beş yıllık ikram anlaşması süresince gelir olarak kaydedilmektedir. Şirket sahip olduğu USAŞ hisselerinden 342 Milyon adetini 2003 yılında, 50 Milyon adedini de 2005 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda satmıştır.
USAŞ, 8 Aralık 2004 tarihli Olağanüstü Genel Kurulu’nda almış olduğu sermayenin endekslenmesinden kaynaklanan enflasyon farkının sermayeye ilavesi kararına istinaden Şirket’e 1.852.500.000 adet bedelsiz hisse vermiştir.
Şirket’in finansal varlıklarının 30 Eylül 2005 itibariyle detayları aşağıdaki gibidir:
Şirket’in Ünvanı
Şirketin ve
Faaliyetin Yeri Sahiplik Oranı
Sahip Olunan Oy Hakkı
Ana Faaliyet Alanı Güneş Ekspres
Havacılık A.Ş.
(Sun Express) Türkiye %50 %50 Hava Taşımacılığı Emek İnşaat ve
İşletme A.Ş. Türkiye %0,3 %0,3 İnşaat Sita Inc. Hollanda %0,1’den az %0,1’den az Bilgi ve
Telekomünikasyon Hizm.
Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ) Türkiye %7,75 %7,75 Yemek Servisi France Telecom Fransa %0,1’den az %0,1’den az Telekomünikasyon
17 POZİTİF/NEGATİF ŞEREFİYE (NET)
Yoktur (31 Aralık 2004: Yoktur).
18 YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER (NET)
Yoktur (31 Aralık 2004: Yoktur).
19 MADDİ VARLIKLAR (NET)
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004 Maddi varlıklar (net) 1.769.240.154 1.810.476.604 Uçak alımları için yapılan ön ödemeler 672.725.582 395.670.512
22 19 MADDİ VARLIKLAR (NET) (devam)
Arsa, Yerüstü Düzenlemeleri &
Binalar
Teknik Ekipman, Simülatör ve
Taşıtlar
Diğer Ekipmanlar ve
Demirbaşlar Uçaklar ve Yedek Motorlar
Komponent ve Tamir Edilebilir
Yedek Parçalar
Yapılmakta Olan Yatırımlar
Sahip Olunan Toplam Varlıklar
Finansal Kiralama ile Alınan Uçaklar
Finansal Kiralama Yolu ile Alınan Diğer Sabit Kıymetler ve Simülatörler
Toplam Finansal Kiralama Yolu
ile Alınan
Varlıklar Toplam
Maliyet
Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 164.394.003 293.126.703 216.627.863 1.271.455.508 284.390.748 386.260 2.230.381.085 3.359.221.949 17.796.598 3.377.018.547 5.607.399.632
İlaveler - 2.682.981 1.910.580 59.209.061 70.035.194 1.924.568 135.762.384 - - - 135.762.384
Çıkışlar - (2.691.251) (4.741.780) (57.043.500) (38.911.060) (341.221) (103.728.812) - - - (103.728.812) 30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 164.394.003 293.118.433 213.796.663 1.273.621.069 315.514.882 1.969.607 2.262.414.657 3.359.221.949 17.796.598 3.377.018.547 5.639.433.204
Birikmiş Amortisman
Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 45.636.971 252.663.395 196.713.598 778.440.216 139.865.031 - 1.413.319.211 936.557.576 5.265.168 941.822.744 2.355.141.955
Cari dönem amortismanı 2.052.416 9.917.438 5.749.520 19.749.303 63.865.934 - 101.334.611 117.572.768 1.043.105 118.615.873 219.950.484
Çıkışlar - (2.674.375) (4.722.361) (443.672) (38.911.060) - (46.751.468) - - - (46.751.468)
30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 47.689.387 259.906.458 197.740.757 797.745.847 164.819.905 - 1.467.902.354 1.054.130.344 6.308.273 1.060.438.617 2.528.340.971
Birikmiş değer düşüklüğü - 6.275.679 - 273.124.786 - - 279.400.465 1.057.984.368 4.467.246 1.062.451.614 1.341.852.079 30 Eylül 2005 net defter değeri 116.704.616 26.936.296 16.055.906 202.750.436 150.694.977 1.969.607 515.111.838 1.247.107.237 7.021.079 1.254.128.316 1.769.240.154
31 Aralık 2004 net defter değeri 118.757.032 32.529.232 19.914.266 202.929.868 144.525.717 386.260 519.042.375 1.283.505.372 7.928.857 1.291.434.229 1.810.476.604
20 MADDİ OLMAYAN VARLIKLAR (NET)
Haklar Özel Maliyetler Toplam
Maliyet
Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 60.098.447 18.829.214 78.927.661
İlaveler 942.025 334.764 1.276.789
Çıkışlar - (58.052) (58.052)
30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 61.040.472 19.105.926 80.146.398
Birikmiş Amortisman
Açılış bakiyesi 1 Ocak 2005 53.301.396 18.162.686 71.464.082 Cari dönem amortismanı 2.101.230 377.504 2.478.734
Çıkışlar - (51.548) (51.548)
30 Eylül 2005 kapanış bakiyesi 55.402.626 18.488.642 73.891.268
Birikmiş değer düşüklüğü - - -
30 Eylül 2005 net defter değeri 5.637.846 617.284 6.255.130 31 Aralık 2004 net defter değeri 6.797.051 666.528 7.463.579 21 ALINAN AVANSLAR
Alınan avansların dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
MCO avansları 17.171.655 8.360.092
Sanal pos bilet avansları 5.527.005 348.806
T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan alınan avanslar 570.125 2.350.512 Mil kredi satışları için alınan avanslar - 23.101.559
Alınan diğer avanslar 419.199 291.714
23.687.984 34.452.683
22 EMEKLİLİK PLANLARI
Borç karşılıklarında açıklanan kıdem tazminatı karşılığı dışında yapılmış hiçbir emeklilik taahhüdü anlaşması yoktur.
23 BORÇ KARŞILIKLARI
i) Kısa vadeli borç karşılıklarının dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Maaş tahakkukları 21.703.380 15.619.949
Vergi karşılığı 14.249.795 -
Yasal yükümlülük karşılığı 8.985.235 9.245.739
Diğer borç karşılıkları 349.596 357.289
45.288.006 25.222.977
ii) Uzun vadeli borç karşılıklarının dökümü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Kıdem tazminatı karşılığı 113.257.625 99.777.377
24
Kıdem tazminatı karşılığı aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde ayrılmaktadır:
Türkiye’de mevcut iş kanunları çerçevesinde, Şirket çalışanları iş akitleri sebepsiz yere sona erdiğinde veya 25 yıllık hizmetlerini tamamlayarak (kadınlar için 20 yıl) emekli olduklarında veya askerlik görevi için çağrıldıklarında toplu para almaya hak kazanırlar. Ödenecek miktar tamamlanan her hizmet yılı için bir brüt maaştır. Brüt maaş iş akdinin bittiği tarihteki brüt maaş olup ancak 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle üst limit 1.727 YTL’dir (31 Aralık 2004: 1.575 YTL).
Emeklilik öncesi gerekli olan çalışma süresi 1999’da yürürlüğe giren yeni yasaya dayanan değişken bir skalaya göre artmaktadır. Yukarıda belirtilen bu sistem fonlanmayan tanımlanmış emeklilik ikramiyesi olarak sınıflanabilir. Finansal tablolardaki karşılık, kazanılmış emeklilik ikramiyelerinin tahmini bugünkü değerlerini yansıtmaktadır.
Gelir tablosunda kayda alınan kıdem tazminatı yükümlülüğü aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 30 Eylül 2004 Cari hizmet maliyetleri 15.330.828 18.601.533
Faiz maliyeti 4.081.802 3.979.044
Parasak kazanç - (7.628.522)
19.412.630 14.952.055
Bilançoda kayda alınan kıdem tazminatı yükümlülüğündeki değişim aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Dönem başı ayrılmış karşılık 99.777.377 89.528.586
Cari dönem gideri 19.412.630 16.585.532
Ödemeler (5.932.382) (6.336.741)
Dönem sonu itibari ile ayrılan karşılık 113.257.625 99.777.377 Ödenecek yükümlülüğün ve ilgili limitin gelecekteki artış etkileri düşünülerek, tahmini
kazanılmış kıdem tazminatı yükümlülüğü yıllık yaklaşık %5,45 (31 Aralık 2004: %5,45) oranında iskonto edilmiştir.
24
ANA ORTAKLIK DIŞI PAYLAR/ANA ORTAKLIK DIŞI KAR/(ZARAR) Yoktur (2004: Yoktur).25
SERMAYE/KARŞILIKLI İŞTİRAK SERMAYE DÜZELTMESİŞirket’in sermaye yapısı aşağıdaki gibidir:
Grup % 30 Eylül 2005 % 31 Aralık 2004 T.C. Başbakanlık Özelleştirme
İdaresi Başkanlığı (*) A, C 75,18(**) 131.565.696 75,17 131.538.948
Diğer A 24,82(**) 43.434.304 24,83 43.461.052
Nominal sermaye (Tarihi) 175.000.000 175.000.000
Endeksleme etkisi 1.739.005.871 1.739.005.871
Endekslenmiş sermaye 1.914.005.871 1.914.005.871 (*) Özel şahıslara ait 1.644 adet hisse THY 1984 yılında özelleştirme programına alındığı sırada dikkate alınmamıştır. Bilahare, THY’nın Yüksek Planlama Kurulu’nun 30 Ekim 1990 tarihli kararıyla onaylanan ana sözleşmesi gereği söz konusu hisseler T.C. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı adına kaydedilmiştir.
25 SERMAYE/KARŞILIKLI İŞTİRAK SERMAYE DÜZELTMESİ (devam)
(**) Şirket’in 1, 2 ve 3 Aralık 2004 tarihlerinde kesinleştirdiği 2. halka arz çerçevesinde taksitli ödeme seçeneğinden yararlanan yatırımcılardan 5. taksit ödemesi bittikten sonra taksitlerini yatırmayanlara ait 26.748 YTL nominal değerli hisse senetleri İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
tarafından T.C. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın hesabına aktarılmıştır.
30 Eylül 2005 tarihi itibariyle Şirket’in çıkarılmış ve ödenmiş sermayesi her biri 0.1 Ykr nominal değerli 174.999.999.999 adet A grubu hisse ve 1 adet C grubu hisseden oluşmaktadır. Bu hisseler nama yazılıdır. C grubu hisse ÖİB’ye ait 0.1 Ykr nominal değerli özel hisseler olup aşağıda belirtilen imtiyazlara sahiptir:
Ana Sözleşme Madde 7: Nama yazılı hisselerin devrinde Yönetim Kurulu onayı ile beraber C grubu hisseyi temsilen seçilen Yönetim Kurulu üyesinin olumlu oyunun bulunması şarttır.
Ana Sözleşme Madde 10: Yönetim Kurulu 7 üyeden oluşur, 7 üyeden birinin (C) grubu hissedarın göstereceği adaydan seçilmesi zorunludur.
Ana Sözleşme Madde 14: Aşağıdaki konularda Yönetim Kurulu’nun alacağı kararların geçerliliği C grubu hisseyi temsilen seçilen üyenin olumlu oy kullanmasına bağlıdır:
a) Ana Sözleşmenin 3.1. maddesinde belirtilen Şirket misyonunu açıkça olumsuz etkileyecek kararların alınması,
b) Genel kurula ana sözleşme değişikliği önerilmesi, c) Sermaye artırılması,
d) Nama yazılı hisselerin devrinin onaylanması ve devrin pay defterine işlenmesi,
e) Şirket’in Sermaye Piyasası Kurulu’na sunduğu son yıllık bilançosunda yer alan aktif toplamının beher sözleşme bazında %5’ini geçen ve Şirket’i doğrudan veya dolaylı olarak bağlayan her türlü işlem yapması, taahhüt altına sokacak her türlü kararın alınması (şöyle ki kamu payının Şirket sermayesindeki payı %20’nin altına düştüğünde bu bent hükmü kendiliğinden ortadan kalkacaktır),
f) Şirket’in başka şirketlerle birleşmesi, feshi veya tasfiyesi,
g) Münhasıran pazar şartları dahilinde veya diğer kaynaklarla operasyon giderini dahi karşılayamayan hatlar haricinde, herhangi bir uçuş hattının kaldırılması veya sefer sayısının belirgin bir şekilde azaltılmasına ilişkin kararların alınması,
Ana Sözleşme Geçici Madde 1: A Grubu hissedarlar tarafından gösterilecek adaylar arasından yapılacak seçimlerle ilgili Şirket yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyeleri, denetçileri ve genel müdürü Şirket sermayesindeki kamu payı %50’nin altına düşünceye kadar kanunda (4046 sayılı Kanun) öngörülen şartları haiz olmak kaydıyla, ÖİB’nin teklifi ve Başbakanın veya yetkili Bakanın onayı ile atanır. Ancak, kamu dışı üyeliği temsil eden üyeler için Türk Ticaret Kanunu’nun 315. maddesi uygulanır.
26
Şirket’in SPK’nın 15 Kasım 2003 tarihinde yayımlamış olduğu, Seri XI, No: 25 sayılı “Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ”ine göre öz sermaye kalemleri, aşağıda, kayıtlı değerleri ile ifade edilmiş, söz konusu kalemlerin enflasyondan arındırılması neticesinde oluşan farklar, öz sermaye enflasyon düzeltmesi farkları hesabı altında gösterilmiştir.
30 Eylül 2005 31 Aralık 2004
Sermaye 175.000.000 175.000.000
Hisse senedi ihraç primi 181.185 181.185
Yasal yedekler 417.011 417.011
Olağanüstü yedekler 7.806.889 7.806.889
Diğer kar yedekleri 9 9
Özsermaye enflasyon düzeltme farkları (*) 1.872.657.189 1.872.657.189
Net dönem karı 142.420.376 107.058.441
Birikmiş zararlar (945.948.527) (1.053.006.968) 1.252.534.132 1.110.113.756 (*) Özsermaye Enflasyon Düzeltme Farkları:
Sermaye 1.739.005.871 1.739.005.871
Hisse senedi ihraç primi 714.307 714.307
Yasal yedekler 60.597.395 60.597.395
Olağanüstü yedekler 67.026.275 67.026.275
Diğer kar yedekleri 5.313.341 5.313.341
1.872.657.189 1.872.657.189
Kanuni defterlerdeki birikmiş karlar, aşağıda belirtilen kanuni yedeklerle ilgili hüküm haricinde dağıtılabilirler.Türk Ticaret Kanunu’na göre yasal yedekler birinci ve ikinci tertip yasal yedekler olmak üzere ikiye ayrılır. Türk Ticaret Kanunu’na göre birinci tertip yasal yedekler, şirketin ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşılıncaya kadar, kanuni net karın %5’i olarak ayrılır. İkinci tertip yasal yedekler ise ödenmiş sermayenin %5’ini aşan dağıtılan karın %10’udur. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler ödenmiş sermayenin %50’sini geçmediği sürece sadece zararları netleştirmek için kullanılabilir, bunun dışında herhangi bir şekilde kullanılması mümkün değildir.
Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK’nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar.
Seri: XI, No:25 sayılı Tebliğ kısım 15 madde 399 uyarınca enflasyona göre düzeltilen ilk mali tablo denkleştirme işleminde ortaya çıkan ve “geçmiş yıllar zararı”nda izlenen tutarın, SPK’nın kar dağıtımına ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde, enflasyona göre düzeltilmiş mali tablolara göre dağıtılabilecek kar rakamı bulunurken indirim kalemi olarak dikkate alınması esastır. Bununla birlikte, “geçmiş yıllar zararı”nda izlenen söz konusu tutar, varsa dönem karı ve dağıtılmamış geçmiş yıl karları, kalan zarar miktarının ise sırasıyla olağanüstü yedek akçeler, yasal yedek akçeler, özkaynak kalemlerinin enflasyon muhasebesine göre düzeltilmesinden kaynaklanan sermaye yedeklerinden mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadır.
29 YABANCI PARA POZİSYONU
Yabancı para riski herhangi bir finansal aracın değerinin döviz kurundaki değişikliğe bağlı olarak değişmesinden doğan risktir. Şirket yabancı para bazlı borçlarından dolayı yabancı para riski taşımaktadır. 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle, Şirket, yabancı para kur dalgalanma etkilerinden korunmak amacıyla herhangi bir türev finansal araç kullanmamıştır. Söz konusu riski oluşturan temel yabancı para birimleri ABD Doları, Euro ve İngiliz Sterlini’dir.
29 YABANCI PARA POZİSYONU (devam)
30 Eylül 2005 ve 31 Aralık 2004 tarihleri itibariyle, Şirket’in yabancı para pozisyonunun YTL karşılığı aşağıdaki gibidir.
30 Eylül 2005 ABD Doları Euro
İngiliz Sterlini
Diğer
Kurlar Toplam Yabancı para bazlı varlıklar
Hazır değerler 8.516.014 271.982.431 3.330.511 37.521.349 321.350.305 Ticari alacaklar (net) 36.889.709 41.663.167 6.420.895 50.802.861 135.776.632
İlişkili taraflardan alacaklar (net) 353.460 73.048 - - 426.508 Diğer alacaklar (kısa vade) 4.309.889 691.138 5.827 124.884 5.131.738 Stoklar-verilen sipariş avansları 3.407.536 155.758 154.608 9.160 3.727.062 Diğer cari / dönen varlıklar 11.635.231 2.330.401 234.792 236.251 14.436.675 Diğer alacaklar (uzun vade) (net) 1.979.498 - - - 1.979.498 Maddi duran varlıklar(uçak
avansları) 678.867.357 167.121 47.184 - 679.081.662
Diğer cari olmayan duran
varlıklar 11.465.896 454.953 71.104 343.335 12.335.288
757.424.590 317.518.017 10.264.921 89.037.840 1.174.245.368 Yabancı para bazlı borçlar
Finansal borçlar (net) 362.514.157 - - - 362.514.157 Finansal kiralama işlemlerinden
borçlar (kısa vade) (net) 214.000.633 - - - 214.000.633 Ticari borçlar (kısa vade) (net) 61.434.229 53.002.242 3.923.173 32.014.857 150.374.501 İlişkili taraflara borçlar (net) 320.154 50.765 3.028 - 373.947 Alınan avanslar 757.831 76.413 356 237.124 1.071.724 Borç karşılıkları (kısa vade) 349.596 - - - 349.596 Diğer yükümlülükler (net) 79.857.802 4.651.554 1.296.980 1.641.905 87.448.241 Finansal kiralama işlemlerinden
borçlar (uzun vade) (net) 807.265.167 - - - 807.265.167 Ticari borçlar (uzun vade) 423.849 5.792.712 520.083 1.420.531 8.157.175 1.526.923.418 63.573.686 5.743.620 35.314.417 1.631.555.141 Net yabancı para pozisyonu (*) (769.498.828) 253.944.331 4.521.301 53.723.423 (457.309.773) (*) Şirket parasal varlıkları ve borçları üzerinden açık pozisyonda görülmesine rağmen, aktiflerinde duran uçaklar ve yedek motorlarını Not 3.5’te açıklandığı üzere ABD Doları satın alma değeri ya da ABD Doları bazlı net satış fiyatı esasına göre değerlemektedir. Bu çerçevede, Şirket yönetimi varlık ve borçlarının döviz kurlarına karşı hassasiyetinin değerlendirilmesinde ilişikteki mali tablolarda ABD Doları cinsinden ifade edilen maddi duran varlıkların da dikkate alınması gerektiğini düşünmektedir. 30 Eylül 2005 tarihi itibariyle ilişikteki finansal tablolarda, bu varlıklar ABD Doları satın alma değerine veya ABD Doları bazlı net satış fiyatına göre hesaplanmış net defter değeri üzerinden 1.463.146.807 YTL (31 Aralık 2004: 1.504.373.218 YTL) olarak gösterilmiştir.
