Zorbalık Farkındalık Anketi Çıktıları
AKRAN ZORBALIĞI VE ZORBALIĞIN FARKINA VARMA KÜÇÜK ÇALIŞMA GRUBU
TurkMSIC bünyesindeki gönüllülerimizin zorbalığa karşı farkındalığını ölçmek amaçlı düzenlediğimiz ‘Zorbalık Farkındalık Anketimizi’ sizlere Whatsapp’tan mesaj yoluyla ve de 06.01.2020 tarihinde yayınladığımız İnstagram paylaşımları dizisiyle ulaştırmıştık. Bu süreçte anketimize toplam 305 gönüllü katılmış olup; yanıtlar, soruların ölçmeye çalıştığı farkındalık düzeyine göre çeşitlilik göstermiştir. Anketimize katılım gösteren tüm gönüllülere
teşekkürlerimizi sunarız.
Sorularımızın açıklığıyla alakalı olarak aldığımız bazı geri bildirimlere nazaran açıklama yapmak isteriz ki; sorularımız, yaşayabileceğimiz/yaşadığımız örnekleri içermektedir.
Hepimizin düşünce şekli, olaylara yaklaşımı farklı olduğu için katılımcıları belirli sınırlar içerisine koymaktan ziyade “Siz nasıl yaklaşırdınız?” bakış açısı üzerine soruları hazırlamak istedik. Hikayenin sorularının öncesini/sonrasını da sizlerin kendi düşüncelerinize göre yorumlamanız, içselleştirmeniz ve bunun sonucunda “ne yapardınız?” sorusuna cevap bulabilmek üzere bu anketi sizlere sunduk.
1) Anketimizde sorduğumuz ilk soru olan ve birden fazla seçenek işaretleyebildiğimiz
“Aşağıdaki olgulardan hangisi sizce zorbalıktır?” sorusuna anketimize katılan gönüllüler tarafından verilen yanıtlar aşağıdaki gibi olmuştur:
• %98,4’lük bir oranla mobbingin bir zorbalık olduğu
• %96,4’lük bir oranla sözlü/ mesajla tacizde bulunmanın bir zorbalık olduğu
• %85,9’luk bir oranla motivasyon düşürücü söylemlerin bir zorbalık olduğu
• %85,2’lik bir oranla toplu taşıma araçlarında bir kişinin fotoğrafını çekmenin zorbalık olduğu
• %75,7’lik bir oranla şaka amaçlı lakap takmanın bir zorbalık olduğu
• %20’lik bir oranla eleştirmenin bir zorbalık olduğu gönüllülerimiz tarafından beyan edilmiştir.
Akran Zorbalığı ve Zorbalığın Farkına Varma KÇG olarak bu kadar yüksek seviyede bir farkındalıkla karşılaştığımız için oldukça mutlu olduğumuzu ifade ederken yukarıda verilen seçeneklerde ‘eleştirmek’ dışındaki tüm seçeneklerin birer zorbalık olduğunu belirtmek isteriz.
Grafik 1: “Olgulardan hangileri zorbalıktır?” grafiği
2) Anketimizde senaryo haline getirdiğimiz ikinci soruda ise size: “Metro beklerken şahit olduğunuz ve iki sevgili arasında yaşanan bir zorbalık olayı karşısında tam da beklediğiniz metro gelmişken nasıl tepki verirdiniz?” sorusunu yöneltmiş, birini seçebileceğiniz iki şık ve diğer ibaresini eklemiş, açık uçlu cevap bölümü bırakmıştık.
• Anketimize katılan gönüllülerimizin %76,4’ü verdiğimiz seçeneklerden biri olan “Polis çağırıp süreç boyunca kızın yanında kalırım.” şıkkını işaretlemiştir.
• Anketimize katılan gönüllülerimizin yalnızca %3’ü “Metroya binerim.” şıkkını işaretlemiştir.
• Bunun dışında anketimizi cevaplayan gönüllülerimizin %20,6’sı diğer ibaresi altında açık uçlu olarak sorumuza yanıt vermiş, kendilerinin bu durumda nasıl tepki
vereceklerini bizle paylaşmışlardır. Açık uçlu cevaplardan en çok yazılan 3 tepki ana başlık halinde şu şekildedir:
• Sorunu bireysel olarak anlamaya çalışmak (%7,2)
• Polis/güvenlik çağırmak ancak süreçte yer almamak (%5,5)
• Çevrede bulunan diğer kişilerin dikkatini çekmek (%4,2)
Grafik 2: “Sevgililere ne tepki verirsin?” grafiği
Aldığımız cevaplar sonucunda gönüllülerimizin %97’sinin yaşanan olaya tepki göstereceğini ve bu oranın da %86,1’nin dışarıdan bir destek ile(polis, çevredeki kişiler vs.) yaşanan süreci yürüteceklerini görmekteyiz.
Bu gibi durumlarda olayı yanlış anlamış olma ihtimalimizi ekarte etmek için doğru bir şekilde gözlemlemek, ne olduğunu, ne kadar ciddi olduğunu anlamak ve süreci iyi değerlendirmek kesinlikle çok önemlidir ve yapacağımız ilk aşama olmalıdır. Süreci değerlendirdikten sonra da size destekte bulunacak ve olası bir şiddet durumunda zararı minimalize edecek şekilde süreci atlatmak adına dışarıdan bir desteğin alınması, polisin aranması yapılacak en doğru hamle olacaktır.
3) Anketimizde senaryolaştırarak sorduğumuz bir diğer soru olan üçüncü soruda, sizlere kısaca: “Uzun zamandır emek ve uğraş verdiğiniz bir etkinlik, asılsız bir iddia yüzünden iptal ediliyor. Bu durumda bu iddiayı ortaya atan kişiye tepkiniz ne olurdu?” sorusunu yöneltmiş, dört şık seçeneği ve bir de açık uçlu bölüm bırakmıştık. Sizlerin cevaplarına göre aldığımız sonuç şu şekildedir:
• Ankete katılan gönüllülerimizin %36,7’si kişiye hiçbir şey yapmamayı, bir sonraki etkinlikler için kriz yönetimi planlamayı
• %21’i kişiye kantinin önünde hesap sorarak bir nevi kişiyi toplum içinde hedef göstermeyi
• %12,5’u kişinin okula gelecek yüzünün kalmamasını sağlamayı
• %3’ü kişinin okulda kimseyle iletişim kuramamasına neden olmayı işaretlemiştir.
• Bunun dışında ankete katılan gönüllülerimizin %36,8’lik bir kısmı açık uçlu bölümde kendi düşüncelerini yansıtmıştır. Bu kısımdaki gönüllülerimizden:
• %18,6’lık kısmı kişiyle konuşup neden yaptığını sorgulamayı ve ona göre vaziyet almayı
• %3’lük kısmı hakkını aramak için doğru mercilere başvurmayı cevap olarak yazmıştır. Geriye kalan %15,2’lik kısım ise bu durum karşısında verecekleri farklı tepkileri bizimle paylaşmışlardır.
Grafik 3: “Etkinlik iptaline ne tepki verirsin?” grafiği
4) Dördüncü olarak: “İyi çıktığını düşündüğün bir fotoğrafı Instagram'da paylaştın ve yakın arkadaşların grup içinde sana taktıkları lakabı herkese açık bir şekilde yorumlara yazdılar.
Nasıl tepki verirsin?” sorusunu yöneltmiş, dört şık seçeneği ve bir de açık uçlu bölüm bırakmıştık. Gönüllülerimizin;
• %29,2’si ‘Normal karşılarım, sonuçta arkadaşlarım. Şaka yapıyorlardır.’ şıkkını,
• %24,3’ü ‘Arkadaşlarımdan yorumlarını kaldırmalarını rica ederim.’ şıkkını,
• %21,3’ü ‘Yorumları kaldırırım, arkadaşlarıma sitem ederim.’ şıkkını,
• %17,4’ü ‘Arkadaşlarımı yazdıkları mesajlar hakkında uyarırım ancak yorumları kaldırmalarını istemem.’ şıkkını işaretlemiştir.
• %17,8’i ise açık uçlu şıkkı işaretleyerek düşüncelerini paylaşmışlardır. Bunların arasından en çok yazılan cevap ise (%4,2) ‘Takılan lakaba bağlı’ şeklinde olmuştur.
Grafik 4: “Takılan lakaba ne tepki verirsin?” grafiği
Bu sorumuzda sizlerin de fark edebildiği üzere ince bir çizgi söz konusu. Açık uçlu şıkkında aldığımız cevaplar genel olarak “Takılan lakaba, söylenen söze bağlı.” şeklindeydi. Bu konuda akran zorbalığı kavramını hatırlatmakta fayda olduğunu düşünmekteyiz: Eğer ki yaptığımız eylem, bizim için ‘şaka’ anlamı taşırken karşı tarafın sınırlarını aşıyorsa, onu hedef gösteriyorsa yaptığımız eylem “Akran zorbalığına” girmektedir. Ancak iki taraflı olarak da şaka anlamı üzerinde anlaşılıp bu konuda bir sınır ihlali yoksa bu eylem, akran zorbalığına girmemektedir.
5) Beşinci soru olarak: “Yakın arkadaşınızın sevgilisi, yakın arkadaşınızın özel hayatını kısıtlayıp sürekli beraber olmak istiyor. Arkadaşınız sizinle buluştuğunda bile sürekli mesaj atıyor, yanına gelmesini istiyor. Arkadaşınız sevgilisini çok seviyor ancak ne siz ne de arkadaşınız bu durumdan hoşnut değil. En yakın arkadaş konumunda olarak bu durumda ne yaparsınız?” yöneltmiş, üç şık seçeneği ve bir açık uçlu cevap bölümü bırakmıştık.
Gönüllülerimizin;
• %64,6’sı ‘İkisiyle de konuşup bu durumun kendileri için yanlış olduğunu ve de kendi özel hayatlarının olabileceğinden bahsederim.’ şıkkını,
• %17,4’ü ‘Arkadaşıma ayrılmasını söylerim, kendi hayatını bir kişi için kısıtlamamalı.’
şıkkını,
• %6,6’sı ‘Kendi ilişkileri bana karışmak düşmez, bana ne?’ şıkkını işaretlemiştir.
• Kalan 11,4’ü de açık uçlu olarak düşüncelerini belirtmiştir.
Grafik 5: “En yakın arkadaşı olarak ne yaparsın?” grafiği
6) Altıncı olarak: “Bir sevgilin var ve gayet iyi bir ilişki yürütüyorsunuz. Ancak bir süre sonra sevgilinle anlaşmazlıklar yaşıyorsunuz ve ayrılıyorsunuz. Sevgilin bu durumu aşmakta psikolojik olarak zorlanıyor ve sürekli sana sosyal medya hesaplarından mesaj atıyor. Mesajlarının içeriği ise kendini sen olmadan bir hiç gibi hissettiği, çok mutsuz olduğu, sensiz yaşayamayacağı ve ölmek istediği hakkında. Bu durumda ne yaparsın?”
sorusunu yöneltmiş, beş şık seçeneği ve bir açık uçlu cevap bölümü bırakmıştık.
Gönüllülerimizin;
• %72,5’i ‘Onunla bu durumu konuşur, teselli ederim ama barışmam.’ şıkkını,
• %10,8’si ‘Mesajlarına cevap vermem/ sosyal medya hesaplarından engellerim.’
şıkkını,
• %3,3’ü ‘Kendine bir şey yapar korkusuyla barışırım.’ şıkkını,
• %3’ü ‘Böyle şeyler yazdığı için onun zavallı olduğunu düşünür, bunu da ona söylerim.’ şıkkını,
• %0,7’si ‘Beni kendine zarar verecek kadar çok seviyor der barışırım.’ şıkkını seçmiştir.
• Kalan %9,7’si de açık uçlu olarak düşüncelerini belirtmiştir. En çok yazılan cevap
‘Uzmana yönlendirme’ olmuştur. Yine ilgi çeken bir başka cevap şekli olarak
‘Barışırım ancak daha sonra ayrılırım’ tarzında cevaplar da gelmiştir.
Grafik 6: “Eski sevgiliye nasıl yaklaşırsın?” grafiği
7) Yedinci sorumuzda: “Siz homoseksüel olduğunu gizlemeyen bir bireysiniz. Bir gün
tuvalete gittiğinizde ağlayan birini duydunuz. Ne olduğunu anlamak için sese yöneldiğinizde size cinsel yöneliminizden dolayı sizi sınıf önünde kendinizi kötü hissettiren zorbayı kişiyi elinde kesici bir aletle ağlarken buldunuz. Nedenini sordunuz, size aslında gizli bir
homoseksüel birey olduğunu ve bunun istemediği halde arkadaşları tarafından öğrenildiğini ve bu yüzden de zorbalık gördüğünü anlattı. İntihar etmeyi düşündüğünü söyledi. Ne
yaparsınız?” sorusunu yöneltmiş, üç şık seçeneği ve bir açık uçlu cevap bölümü bırakmıştık.
Gönüllülerimizin;
• %78,4’ü ‘Okulun psikolojik danışmanına yönlendiririm, ne yaparsa yapsın kimse bu şekilde davranılmayı hak etmez.’ şıkkını,
• %12,8’i ‘Çok takılmamasını söylerim, ilerleyen hayatında da aynı tepkiyle karşılaşacağından şimdiden alışmasını söylerim.’ şıkkını,
• %4,3’ü ‘Yapan ettiğini bulur, bana zorbalık etti şimdi nasıl bir şey olduğunu kendi görsün.’ şıkkını seçmiştir.
• Kalan %4,5’i de açık uçlu olarak düşüncelerini belirtmiştir. Burada en çok yazılan cevap da ‘Dertleşir ve destek olurum’ şeklinde oldu.
Grafik 7: “Zorbalık sonucu intiharı düşünen bireye nasıl yaklaşırsın?” grafiği
8) Anketimizin son sorumuzda ise katılımcıları, yönelttiğimiz soruların dahilinde,
yaşadıkları zorbalık ve taciz olaylarını bizlerle paylaşmaya davet ettiğimizde 50’yi aşkın cevap aldık. Bu cevapların; %8.3’ünün mobbing, %55,5’inin psikolojik baskı, %8.3’ünün siber zorbalık ve %27,9’unun ise dış görünüş kaynaklı yaşanan zorbalık başlıklarında olduklarını görmekteyiz ancak bu sınıflandırmanın (mobbing, psikolojik baskı, siber zorbalık, dış görünüş) bizim tarafımızdan yapıldığını ve bizlerle paylaşılan olayların, sınıflandırmalar çerçevesinde keskin çizgilerle ayrılmadığını sizlerle hatırlatmak isteriz.
- Genel olarak geçmişte yaşanan ve sürecin/zorbalığın bitmiş olduğu durumlar bulunmakta ancak yapılan paylaşımlar arasında halen devam eden zorbalıkların (%16,6) da olduklarını görmekteyiz. Halen devam eden zorbalıkları bizimle
paylaşan katılımcılarımızın bu olayların bilincinde olduklarını ve de yaşadıkları süreci doğru şekilde yönetmeye çalıştıklarını bizlerle paylaşmışlardır.
- Büyük bir çoğunluğunun (%27,9) fiziksel özelliklerinden ötürü zorbalık gördüğünü, zorbalığa uğrayanların çoğunun özgüven eksikliği çektiğini ve dışlanma korkusu yaşadığını görmekteyiz. Flört şiddeti, siber zorbalık,cinsiyet ve cinsel yönelim nedenli zorbalıklar da sorunun büyük bir parçası. Ayrıca zorbalık eğitimi daha erken
yaşlarda verilmiş olsaydı daha farklı olurdu düşüncesi de dikkat çekmekte.
- Paylaşılan hikayeler doğrultusunda genel olarak “Artık bu gibi olaylara karşı ses çıkarıyorum, susmamalıyım.” ile “Bu olay eskidendi, artık umursamıyorum.”
düşüncelerinin ağır bastığını görmekteyiz. Bu düşüncelerin bizim “Dur demekle durmuyor,harekete geç!” mottomuzun paralelinde olduklarını görmek bizleri oldukça mutlu etmiştir.
Akran Zorbalığı ve Zorbalığın Farkına Varma KÇG,
Ali Kağan, Ayşegül, Burcu Sena, Burak, Cansu, Doğa Talya, Zeynep
