ATIKSU YÖNETĠMĠ Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Recep AKDENĠZ ġube Müdürü Atıksu Yönetimi ve Planlama 12 Kasım Bursa

(1)

Recep AKDENĠZ ġube Müdürü

Atıksu Yönetimi ve Planlama 12 Kasım 2010 - Bursa

ATIKSU YÖNETĠMĠ

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

(2)

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

TÜRKİYE’DE ATIKSU MEVZUATI

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği

(2004)

ÇEVRE KANUNU (2872-1983) (5491-2006)

Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği

(2006)

Tebliğler ve Genelgeler

Numune Alma ve Analiz Metotları

Teknik Usuller Tebliği

İdari Usuller Tebliği

İş Termin Planı Genelgesi

Proje Onay Genelgesi

 Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (2005)

 İçme ve Kullanma Suyu

Elde Edilen ve Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik (2005)

Tebliğ

Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği

(3)

ATIKSU POLĠTĠKAMIZ

 Uygulanacak para cezaları suç unsuru bazında düzenlenmiĢ ve her aykırılık için ayrı ayrı tespit edilmiĢ ve miktar olarak yüksek tutulmuĢtur.

 Bakanlık AAT ile ilgili yönlendirme ve onay yapmakla yükümlü tutulmuĢtur.

 Atıksu arıtma tesisi teknoloji seçimi,

belirlenmesi ve uygulanması hususlarında inisiyatif almıĢtır.

Çevre Kanunu revizyonu ile su kaynaklarının korunmasında Bakanlığımızca inisiyatif alınmıştır.

Su kirliliğinin azaltılmasındaki temel politikamız;

minimum atıksu deĢarj

yöntemlerin kullanılması ve “kirliliğin kaynağında önlenmesidir

Ġnsan ve Çevre Sağlığının Korunmasında Atıksu Kirliliğinin Kaynağında Önlenmesi önemlidir.

(4)

MEVCUT DURUM

Organize Sanayi Bölgeleri Mevcut Durum



Ülkemizde 268 adet OSB tüzel kişilik kazanmış olup, 148 adet OSB tamamlanarak faaliyete geçmiş durumdadır*.



Türkiye genelinde mevcut verilerimiz doğrultusunda 4300 ( 2600 sanayi+ 1700 turizm) civarında müstakil arıtma tesisi mevcuttur.

*İşletmede Olan OSB’lerin Atıksu Arıtma Durumu (Kaynak: OSB Üst Kurulu)

Atıksu Arıtma Durumu Adet

Mevcut AAT'si olan

(1 adet başka OSB, 2 adet Koop) 45

AAT olan Kanalizasyona bağlı 26

İnşaat Aşamasında 10

Proje Aşamasında (+ 5 adet İhale ) 17+5

AAT’si çalışması olmayanlar 45

(5)

ÇEVRE KANUNU

 Sorumlu yönetimler

^(ÇK/Md.11)

 Atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden;

• Organize sanayi bölgelerinde organize sanayi bölgesi yönetimi,

• Serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri,

• Küçük sanayi sitelerinde kooperatif başkanlıkları,

• Mevcut yerleşim alanlarından kopuk olarak münferit tesis alanları vb. kullanım alanlarında ise tesis işletmecileri,

sorumludurlar.

(6)

ÇEVRE KANUNU

 AAT Kurma Zorunluluğu

^(ÇK/Md.11)

 Faaliyetleri sonucunda oluşan atık sularını alıcı ortamlara vermeleri uygun görülmeyen sanayilerin atık sularını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler.

 OSB ve diğer sanayi tesisleri mevzuatta öngörülen arıtma

tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmak ve

işletmeleri için 3 yıl süre verilmiş olup, Mayıs 2009 tarihinde

bitmiştir.

(7)

ÇEVRE KANUNU

 TeĢvik

^{(Madde 29)}

DAYANAK:

 Çevre Kanununun 29’uncu Maddesi gereği;

“Arıtma tesislerinde kullanılan elektrik enerjisi tarifesinde, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde ellisine kadar indirim uygulamaya,

 Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.

 TeĢvik tedbirleri ile ilgili esaslar yönetmelikle belirlenir. ”

 Ayrıca Bakanlığımız tarafından ise arıtma tesisi eletrik

tarifesinden yararlanılabilmesi için Atıksu Arıtma Tesisi

Belgesi verilmektedir .

(8)

ÇEVRE KANUNUNUN 29 UNCU MADDESİ UYARINCA ATIKSU ARITMA

TESİSLERİNİN TEŞVİK TEDBİRLERİNDEN FAYDALANMASINDA UYULACAK USUL VE ESASLARA DAİR YÖNETMELİK

01 EKĠM 2010 TARĠH VE 27716 SAYI

(9)

1. Sanayinin alıcı ortama deĢarj etmesi,

2. AAT biyolojik, kimyasal veya ileri arıtma olması,

3. Geri Ödeme Belgesi alınması,

1. Çevre Ġzni veya DeĢarj izin belgesi alınması,

1. Elektrik saatinin AAT ait olması, 2. 2004 yılından sonraki AAT

lerinde proje onayı alınması,

TEŞVİKTEN KİMLER FAYDALANABİLİR?

(10)

• TEŞVİK GERİ ÖDEMESİ

3 AŞAMADAN OLUŞMAKTADIR.

(11)

1.AŞAMA

BAKANLIKTAN GERİ ÖDEME

BELGESİ ALINMASI

(12)

ATIKSU ARITMA TESİSİ (Biyolojik, Kimyasal, Ġleri Arıtma)

1. AġAMA

GERĠ ÖDEME BELGESĠNĠN VERĠLMESĠ

İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne Başvuru Proje Onayı

(27 Nisan 2004 Tarihinden Sonra Yapılan Tesisler için)

Çevre İzin veya Deşarj İzin Belgesi

Elektrik Aboneliği (AAT Ġçin Ayrı)

Veri Tabanına Kayıt Komisyon Raporu Geri ödeme belgesi ücreti makbuzu

(13)

VERİ GİRİŞİ

Bakanlığımızın Çevresel Bilgiye EriĢim Veri Tabanında oluĢturulan modül sayesinde depolanmaya baĢlanmıĢtır.

Sisteme veri giriĢi verilecek kullanıcı adı ve parola sayesinde

iĢletmeler tarafından yapılacaktır.

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

2.AŞAMA

ENERJİ GİDERİNİN BİR KISMININ

GERİ ÖDENMESİ İÇİN BAŞVURU

(19)

TAAHHÜTNAME

DOLDURULMUŞ EK-4 TABLOSU

GERİ ÖDEME BELGESİ ÇEVRE CEZASI VAR MI? BAŞVURU DİLEKÇESİ YOK MU? İÇOM YAZISI

Her yılın Nisan ayı sonuna kadar İÇOM’a Başvuru

ELEKTRİK

FATURALARININ VE ÖDEME BELGESİ

(20)

BAKANLIKCA ÖDEMESĠ YAPILACAK TUTAR

KESİNTİLER VE VERGİLER

(21)

EK-4

ELEKTRİK TÜKETİM VE TUTAR TABLOSU

Kurum, Kuruluş veya Türk Ticaret Sicil Gazetesi’nde Kayıtlı

Firma Adı/Unvanı/Adresi/Tel

efonu

Destek Dönemi (YIL)

Toplam Elektrik Tüketimi kW/Saat

Para Aktarımı Yapılacak

Bağlı Bulunduğu Vergi

Dairesi Vergiler ve

Kesintiler Hariç Elektrik Tüketimi

Toplam Bedeli Banka Adı Şube Adı Hesap (TL)

Numarası Adı Vergi No'su

………TĠC.LTD.ġTĠ

2010

1.000.000-

…….BAN KASI

ANKARA 0000000001

ANKARA 000000001

200.000 TL

(22)

EK 3

TAAHHÜTNAME BEYAN VE TAAHHÜT

Çevre Kanunun 29 uncu Maddesi Uyarınca Atıksu Arıtma Tesislerinin Teşvik Tedbirlerinden Faydalanmasında Uyulacak Usul ve Esaslara Dair Yönetmeliğe istinaden atıksu arıtma tesisi enerji gideri geri ödemesinden yararlanmak üzere Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne yaptığım/yaptığımız müracaat ekinde ibraz edilen bilgi ve belgelerin varlığını, muhteviyatı itibarıyla doğruluğunu, 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun veya diğer ilgili mevzuat kapsamında herhangi bir elektrik enerjisi desteğinden yararlanmadığımızı beyan; destek uygulamasının herhangi bir aşamasında hatalı ve yanlış ödeme yapılması veya yanlış bilgi verildiğinin tespiti hâlinde ise yararlanılan desteğin, genel hükümler çerçevesinde tahsil edileceğini, kabul ve taahhüt ederiz.

Kurum-Kuruluş ve İşletme Adı/Unvanı Yetkili imzalar

(23)

3.AŞAMA

GERİ ÖDEMENİN YAPILMASI

(24)

• Geri ödemesi yapılacak elektrik enerjisi tutarı vergiler ve kesintiler hariç tüketim bedeli üzerinden yapılır.

•

İÇOM lara yapılan başvurulardan uygun bulunanlar değerlendirilerek il genelindeki toplam talep miktarları, EK-5’te yer alan il genelinde enerji sarfiyatı tutar tablosu formu doldurularak

her yıl Haziran ayı sonuna kadar Bakanlık, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne gönderilir.

• Bakanlar Kurulunca belirlenen geri ödeme oranlarına göre Bakanlık Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hesaplanan ve il çevre ve orman müdürlükleri bütçelerine yapılacak toplam ödenek tahsisleri EK-6’da tablosu doldurulduktan sonra İÇOM hesaplarına Genel Müdürlükçe aktarılır ve tahsis edilen ödenekten İÇOM tarafından başvuru sahiplerine geri ödeme işlemleri gerçekleştirilir.

GERĠ ÖDEMENĠN YAPILMASI

(25)

ÇEVRE KANUNU

 Katkı Payı

(ÇK/Md.11))

 Atıksu altyapı sistemlerini kullanan ve/veya kullanacaklar her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamına kirlilik yükü ve atıksu miktarı oranında katılmak zorundadırlar.

 Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, atıksu ile ilgili hizmetler dışında kullanılamaz.

 Arıtma ve bertaraf etme sistemleri ile atıksu altyapı

sistemlerinin kurulması, onarımı, ıslahı, işletilmesi ve

harcamalara katkı paylarının belirlenmesi ile ilgili usûl ve

esaslar Bakanlıkça yönetmeliklerle düzenlenir.

(26)

ATIKSU ALTYAPI VE EVSEL KATI ATIK BERTARAF TESĠSLERĠ TARĠFELERĠNĠN BELĠRLENMESĠNDE UYULACAK USUL VE

ESASLARA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK

(27/10/2010/27742)

OSB yönetimleri Atıksu altyapı ve evsel katı atık;

Yatırım İşletme, Bakımı,

Amortisman,

izleme ve vergi giderleri, hususlarını karşılayacak

tam maliyet esaslı tarifeleri

belirleyebilecek ve atıksu ücretini toplayabileceklerdir.

KULLANICI FATURA

İŞLETME YATIRIM OSB Yönetimi

(27)

Atıksu altyapı tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin;

atıksu altyapı yönetimleri, tarafından belirlenmesi ve uygulanması yoluyla çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır.

Toplam Sistem Maliyeti = Atıksu Hizmetleri Maliyeti + Özkaynak Getirisi

Yönetmeliğin Amacı

(28)

Özkaynak Getirisi

Finansman Maliyeti

Hizmete Özgü Paylaşılan

Personel maliyetleri

F ^ ^ ^ ^

Malzeme alımı

F ^ ^ ^ ^

Hizmet alımı

F ^ ^ ^ ^

Diğer maliyetler

F ^ ^ ^ ^

Amortisman

F ^

Kredi geri ödemesi

F ^

Finansman maliyeti

F ^

Kurumlar vergisi

F ^

Özkaynak getirisi

F ^

Toplam Sistem Maliyeti

İşletme Maliyeti Hizmet Maliyeti

Yeni bir yatırım olması durumunda işaretli olan kalemlerin sadece birisinin toplam sistem maliyetine eklenebileceği unutulmamalıdır.

Direkt Maliyetler

Dolaylı Maliyetler

Hizmete Özgü Paylaşılan

Kurumlar Vergisi

(29)

Toplam Sistem Maliyeti Toplam Sistem Maliyeti

Tarife Gelirleri Tarife Gelirleri

=

Mesken

Mesken TicariTicari KamuKamu SanayiSanayi

Değişken tarife Değişken

tarife

Sabit tarife Sabit tarife

Bağlantı ücreti Bağlantı

ücreti

Toplam Sistem Maliyeti ile Tarife Gelirleri

Arasındaki İlişki

(30)

Asgari Atıksu Bedeli Hesabı

Atıksu Altyapı Maliyet Kalemleri

Ortalama Değeri (TL/m³)

İşletme Maliyeti 0,35

Kanalizasyon Bakım Onarım ve

İşletme Maliyetleri 0,075

Amortisman 0,05

Arıtma Çamuru Bertarafı 0,016

Asgari Atıksu Bedeli 0,49

0,50 TL/m³

(31)

Toplama Faaliyetleri Nakletme Faaliyetleri Pompalama Faaliyetleri

Arıtma Faaliyetleri

Ön arıtma Birincil arıtma Deniz deşarjı vb.

İkincil arıtma (Biyolojik arıtma) İleri arıtma

Çamur arıtma ve uzaklaştırma

R V B

S

Sanayi Tarifeleri Belirlenirken ;

Temel Mogden formülüne göre;

Ücret = R + V + B + S

olarak tanımlanır. Yani formülün şekilde gösterildiği gibi dört ana değişkeni vardır.

 = B sanayi / B limit  = S sanayi / S limit

Temel Mogden Formülü

debi ve kirlilik yüküne göre değişken bir hesaplama yapılması önerilir.

(32)

Temel Mogden Formülü

• R : Bağlantı ve taşıma maliyeti (TL/m³) - Bu kısım atıksu toplama sisteminin maliyetini karşılayacak ücrettir. Bu ücret, deşarjın hacmi ile doğru orantılıdır.

• V : Atıksu üretimine bağlı (hacimsel) maliyet (TL/m³) - İkincil arıtmadan önce uygulanan arıtma maliyetlerini yansıtmak için kullanılır. DDD veya Ön Arıtma

• B : Biyolojik arıtma maliyetleri (TL/m³) - Biyolojik (ikincil) arıtma ile arıtılmasından kaynaklanan ücrettir.

•  = B sanayi / B limit

• B sanayi : Sanayi kuruluşunun deşarj ettiği organik kirlilik konsantrasyonu (KOİ ya da BOİ, mg/L)

B limit : Atıksu altyapı yönetimleri tarafından belirlenen organik kirlilik yükü limit konsantrasyonun yıllık ortalama değeri (KOİ ya da BOİ, mg/L). Eğer ölçüm

yapılması mümkün değil ise tesisin tasarım değeri alınır.

• S : Çamur arıtma maliyetleri (TL/m³) - Çamurun arıtılmasından kaynaklanan ücrettir. Deşarjdaki askıda katı madde (AKM) miktarını temel alır.

•  = S sanayi / S limit

• S sanayi: Sanayi kuruluşunun deşarj ettiği AKM konsantrasyonu (mg/L)

S limit : Atıksu altyapı yönetimleri tarafından belirlenen AKM limit konsantrasyon değeri (mg/L).

(33)

SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ

Deşarj İzni ve Derin Deşarj İzni :

SKKY 37 nci maddesi gereği deşarj izin belgesi ve 42 nci maddesi gereği derin deniz deşarj izni alınmalıdır.



5 yılda bir yenilenmelidir.



Endüstriyel nitelikli atıksuların alıcı ortama deşarjı için idareden 1 Nisan 2010 tarihinden itibaren

çevre izni

alınması mecburidir.

 Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesi:

SKKY 44 üncü Madde gereği verilmesi gerekir.

 Proje Onayı: Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 9 ncu ve SKKY nin 53 üncü maddesi ile

“…..kurulacak arıtım sistemlerinin projeleri onaylatılması”

gerekmektedir.

 Ön Arıtma Tesisleri:Atıksu altyapı tesisleri yönetimleri tarafından

uygun görülmeyen endüstriler; bu Yönetmelikte tanımı yapılmış olan

bir ön arıtma sistemini kurmak ve işletmek yükümlülüğündedirler.

(34)

DEŞARJ STANDARTLARI

Sanayi tesisleri için SKKY (Tablo 5-25) sektör tablolarında belirtilen deşarj standartları geçerlidir.

TABLO 19: KARIŞIK ENDÜSTRİYEL ATIK SULARIN ALICI ORTAMA DEŞARJ STANDARTLARI

PARAMETRE BĠRĠM

KOMPOZĠT NUMUNE 2 SAATLĠK

KOMPOZĠT NUMUNE 24 SAATLĠK

KĠMYASAL OKSĠJEN ĠHTĠYACI (KOĠ) (mg/L) 400 300

ASKIDA KATI MADDE (AKM) (mg/L) 200 100

YAĞ VE GRES (mg/L) 20 10

TOPLAM FOSFOR (mg/L) 2 1

TOPLAM KROM (mg/L) 2 1

KROM (Cr⁺⁶) (mg/L) 0.5 0.5

KURġUN (Pb) (mg/L) 2 1

TOPLAM SĠYANÜR (CNˉ) (mg/L) 1 0.5

KADMĠYUM (Cd) (mg/L) 0.1 -

DEMĠR (Fe) (mg/L) 10 -

FLORÜR (Fˉ) (mg/L) 15 -

BAKIR (Cu) (mg/L) 3 -

ÇĠNKO (Zn) (mg/L) 5 -

CĠVA (Hg) (mg/L) - 0.05

SÜLFAT (SO₄) (mg/L) 1500 1500

TOPLAM KJELDAHL-AZOTU (mg/L) 20 15

BALIK BĠYODENEYĠ (ZSF) - 10 10

pH - 6-9 6-9

(35)

İZLEME

• Atıksu arıtma tesisi işletmecileri; arıtma tesislerinin verimli olarak çalıştığının izlenmesinden, kayıtlarının tutulmasından denetimlerde beyan etmekle yükümlüdürler

(SKKY Madde 54)

• Atıksuların özellikleri ve miktarlarını izin belgesinde

belirtilen aralıklarla numune almakla, ölçüm ve analiz

yapmak suretiyle Bakanlıkca belirlenecek bir formatta ve

dijital ortamda kaydetmekle,

(36)

ĠZLEME SIKLIĞI

^(İUT)

ENDÜSTRĠYEL NĠTELĠKLĠ ATIKSULAR ĠÇĠN NUMUNE ALMA SIKLIĞI*

• *- Evsel nitelikli atıksuyu olan endüstriyel tesislerde bu tablo kullanılacaktır.

• **- Eğer ilk yıl boyunca üç ardışık numune analiz sonuçlarının deşarj standartlarına uyulduğu gösterilebilirse, izleyen yıllarda ilgili sektör tablosunda yer alan pH, KOI, BOI, Yağ-Gres, AKM parametreleri dışındaki diğer parametrelere İl Çevre ve Orman Müdürlüğünü yazıyla

bilgilendirmek kaydıyla yılda bir kez bakılması yeterlidir. Eğer parametrelerden biri deşarj standartlarına uymazsa takip eden yıl içerisinde tabloya göre numune alınmalıdır

Debi (m3/gün) Endüstriyel atık sular için iç izlemeye esas numune alma sıklığı**

Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından denetime esas asgari numune alma sıklığı

≤ 50 Dört ayda bir Yılda bir

51-200 İki ayda bir Altı Ayda bir

201-1000 Ayda bir Dört Ayda bir

1001-10000 Onbeş günde bir Üç Ayda bir

>10000 Haftada iki İki Ayda bir

(37)

 OSB içerisinde birkaç sanayi tesisi var ve Merkezi AAT kuramıyorsa bireysel arıtma yaptırılabilir.

 Atıksu altyapı yönetimi atıksularını AAT kapasitesi yeterli olan bir diğer atıksu altyapı yönetimi ile protokol yaparak atıksuyunu bertaraf edebilir,

 OSB merkezi AAT yapım aşamasında, bölgesinde bulunan büyük sanayilerin varsa AAT devrini alarak işletebilir, müstakil sanayi yatırım bedeline katılmaz,

 Atıksu debisi ve kirlilik yükü toplam atıksu debisi ve/veya kirlilik yükünün %10’dan büyük olan tesislere münferit tam arıtma kurdurulmalı,

 Merkezi arıtma henüz kurulmasa bile ön arıtmalar kurdurulmalı,

 Küçük debili OSB’lerde Paket AAT ile geçici çözüm sağlanabilir,

DOLULUK ORANI DÜŞÜK OLAN OSB’LERDE ATIKSU ARITIM SORUNLARININ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

(38)

ATIKSU YÖNETĠMĠ Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Recep AKDENĠZ ġube Müdürü Atıksu Yönetimi ve Planlama 12 Kasım Bursa