6-12 YAŞ ÇOCUKLARININ
GELİŞİM DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ 15 TEMMUZ ŞEHİTLERİ İLKOKULU
Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen Esra ENGİN
BÜYÜME
-Doğum Öncesi Dönem
-Bebeklik Dönemi(0-3 Yaş)
-Okul Öncesi Dönem(3-6 Yaş) -Eril Dönem(6-12 Yaş)
-Ergenlik Dönemi(12-14 Yaş)
-Adölesanlık Dönemi(14-18 Yaş)
ERİL DÖNEM
(Orta Çocukluk Dönemi)
6-12 YAŞ
Zıt kavramları kazanırlar.
Sayı, hacim,mekan, boyut gibi kavramlar oluşmaya başlar.
Korunum ilkesini kazanırlar.
Ben-merkezlilikleri kalkar.
Sıralama, sınıflandırma, karşılaştırma işlemlerinde beceri artışı görülür.
Ortak kurallar oluşturur,amaçlar etrafında birleşirler
Okul çağındaki çocukların ilerlemeleri hem bir önceki dönemin(ilk çocukluk) başarıları üzerinde yapılanır, hem de bir sonraki dönemdeki(ergenlik) gelişimin temellerini atar.
Mizahtan daha fazla zevk alırlar.Fıkralar anlatmayı, komik bilmeceler sormayı
severler.
Kural ve düzenlemelerin niçin gerekli olduğunu artık anlarlar.
Bilgiyi sistemli ve mantıklı bir şekilde işleyebilirler ama bunu yalnızca bilgi somut biçimde verildiği zaman
yapabilirler.Soyut bilgiler verildiğinde yetersiz görünürler.
İlkokul çağındaki çocuklar somut bir dönüşümü zihinsel olarak tersine
çevirebilir ve belirli bir zamanda bir
durumun birçok yönünü ele alabilirler.
Bir davranışın ya da değişikliği ilk durumunu imgeleyebilmektir.
İnce bardaktaki suyu geniş bardağa döktüğümüzü düşünelim.Geniş
bardaktaki suyu tekrar ince bardağa dökmeden geri boşaltıldığını gözünde canlandırabilir.Her şeyin başlangıçta ne ise o olduğunu görebilir.
Aynı anda birden çok etkeni birden düşünebilme yeteneğine
sahiptir(Odaktan uzaklaşma).(İnce bardaktaki su mu daha fazla geniş bardaktaki su mu daha fazla?)
Geçmiş olayları ve durumları zihinsel olarak yeniden kurabilirler.
Eşit miktardaki maddelerin farklı görünecek biçimde yeniden
düzenlenmiş olsalar bile aynı kaldıklarını kavrayabilirler(korunum).
Daha fazla , daha az, eşit ilişkilerini anlarlar.
Somut işlem dönemindeki çocuklar bir nesne takımını bir diğer takıma sayısal olarak kolayca eşit kılabilir ve nesnelerin fiziksel olarak düzenlenişi değişse bile bu eşitliğin korunacağını bilirler.
‘’Daha fazla’’nın mutlak bir miktarda değil nicelikler arasındaki bir ilişkiyle ilgili
olduğunu anlarlar.Sağ elinde sekiz ve sol
elinde beş bilyesi varsa her iki elinden ikişer bilye alması durumunda sağ elinde hala
‘’daha fazla’’ bilye olduğunu kavrayabilir.
* Oyun yolu ile daha iyi öğrendikleri için oynamalarına fırsat verin.
* Oyundan derse geçişte çocuk zorlanabilir.
Bu dönemde rehberlik edin.
* Arkadaşları ile oynamasına izin verin.
*Cinsel dürtülerde durgunluk gözlenir.
*Kendi cinsiyetinden olan ebeveyne yönelir.
*Kendi cinsiyetine ilişkin toplumsal
rolleri kazanmaya başlar.
Kendi cinsiyetinden çocuklarla oynama ve yakınlık kurma eğilimindedirler.
6-8 yaşlarındaki çocuklar uygun erkek ve kadın davranışları konusunda tipik olarak son derece kalıp yargılı ve katı
düşüncelere sahip oldukları bir evreden geçerler.
Kendi cinsiyetinden olan ebeveyn çocuğa karşı anlayışlı ve dinleyici olmalıdır.
Karşı cinsiyetteki ebeveyn çocukla iletişimini kesmemelidir.
Eşler arasında çocuğa karşı tutarlı bir tutum sergilenmelidir.
El-göz koordinasyonunda
genelden-özele bir ilerleme görülür.
Estetik kaygılar ortaya çıkar.
Pek çok oyuna katılabilir.
İstediği bir çok hareketi yapabilir.
Orta ve geç çocukluk ,yavaş ve süreğen bir büyüme dönemidir.
Kas kütlesi ve gücü kademeli bir şekilde artar.
Orta ve geç çocukluk dönemindeki çocukların motor becerileri, erken
çocukluktakine göre daha yumuşak ve daha koordinelidir.
Çocukların vücutları üzerindeki kontroller, artar ve uzun süre oturup dikkatlerini
odaklayıp sürdürebilirler.
Yaşamları etkinlik odaklı ve oldukça hareketli olmalıdır.
Motor becerilerinde ilerleme
vardır.(Nedeni nedir? Merkezi sinir sistemindeki miyelinlenmede artış)
İnce motor becerilerindeki ilerleme kendini el yazısında gösterir.
Kaba motor becerilerinde erkekler, ince motor becerilerinde kızlar genellikle daha başarılıdır.
Çocuğa sorumluluk verin (Ev işi, temizlik, basit
yiyecek hazırlama gibi.)
Yüzme, spor,enstrüman çalma gibi
etkinliklere yönlendirilmelidir.
Üretmeye ve yaptıkları işlerden zevk almaya başlarlar.
Soyut kavramları kazanmaya başlarlar.
Başarı isteği duyarlar.
Aşağılık duygusu bu
dönemde oluşabilir.
Gurur ve utanç gibi duyguların daha iyi anlaşılması
Belli bir durumda birden fazla duygunun yaşanabileceğinin anlaşılması
Bir duygusal tepkiye yol açan koşulların değerlendirilmesi
Negatif duyguları gizleme ve bastırma kabiliyetinin gelişmesi
Kendi kendine duyguları yönlendirme stratejilerinin kullanılması gibi ilerlemeler gösterilebilir.
Sıcak ve kabul edici ilişkiler bağımsızlık ve özerklik duygusunu destekler ve
çocukların olumlu bir benlik kavramı geliştirmelerine yardımcı olur.Bunu da okulda ve yaşıtlar arasında kazanılan başarılar izler.
Düşmanca ve reddedici ilişkiler
çocukların reddedilme, güvensizlik ve utangaçlık gibi kişilik özelliklerine yansır.
Okul yıllarının başında çocuklar ana
babalarından duygusal bağımsızlıklarını değil fiziksel bağımsızlıklarını
kazanırlar.Bağımsızlık kazanma orta çocukluğun bitiminde bile
tamamlanmayan yavaş bir süreçtir.Bu görev ergenlik boyunca hatta bir süre yetişkinlikte bile sürer.
Yaşıtlarla geçinmeyi öğrenmede okul bu görevin başarılmasında öncelikli
ortamdır.
Orta çocukluğun ilk yarısı içinde (6-9 yaş) çocukların toplumsal etkileşimleri az çok kendiliğinden ve informeldir.
İkinci yarısında(10-12 yaş) ise gruplar
oldukça kararlı üyelikleri ile daha formel ve tutkundurlar.Belirli toplanma yerleri ve zamanları vardır.
Yaşıtlar tarafından kabul edilmede
çocuk yetiştirmeye ilişkin ana babalık üslupları da önemlidir.En ok sevilen en popüler çocuklar kabul edici ve
demokratik bir aile ortamında büyüyen çocuklardır.
Çocuğun, okulu sevmesi ve başarısını içselleştirmesini sağlayın,
Okul korkusu bu dönemde oluşabilir, dikkatli olun.
Kıyaslama yapmayın.
Özgüveni zedeleyici
davranışlardan uzak durun.
Başarılarını takdir edin, başarısızlıklarını aşma konusunda rehber olun.
Okul fobisi olan çocuklar tipik olarak okula gitmeyi reddederler ya da orada iken ciddi bir kaygı içindedirler.Genellikle belli belirsiz mide, baş ve boğaz ağrısı yakınmalarıyla birlikte görülür.
Okul fobisinin hem çocuklar hem de ana babalar açısından ayrılma kaygısına ve
bağımlılığa ilişkin duyguların sonucu olduğu düşünülmektedir.Okul fobisinin gelişmesinde ana babanın aşırı koruyuculuğu da rol
oynayabilir.
Çocuk bu dönemde
“İyi” olma eğilimindedir.
Geleneksel ve ulusal değerlerin önemini anlamaya başlar.
Kurallara uymaya önem verir.
Diğer insanlarla kendisini özdeşleştirebilir.
Bu evrede çocuklar kuralların sabit ve değişmez olduğuna inanırlar, kurallara karşı gelmek kaçınılmaz olarak ceza ile sonuçlanır.
Davranış niyete göre değil sonuca göre değerlendirilir.
Okul çağı çocukları benmerkezcilikleri azaldıkça başkalarının haklarının farkına gitgide daha fazla varırlar.
Doğru model olun.
Anne-baba olarak birlikte tutarlı olun.
Empati yeteneğini geliştirici sorular sorun.
Ceza şiddetli olduğunda ve erken uygulandığında beklendiği kadar etkili olmadığı
görülmektedir.Bunun nedeni cezanın düşünceyi karıştıracak kadar duygusal olarak çok fazla altüst edici olmasıdır.Bu nedenle bilişsel denetimi
sağlamak önemlidir.Bilişsel yapılandırmada
çocukların uygun davranışı uygun olmayandan ayırt etmelerine yardımcı olunmalıdır.
Karmaşık cümleler kurabilir.
Duygularını yalın bir dille ifade eder.
Şiir öğrenebilir, hikaye oluşturabilir, şarkı
söyleyebilir.
Bu dönemde çocuklar sözcük ve dil
bilgisiyle ilgili daha analitik ve mantıklı bir yaklaşıma sahiptir.
Daha karmaşık dil bilgisi kullanabilir ve
anlamalı öyküler üretebilir.Çocuklar daha fazla sözcük tanımlamakta ,söz dizim
kurallarıyla ilgili bilgileri arttırmakta ,dili kültüre uygun bir biçimde nasıl
kullanacağını daha iyi anlamaktadırlar.
Onunla konuşun ve duygularını ifade etmesine izin verin
Çocuk yüksek sesle konuşabilir bu nazik bir şekilde uyarın.
Günlük tutma, hikaye yazma gibi becerilerini destekleyin.
