BİLGİ SOSYAL KULUÇKA MERKEZİ

BİLGİ

SOSYAL KULUÇKA MERKEZİ

DEĞERLENDİRME RAPORU

2014 - 2015

Uzm. Psk.Erhan Okşak

Bağımsız İzleme – Değerlendirme Uzmanı

İçindekiler

Yönetici Özeti ... 1

Giriş ... 4

Bilgi Sosyal Kuluçka Merkezi – Kapsam ve Amaç... 4

Değerlendirme Yöntemi, Araçları ve Sınırlılıkları... 5

Bulgular... 8

Kuluçka Yararlanıcısı Girişimler ... 8

Kuluçka’nın Sağladığı Hizmetler ve Girişimlerin Bu Hizmetlerden Yararlanma Düzeyleri ... 8

1. Ofis ... 8

2. Finansman Desteği ... 9

3. Yüz Yüze Danışmanlık ... 9

4. Eğitimler ve Atölyeler ... 11

5. Akademik Destek ... 13

6. Hukuki Destek ... 13

7. Yatay Öğrenme Ortamları ... 14

8. Girişimlere Dışarıdan Sağlanan İmkanlar ... 15

9. Kuluçka Dışı Kuruluş Ve Girişimlere Sağlanan İmkanlar ... 15

10. Mentorluk ... 16

Programın Sonuçları ve Etkileri ... 17

Finansal Kaynak Geliştirme ... 17

Gönüllü (İnsan) Kaynağı ... 18

Girişimin Amaç, Hedef ve Faaliyetlerini Belirleme/Gözden Geçirme ve Yapısal Değişim ... 18

Proje Tasarlama, Proje Yazma, Proje için Fon Arama ... 20

İletişim, Tanıtım, Görünürlük... 21

Ağ Kurma, İlişki ve İşbirliği Geliştirme ... 22

Kuluçka Sonrası Strateji ve Planlama ... 22

Kuluçka’nın Çerçeve Etkisi ... 23

Sonuç ve Öneriler ... 25

Ek – 1 ... 30

Ek – 2 ... 31

Ek – 3 ... 33

Ek – 4 ... 35

1

Yönetici Özeti

Bilgi Sosyal Kuluçka Merkezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Çalışmaları Merkezi (STÇM) bünyesinde 2003'ten beri yürütülen çeşitli kapasite geliştirme programlarının deneyimleri üzerinde şekillenen yeni bir kapasite gelişim merkezi programıdır. Program kapsamında kentte hak temelli çalışan sivil toplum girişimlerine (STK, inisiyatif, platform, informal grup, vb.) mekan (ofis), finansman desteği, yüz yüze danışmanlık, mentorluk, eğitim ve atölyeler, akademik destek (üniversitedeki ilgili derslere katılım imkanı), hukuki destek ve yatay öğrenme ortamları sunularak bu sivil girişimlerin kurumsal kapasitelerinin artırılması amaçlanmıştır.

Kurumsal kapasite gelişiminden kasıt, girişimlerin kendi öncelikleri ve ihtiyaçları doğrultusunda finansal kaynaklara erişim sağlama ve kaynakları sürdürebilme; insan (gönüllü) kaynağına erişim sağlama ve kaynakları sürdürebilme; girişimin amaç, hedef ve faaliyetlerini belirleme/gözden geçirme ve/veya yapısal değişiklikler yapma; girişimin amacını, hedeflerini, yaratmak istediği değişimi etkili bir şekilde ifade edebilme, anlatabilme; proje/etkinlik planlama-tasarlama-uygulama; ağ kurma, ilişki ve işbirliği geliştirme; stratejiye ve planlamaya yönelik düzenlemeler yapma ve araç geliştirme alanlarında bilgi ve becerilerinin arttırılması olarak belirlenmiştir.

Programın pilot aşaması 12 aylık bir süreç olarak tasarlanmıştır. İlk 2 ay ilgili olanakların mobilize edildiği, programa katılan sivil girişimlerinin ihtiyaç ve önceliklerinin belirlendiği ve girişimlerin birbirlerinden öğrenme süreçlerinin tasarlandığı planlama ve hazırlık aşamasını oluşturmuştur. Diğer 10 ay ise doğrudan kapasite gelişimiyle ilgili çalışmaların hayata geçirildiği dönem olarak belirlenmiştir. Bu dönemde, 10 girişim doğrudan Kuluçka yararlanıcısı olmuştur. Bunun yanında 3 girişim dışarıdan desteklenmiş, 3 girişim ise özgül ihtiyaçları doğrultusunda danışmanlık düzeyinde desteklenmiştir.

Programın değerlendirme çalışması bağımsız bir izleme değerlendirme uzmanı tarafından program koordinasyon ekibi ile işbirliği içerisinde yürütülmüştür. Çalışmada iki temel araç kullanılmıştır. İlki olan, faaliyet takip sistemi ile dönem boyunca gerçekleştirilen faaliyetler ve girişimlerin bu faaliyetlere katılım düzeyleri takip edilmiştir. Program sonunda girişimlerle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış seri odak grup ve mülakatlar ile ise girişimlerin hizmetlerden yararlanma düzeylerine, kuluçka sürecinin kuruluşlara/girişimlere katkılarına ve programın güçlü ve gelişmeye açık alanlarına dair niteliksel veri toplanmıştır. Elde edilen ön bulgular, rapor yazım aşamasından önce program koordinasyon ekibiyle yapılan bir toplantıda paylaşılmıştır. Bu toplantıda mevcut durum hakkında bilgi verilmiş, koordinasyon ekibinin yorumları alınmış, bir sonraki yıl yapılabilecek değişiklikler üzerine tartışılmıştır.

Değerlendirme sonuçlarına göre;

 Kuluçka yararlanıcısı girişimler fon verenler, fon alma koşulları ve yöntemleri konusunda bilgilerini artırmışlardır. Bununla birlikte, kurumsal açıdan sürdürülebilir fon kaynağı geliştirme konusunda beklenen etki gözlenmemiştir. Bu sonucun en önemli sebeplerinden biri girişimlerin önemli bir yüzdesinin bir kişi veya etkinlik/proje etrafında toplanmış kişilerden oluşmasıdır.

 Girişimlerin neredeyse hiçbiri yeni gönüllülere ihtiyaç duymamış ve dolayısıyla gönüllülerle işbirliği ve yeni gönüllülere erişim konularında yöntemsel, yaklaşımsal bir destek talebinde bulunmamıştır.

 Kuluçka’daki ilgili eğitim ve atölyeler aracılığıyla bir fikri projelendirme, projeyi yazılı hale getirme, proje için fon arama konularında girişimler için teorik bir çerçeve sağlanmıştır. Eğitim ve atölyelere katılan girişimlerin tamamı bu konularda öncesine oranla daha fazla bilgi sahibi olmuştur. Bununla birlikte, gerçek bir uygulama için yüz yüze danışmanlık ya da mentor desteği alan girişimlerin bu alandaki becerileri de anlamlı şekilde artmıştır.

2

 Girişimlerin kurumsal kapasite gelişiminin belirleyicileri eğitim ve atölyelerden çok girişimlerin yapısal nitelikleri ve yüz yüze sağlanan hizmetler (yüz yüze danışmanlık ve mentorluk) olmuştur.

Eğitim ve atölyeler, sonrasında girişim tarafından gerçek bir uygulama yapılmışsa hedeflenen etkiyi yaratabilmiştir. Sadece eğitim ve atölyeye katılmak girişim üyelerinin kişisel gelişim sağlamasını ve genel bilgi edinmesini sağlamıştır.

 İletişim ve tanıtım anlamında Kuluçka’nın girişimler üzerindeki en somut ve genellenebilir etkisi sosyal medya kullanımı üzerine olmuştur. Girişimler Kuluçka öncesine oranla sosyal medya araçlarını daha zengin içerikli, etkili, verimli ve güncel biçimde kullanmaya başlamışlardır. Bir diğer değişim ise bazı girişimlerin kendilerini ifade ediş biçimlerinin ve yöntemlerinin değişmiş olmasıdır. Daha önce kişisel öykü düzeyinde veya proje temelli bir iletişim çalışması gerçekleştiren bazı girişimler Kuluçka’nın etkisi ile girişimin amaç ve hedeflerini odağa koyan, daha kurumsal bir iletişim stratejisine geçiş yapmıştır.

 Girişimlerin Kuluçka içindeki diğer girişimlerle geliştirdikleri ilişkiler genel olarak tanışıklık ve haberdarlık düzeyinde kalmıştır. Kuluçka hizmetlerini; özellikle ofisi, eğitim ve atölyeleri daha sık kullanan girişimler ise daha yakın bir ilişki geliştirebildikleri için birbirleriyle bilgi ve fikir alışverişinde bulunmuşlardır. Ancak, birbirleriyle işbirliği yapmayı düşünmüş olan, buna niyetlenen girişimler olsa da etkinlik veya proje düzeyinde ortak bir çalışma gerçekleşmemiştir.

 Girişimlerin hangi kurum/kuruluş ve kişilere ulaşabilecekleri konusundaki bilgileri ve bağlantıları Kuluçka öncesine oranla belirgin şekilde artmıştır. Henüz hedeflenen ölçüde aktif şekilde kullanılmamakla birlikte girişimlerin yeni kişi ve kuruluşlara erişim kanalları artmıştır. Girişimlerin Kuluçka dışındaki kurum/kuruluş ve kişilerle kurdukları ilişkiler acil ve öncelikli ihtiyaçları çerçevesinde şekillenmiştir.

 Bir süredir, belli bir biçimde yapılanmış şekilde faaliyet gösteren; bir örgüt geçmişi üzerine Kuluçka’ya bir proje ile başvurmuş girişimler, ihtiyaçlarını önceliklendirme, girişimin amaç, hedef ve faaliyetlerini daha iyi ifade edebilme ve anlatabilme, örgütlenme içi sorunların çözümü, örgütlenme kimliği ve dernekleşme alanlarında değişim yaşamışlardır. Ek olarak, örgütsel yapılanma açısından daha çok ilerleme kaydeden bu girişimlerin Kuluçka sonrası için daha yapılandırılmış stratejileri ve planları olduğu görülmektedir.

 Girişimlerden bazıları için Sosyal Kuluçka Programı'na kabul edilmiş olmak çalışma ve girişimlerini sürdürme motivasyonlarını artırmıştır. Bununla bağlantılı olarak Kuluçka'nın varlığı ve yapısı bazı girişimlerin dağılmasını engellemiş, aynı zamanda gelişime ve faaliyete yönelik cesaretlerini artırmıştır. Bazı girişimler için ise varlıklarını sürdürme konusunda yaşadıkları belirsizlik ve kaygıyı azaltmış, yeniden yapılanarak devam etme imkanı sağlamıştır. Kuluçka’nın “çerçeve etkisi” olarak adlandırılabilecek bu sonuç, Kuluçka’nın değişim teorisinde öngörülmeyen olumlu bir etki olarak ortaya çıkmaktadır.

Kuluçka’da sağlanan hizmet ve kaynaklardan faydalanma düzeyinin ve dolayısıyla bu hizmet ve kaynakların girişimler üzerindeki kurumsal kapasite gelişimine yönelik etkilerinin artırılması için sonraki dönemde aşağıdaki önerilerin dikkate alınması anlamlı olacaktır.

 Girişimlerin beklenti ve ihtiyaçlarıyla Kuluçka’nın değişim hedeflerinin birbirine yaklaştırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu iki şekilde gerçekleştirilebilir. Seçim kriterleri gözden geçirilerek daha çok belli bir süre ile yapılanmış (dernekleşmiş olabilir ya da olmayabilir) şekilde faaliyet gösteren;

bir örgüt geçmişi üzerine Kuluçka’ya bir proje ile başvurmuş girişimler sürece dahil edilebilir.

Yapılan başvurular arasında bu kategoride yer alabilecek girişim sayısı sınırlı ise bu kez Kuluçka’nın kendi değişim hedeflerini gözden geçirmesi ve girişimlerin yapılanma süreçlerinin (amaç, hedef ve faaliyetlerini oluşturma, ekip içi çalışma yöntemi ve yaklaşımı geliştirme) desteklenmesini amaç olarak belirlemesi önerilir.

 Kuluçka’nın yatay öğrenme konusundaki etkisi, bazı konularda bilgi ve fikir alışverişi yapan girişimler olsa da çoğunlukla tanışma aşamasında kalmıştır. Girişimler etkinlik veya proje

3 düzeyinde bir ortaklık geliştirebilecek ölçüde birbirlerini tanımamış ve kaynaşmamışlardır.

Girişimlerin kendi koşul ve öncelikleri nedeniyle Kuluçka’da beklenenden daha az vakit geçirmiş olmalarının yanı sıra tanışma ve kaynaşmaya aracılık edebilecek daha yapılandırılmış sosyalleşme alanları ve faaliyetlerine ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Kuluçka’daki girişimlerin bir topluluk olarak bir arada bulunmasını, tanışmalarını, etkileşime girmelerini sağlayacak sosyal etkinliklerin yapılandırılması ve takip edilmesi Kuluçka tarafından söz konusu durumun çözümüne yönelik atılabilecek bir adımdır. Ayrıca, Kuluçka koordinasyon ekibinin iş yükü göz önünde bulundurulduğunda girişimlerin ilişkisel ağını gözetecek, girişimlerin bir topluluk haline gelmesi için yapılandırılmış faaliyetleri koordine edecek; özetle mentorları da içerecek şekilde topluluğun dinamiğini oluşturarak Kuluçka’nın bir “sosyal” öğrenme ortamı olmasını sağlayacak ayrı bir koordinatörün görev alması önerilmektedir.

 Yüz yüze danışmanlık ve mentorluk, program sonuçlarına ulaşma anlamında Kuluçka’nın en etkili hizmetleri olmuştur. Her iki hizmetin de devam etmesi son derece önemlidir. Yine de her iki hizmetin de etkisinin artırılabilmesi için yapılabilecekler bulunmaktadır.

Pilot dönemde, mentorlar sürecin daha verimli hale gelebilmesi için bir takım prensiplere;

mentorluk ilişkisinin niteliğini ve sınırlarını belirleyen bir çerçeveye ihtiyaç duymuştur. Pilot dönemin sonunda, Sivil Toplum Değişim Programı içinde gerçekleştirilen Mentorluk Eğitimi mentorların ihtiyaç duyduğu mentorluk becerileri, mentorlukla ilgili kavramsal çerçeve ve prensipler konusundaki ihtiyaca karşılık gelmiştir. Eğitim aynı zamanda Kuluçka’nın mentorluk desteğinin çerçevesini belirlemesine ve bu çerçeveyi mentorlarla paylaşmasına da hizmet etmiştir.

Süreç içinde bir önceki döneme oranla mentorlarla daha yakın ilişki kurulması ve mentorların eşleştikleri girişimin strateji belirleme çalışmasına dahil edilmesi önerilmektedir.

İki ya da üç ayda bir ara değerlendirme toplantıları yapılarak girişimlerin strateji planlarının takip edilmesi ise Yüz Yüze Danışmanlık hizmetinin etkisini artırabilir. Koordinatörlerin bu konuda zamansal açıdan yeterli olamayacaklarına kanaat edilirse bu sürecin mentorlar tarafından takip edilmesi ve raporlanması önerilebilir.

 Dernekler muhasebesi veya sosyal medya atölyesi gibi somut ihtiyaçlara yönelik pratik içerikli atölye ve eğitimlerin kurumsal kapasite gelişimi açısından girişimler üzerinde daha işlevsel bir etkisi olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle eğitim ve atölyelere ayrılan kaynağın bu tür eğitim ve atölyelere ayrılması önerilmektedir.

 Sonraki dönemde kullanılmak üzere, hem başlangıç verisi sağlayacak hem de girişimlerle yapılacak strateji belirleme toplantıları öncesinde koordinasyon ekibine girişimlerin durumu ve öncelikleri hakkında bilgi sağlayacak niceliksel bir veri toplama aracına ihtiyaç duyulmuştur. Pilot dönem sonunda, koordinasyon ekibiyle işbirliği içinde, değişim teorisindeki değişim alanlarını/sonuçları kapsayan bir anket tasarlanmıştır.

4

Giriş

Bilgi Sosyal Kuluçka Merkezi – Kapsam ve Amaç

Bilgi Sosyal Kuluçka Merkezi¹, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Çalışmaları Merkezi (STÇM) bünyesinde 2003'ten beri yürütülen çeşitli kapasite geliştirme programlarının deneyimleri üzerinde şekillenen yeni bir kapasite gelişim merkezi programıdır. Program, geleneksel kapasite gelişim çalışmaları yanında değişen Türkiye'de sivil toplumun zenginleşen ve farklılaşan ihtiyaçlarına yenilikçi çözümler üreten bir kapasite gelişim modelinin oluşturulmasına yönelik olarak kurgulanmıştır.

Kuluçka ile Türkiye'de sivil toplum alanında kapasite gelişimine yönelik yaygın biçimde kullanılan eğitim yöntemine bir alternatif geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Detaylandırmak gerekirse, Kuluçka'nın temel amacı sivil toplumda özellikle hak temelli çalışmalar kapsamında kapasite gelişimine yönelik ihtiyaç temelli, dinamik, niteliği ön plana alan, verimli, etki odaklı, yatay ilişkilere dayalı ve yenilikçi bir metodun üniversite – sivil toplum ortaklığında hayata geçirilmesi ve oluşturulan bu yeni model ile sivil toplumun birbirinden öğrenme yetisinin ve sürdürülebilirliğinin gelişmesine katkıda bulunmaktır.

Bu bağlamda, program kapsamında kentte hak temelli çalışan sivil toplum girişimlerine (STK, inisiyatif, platform, informal grup, vb.) mekan (ofis), finansman desteği, yüz yüze danışmanlık, mentorluk, eğitim ve atölyeler, akademik destek (üniversitedeki ilgili derslere katılım imkanı), hukuki destek ve yatay öğrenme ortamları sunularak bu sivil girişimlerin kurumsal kapasitelerinin artırılması amaçlanmıştır. Bununla birlikte, tüm bu sürecin etrafına örülen çeşitli ağ çalışmalarıyla deneyimin sivil girişimler arasında doğrudan aktarımının kolaylaştırılması hedeflenmiştir.

Programın pilot aşaması 12 aylık bir süreç olarak tasarlanmıştır. İlk 2 ay ilgili olanakların mobilize edildiği, programa katılan sivil girişimlerinin ihtiyaç ve önceliklerinin belirlendiği ve girişimlerin birbirlerinden öğrenme süreçlerinin tasarlandığı hazırlık ve planlama aşamasını oluşturmuştur. Diğer 10 ay ise doğrudan kapasite gelişimiyle ilgili çalışmaların hayata geçirildiği dönem olarak belirlenmiştir.

Programdan yararlanan sivil girişimler; sivil toplum kuruluşları, bir sivil toplum kuruluşu olma aşamasındaki sivil girişimler, bilinçli bir seçimle kurumsallığın dışında alternatifler arayan aktivist kolektifler ve benzer gruplar olarak kategorize edilmiştir². Programdan yararlanacak İstanbul merkezli sivil girişimlerin belirlenmesine yönelik yapılan açık çağrıya başvuran girişimlerden 10’u doğrudan Kuluçka’ya kabul edilmiştir. Bunun yanında 3 girişim dışarıdan desteklenmiş, 3 girişim ise spesifik ihtiyaçları doğrultusunda danışmanlık düzeyinde desteklenmiştir. Seçim süreci, içinde STÇM çalışanlarının da bulunduğu bir Danışma Kurulu tarafından önceden belirlenmiş kriterler çerçevesinde hayata geçirilmiştir.

1 Bundan sonraki bölümlerde kısaca “Kuluçka” olarak kullanılacaktır.

2 Bundan sonraki bölümlerde kısaca “girişimler” olarak kullanılacaktır.

5

Değerlendirme Yöntemi, Araçları ve Sınırlılıkları

Kuluçka değerlendirme yöntemi ve araçlarının belirlenebilmesi için öncelikle yaratılmak istenen değişimin; program ile ortaya çıkarılmak istenen sonuçların/etkinin detaylı şekilde tartışıldığı ve belirlendiği bir değişim teorisi tasarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaya değerlendirme uzmanı ve program sorumlusu katılmıştır. Çalışma sonunda programın amacı, “sivil toplum alanındaki İstanbul merkezli girişimlerin sürdürülebilirliğinin artırılması nihai amacına katkı sağlamak için Kuluçka katılımcısı olan girişimlerin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir.

Kapasite gelişim alanlarının tanımlanması ise bu amaca ulaşmak için ihtiyaç duyulan değişim alanlarının ve program sonuçlarının belirlenmesini sağlamıştır. Ortaya çıkarılan değişim teorisi Şekil – 1’de paylaşılmaktadır.

Şekil -1: Sosyal Kuluçka Merkezi Değişim Teorisi

Kuruluşların/Girişimlerin finansal kaynaklara erişim sağlama ve kaynakları sürdürebilme konusunda bilgi ve becerilerinin artması.

Kuruluşların/Girişimlerin Proje/etkinlik yönetimi; planlama-tasarlama-uygulama konusunda bilgi ve becerilerinin artması.

Kuruluşun/girişimin amaç, hedef ve faaliyetlerini belirleme/gözden geçirmesi ve/veya yapısal değişiklikler yapması.

Kuruluşların /Girişimlerin insan (gönüllü) kaynağına erişim sağlama ve kaynakları sürdürebilme konusunda bilgi ve becerilerinin artması.

Kuruluşun/girişimin amacını, hedeflerini, yaratmak istediği değişimi etkili bir şekilde anlatabilme becerisinin artması (İletişim, Tanıtım, Görünürlük)

Kuruluşların/Girişimlerin ağ kurma, ilişki ve işbirliği geliştirme kapasitelerinin artması

Kuruluşların/Girişimlerin stratejiye ve planlamaya yönelik düzenlemeler yapma, araç geliştirme kapasitesinin artması

Sivil Toplum alanındaki İstanbul merkezli girişimlerin sürdürülebilirliğinin artırılması

Kuluçka katılımcısı olan girişimlerin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi

Proje Sonuçları/Hedeflenen Değişimler Amaç Nihai Amaç

6 Özetlemek gerekirse, Kuluçka, sivil toplumun farklılaşan ihtiyaçlarına yaygın olarak kullanılan eğitim yönteminden daha farklı çözümler üreten bir kapasite gelişim modeli geliştirme anlayışı ile yola çıkmıştır. Alana sunulması planlanan bu yeni modelde eğitim sağlamanın ötesinde sivil girişimlerin kendi stratejilerini belirleyebilecekleri, planlama yapabilecekleri, ihtiyaçlarını önceliklendirebilecekleri ve önceliklendirdikleri ihtiyaçları için çözüm üretebilecekleri bir yapı oluşturulması amaçlanmıştır. Söz konusu model içinde sunulan imkanlar, faaliyetler, hizmetler aracılığıyla girişimlerin kendi öncelikleri ve ihtiyaçları doğrultusunda finansal kaynaklara erişim sağlama ve kaynakları sürdürebilme; insan (gönüllü) kaynağına erişim sağlama ve kaynakları sürdürebilme; girişimin amacını, hedeflerini, yaratmak istediği değişimi etkili bir şekilde ifade edebilme, anlatabilme; proje/etkinlik planlama- tasarlama-uygulama; girişimin amaç, hedef ve faaliyetlerini belirleme/gözden geçirme ve/veya yapısal değişiklikler yapma; ağ kurma, ilişki ve işbirliği geliştirme; stratejiye ve planlamaya yönelik düzenlemeler yapma ve araç geliştirme alanlarında bilgi ve becerilerinin arttırılması hedeflenmiştir.

Kaynaklar göz önünde bulundurulduğunda bu hizmetlerin İstanbul merkezli (hizmetlere erişebilmeleri için) 10 girişime sağlanabileceği öngörülmüştür (Seçim kriterleri için Bkz. Ek – 1 ). Bunun yanında, üç girişime dışarıdan destek verilmiş üç girişim için ise spesifik ihtiyaçları doğrultusunda danışmanlık sağlanmıştır. Ayrıca, merkezin farklı sivil girişimler tarafından çeşitli organizasyon ve toplantılar için kullanılmasına alan açılmıştır. Bu sayede daha fazla paydaşın model içinde yer alması ve birbirine temas etmesi hedeflenmiştir.

Programın değerlendirme sürecinde iki ana araç kullanılmıştır. Bunlardan ilki faaliyet takibini sağlayan faaliyet kayıt sistemidir. Dönem boyunca gerçekleştirilen tüm faaliyetler ve ayrıca takip edilebilen faaliyetlerde yararlanıcıların katılım düzeyleri kayıt altına alınmıştır. Kayıtlar program sorumlusu tarafından gerçekleştirilmiştir.

İkinci araç ise değişim teorisi (DT) geliştirildikten sonra tasarlanan Odak Grup/Mülakat Çalışması’dır (Sorular için Bkz. Ek – 2 ). DT’de yer alan program sonuçları göz önünde bulundurularak hazırlanan içerikle bir seri yarı yapılandırılmış odak grup ve mülakat gerçekleştirilmiştir. Girişimlerden gelen katılımcı sayılarına göre bu çalışma odak grup veya bireysel mülakat olarak aynı içerikle gerçekleştirilmiştir. Elde edilen ön bulgular program koordinasyon ekibiyle yapılan bir toplantıda paylaşılmıştır. Bu toplantıda mevcut durum hakkında bilgi verilmiş, koordinasyon ekibinin yorumları alınmış, bir sonraki yıl yapılabilecek değişiklikler üzerine tartışılmıştır.

Bunlara ek olarak, “Mentorlar için Değerlendirme Formu” tasarlanarak, mentorlardan girişimlerin gelişimine ve mentorluk sürecinin niceliğine (toplantı sıklığı, metodu, süresi, vb.) yönelik veriler toplanmıştır (Form için Bkz. EK – 3 ) . Bu veriler odak grup çıktıları ile karşılaştırılmıştır.

Yapılan değerlendirme çalışmasının sınırlılıkları ise aşağıda özetlenmiştir. Bulgu ve sonuçların bu sınırlılıklar bağlamında değerlendirilmesi önerilmektedir.

1. Değişim teorisi programın son döneminde oluşturulabilmiştir. Bu durumun temel sebepleri programın bir pilot uygulama olması sebebiyle belli faaliyet ve sonuç alanlarında yaşanan belirsizlikler;

faaliyet ve sonuçlar arasındaki bağlantıların kurulmasının zaman alması ve yararlanıcı girişimlerin ortaklaştırılması güç nitelikleridir. Söz konusu belirsizliklerin ve farklılıkların anlamlı bir biçimde soyutlanarak bir değişim teorisine dönüştürülmesi zaman almıştır.

2. Değerlendirme yöntem ve araçlarını başta belirlemek ve başlangıç (baseline) verisi toplamak mümkün olmamıştır. Ayrıca, planlama ve değerlendirme bütçesi nedeniyle bir kontrol grup oluşturulmamıştır.

3. Dolayısıyla, ortaya çıkan pilot değişim teorisi temel alınarak programın son döneminde nitel bir çalışma tasarlanmıştır. Kuluçka yararlanıcıları ile gerçekleştirilen seri odak grup ve mülakatlarla yararlanıcıların kendi deneyimleri üzerinden

- hizmetlerden yararlanma düzeyleri,

- kuluçka sürecinin kuruluşlarına/girişimlerine katkıları,

7 - programın güçlü ve gelişmeye açık alanları değerlendirilmiştir.

Bir sonraki dönemde bu çalışmadan elde edilen veriler de dikkate alınarak başlangıç verisi sağlayacak nitelikte bir anket geliştirilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır.

8

Bulgular

Bu bölümde ilk olarak, programdan faydalanan girişimlerle ilgili kısa bilgiler, programda sağlanan hizmetler ve faaliyetlere ilişkin bilgiler ve girişimlerin bu hizmetlerden yararlanma düzeylerine yer verilecektir. Daha sonra, yapılan odak grup/ve mülakatların çıktıları doğrultusunda programın girişimler üzerindeki etkileri değişim teorisinde yer alan sonuçlar zemininde paylaşılacaktır.

Kuluçka Yararlanıcısı Girişimler

Pilot dönemde, 10 girişim doğrudan Kuluçka yararlanıcısı olmuştur. Bunun yanında 3 girişim dışarıdan desteklenmiş, 3 girişim ise özgül ihtiyaçları doğrultusunda danışmanlık düzeyinde desteklenmiştir (Girişimlerle ilgili bilgi için Bkz. Ek – 4 ).

Kuluçka’nın Sağladığı Hizmetler ve Girişimlerin Bu Hizmetlerden Yararlanma Düzeyleri

Kuluçka pilot döneminde program yararlanıcısı olan girişimlerde gerçekleşmesi hedeflenen değişimlerin/sonuçların ortaya çıkabilmesi için aşağıdaki başlıklar altında hizmetler, kaynaklar ve olanaklar sunulmuştur. Girişimlerin bu hizmet ve olanaklardan faydalanma düzeyleri ise faaliyet kayıt sistemi ve odak grup/mülakat çalışmasından elde edilen veriler kullanılarak ortaya konulmuştur.

Program başlamadan önce bu hizmet ve olanaklar hedeflenen değişimlerle birebir eşlenmemiştir.

Pilot dönem sonunda program koordinasyon ekibiyle yapılan değerlendirmede hangi hizmet ve faaliyetlerin sonuçlarla nasıl bir ilişkisi olduğu belirlenmeye çalışılmış ve daha sonraki dönemler için öngörüde bulunulmuştur.

1. Ofis: Tüm girişimlerin kullanımı için sağlanan, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin Santral Kampüsü’nde toplam 150 metrekarelik müstakil bir ofis alanı.

Ofis kullanımı program başında girişimlerin çoğu tarafından bir ihtiyaç olarak tanımlanmış ve bu olanak oldukça olumlu karşılanmıştır. Halihazırda ofisi olan iki girişim için öncelikli bir ihtiyaç olmamıştır. Üç girişim ofisi sıklıkla kullanırken üç girişim ise ara sıra kullanmıştır. Geri kalan girişimler ise ofisi nadiren kullanmıştır. Ofisi sık kullanan girişimler, öngörüldüğü üzere, ofisi günlük çalışmanın yanı sıra toplantılar ve kendi faaliyetleri için bir alan olarak değerlendirmiştir. Yine sık kullanan girişimler ofise dışarıdan gelen kuruluşların çalışmalarına katıldıklarını ifade etmişlerdir. Ofiste bulunan teknik olanaklar (internet, telefon, faks, projeksiyon, ofisin fiziksel koşulları, vb.) yeterli bulunmuştur. Ofisin 7/24 kullanıma açık olması ise bir başka avantaj olarak belirtilmiştir. Ofisi nadiren kullanan girişimler bunun nedenlerini kendi ofislerinin bulunması, ofisin konum olarak kendilerine uzak gelmesi, girişim üyelerinin halihazırda başka işlerde çalışıyor olması ve ofisin daha çekici hale gelmesi için ihtiyaç duyulan sosyal etkinlik eksikliği olarak belirtmişlerdir.

“Ofis Kuluçka öncesinde bizim için ciddi bir sıkıntıydı. Kulukça ofis bu sıkıntımızı hem ekibimiz için hem benim için tam anlamıyla çözdü.”

“Daha önce kafe ve mimarlar odasında buluşuyorduk. Toplanabileceğimiz, çalışabileceğimiz bir ofisimiz olması çok iyi oldu. Toplantı vakti konusunda rahatladık. Ofisin 7/24 kullanılabilmesi çok büyük avantaj sağladı.Ofise dışarıdan gelen kuruluşların çalışmalarına da katılma imkanımız oldu.”

“Ofisi en sık kullanan ekiplerden biriydik. Haftada iki gün geldik. Bizim çok işimize yaradı. Günlük çalışma dışında toplantılar için de kullandık, faaliyetlerimiz için de”

“Ofisi ara ara kullandık. En azından evraklarımızın bir yerde toplanması iyi oldu. Toplantıları bu ofiste alamadık çok sık ama bu bizimle ilgili. Biraz uzak kaldı bize, bir yandan çalışıyoruz. Bir süre sonra dosyaları da aldık uzak geldiği için, gelip gidemediğimiz için.”

9

“Hepimiz için ulaşılabilir olan, toplanabileceğimiz fiziki bir alan, ofis imkanı olması bizim için önemliydi.

Yönetim Kurulu toplantılarını sessiz bir ortamda yapabilme olanağı bulduk. Başka bir kuruluşla beraber yaptığımız bir toplantıyı burada gerçekleştirdik. Çok sık kullanamadık ofisi. Çalışıyor olduğumuz ya da öğrenci olduğumuz için hafta içleri gelemedik. Üyelerin bazılarına uzak gelebiliyordu, özellikle dönüşlerde.

Burayı çok sık kullanamamamızın sebepleri genellikle bizden kaynaklanıyordu.”

“Ofisi neredeyse hiç kullanamadık, sadece bir kaç toplantı için kullandık. Sabit çalışanımızın olmaması ve her birimizin tam zamanlı çalışıyor olması bunun nedeni. Ama bir eğitimimiz veya kalabalık bir toplantı olduğunda burada yapabileceğimizi biliyor olmak güzeldi; imkanın olduğunu bilmek planlama yaparken özgür kılıyor.”

“Ofis alanına ihtiyacımız olmuyor. Hem bireysel çalıştığımız için hem de mobil çalışabildiğimiz için. Yine de İstanbul'da olduğumuz her hafta sonu ofise keyifle geldim. Buraya devamlı gelen arkadaşlar için büyük bir nimet ofis.”

“Bir ofise ihtiyacımız vardı. Bir ofis içerisinde bulunmak bize iş yaptığımızı hissettiriyordu. Ayrıca burada destek alabileceğimiz kişilerin olduğunu bilmek bizi rahatlatıyordu. Buradaki teknik olanakları kullanmak da iş yapma biçimimizi geliştiriyordu. Toplantılarımız için de kullandık.”

2. Finansman Desteği: Sivil girişimlerin kullanabileceği 2.500 TL'lik bütçe.

Bütün girişimler tarafından anlamlı ve olumlu bulunan bir diğer olanak ise sağlanan finansman desteğidir. Finansmanın serbest nitelikte olması öne çıkan bir avantaj olarak değerlendirilmiştir.

Girişimler serbest finansmanla kendi ihtiyaçları doğrultusunda hareket edebilmişlerdir. Sağlanan finansman desteği genel olarak yol, teknik ekipman ve danışmanlık harcamaları için kullanılmıştır.

Verilen yemek kartları ise desteğin bir diğer artısı olarak değerlendirilmiştir.

“Finansman desteğinin esnek olması verimli oldu bizim için. Proje gerçekleştirdiğimiz bölgeye gitmemizi;

birebir görüşmeler yaparak ilişki geliştirmemizi ve bağlantı kurmamızı sağladı.”

“Finansman desteğini daha çok teknik ekipman için kullandık. Küçük bir miktar ulaşım için kullandık.

Üniversitede ucuz yemek bulunmadığı için yemek kartlarının olması da bir avantaj sağladı.”

“Kurumsallaşma sürecimizde bir profesyonele ihtiyacımız vardı, sağlanan finansal desteği buna katkı olarak kullandık. Serbest kaynak olması iyi oldu.”

“ Ulaşım için kullandık. Web sitesi ve basılı materyal için de rahatlattı bizi. İkiye bölünmesi iyi oldu.”

“Genel olarak ulaşım için kullandık. Katılmamız gereken zorunlu toplantılara gitmek için ulaşıma kullandık.

Yine ufak ulaşım ve gazete ilanı gibi şeyler için kullandık. Serbest kullanılabilen bir kaynak olması iyi oldu.”

“Finansman desteğini kullandık ve önemliydi bizim için. Belgesel Günleri etkinliğimizi bu destekle gerçekleştirdik.”

“İyi düşünülmüş bir destekti. Seyahat açısından rahatlattı bizi. Yemek kartlarının olması da avantajdı bizim için. Ses kayıt cihazı ve tablet gibi bir kaç teknik cihaz için de kullandık bu desteği.”

“Genel olarak ulaşım ve toplantılar için kullandık. Bir etkinliğimiz için yapacağımız harcamalar için kullandık. İl dışından gelen ailelerin ulaşımı için kullandık. Bu ihtiyacımız için ilaç oldu.”

“Başlangıçtaki beklentilerimizden biriydi. Sağlanan destek, bu miktar bile insanın başının okşanması hissini yaratıyor.”

“Blog açmak, domain almak için kullandık finansman desteğini.”

3. Yüz Yüze Danışmanlık: Her sivil girişimin ihtiyaçlarına göre oluşturulan, program ekibi (koordinatörler) ile yapılan toplantılar.

Faaliyet kayıt sistemine göre, Kuluçka yararlanıcısı olan girişimlerle program süresince toplam 98 birebir, yüz yüze danışmanlık toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu planlı toplantıların yanı sıra program

10 koordinatörleri ekiplerin ihtiyaçları ve talepleri doğrultusunda planlanmamış danışmanlık desteği de vermişlerdir.

Aşağıda, gerçekleştirilen danışmanlık toplantıları için örnek konu başlıkları sunulmuştur. Grafik -1’de ise yüz yüze danışmanlık toplantılarının girişimlere göre dağılımı görülmektedir.

 Faaliyet raporu oluşturma

 Proje yazma

 Fon bulma alternatifleri

 Ortaklık kurma ve iş birliği yaratma

 Strateji belirleme

 Araç geliştirme (Uygulama - application ya da websitesi gibi)

 Tüzük yazma ve dernekleşme

Grafik – 1: Gerçekleştirilen Yüz Yüze Danışmanlık Toplantıları’nın Girişimlere Göre Dağılımı

Yüz yüze danışmanlık hizmeti girişimler tarafından en çok kullanılan ve kendilerine en çok katkı yaptığını düşündükleri Kuluçka hizmetlerinden birisi olmuştur. İhtiyaç ve talepleri doğrudan karşılayan yüz yüze bir çalışma olması bu sonuçta etkili olan nedenlerden birisidir. Program koordinatörlerinin hiyerarşik olmayan, çözüm odaklı ve rahatlatıcı yaklaşımları ile erişilebilir olmaları ise diğer temel etkenlerdir. Yeterince yüz yüze danışmanlık almadığını belirten girişimler bunu daha çok kendi koşulları ve tercihleri doğrultusunda ortaya çıkan bir sonuç olarak görmektedir.

“Hem e-mail üzerinden hızlı geri dönüşlerle hem de yüz yüze toplantılarla destek aldık. Yıllık faaliyet raporu oluşturma konusunda. Ulaşılabilirlerdi ve çok hızlı geri dönüş sağladılar. Kuluçka'dan daha iyi nasıl faydalanabileceğimizi fark etmemizi de sağladılar.”

“Hiyerarşik olmayan, rahatlatıcı bir yaklaşımları oldu. Üslup ve yaklaşımları da öğretici oldu; örneğin gönüllüyle ilişki konusunda. Her zaman yardım ve destek alabildik ve destek alabileceğimizi de biliyoruz.

Yeni bağlantılar da sağladılar.”

“İhtiyaç duyduğumuz her konuda destek verdiler. Ulaşılabilir oldular her zaman. Eğer bizi dürtmeselerdi kurumsallaşma yolunda attığımız adımları atamazdık.”

“Ne zaman ihtiyaç olsa Halil (koordinatör) çok hızlı geri döndü. Gerek telefonla gerek maille. Onların talebi dışında iki defa biz yüz yüze danışmanlık istedik. Bir tanesi gençlik örgütlerinden gelen eğitim talepleriyle

11 ilgiliydi. Onların önerilerini dinlemek iyi oldu. Ama aslında çok da yoğun bir destek almadık, buraya sık gelmediğimiz için. Mentorumuzla daha sık görüştük o yüzden gerek kalmadı.”

“Onlara gerçekten teşekkür ediyoruz. Telefon ve maillerimize çok hızlı geri dönüş yaptılar. İhtiyaçlarımızı çok hızlı karşıladılar.”

“Sıkıştığımız zamanlarda soru sorabiliyor almak ve cevap alabilmek çok güzeldi. Bu çok aktif bir süreçti ve hiç bitmeyen bir süreçti.”

“Herhangi bir konuda çat kapı danışacağımız birileri oldu. Hiç bir zaman negatif bir tepki almadık. Ekip içinde çeşitli sorunlarla karşılaştığımızda bunlarla ilgili danışabildik. Kendi konumuzla ilgili tartışmalar yapabildik. Web sitemizi geliştirirken destek aldık. Bu bizim için çok ciddi bir avantaj oldu. Bu yönde bir beklentimiz vardı ve bu gerçekleşti.”

“Ne zaman bir şey talep etsek, hemen cevap verildi, ihtiyacımız karşılandı, özel zaman ayrıldı, her konuda her zaman destek oldular. Ulaşılabilirlerdi çok. İhtiyaç halinde erişilebilir olmaları güven verdi.”

“Karşılıklı kurduğumuz diyalog çok önemli oldu benim için. Yalnız çalışmaya o kadar alışmışım ya da koşullanmışım ki... bu diyalog benim için o manada bir nest (yuva) işlevi oldu. Dernekleşme kararı alıp almama üzerine de birlikte kafa yorduk. Çok düzenli bir şekilde görüşmedik ama ne zaman ihtiyacımız olsa ordalardı.”

“Gerçekten istediğimizi aslında aldık. İstediğimizde bize cevap verdiler, başka kişilere de yönlendirdiler.

Bizimle birlikte plan yapmayı da önerdiler ama bizimle ilgili sıkıntılar yüzünden ilerleyemedik. Burayı toparladıklarını ve burayı yönlendirdiklerini her zaman hissettik.”

4. Eğitimler ve Atölyeler: Girişimlerin ihtiyaçlarına göre oluşturulan, tüm girişimlerin katılımına açık eğitim ve atölyeler.

Program süresince toplam 6 Atölye ve 15 Eğitim gerçekleştirilmiştir. Girişimler toplam 148 kez atölye ve eğitimlere katılım göstermiştir. Toplam 720 saatlik atölye ve eğitim hizmeti sunulmuştur. Bu eğitim ve atölyelere katılım gösteren sivil girişim sayısı 14’tür. Grafik – 2’de (sonraki sayfa) girişimlerin eğitim ve atölyelere katılım sıklıkları gösterilmektedir. Strateji Eğitimi ve Oryantasyon Toplantısı dışındakiler girişimlerin kendi öncelikleri, koşulları ve ihtiyaçlarına göre tercih edip katıldıkları eğitim ve atölyelerdir. Proje Yazma, Örgüt İçi Yönetim, Örgüt Yönetimi, Yazma ve İç İletişim atölye ve eğitimleri katılım sıklığı açısından öne çıkmaktadır.

Atölye ve eğitimlere katılım sıklığının yüksek olduğu görülmektedir. Her girişim kendi ihtiyaçlarına göre atölyelere katılma imkanı bulabilmiştir. Bununla birlikte girişimlerin bu hizmetten yararlanma biçimleri ile ilgili elde edilen bilgiler aşağıdaki sonuçlara işaret etmektedir.

Genel olarak, atölye ve eğitimlere katılım gösteren girişimler bu hizmetlerin kendileri için faydalı ve işlevsel olduğunu belirtmektedir. Ek olarak, girişimler atölyeden/eğitimden sonra konuyla ilgili somut, pratik bir çalışma yapıyorsa atölyenin/eğitimin girişim üzerindeki etkisi artmaktadır, beklenen düzeye ulaşmaktadır. Söz konusu çalışmaya yüz yüze danışmanlık ve/veya mentorluk desteği eklendiğinde etki daha da fazla artmaktadır. Aksi durumda eğitimin/atölyenin etkisi konuyla ilgili edinilen teorik bilgi ve ihtiyaç halinde başvurulabilecek kişi ve kaynaklar çerçevesinde olmaktadır.

“Proje hazırlama, bir çalışmanın projelendirilmesi nasıl olur, nasıl başvuru yapabiliriz konularında eğitimlerin katkısı oldu.”

“Proje yazma eğitiminde öğrendiklerimiz üzerinden yazdığımız yeni projeye fon alarak kaynak geliştirebildik.”

“Gönüllülerle işbirliği kurma eğitiminde gönüllüğün ne anlama geldiğini anladık iyice. Strateji Geliştirme eğitimini veren eğitmenle eğitim dışında da görüşme fırsatımızı oldu. Proje Yazama eğitimi de bizim için çok verimli oldu. Çok güzel kilit eğitimler aldık Kuluçka'da.”

12

“Atölyelerden yeterince faydalandık zaten. Bir kaçımız gitse bile bir atölyeye mesela diğer arkadaşlarımızla da paylaşıyorduk içeriği. İdari kadro ve üyeler de geldi. Ayda bir kez gerçekleştirilen toplumsal konulardaki sözleşmeleri daha çok tercih etti üyeler.”

“Eğitim ve atölyelerden çok yararlandık. Çekirdek ekibimizin her üyesinin en az bir eğitim/atölyeye katılımını sağladık. Proje Yazma Eğitimi, Muhasebe Atölyesi, İzleme-Değerlendirme Atölyesi, Video Atölyesi, Yazma Eğitimi, Fon Olanakları Atölyesi.”

“Proje yazma konusunda genel çerçevede nasıl yol alabileceğimizi gördük. Bu bir başlangıç oldu. Strateji Atölyesi de aynı şekilde oldu. Planlama ve önümüzü görmek açısından önemli oldu ama pratikte uygulayamadık. Pratikte bir çalışma yapabilmiş olsaydık daha faydalı olacaktı. Ağ Geliştirme Atölyesi ve Dernek Muhasebesi Atölyesi faydalandığımız diğer atölyeler oldu. Atölyelerin koordinasyonu iyiydi;

önceden planlanıp girişimlerle paylaşılması iyi oldu.”

“Muhasebe atölyesi ilaç gibi geldi, bütün sorularımıza cevap bulduk ve eğitmen sonrasında bize bilgilendirmeler yaptı, sorumuza yanıt verdi, çok doyurucuydu o anlamda.”

Grafik – 2: Eğitim ve Atölyelere Katılım Sıklığı

Girişimin eğitim/atölye konusuna dair daha önceden bir deneyimi ve/veya bilgisi olduğu durumlarda ise bir çerçeve etkisinden söz etmek mümkün olmaktadır. Başka bir ifade ile bu girişimler eğitim/atölye aracılığıyla kendi deneyimlerini doğrulama ve yeniden çerçeveleme imkanı bulmaktadır.

“Neredeyse %90'nına katıldık. 2-3 kişi geliyorduk eğitimlere. Her eğitim düşünüp de ifade edemediğimiz şeyleri ifade etmeyi öğretti bize. Örneğin, proje yazmayı biliyorduk ama el yordamıyla yapıyorduk, 3 ayda yazıyorduk şimdi iki haftada yazıyoruz. Eğitimler çerçeve sağladı bizim için, bizi daha planlı programlı hale getirdi. Tam gün süren ve uygulamalar içeren eğitimler daha faydalı oldu bizim için.”

“Strateji - planlama atölyesi bizim için 2 yıldır aklımızda dağınık olarak bulunan şeyleri toparlamamızı sağladı. Güzel sorular sordurttu bize. Örgütlenme atölyesinde STK'ların hangi aşamalarla etki yaratabileceklerini görmemiz açısından etkili oldu.”

Özellikle ofisi sık kullanmayan girişimler için eğitim ve atölyeler diğer girişimlerle tanıştıkları ve iletişim kurdukları bir alan olmuştur. Bu anlamda eğitim ve atölyelerin yatay öğrenme hedefine dolaylı olarak hizmet ettiği söylenebilir.

13

“Atölyeler hem diğer insanlarla tanışmak babında hem alandaki uzmanların neler söylediğini görmek açısından faydalı oldu. Atölyelerin şöyle bir etkisi de oldu; Kuluçka'daki tanışıklık halini eğitim ve atölyelerdeki paylaşımlar sağladı. Kim neler yapıyor, kiminle nasıl çalışılabilir.. bunu atölyelerde gördük.”

Girişimler, eğitim ve atölyelere yeterince katılamama sebeplerini ise temel olarak kendi koşulları ve ihtiyaçları ile zaman kısıtına bağlamaktadır. Kampüsün merkezi noktalara mesafesi ise gece dönüşler için bir engel olarak ifade edilmektedir.

“Eğitim ve atölyelerden de çok fazla yararlanmadık. Bunun birinci sebebi ekipteki arkadaşların zaman sorunuydu. İkinci sebebi mesafeden dolayı akşamları gelmek zor oldu.”

“Ben eğitim ve atölyelere katılamadım, bunun için yeterli vakti bulamadım, ama kendi çevreme duyurdum ve onlardan katılanlar oldu.”

5. Akademik Destek: İstanbul Bilgi Üniversitesi bünyesindeki 6 fakülte ve 3 yüksekokuldaki 64 bölüme bağlı akademik kadro ve bu kadroların ilişki ağları/uzmanlıkları konu bazlı desteğe ihtiyacı olan ekiplerin ulaşımına açılması anlamına gelmektedir.

Girişimler tarafından en az kullanılan hizmetlerden birisi akademik destek hizmeti olmuştur. Bunun iki temel sebebi bulunmaktadır. Birincisi girişimlerin bu hizmetten faydalanmak için gereken vakti ayırmayı öncelikli olarak görmemesi, ikincisi ise derslerin girişimlerin spesifik ihtiyaçlarına yönelik olarak düzenlenmemiş olması; halihazırda akademik takvimde var olan dersler olması olmuştur.

Bununla birlikte derslere katılan az sayıda yararlanıcı bu deneyimin kendileri için öğretici olduğunu belirtmiştir.

“Akademik destek almadık.”

“Derslere katılmadık.”

“Derslere ekibimizden katılan olmadı.”

“Derslere de gelmek için yeterli vaktim olmadı.”

“Derslere katılmadık. Kuluçka dışından da okulda bu hizmet alınabildiği için burada değerlendirmedim.”

“Ekipten bir kişi Sivil Toplum'da Eğitim ve Öğrenme dersine bir kişi de Gönüllülerle İşbirliği dersine katıldı.”

“Ekipten bir kişi yüksek lisans derslerine katıldı”

“Sertifika programına bir arkadaşımız katıldı. Bir üyemiz de dışarıdan bir iki derse katıldı. Notlarını ekiple paylaştılar.”

“Ekibimizden iki kişi derslere katıldı. Yararlıydı, hem tanışıklık sağladık hem de bilgi birikimi edindik. Ben mesela yenilikçi uygulamalarla ilgili çok bilgi edindim.”

6. Hukuki Destek: İlgili sivil girişimlerden kendi dernek/vakıflarını kurmak isteyen ve hak temelli çalışmaları sonucu hukuki desteğe ihtiyaç duyan ihtiyaç sahiplerine yönelik hukuki yönlendirmeler.

Az kullanılan bir diğer hizmet ise hukuki destek olmuştur. İki girişim bu hizmetten doğrudan yararlanmıştır. Bunun öncelikli sebebi girişimlerin bu konuda desteğe çok fazla ihtiyaç duymamış olmalarıdır. Dernekleşme sürecine giren girişimler ise yüz yüze danışmanlıktan, mentorlarından, atölyelerden ve diğer girişimlerin deneyimlerinden faydalanmışlardır.

“ Hukuki destek almadık. Zaten derneğimiz kurulmuştu bu konuda bir destek ihtiyacımız yok.”

“Hukuki destek almadık. İhtiyacımız da olmadı.”

“Hukuki destek talebimiz olmadı. Dernekleşme sürecinde yeterli destek alınmıştık zaten.”

“Hukuki destek atölyesine gittik. Orda avukatlık bürolarının bize danışmanlık yapabileceğini öğrendik, tam da avukat ağı oluşturma planımıza denk geldi. İki büroyla eşleştik. Henüz kuramadık ama onlarla iletişim

14 içinde olacağız devam edebileceğiz. Biz yeterince zorlamadık bunu, erteledik gibi oldu. Ama kontak kurmak iyi oldu.”

“Hukuki desteğe ihtiyacımız olmadı. Muhasebe konusunda bir ihtiyacımız vardı, atölyede bu ihtiyacımızı karşıladık.”

“Bir ihtiyacımız olmadığı için bu destekten yararlanmadık”.

“Sözlü tarih çalışmasını yapamadığımız için bu konuda bir desteğe ihtiyacımız olmadı.”

“Hukuki bir varlığımız olmadığı için bu konuda bir destek olmadık.”

“Son dönemde hukuki desteğe ihtiyaç duyduk, blogumuz için bir telif yazısı çıkarmak için. Bununla ilgili bir görüşme randevusu aldık, Kuluçka üzerinden bağlantıya geçtiğimiz hukuki destek veren bir ekiple.”

7. Yatay Öğrenme Ortamları: Ev sahipliği yapılan sivil toplum girişimlerinin birbirlerinden öğrenmeleri ve birbirlerinin sorunlarına ortak akıl çerçevesinde çözümler bulmalarına yönelik çeşitli imkanlar, alanlar sağlanması.

Yatay öğrenmeyi birbirini takip eden üç aşamada ele almak anlamlı olacaktır. Bunlardan ilki girişimlerin birbirleriyle tanışmaları ve kaynaşmaları, ikincisi birbirleriyle bilgi ve fikir alışverişinde bulunmaları, üçüncüsü ise ortak bir çalışma yapmaları veya ortak bir proje gerçekleştirmeleridir.

Odak grup ve mülakat görüşme çıktılarına göre Kuluçka’nın yatay öğrenme konusundaki etkisi birbirlerini tanımaya fırsat bulan, bazı konularda bilgi ve fikir alışverişi yapan girişimler olsa da çoğunlukla birinci aşamada kalmıştır. Süreçte ortak bir etkinlik ya da proje gerçekleştirilmemiştir.

Ancak girişimlerin bir bölümü ortak bir çalışma yapabilecekleri başka girişimleri belirleyebildiklerini ifade etmektedir.

Yapılan görüşmeler sonucunda anlaşılmaktadır ki Kuluçka’daki girişimler etkinlik veya proje düzeyinde bir ortaklık geliştirebilecek ölçüde birbirlerini tanımamış ve kaynaşmamışlardır. Bunun en temel sebebi girişimlerin fiziksel olarak Kuluçka’da var olma düzeyleridir. Başta ofis ve eğitim hizmetleri olmak üzere Kuluçka faaliyetlerinden daha fazla yararlanan girişimlerin yatay öğrenme düzeylerinin hizmetleri daha az kullananlara oranla daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Yukarıdaki ilgili bölümde belirtildiği üzere girişimlerin kendi koşul ve öncelikleri nedeniyle Kuluçka’da beklenenden daha az vakit geçirmiş olmalarının yanı sıra tanışma ve kaynaşmaya aracılık edebilecek daha yapılandırılmış sosyalleşme alanları ve faaliyetlerine ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Kuluçka’daki girişimlerin bir topluluk olarak bir arada bulunmasını, tanışmalarını, etkileşime girmelerini sağlayacak sosyal etkinliklerin yapılandırılması ve takip edilmesi söz konusu durumun çözümüne yönelik atılacak ilk adımlardan birisi olabilir.

“Travma ÇD ile yakın ilişki içindeyiz ve ortak bir çalışma yapma niyetimiz var. Sivil Destek Grubu ile bilgi alışverişi yaptık.

“Diğer girişimlere verdiğimiz doğrudan destek yok. Ofise gelen ve eğitimlere katılan ekiplerle tanışıklık sağladık. Diğer girişimlerle ilişkilerimiz sayesinde ekibe destek veren ve katılan 2 kişi oldu. Uludağ Üniversitesi'nde bir eğitim gerçekleştirdik Kuluçka'da tanıştığımız bir öğrenci aracılığıyla. Sivil Destek Grubu'ndan bir kişinin aracılığıyla Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ile ilişki geliştirdik ve başka üniversitelere yönlendirme aldık.”

“Önümüzdeki sergi projemizle ilgili birlikte çalışabileceğimiz bir girişim var, bir konuştuk üzerinde. Biz yeni dernekleştik, dernekleşmek isteyen üç girişime destek verdik, ama karşılaştığımız zaman. Bir girişimden de biz destek aldık.”

“Kuluçka'da yer alan ve iyi çalışan ekipleri gördükçe kendi yapımızı ve çalışma biçimimizi sorguladım.”

“Atölyelerde karşılaştık ama diğer ekiplere ortaklaşma bizim için bir sonraki adım. Ofise sık gelmediğimiz için de böyle oldu. Ama bir yandan da geldiğimiz zamanlarda daha önce hiç karşılaşmadığımız ekiplerle tanıştık. Bundan sonrasında kimlerle iletişime geçebileceğimizi biliyoruz.”

15

“Diğer ekiplerle daha çok atölye ve eğitimlerde tanıştık. Listag’a çeviri desteği verebileceğimiz söylemiştik ama sonra bu ihtiyaçları ortadan kalktı sanırım. Biz bir destek ihtiyacı yaşamadık diğer ekiplerden. Bir araya gelmek iyi oluyor ama, ufak şeylerle ilgili bilgi alışverişi yapabildik. Fiziksel olarak daha çok zaman geçirseydik burda belki birlikte bir proje de yapabilirdik. Farklı alanlarda çalışan ekipler olması bizim açımızdan anlamlı oldu, farklı alanlarda duyarlılığımız, farkındalığımız bir miktar arttı.”

“Buraya gelip gidemediğimiz ve atölyelere katılamadığımız için diğer STK'larla çok yan yana gelemedik. Bu yüzden de ortak bir şeyler yapma, konuşma, paylaşma, vs zemini çok kurulamadı.”

“Babil Derneği ve Kara Kutu ile ilişkimiz oldu. Alanlarımız da birbirine yakındı. Proje geliştirirken sorunumuzu, odağımızı spesifikleştirmeyi onlardan öğrendik. Ortak bir proje, çalışma yapmayı da isterdik ama buna imkanımız olmadı.”

“Buraya geldiğimiz zamanlarda diğer arkadaşlarla konuşuyoruz görüşüyoruz ama diğer ekiplerle ortak bir çalışmamız olmadı. Martı Derneği ile güzel görüşmelerimiz oldu ama hedef kitlelerinin öncelikli ihtiyaçlarının kod yazmak olmadığını gördük. Ama farklı ekiplerin hiç aklıma gelmeyen konularda çalışmaları olduğunu gördüm.”

“Kuluçka içinde yatay öğrenme ortamlarının pek var olmadığını söyleyebilirim. Buna yönelik bir teşvik yoktu. Mesela tanışma ve kaynaşma ile ilgili bir piknik olması gibi. Sosyal paylaşım yapılabilecek bir ortam.

Diğer ekiplerle tanışma ve paylaşım imkanı eğitim ve atölyelerde oldu. Destek verdiğimiz ekipler oldu, örneğin ilgili uzman kişiyle bağlantı kurmalarını sağlamak gibi. Ama biz bir destek almadık diğer ekiplerden.”

8. Girişimlere Dışarıdan Sağlanan İmkanlar: Kuluçka dışından kurum ve kuruluşlarla girişimlere yönelik gerçekleştirilen etkinlikler

Pilot dönemde Kuluçka’nın kendi imkanlarının yanı sıra girişimlerin ihtiyaçlarına yönelik olarak fon verenlerle tanışma toplantısı , atölye, etkinlik ve festivaller, Hackaton, Probono etkinliği ve girişimlere özel eğitimler ile yararlanıcılara destek sunulmuştur. Bu hizmetlerden 9 farklı girişim faydalanmıştır.

9. Kuluçka Dışı Kuruluş Ve Girişimlere Sağlanan İmkanlar

Kuluçka’da yer alan girişimler ve dışarıdan desteklenen sivil girişimler dışında pilot dönem boyunca 14 farklı kuruluşa/girişime içerik, mekan ve ağ desteği sunulmuştur (Tablo - 1). Gerçekleştirilen etkinliklerin bir bölümüne Kuluçka yararlanıcısı olan sivil girişimler de dahil olmuştur.

Tablo – 1: Dış Kurum ve Kuruluşlara Sağlanan Destekler

Kurum/Kuruluş Adı Yer Sağlama İçerik Sağlama Network (Ağ) Sağlama

Ortak Gelecek İçin Diyalog Derneği 1

British Embassy Chevening Bursu Ermenistan Ekibi 1

Trafikte Haklarım Derneği 1

Alikev 1

Probono Günü 1 1 1

Destek Vakfı 1

Things Kamp 1 1 1

Buğday Derneği 1

Laz Enstitüsü 1

Hack4Women 1 1 1

Carma 1 1 1

İklim İçin Ben De Varım 1

Toplum Gönüllüleri Vakfı 1

Empower 1

Toplam 8 10 4

16 10. Mentorluk: Kendi alanında uzmanlaşmış aktivistler ile yürütülen düzenli, uzun süreli, yüz yüze danışmanlık süreci.

Kuluçka pilot döneminde her girişim birebir danışmanlık alabilecekleri bir mentor ile eşleştirilmiştir.

Mentorlar girişimlerin ihtiyaçları ve çalışma alanları göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Bu eşleşme sonucunda dönem boyunca girişimler kendi mentorlarıyla ihtiyaç halinde ve/veya düzenli görüşmeler gerçekleştirmişlerdir. Uyum sağlanamayan eşleşmeler olduğunda yeni bir eşleşme yapılmaya çalışılmıştır. Bir girişim içinse mentorluk süreci yeni bir mentor eşleşmesi sağlanamadığı için devam etmemiştir. Bu girişim, mentor desteği alamadığı için yüz yüze danışmanlık hizmeti ile desteklenmeye çalışılmıştır.

Genel olarak bakıldığında mentorluk desteği, girişimler için yüz yüze danışmanlık hizmeti ile birlikte en çok yarar sağlanan ve program sonuçlarına en çok etki eden Kuluçka hizmeti olmuştur. Her mentor-girişim eşleşmesinin niteliği ve çıktıları farklı olmakla birlikte girişimler mentorlarıyla yaptıkları çalışmalarda tematik içerik desteği, teknik destek, yönlendirme desteği, planlama ve strateji desteği aldıklarını belirtmektedirler. Ayrıca mentorluk sürecinin çerçeve işlevine de vurgu yapmaktadırlar. Bu vurgu, çalışmalarını yaparken kendilerini daha güvende hissetmeleri noktasında odaklanmaktadır.

“Hukukun üstünlüğü ile ilgili iki projemizde gözden geçirme yaptık mentorumuzun desteğiyle. Mentorumuz büyük projeler konusunda yol gösterdi. Mart'tan sonra mentor görüşmelerine çok gelemedik.”

“Mentorumuz bizi hiç arayıp sormadı ve takip etmedi. Bir süre sonra mentorsuz kaldık, bu konu yeterince konuşulmadı, üzerine gidilmedi, sonrasında yeni bir mentor da bulunmadı.”

“Mentorumuzla haftada bir, iki haftada bir düzenli görüştük. Bunların dışında ofise sık geldiğimiz için resmi görüşme saatlerinin dışında da görüştük. Bize yoğun bir şekilde kurumsallaşma vurgusu yaptı sürekli olarak, bunu gündem edinmemizi sağladı kendi iç toplantılarımızda. Örgüt içinde, yönetim kurulunda karar alabilmemizi sağladı. Yaptıklarımızı somutlaştırmamızı sağladı ve takip etti.”

“Mentor, çok iyi bir eşleşme oldu bizim için. Bir kaçımız daha önceden de tanıyorduk. Dilimizi anladı. Arada bizi sıkıştırdı. Yönlendirmeleri bizim için anlamlı oldu. İlkelerimizi belirlemek, kendi aramızdaki ilişkilerimizi düzenlemek açısından faydalı ve toparlayıcı oldu.”

“Tam anlamıyla bir mentor ihtiyacımız vardı, bizim için 3. göz olabilecek biri. En büyük ihtiyacımız buydu başlarken. Mentorumuz bizi bir muhasebeciye yönlendirdi ve en çok sıkıntılı olduğumuz bu konuda destek aldık ve hala görüşüyoruz. Mentorumuz bize dışarıdan baktı, ama biraz fazla realist baktı. Bizimle paylaştıkları doğru, gerçekti ama o dönem pek vakti değildi. Bunlar dışında ihtiyacımız olduğunda bizi çok iyi destekledi; mesela proje yazımı ve proje partneri konularında ya da üyelerimizi nasıl daha fazla angaje edebileceğimiz konusunda.”

“Mentorumuzu çok sevdik. Sadece mentorlukla kalmadı, derneğe de üye oldu, görüşüyoruz da. Çok iyi bir kazanım oldu o anlamda. Çok güzel bir eşleşme olmuş. Hangi noktada neyi, kime danışabileceğimiz konusunda mentorumuz bizi çok iyi yönlendirdi. Biz sadece psikoloji ve psikiyatri camiasını biliyoruz ama STK'lar bazında düşündüğümüzde bize ulaşabileceğimiz kanalları gösterdi. Bazen moral de veriyor. Hem sivil alanı hem de bizim alanımızı biliyor olması aynı dili konuşabilmemizi sağladı.”

“Mentorumuzla ihtiyaç halinde görüştük. Mentorumuzun, girişimimizin konumlanacağı yer konusunda önerileri oldu. Özellikle nefret söylemi üzerine yürüttüğümüz tartışmalarımız verimli oldu, etkinliklerimizle ilgili öneriler verdi.”

“Düzenli olarak iki haftada bir görüşme yaptık mentorumuzla, daha çok onun ofisinde yaptık görüşmelerimizi. Sıkıştığımız zamanlarda ek görüşme talebimizi de geri çevirmedi.”

“Mentorumuz hem profesyonel olarak hem de kalben bize destek verdi. Bizi alanda ilgimiz olabilecek konulardan haberdar etti. Örneğin fon kaynakları ile ilgili. Düzenli denebilecek şekilde görüştük. Uzun bir ara verdiğimiz zamanlarda mentorumuz bizi arayıp sordu. Bir süre sonra kendi rayına oturdu görüşmelerimiz. Girişimimizi devam ettirmiş olmamızda mentorumuzun da çok etkisi oldu.”

17

“Mentorumuzla daha önceden tanışıyorduk ve birlikte çalışma deneyimimiz vardı. Bize fikir anlamında çok destek oldu, çalışmamızı sahiplendi. Her zaman hızlı cevap verdi bize. İlk üç ay kadar düzenli şekilde görüştük. Ayda en az iki kere görüştük. Daha sonraki dönemlerde ihtiyaç duyduğumuzda görüştük. Ama ihtiyacımız olduğunda hemen yanıt verdi ve görüşebildik. Bazen tempomuzu yükseltmemiz için de aradı bizi. Projemiz için faaliyet planı oluşturma konusunda destek verdi, takibini yaptı. Bize etki edebilecek kişilere yönlendirme yaptı.”

Programın Sonuçları ve Etkileri

Bu bölümde, odak grup ve mülakatlardan elde edilen veriler kullanılarak sağlanan hizmet ve kaynakların girişimler üzerindeki etkileri sunulacaktır.

Kuluçka’dan yararlanan toplam 11 girişimle odak grup çalışması veya mülakat gerçekleştirilmiştir. 11 girişimin 9’u Kuluçka’nın doğrudan yararlanıcısıdır. 1’i dışarıdan desteklenen girişimlerden, 1’i ise danışmanlık düzeyinde desteklenen girişimlerden seçilmiştir. Görüşmeler yarı yapılandırılmış şekilde tasarlanmıştır (Kılavuz sorular için Bkz. Ek - 4). Görüşmelerin 5’i birebir mülakat şeklinde, 4’ü iki kişinin katılımıyla, 2’si ise üç kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerin ortalama süresi 50 dakikadır.

Finansal Kaynak Geliştirme

Bu başlık altında hedeflenen, Kuluçka yararlanıcısı girişimlerin finansal kaynak bulabilecekleri yeni alanlar ve kaynak geliştirebilecekleri yeni yöntemler konusunda bilgi edinmeleri ve bunları kendi ihtiyaçları doğrultusunda kullanabilmeleridir.

Girişimlerin; yeni fon kaynakları, fon başvurusu yapma, fon veren kurum ve kuruluşlar, parçalı fon başvurusu yapma konularında Kuluçka öncesine oranla bilgilerinin arttığı anlaşılmaktadır. Projeleri olan girişimler bu bilgileri kullanarak süreçte fon başvurusu yapmışlardır. Başvuru sonucunda iki girişim projesine fon bulmuştur. Öncelikli ihtiyaçları projeleri için fon bulmak olmayan girişimlerin bir kısmı daha sonra kullanabilecekleri, fon veren kuruluşları ve koşullarını içeren bir fon haritası oluşturmuştur. Özetle, girişimler fon verenler, fon alma koşulları ve yöntemleri konusunda bilgilerini artırmışlardır. Bununla birlikte, proje dışında kurumsal açıdan sürdürülebilir fon kaynağı geliştirme konusunda beklenen etki gözlenmemiştir. Bu sonucun en önemli sebeplerinden biri girişimlerin önemli bir yüzdesinin bir kişi veya etkinlik/proje etrafında toplanmış kişilerden oluşmasıdır.

Kurumsal/yapısal ve finansal sürdürebilirlik bu girişimlerin henüz önceliği olamamıştır. İki girişim bu konuda bir strateji geliştirme ihtiyaçları olduğunu fark etmiş ve üzerinde çalışmaya başlamıştır.

Süreçte, fon kaynaklarına erişim konusunda girişimlere katkı sağlayan Kuluçka hizmetleri Proje Yazma Eğitimi, Fon Kaynakları Atölyesi, Yüz Yüze Danışmanlık ve Mentorluk olmuştur.

“Proje yazma eğitiminde öğrendiklerimiz üzerinden yazdığımız yeni projeye fon alarak kaynak geliştirebildik. İnternet üzerinden projemize evrensel fonlama yöntemi ile fon arayabileceğimizi gördük ve fon sağladık.”

“Fon kaynakları atölyesinde hiç bilmediğimiz fon veren kurumları öğrendik. Kitlesel fonlama yöntemini (indigogo) kullanmayı düşünüyoruz. Bunun için bir video hazırladık ve kullanacağız bu platformda. Projeler dışında kurumsal devamlılığı sağlamak için kaynak geliştirmek üzere yeni program ve projeler üzerine düşünüyoruz.”

“Aynı proje ile farklı kuruluşlara fon için başvuru yapabileceğimizi öğrendik. Farklı fon veren kuruluşlara nasıl başvuru yapabileceğimiz öğrendik.”

“Fon veren kuruluşlarla ilgili bir Excel tablosu hazırladık, sonra kullanmak üzere.”

“Fon verenler ve fon koşullarıyla ilgili bir kontak listesi çıkardık buradaki atölyeden sonra. Yeni fon arayışına başladığımızda derli toplu ilerleme imkanımız olacak bundan sonrası için.”

18

“İki projemiz için de fon desteği bulamadık. (Dut Ağacı) Nerelere nasıl başvuru yapabileceğimiz konusunda eskisine göre daha fazla bilgimiz var artık.”

“Mentorumuz yeni fon fırsatlarıyla ilgili bizi bilgilendirdi ve yönlendirdi.”

“Finansal kaynak geliştirmeye şu an için ihtiyacımız yok ama daha sonraki dönemlerde olacak. Bu konuda fon kaynakları ve başvurulurlar ilgili bilgi verdi mentorumuz ve Kuluçka. Proje yazımı dersinde de bilgi aldık.

Fon verene göre projelerin uyarlanabileceğini öğrendik. Aynı proje için farklı kurumlara parçalı fon başvurusu yapabileceğimizi öğrendik. Teorik olarak daha bilgiliyiz ancak uygulamaya geçmedik henüz.”

“Kuluçka bu konuda bize katkı sağlamaya çabaladı ancak bir türlü toplantıyı gerçekleştiremedik biz.

Sanırım buna sıra getiremedik. Sürdürebileceğimiz bir kaynağı nasıl oluşturabiliriz ve bütçesini nasıl yaparız, bunu belirlemeye ihtiyacımız var hala.”

Gönüllü (İnsan) Kaynağı

Gönüllüler, gönüllülerle işbirliği ve yeni gönüllülere erişim konuları girişimlerin öncelik sıralamasında en sonda yer almıştır. Girişimlerin neredeyse hiçbiri yeni gönüllülere ihtiyaç duymamış ve dolayısıyla bu konuda yöntemsel, yaklaşımsal bir destek talebinde bulunmamıştır. Halihazırda gönüllülerle çalışan iki girişim gönüllülerle çalışma konusunda mentor desteği ve yüz yüze danışmanlık almıştır.

Ekiplerden biri edindikleri bilgileri uygulamaya dönüştürememişken diğeri gönüllülerini daha aktif hale getirebilmiştir.

“Henüz gönüllülerle çalışmaya ihtiyacımız olmadı.”

“Bu konuda bir ihtiyacımız olmadı.”

“Gönüllü ihtiyacımız olmadı.”

“Yeni gönüllülere ulaşma ihtiyacımız yoktu. Halihazırda oturmuş, iyi işleyen bir sistemimiz var.”

“Uzmanlık gerektiren işler (tarihçi, filolog, araştırmacı, küratör gibi) yaptığımız için genellikle gönüllülerle çalışmıyoruz. profesyonellerle indirimli ücret karşılığı çalışıyoruz. Bu anlamda gönüllülere ulaşma ihtiyacımız olmadı.”

“Eğitim ve atölyelere katılamadığımız için bu konuda bir öğrenmemiz olmadı.”

“Gönüllülerle işbirliği konusunda mentorumuzla görüştük. İyi bir görüşme oldu, iyi çıktılar aldık ama pratiğe aktaramadık pek.”

“Yeni gönüllülere ihtiyacımız yoktu, var olan gönüllülerimizi aktive etme gündemimiz vardı. Bu konuda biraz kıpırdanma yaşadık.”

“Kuluçka'da kurulan yeni ilişkilerimiz sayesinde iki yeni gönüllümüz oldu. Bu konuda bir ihtiyacımız ya da planımız yok bu dönemde.”

“Gönüllü kaynağına ihtiyacımız olacak, özellikle bilgi güncelleme konusunda. 3-4 kişilik bir gönüllü ekibe ihtiyacımız olacak ama bu konuda henüz faaliyete geçmedik.”

Girişimin Amaç, Hedef ve Faaliyetlerini Belirleme/Gözden Geçirme ve Yapısal Değişim

Bu değişim alanı amaç – hedef gözden geçirmenin yanında organizasyonel/yapısal değişiklikler yapma, stratejiye ve planlamaya yönelik yeni düzenlemeler yapma ve araçlar geliştirmeyi de kapsamaktadır.

Daha özet bir ifadeyle hedeflenen değişim (sonuç), girişimin kendisini organizasyonel ve yapısal olarak gözden geçirmesi ve bu alanda düzenlemeler yapması veya yapmaya yönelmesidir.

Aşağıdaki alıntılarda görüleceği üzere girişimler farklı düzeylerde kendilerini gözden geçirme ve yeniden yapılanma süreci yaşamıştır. Girişimleri iki genel gruba ayırarak değerlendirmek bu alanda gerçekleşen değişimin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Birinci grup henüz oturmuş bir yapısı