4 691 Say l Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu tarih 24454

TEKNOLOJ‹ GEL‹fiT‹RME BÖLGELER‹NDE (TEKNOPARKLAR)

UYGULANAN VERG‹SEL TEfiV‹KLER

Bora YARGIÇ Serbest Muhasebeci Mali Müflavir G‹R‹fi

4

691 Say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu 26.06.2001 tarih 24454 Say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. Daha sonra 19.06.2002 Tarih 24790 say›l› Resmi Gazete’de yay›nlanan Teknoloji Gelifl- tirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeli¤i ile düzenlemeler yap›lm›flt›r. 5035 Say›- l› Kanun ile belirli düzenlemeler yap›lm›fl, Maliye Bakanl›¤›’nca 28.10.2003 ta- rihinde ç›kar›lan KVK-1/2003-1 Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri-1, 15.03.2004 tarihinde ç›kar›lan KVK-6/2004-4 Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri-2 ve 04.03.2005 tarihinde ç›kar›lan KVK-16/2005-4 Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri- 3, Sirkülerleri ile aç›kl›k getirilmeye çal›fl›lm›flt›r.

Yaz›m›z›n konusunu teknoloji gelifltirme bölgelerinde (teknopark) yap›lan dü- zenlemeler, bu bölgelerde faaliyet gösteren mükellefler ile sa¤lanan vergisel tefl- vikler oluflturacakt›r

1.TEKNOLOJ‹ GEL‹fiT‹RME BÖLGES‹ (TEKNOPARK) TANIMI 4691 Say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu 3.Madde/B bendine göre;

Teknoloji Gelifltirme Bölgesi (Bölge): Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da ye- ni teknolojilere yönelik firmalar›n, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsünün olanaklar›ndan yararlanarak teknoloji veya yaz›l›m ürettikleri/gelifltirdikleri, teknolojik bir buluflu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüfltürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalk›nmas›na katk›da bulunduklar›, ayn› üniversite, yüksek tekno- loji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsü alan› içinde veya yak›n›nda;

akademik, ekonomik ve sosyal yap›n›n bütünleflti¤i siteyi veya bu özelliklere sa- hip teknopark›,¹

ifade etmektedir.

1 4691 Say›l› Kanun 06.07.2001 Tarih 24454 Say›l› Resmi Gazete’de Yay›nlanm›flt›r.

Teknoloji Gelifltirme Bölgelerine ile ilgili çeflitli kavramlar, Kanun’da afla-

¤›daki flekliyle belirtilmifltir;

Araflt›rma ve Gelifltirme (AR-GE): Bi- lim ve teknolojinin geliflmesini sa¤ la- yacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yaz›l›m üretimi da- hil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluflturmak veya mevcut olanlar› gelifltirmek amac› ile yap›lan düzenli çal›flmalar›,

AR-GE Merkez veya Enstitüleri: Ka- muya ait, yetiflmifl nitelikli insan gücü ile günün modern teknolojilerine daya- l› makine, donan›m ve yaz›l›m› içinde bulunduran, teknoloji ve ürün geliflti- rilmesine yönelik AR-GE faali yetleri- nin yap›ld›¤› mekânlar›,

Üretim Birimleri: Bölge içerisinde bu Kanunun amac›na uygun olarak faali yette bulunan gerçek veya tüzel kifli lerce kurulan veya kullan›lan, yeni ve yüksek teknolojilere dayal› ve çevreye zarar vermeyen üretim birimlerini, Giriflimci: Bölgedeki hizmet ve im- kânlardan yararlanmak isteyen veya yararlanmakta olan gerçek ve tüzel ki- flileri,

Yenilik: Bir fikri; sat›labilir, yeni ya da gelifltirilmifl bir ürün ya da mal ve hiz met üretiminde kullan›lan yeni yada gelifltirilmifl bir yöntem haline dönüfl türmeyi,

Üründe Yenilik: Teknolojik aç›dan ye- ni ürün, önceki ürün kufla¤›yla karfl›

laflt›r›ld›¤›nda malzemesi, parçalar› ve yerine getirdi¤i ifllevler aç›s›ndan öze iliflkin, teknolojik farklar gösteren bir ürünü,

Üretim Yöntemlerinde Yenilik: Gele neksel üretim tesislerinde üretileme yen, yeni ya da gelifltirilmifl ürünlerin üretilmesinde veya halen üretilmekte olan ürünlerin yeni tekniklerle üretil mesinde kullan›lan yöntemi,

Üniversite: Mühendislik ve temel bi limler dallar›nda yap›lanmas›n› gerek insan gücü ve teknik donan›m olarak tamamlam›fl ve gerekse doktora ö¤ren cisi seviyesinde yeterli araflt›rma ele man› oldu¤u Yüksekö¤retim Kurulu taraf›ndan onaylanan üniversiteleri, Kurucu Heyet: Bölgenin içinde veya bulundu¤u ilde yer alan en az bir üni versite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da kamu AR-GE merkez veya ens- titüsü ve di¤er kurulufl temsilci lerin- den oluflan heyeti,

Yönetici fiirket: Bu Kanuna uygun ve anonim flirket olarak kurulan, Bölge nin yönetimi ve iflletmesinden sorumlu flirketi,

Yaz›l›m: Bir bilgisayar, iletiflim cihaz›

veya bilgi teknolojilerine dayal› bir di-

¤er cihaz›n çal›flmas›n› ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken ifllem le- ri yapmas›n› sa¤layan komutlar dizi si- nin veya programlar›n ve bunlar›n kod listesini, iflletim ve kullan›m k›lavuzla- r›n› da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümünü,

‹fade etmektedir.

2.TEKNOLOJ‹ GEL‹fiT‹RME BÖLGELER‹N‹N (TEKNOPARK) KURULUfi AMAÇLARI

Teknoparklar›n kurulufl amaçlar›, ken- di ülkelerindeki örneklerden yola ç›ka-

2 Muazzez BABACAN, Dünyada ve Türkiye’de Teknoparklar (Bilim ve Teknoloji Parklar›), Asil Ofset Matbaas›, ‹zmir, 1995, s.1

3 5035 Say›l› Kanun 02.01.2004 Tarih 25334 Mükerrer Resmi Gazete’de Yay›nlanm›flt›r.

rak birbirine benzer durumlarla aç›k- lanmaktad›r²

1- Üniversite ve endüstri kesimleri ara- s›ndaki iflbirli¤inin gelifltirilmesi, 2- Bölgesel ekonomik canlanmam›n sa¤lanmas›,

3- Kent çevresinin çeflitli etkinliklerle canland›r›lmas›

4- ‹leri teknoloji içeren sektörlerde is- tihdam› h›zla artt›rmak,

5- Baz› geleneksel endüstrilerdeki is- tihdam durgunlu¤unu azaltmak, 6- Yenilik yaratmada bölgeler aras›n- daki ay›rdedici farkl›l›klar› belirlemek, 7- Uzun dönemde istihdam art›fl› ve yenili¤in kayna¤› olarak teknolojiye dayal› küçük iflletmeler ve ortak giri- flim (Join Venture)lerin oluflumuna katk›da bulunmak

8- Araflt›rma gelifltirmeye dayal› çal›fl malarla ekonominin yerel veya böl ge- sel bazda yeniden yap›lanmas›na yar- d›mc› olmak,

9- Bir bölgenin ekonomisi, araflt›rma kapasitesi, e¤itim kurulufllar› aras›nda daha s›cak ve verimli iliflkiler kurmak, 10- Yerel endüstrinin ürüne veya süre- ce iliflkin yenilikleri destekleyen mo- dernizasyonuna destek vermek.

3.TEKNOLOJ‹ GEL‹fiT‹RME BÖLGELER‹NDE (TEKNOPARK) UYGULANAN VERG‹SEL

TEfiV‹KLER

5035 Say›l› Kanun’un 44’üncü mad desine göre ³’

MADDE 44. - 26.6.2001 tarihli ve 4691 say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölge leri Kanununa afla¤›daki geçici madde eklenmifltir.

GEÇ‹C‹ MADDE 2.- Yönetici flir ket- lerin bu Kanun uygulamas› kapsa m›n- da elde ettikleri kazançlar ile böl gede faaliyet gösteren gelir ve ku rumlar vergisi mükelleflerinin, münha s›ran bu bölgedeki yaz›l›m ve AR-GE faali- yetlerinden elde ettikleri ka zançlar›

31.12.2013 tarihine kadar ge lir ve ku- rumlar vergisinden müstes nad›r.

Bölgede çal›flan araflt›rmac›, yaz›l›mc›

ve AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2013 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnad›r.

Yönetici flirket, ücreti gelir vergisi is- tisnas›ndan yararlanan kiflilerin böl ge- de fiilen çal›fl›p çal›flmad›¤›n› de netler.

Bölgede fiilen çal›flmayanlara istisna uyguland›¤›n›n tespit edilmesi halinde, ziyaa u¤rat›lan vergi ve buna iliflkin cezalardan yönetici flirketde ayr›ca so- rumludur.

‹lgili madde üzerinden bu istisnalar› flu flekilde aç›klayabiliriz.

4 Kurumlar Vergisi Sirküleri 1 2003/1

3.1.YAZILIM VE AR-GE’YE DAYALI ÜRET‹M

FAAL‹YETLER‹NDEN ELDE ED‹LEN KAZANÇLARA ‹L‹fiK‹N

‹ST‹SNA

Mükelleflerin münhas›ran, teknoloji gelifltirme bölgelerinde gerçeklefltir dikleri yaz›l›m ve AR-GE’ye dayal›

üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar gelir ve kurumlar vergisin- den istisna edilmifltir.

Bölgede faaliyette bulunan mükellef lerin, bölge d›fl›nda gerçeklefltirdikleri faaliyetlerinden elde etti¤i kazançlar, yaz›l›m ve AR-GE faaliyetlerinden el de edilmifl olsa dahi, istisnadan yarar lanamaz.

‹stisna uygulanmas›nda, mükellefin tam veya dar mükellefiyet esas›nda ge- lir veya kurumlar vergisine tabi olma- s›n›n bir önemi yoktur.⁴

3.1.1. ‹stisna Kapsam›na Giren Faaliyetler

‹stisna, sadece yaz›l›m ve AR-GE’ye dayal› üretim faaliyetlerinden elde edi- len kazançlara tan›nm›flt›r. Bu aç›dan her fleyden önce hangi faaliyetlerin is- tisna kapsam›na girdi¤inin tespiti ge- rekmektedir.

Bu nedenle bir faaliyetin istisna kapsa- m›nda olup olmad›¤›n›n tespiti için, yaz›m›zda da belirtmifl oldu¤umuz 4691 Say›l› Teknoloji Gelifltirme Böl- geleri Kanunu’nun 3’üncü maddesin- deki; yaz›l›m ve Ar-Ge’ye dayal› üre- tim faaliyetlerinden olmas› gerekmek- tedir.

3.2.TEKNOLOJ‹ GEL‹fiT‹RME BÖLGELER‹NDE ÇALIfiAN PERSONEL‹N ÜCRETLER‹NE UYGULANAN ‹ST‹SNA

Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanu nu’nun 8. maddesinin 5035 say›l› kanu nun 49. maddesi ile de¤ifltirilmeden önce; “Bölgede çal›flan araflt›rmac›, ya- z›l›mc› ve Ar-Ge personelinin bu gö- revleri ile ilgili ücretleri, Bölgenin ku- rulufl tarihinden itibaren on y›l süre ile her türlü vergiden istisnad›r.” fleklin- deydi.

5035 say›l› kanunun 44. maddesine ek- lenen geçici 2.maddeyle;

Bölgede çal›flan araflt›rmac›, yaz›l›mc›

ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerinin 01 Ocak 2004 tari hinden itibaren 31 Aral›k 2013 tarihine kadar her türlü vergi resim ve harçtan istisna edilmesi fleklini alm›flt›r.

‹stisnadan yararlan›lmas› için söz ko- nusu personelin mutlak surette böl ge- de araflt›rmac›, yaz›l›mc› ve Ar-Ge ça- l›flan› olmas› gerekmektedir. Bu perso- nele çeflitli adlarla yap›lan ve üc ret olarak de¤erlendirilebilecek prim, ik- ramiye ve benzeri ödemeler istisna kapsam›ndad›r.

‹stisnaya tâbi olan personelin bölgede çal›fl›p çal›flmad›¤›n›n denetlenmesi ise yönetici flirket taraf›ndan yap›lacak ve bölge d›fl›nda çal›fl›lan süreye istisna uygulanmas› hâlinde gerekli cezalar dan yönetici flirket sorumlu tutulacak- t›r.

3.3. YÖNET‹C‹ fi‹RKETLERE YÖNEL‹K VERG‹ TEfiV‹KLER‹

‹lgili maddede aç›kland›¤› üzere yöne- tici flirketlerin bu kanun kapsam›nda elde ettikleri kazançlar gelir ve kurum- lar vergisinden muaf tutulmufltur.

Ayr›ca bu flirketler, Teknoloji Gelifl tirme Bölgeleri Kanunu’nun uygulan mas›yla ilgili olarak yapt›klar› ifllemler dolay›s›yla her türlü vergi, resim ve harçtan muaf tutulmufltur.

3.4. BA⁄Ifi VE YARDIMLAR VERG‹ MATRAHININ TESP‹T‹NDE

‹ND‹R‹M KONUSU YAPILAB‹LMES‹

Bölgede faaliyette bulunan kurumlara di¤er kifli ve kurumlar taraf›ndan yap›

lacak hibe fleklindeki ba¤›fl ve yard›m- lar, önce ba¤›fl ve yard›m› alan kurulufl taraf›ndan gelir olarak dikkate al›na- cakt›r.

Ancak, konuyla ilgili olarak 86 s›ra numaral› Kurumlar Vergisi Genel Tebli¤i ile “di¤er kurumlardan geri ödeme kofluluyla sermaye deste¤i ola rak sa¤lanan yard›mlar›n borç mahi yetinde oldu¤undan ticari kazanca da- hil edilmesinin söz konusu olma d›¤›, ilgili mevzuat çerçevesinde hibe flek- linde sa¤lanan destek tutarlar› ile di¤er kurumlardan bu mahiyette sa¤lanacak her türlü destek tutarlar›n›n ticari ka- zanc›n bir unsuru olarak kazanca dahil edilece¤i” fleklinde aç›klama yap›lm›fl oldu¤undan, uygulama Tebli¤le yap›- lan düzenlemeye göre yap›lacak olup dolay›s›yla 6 numaral› Kurumlar Ver-

gisi Sirkülerinin yukar› daki bölümün- de yer alan görüfl de¤ifl tirilmifltir.⁵ Di¤er taraftan, teknoloji gelifltirme bölgelerinde faaliyet gösteren firmala- r›n 4691 say›l› Kanunun Geçici 2 nci maddesinde öngörülen istisnadan ya - rarlanan Ar-Ge projelerine di¤er ku- rumlar taraf›ndan hibe fleklinde sa¤la- nan destekler söz konusu istisna kap- sam›nda de¤erlendirilecek olup, bu mahiyetteki desteklerin firmalar›n di-

¤er faaliyetlerinden do¤an kazanca da- hil edilerek vergilendirilmesi söz ko- nusu de¤ildir.⁶

3.5. BÖLGEDE ‹fiYER‹

K‹RALAMALARINDA TEVK‹FAT DURUMU VE BÖLGEDE

FAAL‹YET GÖSTEREN

KURUMLARDAN ELDE ED‹LEN KAR PAYLARININ

VERG‹LEND‹R‹LMES‹

Teknoloji Gelifltirme Bölgelerinde fa- aliyet gösteren firmalar›n, üniversite vak›flar›na yapacaklar› kira ödemeleri üzerinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/5-b maddesi hükmü gere¤ince 01.01.2004 tarihinden itibaren %22 oran›nda gelir vergisi tevkifat› yapma lar› gerekmektedir.

Yönetici flirketlerden yap›lan kirala- malarda, kurumlar vergisi mükellefi olmalar› dolay›s›yla, yap›lacak kira ödemeleri üzerinden gelir vergisi tev- kifat› yap›lmayacakt›r.

Bölgede faaliyet gösteren kurumlardan kar pay› elde eden gerçek kifliler, elde

5 Kurumlar Vergisi Sirküleri 6 2004/4 6 Kurumlar Vergisi Sirküleri 16-2005/4.

ettikleri kar paylar›n› genel hükümler çerçevesinde beyan edeceklerdir.

3.6. TEKNOLOJ‹ GEL‹fiT‹RME BÖLGELER‹NDE KDV ‹ST‹SNASI 5035 Say›l› Kanun’nun 11’inci mad- desi ile Katma De¤er Vergisi Kanu- nu’na Geçici 20’nci madde eklenmifl olup afla¤›daki flekildedir;

GEÇ‹C‹ MADDE 20;

1. 4691 say›l› Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanununa göre teknoloji ge lifltirme bölgesinde faaliyette bulunan giriflimcilerin kazançlar›n›n gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulun du-

¤u süre içinde münhas›ran bu bölgeler- de ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, ifl uygulamalar›, sek törel, internet, mobil ve askeri komuta kon- trol uygulama yaz›l›m› fleklindeki tes- lim ve hizmetleri katma de¤er vergi- sinden müstesnad›r.

Maliye Bakanl›¤›; program ve lisans türleri itibar›yla istisnadan yararlan›la- cak bedele iliflkin olarak asgari s›n›r belirlemeye, istisna uygulanacak yaz›- l›m programlar›n› tan›mlamaya ve uy- gulamaya iliflkin usul ve esaslar› tespit etmeye yetkilidir.

2. Bu Kanunun yay›m› tarihine kadar gerçekleflen ve hem tam istisna hem k›smi istisna kapsam›na giren ifllemle- re iliflkin olarak yüklenilen vergiler Katma De¤er Vergisi Kanununun 32 nci maddesine göre iade edilir.

3. Bu Kanunun yay›m› tarihinden önce bafllayan inflaat taahhüt ifllerinde Kat- ma De¤er Vergisi Kanununun 16nc›

maddesinin (1) numaral› f›kras›n›n bu Kanunla de¤ifltirilmeden önceki (c) bendi hükmü uygulan›r.

4. 2003 takvim y›l›nda gerçeklefltirilen indirimli orana tâbi ifllemlerle ilgili ia- de taleplerinde, Katma De¤er Vergisi Kanununun 29uncu maddesinin (2) numaral› f›kras›n›n bu Kanunla de¤iflti rilmeden önceki hükmüne göre ifllem yap›l›r.

Kanunda belirtildi¤i üzere bölgede faa liyette bulunan mükelleflerin, faaliyet leriyle ilgili olarak yapt›klar› teslim ve hizmetler KDV’den istisnad›r. Ancak istisna sadece bölgede üretilecek yaz›

l›m program ve lisans›n› kapsayacak olup bölge d›fl›nda yarat›lan KDV’yi kapsamayacakt›r. KDV istisnas› sade ce bölgede faaliyet gösteren kifli ve ku- rumlara tan›nm›fl olup, yönetici flirket- lerin bu istisnadan yararlanmas› müm- kün de¤ildir.

SONUÇ

Yaz›m›zda, 4691 Say›l› Teknoloji Ge- lifltirme Bölgeleri Kanunu , konuyla il- gili tebli¤, yönetmelik ve Sirkülerler ile genel hatlar›yla aç›klanmaya çal›- fl›lm›fl, en son düzenlemelere yer veri- lerek bu bölgelere sa¤lanan vergisel teflvikler aç›klanmaya çal›fl›lm›flt›r.

Teknoloji Gelifltirme Bölgelerinde fa- aliyet gösteren mükellefler yukar›da belirtilen esaslara uymak durumundad›r.