1
Namazda Safları
Birleştimek
Farzdır
2
Takdim
Şüphesiz hamd yalnız Allah'adır. O'na hamd eder, O'ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin şerlerinden, amellerimizin kötülüklerinden Allah'a sığınırız. Allah'ın hidayet verdiğini kimse saptıramaz. O'nun saptırdığını da kimse doğru yola iletemez. Şehadet ederim ki, Allah'tan başka ibadete layık hak ilâh yoktur. O, bir ve tektir, O'nun ortağı yoktur. Yine şehadet ederim ki, Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) Allah'ın kulu ve rasûlüdür.
“Ey iman edenler! Allah'tan nasıl sakınmak gerekirse öyle sakının ve siz ancak Müslümanlar olarak ölün.” (Al-i İmran; 102)
“Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratan ve ondan da eşini var eden, her ikisinden birçok erkek ve kadın türeten rabbinizden sakının. Kendisi adına birbirinizden dileklerde bulunduğunuz Allah'tan ve akrabalık bağlarını kesmekten de sakının. Şüphesiz Allah üzerinizde tam bir gözetleyicidir.”
(en-Nisâ; 1),
“Ey iman edenler! Allah'tan sakının ve dosdoğru söz söyleyin. O da amellerinizi lehinize olmak üzere düzeltsin, günahlarınızı da mağfiret etsin. Kim Allah'a ve rasûlüne itaat ederse büyük bir kurtuluşla kurtulmuş olur.” (el-Ahzâb; 70- 71)
Bundan sonra, Şüphesiz sözlerin en güzeli Allah’ın
3
Kelam’ı, yolların en hayırlısı Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’in yoludur. İşlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlarıdır. Her sonradan çıkarılan şey bid’attir ve her bid’at sapıklıktır. Her sapıklık da ateştedir.
Bugün Paganist Dünya Sağlık Örgütünün tavsiyelerine göre mescidlerde namazlarda safları birleştirmemenin caiz oluşuna fetva verme mücadelesi vardır! Bu en azından dinde bid’at çıkarmak, dini değiştirmektir!
Fakihler arasında safları birleştirmenin ve düzeltmenin farz mı yoksa mustehap mı olduğu konusundaki ihtilaf, Müslümanlara mescidlerinde bugün şart koşulan bu şeytanî uygulamaya dayanak olamaz! Aksi halde dinde çıkarılan her bidatte olduğu gibi yarın bu da bir asıl ve din edinilir!
Safların sıklaştırılması yalnızca mustehap bir emir değil, bilakis dinin farz bir emridir! Bu risalede bu konuyla ilgili gelen hadislerde bu durum açıkça görülecektir. Bütün bu emirler farzlık ifade etmektedir, bu emri müstehaplığa çevirecek bir delil yoktur!
Bu, Allah’ın emrettiği şekilde namazı ikame etmenin bir gereğidir.
Safların şekli hakkında emir, yasak ve tehdit içeren bu nasları müstehaplığa yorumlamak mümkün değildir!
İbn Teymiyye şöyle demiştir: “Saflarda ayrı ve düzensiz duruyorlarsa mesela, şu şunun arkasında, şu şunun arkasında safa durmuşsa bu en büyük münkerlerdendir. Bilakis safları düzenli tutmakla emrolunmuşlardır. Nebî sallallahu aleyhi ve sellem safları düzeltmeyi, bitiştirmeyi, ilk saftan itibaren saflardaki açıklıkları kapatmayı emretmiştir. Bütün bu mubalağa, en güzel şekilde ve imkân nispetinde birliğin sağlanması içindir.
Şayet safları düzgün tutmak farz olmasaydı, bir kimsenin diğer bir kimsenin arkasında durması caiz olurdu. Hâlbuki herkes bilir
4
ki bu müslümanların namazı değildir! Şayet böyle bir şey caiz olsaydı bir kere dahi olsa müslümanlar bunu mutlaka yapardı.”1
Yine İbn Teymiyye şöyle demiştir: “Saffı düzeltmek namazın tamamından ve ikame edilmesinden olduğuna göre, saf düzeninden tamamen çıkanlar ve hatta bir baş kadar veya yarım topuk saftan çıkanlar saf tutmuş olmazlar ve namazı iade etmeleri emredilir.”2
Namaz kılanlardan bazılarının saffın düzgünlüğünü terk etmeleri veya safta açıklık bırakmaları yasaklanmıştır.
Mazeretsiz olarak bunu yapan kimsenin günaha da gireceğini Buhârî ve İbn Teymiyye belirtmişlerdir. Mazeret sebebiyle bunu yapana ise sakınca yoktur. İbn Teymiyye namazda saf düzenini terk etmenin en büyük münkerlerden olduğunu ve bunu yapanın namazı iade etmesi gerektiğini söylemiştir. Her mezhepten bütün fakihler de bu konuda ona muvafıktır. İhtilaf edilen mesele ise saf düzenini koruyan kimselerin safta açıklık bırakmamasının farz mı yoksa mustehap mı olduğu konusundadır. İbn Teymiyye bu konuda bunun farz olduğu görüşünü tercih etmiştir. Bu iki meselenin arasını ayırt edemeyen kimse zaten fetvaya ehil değildir!
Namazın meşru saf düzenini ve safları bitiştirmeyi terk etmek, kâfir Dünya Sağlık Örgütünün tavsiyeleri sebebiyle namaz kılanların arasını uzaklaştırmaya gelince, bunun fıkıhla alakası yoktur! Bilakis bu dinin esası, tevhid, Allah’ın hâkimiyetini kabullenme, rasule ittiba ve itaat meselesidir. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in getirdiklerinden bir şeyi hevaya uyarak ve müşriklere itaat ederek terk etmek bir küfürdür! Bu
1 Mecmuu’l-Fetava (23/394)
2 Mecmuu’l-Fetava (22/546)
5
kâfirlere benzemenin en tehlikeli şeklidir, şeytanın yoluna uymaktır, sapıtanların ve gazaba uğrayanların yolunu takip etmektir!
Zaruret veya ihtiyaç bahanesiyle mescidlerde safları bitiştirme şeklinin değiştirilmesi, Dünya Sağlık Örgütünün tavsiye ettiği gibi; namaz kılanların arasına şeytan için birer metre mesafe konması şeklindeki uygulamaları gerçekler yalanlamaktadır! Filistin’de, Pakistan’da ve başka devletlerde müslümanlar bayram namazını sıklaştırılmış saflar halinde kıldılar ve bir zaruret veya ihtiyaç hissetmediler! Kendisi için hastalıktan korkan cahil ve sapık kimse varsın safı birleştirmesin!
Ama bu şeytanî uygulamayı bütün müslümanlara mescidlerinde şart koşmak, din koyucunun reddettiği cahiliyye inancı sebebiyledir! Bu da hastalığın bulaştığı inancıdır. Şüphesiz bu şeytanın adımlarını izlemektir!
İlim ehline, mescid imamlarına ve hatiplere farz olan şey;
dinde yapılan bu değiştirmeye, namazdaki safların iptal edilmesine karşı koymalarıdır. Ta ki bu şeytanî bid’at yerleşmesin! Devletlerin koştuğu bu şartların kaynağının İslam ile, Kur’ân ile, sünnet ile hatta fıkhî mezhepler ile alakası olmadığını herkesin bilmesi gerekir.
Allah Teâlâ kitap ehli hakkında şöyle hatırlatma yapmıştır:
﴾ َكْيَلِإ للها َلَزنَأ اَم ِضعَب نَع َكوُنِتْفَي نَأ ْمُهرَذحاَو﴿
“Ayrıca Allah’ın sana indirdiğinin bir kısmından seni fitneye düşürmelerinden sakın.” (Maide 49)
Bu ayetteki “bir kısmından” kelimesi hakkında iyi düşünün.
6 Yine Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
﴾ ْمُكِباَقْعَأ ىَلَع ْمُكوُّدُرَي ْاوُرَفَك َنيِذَّلا ْاوُعيِطُت نِإ﴿
“Kâfirlere itaat ederseniz sizi ökçeleriniz üzerinde çevirirler!” (Âl-i İmran 149)
َضرَت نَلَو﴿
﴾ ْمُهَتَّلِم َعِبَّتَت ىَّتَح ىَرا َصَّنلا َلاَو ُدوُهَيْلا َكنَع ى
“Yahudiler ve Hristiyanlar, sen onların milletine uyuncaya kadar senden asla razı olmazlar.” (Bakara 120)
Evet, bunları anladıysanız, devletlerin Dünya Sağlık Örgütünün bu tavsiyelerini gözetmesinin, müslümanların ibadet şiarlarına karşı açılmış bir savaş olduğunu, bulaşıcı hastalıklara karşı tedbir iddiasının dinin kendisini değiştirmeye yönelik olduğunu görmüş olmanız gerekir!
Müslümanların mescidlerde uyguladıkları şey, devletlerin müslümanların mescidlerindeki saflarının şekli hakkında şart koştukları bir programa tabidir. Onlar için bu yeni şekil din kılınmakta ve kanun kuvvetiyle şart koşulmaktadır! Ta ki nefislerine şeytanın bu emirleri yer etsin ve alışkanlık haline getirsinler!
Dini ve din hükümlerini değiştirmek ve bu şeytanî bid’at, Dünya Sağlık Örgütünün tavsiyeleri doğrultusunda müslümanlara devlet kanunları ile zorunlu kılınmaktadır. Bu şüphesiz dinlerinin şiarlarını müslümanlara kendi elleriyle yok ettirme girişimidir!
7
Safları Sıkılaştırmanın Emredilmesi
Enes b. Malik radiyallahu anh’den: “Nebî sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:
او ُّصُر ْمُكَفوُف ُص اوُبِراَقَو
اَهَنْيَب اوُذاَحَو ِقاَنْعَلأاِب
يِذَّلاَوَف ي ِسْفَن
ِه ِدَيِب يِ نِإ ىَرَلأ َناَطْيَّشلا ُلُخ ْدَي
ْنِم َلَخ ِ ف َّصلا ِل اَهَّنَأَك
ُفَذَحْلا
“Safları sıkılaştırın, aralarını yakınlaştırın ve boyunları hizalayın. Nefsim elinde olana yemin olsun ki şeytanın saftaki boşluklara koyun yavrusu gibi girdiğini görüyorum.”3
Cabir b. Semura radiyallahu anh’den:
َجَرَخ اَنْيَل َع
ُلو ُسَر ِللها
ىَّل َص ُللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو َلاَقَف
اَم يِل
ْمُكاَرَأ يِعِفاَر
ْمُكيِدْيَأ اَهَّنَأَك
ُباَنْذَأ لْيَخ
؟ س ْم ُش اوُنُك ْسا
يِف
ِة َلَ َّصلا َلاَق
َّمُث َجَرَخ اَنْيَلَع اَنآَرَف اًقَلَح َلاَقَف يِلاَم ْمُكاَرَأ َنيِزِع
َلاَق َّمُث َجَر َخ اَنْيَلَع َلاَقَف َلاَأ َنوُّف ُصَت اَمَك
ُّف ُصَت ُةَكِئ َلََمْلا
َدْنِع
3 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Ebu Muhammed el- Muhalledî Fevaidu’l-Muntehabe (248) Ahmed (3/260) İbn Huzeyme (1545) İbn Hibbân (5/539, 14/251) Ziyau’l-Makdisi el-Muhtare (7/40-42) Serrac Musned (742) Ebû Dâvûd (667) Nesâî (815) Nesâî Sunenu'l- Kubrâ (889) İbnu’l-Munzir el-Evsat (1981) Beyhakî (3/100) Mukbil b.
Hadi Camiu’s-Sahih (506, 925, 3088)
8
؟اَهِ بَر اَنْلُقَف اَي َلو ُسَر ِللها
َفْيَكَو ُّف ُصَت
ُةَكِئ َلََمْلا َدْنِع
؟اَهِ بَر َلاَق
َنوُّمِتُي َفوُف ُّصلا
َل َوُ ْلأا َنو ُّصاَرَتَيَو
ِ ف َّصلا يِف
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem yanımıza çıktı ve:
“Neden sizin ellerinizi hırçın atların kuyruklarını sallamaları gibi sallarken görüyorum? Namazda sakin olun.”
Sonra yine yanımıza çıktığında bizim ayrı halkalar halinde olduğumuzu gördü ve şöyle buyurdu:
“Neden sizi dağınık görüyorum?” Sonra yine yanımıza çıktığında şöyle buyurdu:
“Meleklerin rableri katında saf tuttukları gibi saf olmaz mısınız?” dedik ki: “Ey Allah’ın rasulü! Melekler rableri katında nasıl saf tutarlar?” Buyurdu ki:
“İlk safları tamamlarlar ve safları sıklaştırırlar.”4
Enes radiyallahu anh’den: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
اوُّمِتَأ َّف َّصلا َل َّوَلأا
َّمُث يِذَّلا ِهيِلَي ْنِإَف َناَك ا ًصْقَن ْنُكَيْلَف
ِ ف َّصلا يِف ِرَّخَؤُمْلا
4 Sahih. Muslim (430)
9
“İlk safı tamamlayın, sonra arkasındaki safı tamamlayın, eksik kalan saf en arkadaki olsun.”5
Saflar Halinde Namazın Fazileti
Aişe radiyallahu anha’dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
َفوُف ُّصلا َنوُل ِصَي َنيِذَّلا ىَلَع َنوُّل َصُي ُهَتَكِئلََمَو ََّللها َّنِإ
“Muhakkak ki Allah ve melekleri saflar halinde namaz kılanlara salât ederler.”6
5 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Ziyau’l-Makdisi el- Muhtare (6/350) Ahmed (3/132, 233) Ebû Dâvûd (671) Nesâî (818) İbn Huzeyme (1546) Taberânî Evsat (3/44) Beyhakî (3/102) Begavi Şerhu’s-Sunne (820) İbn Hazm el-Muhalla (4/56) Mukbil b. Hadi Sahihu’l-Musned (57)
6 Muslim'in şartına göre sahih. Es-Serrâc Musned (770) İbn Huzeyme (1550) İbn Hibbân (5/536) Hâkim (1/334) Ahmed (6/67, 89, 160) İbn Mâce (995) Abd b. Humeyd (1511) İbn Vehb el-Cami (471) el- Esbehani et-Tergib (2008) İbnu’l-Munzir el-Evsat (1983) İbn Mende Emali (97) Ebu Bekr ez-Zubeyri el-Fevaid (14) Beyhakî (3/103) İbn Asakir Tarih (38/438) el-Elbani es-Sahiha (2234)
10
Namaz Safların Düzelmesiyle İkame Olur
Enes radiyallahu anh’den: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
او ُّو َس ْمُكَفوُف ُص َّنِإَف
َةَيِو ْسَت ِفوُف ُّصلا
ْنِم ِةَماَقِإ ِةَلَ َّصلا
“Saflarınızı düzeltin. Zira safların düzgünlüğü namazı ikame etmeye dâhildir.”7
Cabir radiyallahu anh’den: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
َّنِإ ْنِم ِماَمَت ِة َلَ َّصلا َةَماَقِإ
ِ ف َّصلا
“Muhakkak ki saffın ikamesi namazın tamam olmasına dâhildir.”8
Hittan b. Abdillah er-Rakaşî rahimehullah dedi ki:
ىَّل َص اَنِب وُبَأ ى َسوُم ُّيِرَع ْشَ ْلأا
اَّمَلَف َلَتَفْنا َلاَق ُّيِبَن َِّللها
ىَّل َص ُللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو َبَطَخ
اَنَل َنَّيَبَف اَنَل اَنَتَّن ُس اَنَمَّلَعَو اَنَت َلَ َص
7 Sahih. Buhârî (723) Muslim (433)
8 Hasen. Ahmed (3/222) Abdurrazzak (2425) Taberânî Mu'cemu'l- Kebîr (2/183) Taberânî Mu'cemu'l-Evsat (2985) Ebû Ya'lâ (4/123) el- Elbani Sahihu’l-Cami (2225)
11
َلاَقَف اَذِإ َّل َص ْمُتْي اوُميِقَأف ْمُكَفوُف ُص
“Ebu Musa el-Eşari radiyallahu anh bize namazı kıldırdı.
Namaz bitince dedi ki: “Nebiyullah sallallahu aleyhi ve sellem bize hutbe vererek bize sünnetlerimizi açıkladı ve namazımızı bize öğretti. Buyurdu ki:
“Namaz kıldığınız zaman safları ikâme edin.”9
Safları Düzgün Yapmamaktan Sakındırma
En-Nu’mân b. Beşîr radiyallahu anh’den: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
َّنُّو َسُتَل ْمُكَفوُف ُص
ْوَأ َّنَفِلاَخُيَل َُّللها
َنْيَب ْمُكِهوُجُو
“Ya saflarınızı düzeltirsiniz ya da Allah yüzleriniz arasına ihtilaf sokar.”10
Sa’d b. Ubeyde rahimehullah’tan: “El-Berâ b. Âzib radiyallahu anh dedi ki:
َناَك ُلو ُسَر َِّللها
ىَّل َص َُّللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو اَنيِتْأَي
اَذِإ اَنْمُق ىَلِإ
9 Muslim'in şartına göre sahih. İbn Ebî Şeybe (1/309) Ahmed (4/393) uzun bir metinle: Muslim (404)
10 Sahih. Buhârî (717) Muslim (436)
12
ِةلَ َّصلا ُح َسْمَيَف
اَنَروُد ُص اَنَبِكاَنَمَو
َّمُث ُلوُقَي اوُفِلَتْخَت لا
َفِلَتْخَتَف ْمُكُبوُلُق
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem namaza durduğumuz zaman bize gelir göğüslerimize ve omuzlarımıza dokunur sonra şöyle derdi:
“(Saflarda ilerili gerili durarak) ihtilaf etmeyin, sonra kalpleriniz de ihtilaf eder.”11
Beşir b. Yesar el-Ensari rahimehullah’tan:
ْنَع ِسَنَأ ِنْب كِلاَم ُهَّنَأ َمِدَق َةَنيِدَملا َليِقَف
ُهَل َتْرَكْنَأ اَم
اَّنِم ُذْنُم ِم ْوَي َت ْدِهَع َلو ُسَر
َِّللها ىَّل َص ُللها ِهْيَلَع
؟ َمَّل َسَو َلاَق
اَم َفوُف ُّصلا َنوُميِقُت َلا ْمُكَّنَأ َّلاِإ اًئْي َش ُتْرَكْنَأ
“Enes b. Malik radiyallahu anh Medine’ye geldiğinde
11 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Serrac Musned (772) Ahmed (4/285, 297) Tayalisi (777) Abdurrazzak (2/45) İbn Huzeyme (1551-52, 1556-57) Ebû Dâvûd (664) Nesâî (811) İbn Hibbân (5/530, 535) Hâkim (1/765-66) İbnu’l-Carud el-Munteka (316) Taberânî Evsat (1/224, 3/92, 7/177) Ru’yani (353, 359, 397) Begavi Şerhu’s- Sunne (818) Hatib Muvaddahu Evham (2/453) İbn Asakir Tarih (7/116) el-Elbani Sahihu Suneni Ebi Davud (670) Mukbil b. Hadi Camiu’s-Sahih (357, 924, 932, 3825)
13
kendisine: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in zamanından beri bizde karşı çıktığın bir şey var mı?” denildi. Dedi ki:
“Safları tamamlamıyor olmanız dışında karşı çıktığım bir şey yok.”12
Safları Düzeltmeden Namaza Durulmaz
Nu’man b. Beşir radıyallahu anh’den:
َناَك ُلو ُسَر َِّللها
ىَّل َص ُللها
ِهْيَلَع َمَّل َسَو ي ِ و َسُي
اَنَفوُف ُص
اَذِإ اَنْمُق ِة َلَ َّصلِل اَذِإَف
اَنْيَوَت ْسا َرَّبَك
“Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem namaza kalktığımız zaman saflarımızı düzeltir, safların düzelmesinden sonra tekbir alırdı.”13
Nâfi rahimehullah şöyle dedi:
َّنَأ َرَمُع َنْب ِباَّطَخْلا َناَك
ُرُمْأَي ِةَيِو ْسَتِب ِفوُف ُّصلا
اَذِإَف
ُهوُءاَج ُهوُرَبْخَأَف
ْنَأ ِدَق َوَت ْسا َرَّبَك ْت
12 Sahih. Buhârî (724) Ahmed (3/114) Taberânî Mu'cemu'l-Evsat (3226)
13 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Ebu Davud (665) Ebu Avane (1380) İbn Hibbân (5/544) Beyhakî (2/21)
14
“Ömer radıyallahu anh (namaza durmadan önce) safların düzeltilmesini emrederdi. Kendisine safların düzeltildiğini gelip haber verdikleri zaman tekbir alır namaza dururdu.”14
Osman radiyallahu anh hutbesinde şöyle derdi:
اَذِإ َماَق ُماَمِ ْلْا اوُعِمَت ْسا َف
اوُت ِصْنَأَو َّنِإَف
ِت ِصْنُمْلِل يِذَّلا
ُعَم ْسَي َلا َنِم
ِ ظَحْلا َلْثِم
يِذَّلا ُعَم ْسَي اَذِإَف
ِتَميِقُأ ُة َلَ َّصلا
اوُل ِدْعاَف َفوُف ُّصلا
اوُذاَح ِبِكاَنَمْلاِب
َّنِإَف َلا َدِتْعا ِ ف َّصلا
ْنِم
ِماَمَت ِة َلَ َّصلا َّمُث
ُرِ بَكُي َلا َّتَح ُهَيِتْأَي ى لاَجِر ْدَق
ْمُهَلَّكَو ِةَيِو ْسَتِل
ِفوُف ُّصلا ُهَنوُرِبْخُي
اَهَّنَأ ِدَق ْتَوَت ْسا ُرِ بَكُيِف
“İmam hutbeye kalktığı zaman dinleyin ve susun.
Muhakkak ki dinlemeyip de susan kimsenin nasibi, dinleyeninki gibidir. Namaza kalkıldığında safları düzeltin, omuzları hizalayın.
Muhakkak ki safların düzgünlüğü namazın tamam olmasına dâhildir.” Sonra safları düzeltmek için görevlendirdiği kişiler kendisine safların düzeltildiğini haber vermedikçe tekbir almazdı.”15
14 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Mâlik (1/158) Abdurrazzak (2/47) Beyhakî (2/21)
15 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. Abdurrazzak (2442) İbn Ebî Şeybe (1/309)
15
Diğer rivayette Osman radiyallahu anh şöyle demiştir
اوُل ِدْعا َفوُف ُّصلا
اوُّف ُصَو َماَدْقَ ْلأا
اوُذاَحَو ِبِكاَنَمْلاِب
“Safları düzgün yapın, ayaklarınızı (yanınızdakinin ayağıyla) birleştirin ve omuzlarınızı hizalayın.”16
Saflarda Boşluk Bırakmamak
İbn Abbas radiyallahu anhuma’dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurduİ:
ْمُكاَّيِإ َجَرُفْلاَو يِنْعَي
ِة َلَ َّصلا يِف
“Sizleri namazda (saflarda) boşluk bırakmaktan sakındırırım.”17
Ebu Said el-Hudrî radiyallahu anh’den: “Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken işittim:
اَذِإ ْمُتْمُق ىَلِإ ِة َلَ َّصلا اوُل ِدْعاَف
ْمُكَفوُف ُص او ُّد ُسَو
َجَرُفْلا
يِ نِإَف ْمُكاَرَأ ْنِم
ِءاَرَو ي ِرْهَظ
16 Sahih ligayrihi. Abdurrazzak (2443) İbn Hazm el-Muhalla (4/59)
17 Buhârî'nin şartına göre sahih. Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr (11/188) el-Elbani es-Sahiha (1757)
16
“Namaza kalktığınız zaman saflarınızı düzeltin ve boşlukları kapatın. Zira ben sizleri arkamdan da görüyorum.”18
İbn Abbas radiyallahu anhuma’dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
او ُّصاَرَت َفوُف ُّصلا
يِ نِإَف ُتْيَأَر َنيِطاَي َّشلا
ْمُكُلَّلَخَت
اَهَّنَأَك ُد َلا ْوَأ ِفَذَحْلا
“Safları sıkılaştırın. Zira ben şeytanların koyun yavruları gibi boşluklara girdiğini görüyorum.”19
Abdullah b. Ömer radıyallahu anhuma şöyle dedi:
“Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:
اوُميِقَأ َفوُف ُّصلا
اوُذاَحَو َنْيَب
ِبِكاَنَمْلا او ُّد ُسَو
َلَلَخْلا
اوُنيِلَو ي ِدْيَأِب
ْمُكِناَوْخِإ َلا َو
اوُرَذَت تا َجُرُف
ِناَطْي َّشلِل َمَو
ْن َُّللها ُهَعَطَق اًّف َص َعَطَق ْنَمَو َُّللها ُهَل َصَو اًّف َص َل َصَو
“Saflarınızı ikame edin. Omuzlarınızı hizalayın.
Aralıkları kapatın. Safa girmek isteyen kardeşlerinize
18 Hasen. İbn Ebî Şeybe (1/333) İbn Huzeyme (1548) İbnu’l-Munzir el-Evsat (1982)
19 Sahih ligayrihi. Ebû Ya'lâ (4/475, 5/64)
17
yumuşak olun. Şeytanın girmesi için aralıklar bırakmayın. Ve kim safları bitiştirirse Allah ona rahmet etsin. Ve kim de bitiştirmez ise Allah da ondan rahmetini kessin.”20
İbn Mes’ud radiyallahu anh’den:
او ُّو َس ْمُكَفوُف ُص َّنِإَف
َناَطْي َّشلا اَهُلَّلَخَتَي
ِفْذَخْلاَك ْوَأ -
ِد َلا ْوَأَك ِفْذَخْلا
“Saflarınızı düzeltin. Zira şeytan koyun yavruları gibi onun boşluklarına girer.”21
Ebu Umame radiyallahu anh’den: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
َّنِإ َللها ُهَتَكِئ َلََمَو َنوُّل َصُي
ىَلَع ِ ف َّصلا ِل َّوَ ْلأا
اوُلاَق
اَي َنوُّل َصُي ُهَتَكِئ َلََمَو َللها َّنِإ َلاَق ؟يِناَّثلا ىَلَعَو ِللها َلو ُسَر ىَلَع
ِ ف َّصلا ِل َّوَ ْلأا
اوُلاَق اَي َلو ُسَر ِللها
ىَلَعَو
؟يِناَّثلا َلاَق
َّنِإ َللها
ِهِتَكِئ َلََمَو َنوُّل َصُي
ىَلَع ِ ف َّصلا ِل َّوَ ْلأا
اوُلاَق اَي َلو ُسَر ِللها
20 Sahih. Ebû Dâvud (666) Nesâ‘î (819) İbn Huzeyme (1549) Ahmed (2/97) Taberani Musnedu’ş-Şamiyyin (1958) Beyhakî (3/101) el-Elbani es-Sahiha (743)
21 Sahih. Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr (9/275)
18
ىَلَعَو
؟يِناَّثلا َلاَق
ىَلَعَو يِناَّثلا
َلاَق َو ُسَر ُلو ِللها ىَّل َص ُللها
ِهْيَلَع َمَّل َسَو او ُّو َس
ْمُكَفوُف ُص اوُذاَحَو
َنْيَب ْمُكِبِكاَنَم اوُنيِلَو
يِف
ي ِدْيَأ ْمُكِناَوْخِإ
او ُّد ُسَو َلَلَخْلا
َّنِإَف َناَطْي َّشلا ُلُخ ْدَي
اَميِف
ْمُكَنْيَب ِةَلِزْنَمِب
ِفَذَحْلا يِنْعَي
َد َلا ْوَأ ِنْأ َّضلا اَغ ِ صلا
َر
“Muhakkak ki Allah ve melekleri ilk safa salat ederler.”
Dediler ki: “Ey Allah’ın rasulü! İkinci saf?” Buyurdu ki:
“Muhakkak ki Allah ve melekleri ilk safa salat ederler.”
Dediler ki: “Ey Allah’ın rasulü! İkinci saf?” Buyurdu ki:
“Muhakkak ki Allah ve melekleri ilk safa salat ederler.”
Dediler ki: “Ey Allah’ın rasulü! İkinci saf?” Buyurdu ki:
“İkinci safa da.” Sonra Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Saflarınızı düzeltin, omuzlarınızı hizalayın.
Kardeşlerinizin koluna yumuşak olun. Boşlukları kapatın.
Muhakkak ki şeytan aralarınıza koyun yavruları gibi girer.”22
22 Hasen. Ahmed (5/262) Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr (8/174) Ebu Muhammed el-Cevheri Selasetu Mecalis (23) el-Elbani Sahihu’t-Tergib (488)
19
Kişinin Safta Omuzlarını ve Ayaklarını Yanındakiyle Birleştirmesi
Nu’mân b. Beşîr radıyallahu anh’den:
َلَبْقَأ ُلو ُسَر َِّللها
ىَّل َص ُللها
ِهْيَلَع َمَّل َسَو ىَلَع
ِساَّنلا
ِهِه ْجَو ِب َلاَقَف
اوُميِقَأ ْمُكَفوُف ُص
اًث َلََث َِّللهاَو َّنُميِقُتَل ْمُكَفوُف ُص
ْوَأ
َّنَفِلاَخُيَل َُّللها
َنْيَب ْمُكِبوُلُق َلاَق
ُتْيَأَرَف َلُجَّرلا
ُقَزْلَي ُهَبِكْنَم
ِبِكْنَمِب ِهِب ِحا َص
ُهَتَبْكُرَو ِةَبْكُرِب
ِهِب ِحا َص ُهَبْعَكَو
ِهِبْعَكِب
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem yüzüyle insanlara döndü ve buyurdu ki:
“Saflarınızı ikame edin. (Bunu üç defa söyledi) Vallahi ya saflarınızı düzgün tutarsınız ya da Allah kalpleriniz arasına ihtilaf atar.” Bunun üzerine insanların omuzunu, arkadaşının omuzuna, dizini arkadaşının dizine, topuğunu arkadaşının topuğuna yapıştırdığını gördüm.”23
Enes b. Malik radiyallahu anh’den: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
23 Sahih. Ebû Dâvud (662) İbn Hibbân (5/551) İbn Huzeyme (160) Ahmed (4/276) Beyhakî (3/101) el-Elbani es-Sahiha (32)
20
ِءاَرَو ْنِم ْمُكاَرَأ يِ نِإَف او ُّصارَتَو ْمُكِفوُف ُص يِف اوُلِدَتْعا ِبِكْنَمِب ُهَبِكْنَم ُقِزْلُي اَنَدَحَأ تْيَأَر ْدَقَل سَنَأ َلاَق يِرْهَظ ْمُهَدَحَأ ىَرَتَل َكِلَذ َلَعْفَت َتْبَهَذ ْوَلَو ِهِمَدَقِب ُهَمَدَقَو ِهِبِحا َص سوُم َش لْغَب ُهَّنَأَك
“Saflarınızda düzgün durun ve sık tutun. Muhakkak ki ben sizleri arkamdan görüyorum.” Enes radiyallahu anh dedi ki:
“Nitekim bizden her birimizin omuzunu yanındakinin omuzuna ve ayağını yanındakinin ayağına yapıştırdığını gördüm. Şayet sen gitsen ve bunu yapsan, onlardan birinin sanki hırçın katırlar gibi olduğunu görürsün.”24
Ebu Osman en-Nehdî rahimehullah dedi ki:
تْنُك ْنَميِف َبَر َض ُرَمُع
ُنْب ِباَّطَخْلا ُهَمَدَق
ِةَماَقِ ِلْ
ِ ف َّصلا ِة َلَ َّصلا يِف
“Ömer b. el-Hattab radiyallahu anh’ın namazda safı
24 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. İbn Ebî Şeybe (1/386) Ebû Ya'lâ (6/381) el-Elbani es-Sahiha (1/71) Son cümleye kadar olan kısmı Buhârî rivayet etmiştir.
21
düzeltmek için ayağına vurduğu kimselerden biri de bendim.”25 Suveyd b. Gafele rahimehullah dedi ki:
َناَك ل َلَِب َوُه -
ُنِ ذ َؤُم ِلو ُسَر
َِّللها ىَّل َص -
َُّللها ِهْيَلَع
َمَّل َسَو ُبِر ْضَي -
اَنَماَدْقَأ ِة َلَ َّصلا يِف
ي ِ و َسُيَو اَنَبِكاَنَم
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in müezzini Bilal radiyallahu anh namazda omuzlarımızı hizalar ve ayaklarımıza vururdu.”26
Saflardaki Boşlukları Kapatmanın Fazileti
Aişe radiyallahu anha’dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:
ْنَم َّد َس ًةَجْرُف ف َص يِف
ُهَعَفَر َُّللها اَهِب ًةَجَر َد ىَنَبَو ُهَل
اًتْيَب ِف ِةَّنَجْلا ي
“Kim saftaki bir boşluğu kapatırsa Allah onun bir
25 Sahih mevkuf. İbn Ebî Şeybe (1/309) İbn Hazm el-Muhalla (4/58)
26 Sahih mevkuf. Abdurrazzak (2/46) İbn Hazm el-Muhalla (4/59) İbn Ebî Şeybe (1/309) Ebû Nuaym Hilyetu'l-Evliyâ (10/25) Musedded b.
Muserhed’in Musned’inden naklen: Busayri İthaf (1211) İbn Hacer Metalibu’l-Aliye (398)
22
derecesini yükseltir ve onun için Cennet’te bir ev yapar.”27 İbn Ömer radiyallahu anhuma’dan: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
ْمُكُراَي ِخ ْمُكُنَيْلَأ
اًبِكاَنَم َلَ َّصلا يِف
اَمَو ِة ْنِم ة َوْطُخ ُمَظْعَأ
اًرْجَأ ْنِم ة َوْطُخ اَها َشَم
لُجَر ىَلِإ ة َجْرُف ف َص يِف
اَهَّد َسَف
“En hayırlılarınız namazda omuzları en yumuşak olanlarınızdır. Kişinin saftaki boşluğu tamamlamak için attığı adımından daha çok ecir kazandıran bir adım yoktur.”28
Saflarda Boşluk Olursa Namaz Geçersizdir
Abdurrahman b. Ali b. Şeyban rahimehullah, Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e elçi olarak giden heyetten biri olan babası Ali b. Şeyban radiyallahu anh’den şöyle rivayet etti:
اَنْيَّل َصَف ْلَخ
ِ يِبَّنلا َف ىَّل َص ُللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو َحَمَلَف
ِر ِخ ْؤُمِب
27 Sahih ligayrihi. Taberânî Mu'cemu'l-Evsat (5797) Ahmed (6/89) İbn Mâce (995) el-Elbani es-Sahiha (2532)
* Ebu Hureyre radiyallahu anh’den: el-Esbehani et-Tergib (2009) Taberânî Mu'cemu'l-Evsat (3771)
* Urve rahimehullah’tan mürsel olarak: İbn Ebî Şeybe (1/333)
28 Sahih. Taberânî Mu'cemu'l-Evsat (5217, 5240) Darekutni el-İlel (3113) İbn Şahin et-Tergib (474) Deylemi (2858) el-Elbani es-Sahiha (2533)
* İbn Ömer radiyallahu anhuma’dan mevkuf: Abdurrazzak (2471)
23
ِهِنْيَع ىَلِإ لُجَر ُميِقُي َلا
ُهَبْل ُص ِعوُكُّرلا يِف
ِدوُج ُّسلاَو اَّمَلَف
َفَر َصْنا ُلو ُسَر
ِللها ىَّل َص ُللها
ِهْيَلَع َمَّل َسَو َلاَق
َر َشْعَم اَي
َنيِمِل ْسُمْلا ُهَّنِإ
َة َلَ َص َلا ْنَمِل
ُميِقُي َلا ُهَبْل ُص ِعوُكُّرلا يِف
ِدوُج ُّسلاَو َلاَق
ىَأَرَو ًلَُجَر يِ ل َصُي َفْلَخ
ِ ف َّصلا َفَق َوَف
ىَّتَح
َفَر َصْنا ُلُجَّرلا
َلاَقَف ُلو ُسَر ِللها
ىَّل َص ُللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو ْلِبْقَت ْسا
َكَت َلَ َص َة َلَ َص َلا
لُجَرِل د ْرَف
َفْلَخ ِ ف َّصلا
“Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in arkasında namaz kıldık. Gözlerini arka tarafta rükû ve secdelerde belini doğrultmayan bir adama çevirdi. Namazdan ayrılınca Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:
“Ey müslümanlar topluluğu! Muhakkak ki rükû ve secdelerde belini doğrultmayanın namazı yoktur.” Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bir adamın da safın arkasında tek başına namaz kıldığını gördü. Adam namazını bitirinceye kadar bekledi. Sonra buyurdu ki:
“Namaza dön. Safın arkasında tek başına namaz kılanın namazı yoktur.”29
29 Sahih. Ahmed (4/23) İbn Ebî Şeybe (1/256) İbn Huzeyme (593, 667, 1569) İbn Hibbân (5/579) İbn Mâce (871, 1003) Begavi Mu’cem (2565) Beyhakî (3/105) el-Elbani es-Sahiha (2536) Mukbil b. Hadi
24
Vabisa b. Ma’bed radıyallahu anh’den:
ِ َّللها ُلو ُسَر ُهَرَمَأَف ُهَدْحَو ِ ف َّصلا َفْلَخ ىَّل َص ًلَُجَر َّنَأ َة َلَ َّصلا َديِعُي ْنَأ َمَّل َسَو ِهْيَلَع ُ َّللها ىَّل َص
“Bir adam safın arkasında tek başına namaz kıldı.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ona namazı iade etmesini emretti.”30
Safı Bölen Direkler Arasında Namaz Kılmamak
Abdulhamid b. Mahmud rahimehullah dedi ki:
ىَلِإ اَنْعِفُدَف ِةَعُمُجْلا َمْوَي كِلاَم ِنْب ِسَنَأ َعَم ُتْيَّل َص َّدَقَتَف يِراَو َّسلا ِدْهَع ىَلَع اَذَه يِقَّتَن اَّنُك سَنَأ َلاَقَف اَنْرَّخَأَتَو اَنْم
َمَّل َسَو ِهِلآ ىَلَعَو ِهْيَلَع ُللها ىَّل َص ِللها ِلو ُسَر
“Enes b. Malik radiyallahu anh ile beraber Cum’a günü namaz kıldık. (Kalabalıktan) direklerin arasına itildik. Kimimiz öne
Camiu’s-Sahih (973, 1022)
30 Sahih. Tirmizî (230) Ahmed (4/228) İbn Mâce (1004) İbn Hibbân (5/579)
25
geçtik kimimiz de geride kaldık. Enes radiyallahu anh dedi ki:
“Biz Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem zamanında bundan sakınırdık.”31
Kurra b. Iyas radiyallahu anh’den:
اَّنُك ىَهْنُن ْنَأ َّف ُصَن َنْيَب
يِرا َو َّسلا ىَلَع
ِدْهَع ِلو ُسَر
َِّللها ىَّل َص ُللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو ُدَرْطُنَو
اَهْنَع اًدْرَط
“Biz Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in zamanında direkler arasında saf tutmaktan yasaklanırdık ve bu yüzden kovulurduk.”32
31 Sahih. Ebû Dâvûd (673) Ahmed (3/131) Nesâî (821) Tirmizî (229) İbn Hibbân (5/596) İbn Huzeyme (1568) Hâkim (1/339) Ziyau’l-Makdisi el-Muhtare (6/267) Beyhakî (3/104) İbn Asakir Tarih (65/48) el-Elbani es-Sahiha (1/656) Mukbil b. Hadi Camiu’s-Sahih (927, 3269)
32 Sahih ligayrihi. İbn Mâce (1002) İbn Huzeyme (1567) İbn Hibbân (5/598) Hâkim (1/218) Tayalisi (1169) Taberânî Mu'cemu'l-Kebîr (19/21) Dulabi el-Kuna (2/113) Ru’yani (950) Bezzar (3312) Beyhakî (3/104) el-Elbani es-Sahiha (335) isnadında Harun b. Muslim meçhuldür.
26
Safların İkame Edildiği Cemaat Bulamayanın Namazı Tek Başına Kılması
Evs el-Meâfirî rahimehullah’tan:
ُهَّنَأ َلاَق ِدْبَعِل َِّللها ِنْب وِر ْمَع ِنْب
ِصاَعْلا َتْيَأَرَأ
ْنَم َأ َّضَوَت
َن َسْحَأَف َءو ُضُوْلا
َّمُث ىَّل َص ِهِتْيَب يِف
َلاَق ن َسَح ليِمَج
َلاَق ْنِإَف
ىَّل َص ِد ِج ْسَم يِف
ِهِتَري ِشَع َلاَق
َسْمَخ َةَر ْشَع
ًة َلَ َص َلاَق
ْنِإَف
ى َشَم ىَلِإ ِد ِج ْسَم ةَعاَمَج
ىَّل َصَف ِهيِف
َلاَق سْمَخ َنوُر ْشِعَو
“Abdullah b. Amr b. el-As radiyallahu anhuma’ya:
“Abdestini güzelce alan ve sonra evinde namaz kılana ne dersin?” dedim. Dedi ki:
“İyi ve güzel yapmıştır.” Ben: “Aşiretinin mescidinde namaz kılarsa?” dedim. İbn Amr radiyallahu anhuma:
“On beş namaz ecri kazanır” dedi. Ben: “Eğer cemaat mescidine yürür de orada namaz kılarsa?” dedim. İbn Amr radiyallahu anhuma dedi ki: “Yirmi beş ecir kazanır.”33
Hanzala b. Ali el-Eslemî rahimehullah, Benu’d-Dîl’den bir
33 Said b. Mansur’dan naklen: İbn Hacer Fethu’l-Bari (2/135) İbn Hacer isnadının hasen olduğunu söylemiştir.
27
adamdan (Mihcen radiyallahu anh’den) rivayet ediyor:
ُتْيَّل َص َرْهُّظلا
يِتْيَب يِف َّمُث ُتْجَرَخ ُتْرَرَمَف
ِلو ُسَرِب ِللها
ىَّل َص
َُّللها ِهْيَلَع َمَّل َسَو َوُهَو يِ ل َصُي ِساَّنلاِب
ُتْي َضَمَف ْمَلَو
ِ ل َصُأ َلاَقَف ِل ي
اَم َكَعَنَم اَي ُن َلَُف ْنَأ َيِ ل َصُت
؟اَنَعَم ُتْلُق اَي َلو ُسَر ِللها
يِ نِإ ُتْنُك
ْدَق ُتْيَّل َص يِتْيَب يِف
َلاَق ْنِإَو
“Evimde öğle namazını kıldım, sonra çıktım Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e uğradım. O insanlara öğle namazını kıldırıyordu. Ben onunla namazı kılmadan gittim. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana:
“Ey fulan! Bize uğradığında bizimle beraber namaz kılmana mani olan nedir?” dedi. Ben: “Ey Allah’ın rasulü! Ben evimde namazı kılmıştım” dedim. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
“Olsun” buyurdu.”34
Cabir b. Yezid b. el-Esved rahimehullah, babası Yezid b.
34 Muslim'in şartına göre sahih. Ahmed (4/215) Abdurrazzak (2/420) Taberânî (20/294-95) İbn Kani Mu’cemu’s-Sahabe (1/86) İbn Ebi Asım el-Ahad ve’l-Mesani (968, 2813) Ebu Nuaym Marife (7203) Tahavi Şerhu Meani’l-Asar (1/362) Mukbil b. Hadi Sahihu’l-Musned (1493)
28
el-Esved radiyallahu anh’den rivayet ediyor:
م َلَُغ َوُهَو َمَّل َسَو ِهْيَلَع ُللها ىَّل َص َِّللها ِلو ُسَر َعَم ىَّل َص ُهَّن ِن َلَُجَر اَذِإ ىَّل َص اَّمَلَف ٌّبا َش ِد ِج ْسَمْلا ِةَيِحاَن يِف اَيِ ل َصُي ْمَل
ْنَأ اَمُكَعَنَم اَم َلاَقَف اَمُه ُصِئاَرَف ُدَعْرُت اَمِهِب َئِجَف اَمِهِب اَعَدَف اَذِإ اوُلَعْفَت َلا َلاَقَف اَنِلاَحِر يِف اَنْيَّل َص ْدَق َلااَق ؟اَنَعَم اَيِ ل َصُت َرْدَأ َّمُث ِهِلْحَر يِف ْمُكُدَحَأ ىَّل َص ِ ل َصُيْلَف ِ ل َصُي ْمَلَو َماَمِ ْلْا َك
ةَلِفاَن ُهَل اَهَّنِإَف ُهَعَم
“Yezid b. el-Esved radiyallahu anh genç bir delikanlı iken Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile beraber namaz kıldı.
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem namazı bitirince iki adamın mescidin köşesinde, cemaatle namaz kılmamış olduklarını gördü. Onları çağırdı ve onlar da dizleri titreyerek geldiler.
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem onlara buyurdu ki:
“İkinizin bizimle beraber namaz kılmanıza mani olan nedir?” Onlar dediler ki: “Biz namazı konak yerimizde kılmıştık.”
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki:
“Böyle yapmayın. Biriniz konak yerinde namazı kıldığı zaman sonra imama yetişirse onunla beraber de namaz
29 kılsın. Bu kendisine nafile olur.”35
* Bu hadisler namazı tek başına kılmanın da geçerli olduğunu, cemaate katılmanın farzı ayn olmadığını göstermektedir.
Ebu Akîl Beşir b. Ukbe rahimehullah dedi ki:
ُتلُق َديزَيل دبَع نب
للها ري خ ِ شلا نب
ِءَلََعلا يبَأ َناك ام
فِ رَطُم ُعَنصَي
َجاه اذِإ سا نلا يف
؟ جيَه َلاق َناك ُمَزلَي َرعَق هِتيَب
َلاو ُبَرقَي مُهَل ًةَعُمُج َلاو ًةَعامَج َيلَجنَت ىتَح
مُهَل ا مَع تَلَجنا
“Yezid b. Abdillah b. eş-Şihhir Ebu’l-A’lâ rahimehullah’a:
“Mutarrif b. Abdillah b. Şihhir rahimehullah insanlar birbirine girip savaştıkları zaman ne yapıyordu?” dedim. Dedi ki:
“Evinin ortasından ayrılmaz, fitne kalkıncaya kadar Cum’a ve cemaat namazlarında dahi onlara katılmazdı.”36
* İmam Şafii rahimehullah el-Umm’de (1/189) şöyle
35 Sahih. Ebû Dâvûd (575) Tirmizî (219) Nesâî (858) Ahmed (4/160, 161) Tayalisi (1343) Abdurrazzak (2/421) İbn Ebî Şeybe (2/75, 7/290) İbn Huzeyme (1638) Hâkim (1/372) İbn Hibbân (6/155) İbn Sa’d Tabakat (5/517) İbn Ebî Âsım el-Âhad ve'l-Mesânî (1462) Taberânî (22/233) Beyhakî (2/301) Tahavî Şerhu Meâni'l-Âsâr (1/363) el-Elbani Mişkat (1152) Mukbil b. Hadi Camiu’s-Sahih (817)
36 Buhârî ve Muslim'in şartlarına göre sahih. İbn Sa’d Tabakat (7/142) İbn Asakir Tarih (58/314)
30
demiştir: “Eğer kişi Cum’a namazına çıktığı zaman sultanın kendisini haksız yere hapsedeceğinden korkarsa Cum’a’dan geri kalabilir. Eğer sultan onu bir müslümanın kan hakkı sebebiyle veya had cezası için hapsedecekse, Cum’a’dan geri kalamaz.”
Ebu Bekr ed-Devâdârî Kenzu’d-Durer ve Camiu’l-Gurer’de (5/194) şöyle der: “Hicri 218 yılında Kur’ân’ın mahlûk olduğu görüşü izhar edilerek büyük fitne çıktı. Bu işi Bişr el-Merisî ve Cehm oğulları çıkardılar, yayıldıkça yayıldı. Muhalefet eden öldürüldü. Âlimler ve imamlar evlerinde gizlendiler, camilerde namazlara katılmaktan çekindiler. Onlardan birçok kimse öldürüldü.”
İki Kişinin Cemaat Olması
Ebu’l-Mutevekkil (Ali b. Davud en-Nâcî) rahimehullah’tan:
“Ebu Said el-Hudrî radiyallahu anh dedi ki:
ًلَُجَر َر َصْبَأ َمَّل َسَو ِهِلآ ىَلَعَو ِهْيَلَع ُللها ىَّل َص ِللها َلو ُسَر َّنَأ ِ ل َصُي ُهَعَم َيِ ل َصُيَف اَذَه ىَلَع ُقَّد َصَتَي لُجَر َلاَأ َلاَقَف ُهَدْحَو ي
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bir adamın tek başına namaz kıldığını gördü ve buyurdu ki:
“Bununla beraber namaz kılmak suretiyle sadakada bulunacak kimse yok mu?”37
37 Sahih. Ahmed (3/5, 45, 64, 85) Ebû Dâvûd (574) İbn Hibbân
31
Namazı Ev Halkıyla Cemaat Yaparak Kılmak
Ebu Bekra radiyallahu anh’den:
َّنَأ َلو ُسَر َِّللها
ىَّل َص ُللها
ِهْيَلَع َمَّل َسَو َلَبْقَأ
ْنِم ي ِحاَوَن
ِةَنيِدَمْلا ُديِرُي
َة َلَ َّصلا َدَجَوَف
َساَّنلا ْدَق
ا ْوَّل َص َلاَمَف
ىَلِإ ِهِلِزْنَم
َعَمَجَف َهَلْهَأ
ىَّل َصَف ْمِهِب
“Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem namaz için Medine’nin bir tarafından yönelip geldi. İnsanların namazı kılmış olduklarını görünce evine gitti, ailesini topladı ve onlara namaz kıldırdı.”38
Kâfirlerin Hastalık Bulaşması Hurafesi Sebebiyle Cemaatle Namazı Yasaklamaları veya Safların Ayrılmasını İstemelerinin Tutarlı Bir Yönü Yoktur
Ömer radiyallahu anh zamanında Şam’da taun
(6/158) Hâkim (1/328) İbn Huzeyme (1632) Tirmizî (220) Dârimî (1408- 1409) İbnu’l-Carud (330) Abd b. Humeyd (936) Begavi Şerhu’s-Sunne (859) Ebû Ya'lâ (2/322) Taberânî Evsat (2/343) Taberânî Sagir (606, 665) İbnu’l-Munzir el-Evsat (2056) Beyhakî (3/69) Beyhakî Sunenu’s- Sagir (550) Rafii et-Tedvin (1/257) el-Elbani İrvau’l-Galil (535) Mukbil b.
Hadi Camiu’s-Sahih (816,
38 Hasen. Taberânî Mu'cemu'l-Evsat (4601, 6820)
32
yaygınlaşmış, bu durum onların Cuma ve cemaat namazlarını tatil etmelerine veya mescidlerde eda etmelerini iptal etmeye sebep olmamıştır.
Cenaze namazı farz-ı kifaye olmasına rağmen tâun zamanında terk edilmemiştir.
Amr b. Muhacir rahimehullah’tan:
ُتْيَّل َص َعَم
َةَلِثا َو ىَلَع َنيِ ت ِس ًةَزاَن ِج َنِم
ِنوُعاَّطلا لا َجِر
ءا َسِنَو َرَّبَكَف
َعَبْرَأ تاَريِبْكَت َمَّل َسَو
ًةَميِل ْسَت
“Vâsile b. el-Eska radiyallahu anh ile beraber taûndan ölen erkek ve kadın altmış kişinin cenaze namazında bulundum. Dört tekbir aldı, bir selam verdi.”39
39 Hasen mevkuf. İbn Ebî Şeybe (2/500, 3/7) İbnu’l-Munzir el-Evsat (3185) İbn Asakir Tarih (46/400)
33
İçindekiler Tablosu
Safların Birleşmediği Namaz Geçersizdir ... 1
Takdim ... 2
Safları Sıkılaştırmanın Emredilmesi ... 7
Saflar Halinde Namazın Fazileti ... 9
Namaz Safların Düzelmesiyle İkame Olur ... 10
Safları Düzgün Yapmamaktan Sakındırma ... 11
Safları Düzeltmeden Namaza Durulmaz ... 13
Saflarda Boşluk Bırakmamak ... 15
Kişinin Safta Omuzlarını ve Ayaklarını Yanındakiyle Birleştirmesi ... 19
Saflardaki Boşlukları Kapatmanın Fazileti ... 21
Saflarda Boşluk Olursa Namaz Geçersizdir ... 22
Safı Bölen Direkler Arasında Namaz Kılmamak ... 24
34
Safların İkame Edildiği Cemaat Bulamayanın Namazı Tek Başına Kılması ... 26 İki Kişinin Cemaat Olması ... 30 Namazı Ev Halkıyla Cemaat Yaparak Kılmak ... 31 Kâfirlerin Hastalık Bulaşması Hurafesi Sebebiyle Cemaatle Namazı Yasaklamaları veya Safların Ayrılmasını İstemelerinin Tutarlı Bir Yönü Yoktur ... 31 İçindekiler Tablosu ... 32
