HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2004 OCAK EYLÜL İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

(1)

HA H A Z Z I I R R G G İ İ Yİ Y İ M M ^VE ^V ^E KO K ON NF F E E KS K Sİ İ Y Y O O N N S S E E K K T T Ö Ö R R Ü Ü N N Ü Ü N N

2 2 0 0 0 0 4 4 O O C C A A K K - - E E Y Y L L Ü Ü L L İ İ H H R R A A C C A A T T P P E E R R F F O O R R M M A A N N S S

D D E E Ğ Ğ E E R R L L E E N N D D İ İ R R M M E E Sİ S İ

İ İ T T K K İB İ B G GE EN NE EL L S SE EK K RE R ET TE ER RL Lİ İĞ Ğ İ İ

A A R R & & G GE E

VEVE

M ME EV VZ ZU UA AT T Ş ŞU UB BE ES Sİ İ

E

EKKİMİM 22000044

(2)

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2004 OCAK – EYLÜL

İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

I. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATINDA ARTIŞ SÜRÜYOR

±

Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Ülke Ekonomisindeki Önemini Koruyor

II. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT

± Eski ve Yeni AB

± Alman Ekonomisindeki Toparlanma Henüz Tüketim Talebine Yansımadı

± Güçlü Sterlin ve Türk Firmalarının Gayreti İngiltere Pazarında Sonuç Veriyor

± Yeni AB Ülkelerinde Durum

± Yeni AB Türkiye’den Ara Malı Alıyor: Polonya Örneği

± Diğer OECD- ABD’de İkinci Çeyreğe Göre İyileşme

± Diğer Avrupa Ülkelerindeki Performans Yeni AB Ülkelerine Paralel

± Yükselen Pazar: Eski SSCB Ülkeleri

± Ortadoğu Ülkeleri

± Kuzey Afrika Ülkeleri

± Asya Ülkelerine İhracat

± Hedef Pazarlar Ön Planda

III. AYLAR İTİBARİYLE İHRACATIN SEYRİ IV. ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATI

± Dokumada Performans Gittikçe Daha İyiye Gidiyor

± Dokuma Giyimde Önemli Belirleyici Giysiler Denim Grubu

± Örme Giyimde Performans Daha Da Geri

± Örme İçinde Çorap Ön Plana Çıkıyor

± Serbest Bölgeler Hareketli

V. KAR MARJLARI İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

± Maliyet Artışları Kur Artışlarından Hızlı

± Rekabet Gücünün Bir Göstergesi Olarak

± Reel Efektif Kur Endeksi

± İşgücü Ücretleri ve Rekabet Gücü

± Kredi Faizleri

ii

(3)

I. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATINDA ARTIŞ SÜRÜYOR

Yılın ilk altı aylık döneminde olduğu gibi, dokuz aylık dönemde de Türkiye’nin hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı artışını sürdürdü. 2003 yılının ilk dokuz ayında 8,5 milyar dolarlık bir performans yakalanmıştı. 2004'ün mukabil döneminde ise 9,6 milyar dolara ulaşıldı. Dolar bazında artış %13,2. Euro/dolar paritesinden kaynaklanan şişkinliği giderdiğimizde bile %5,4 düzeyinde bir artış görünüyor. İçinde bulunduğumuz konjonktürde bunun küçümsenemez bir artış olduğunu vurgulamalıyız.

Aslında hazırgiyim ve konfeksiyon sektörü ihracatımızın artış ivmesinde bir azalma mevcut. Bunu, geriye doğru üçer aylık karşılaştırmalardan görmek mümkün. Örneğin, 2004 yılının ilk üç aylık döneminde, bir önceki yılın mukabil dönemine göre sektörün ihracat artışı dolar bazında %23,1, euro/dolar paritesi dikkate alınarak hesaplandığında ise % 10,5 idi. Altı aylık dönem karşılaştırmalarında ise artış oranı biraz daha azaldı: dolar bazında %15,2 euro/dolar paritesi dikkate alındığında reel olarak %6,7. Dokuz aylık dönemde ise aynı rakamlar %13,2 ve %5,4 olarak gerçekleşti.

İçinde bulunduğumuz uluslararası rekabet ortamında, bütün dünyanın 2005 ve sonrasına hazırlandığı bir dönemde % 13,2 lik bir ihracat artışı küçümsenmemelidir.

Aslında ihracat artış oranımız cok daha yüksek olabilirdi. Fakat en büyük pazarımız olan Almanya ve geçmiş yıllarda ikinci büyük pazarımız olan ABD’de tüketimde beklenen canlanmanın henüz gerçekleşmemesi performansımızı bir miktar aşağıya çekiyor.

Almanya dışındaki pazarlarda durum gayet iyi. Hatta ABD pazarında bile son üç aydır bir toparlanma yaşanıyor.

Almanya pazarında yaşanan zayıf performansın, diğer pazarlardaki kazanımlarla hızla telafi edildiği gözleniyor. Örneğin Akdeniz’in iki yakasındaki ülkeler ile Bağımsız Devletler Topluluğu ve Ortadoğu’ya yönelik ihracat, sektörümüzün yeni pazarlara açılım konusundaki kabiliyetinin bir göstergesidir. Ayrıca ürün çeşitlendirmesi ve katma değeri daha yüksek ürünlerin ihracatına yönelim olduğunu biliyoruz.

Gösterilen ihracat performansında en önemli belirleyici faktör, dünya genelinde yaşanan ekonomik canlanmadır. Bu canlanmanın göstergesi ise GSYH’da görülen artışlardır. Elde olan en son verilere göre OECD dünyanın altı büyük ekonomisindeki ( ABD, Japonya, Almanya,Fransa, İtalya ve İngiltere) ortalama büyüme oranını %3,6, Euro Alanı’nda ortalama büyüme oranını ise %2 olarak tahmin ediyor.

Dünyadaki büyüme daha çok yatırımlar ve ihracat yönü ile olmaktadır.

Henüz büyük pazarlarımızda görülen büyüme, istihdam ve tüketime

(4)

tam yansımamıştır. Petrol fiyatlarındaki artışa ve terörizme bir miktar duyarlı olan bu yansıma gerçekleştiği zaman, ihracatımızın daha yüksek bir ivme ile artacağı düşünülmektedir.

2 Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı Ülke Ekonomisindeki

Önemini Koruyor

2004 yılının ilk dokuz ayına ilişkin ihracat kayıt rakamları, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından açıklanmış ve bu rakamlara göre, 9,6 milyar dolar değerinde hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı yapılmıştır. 2003 yılının aynı dönemine kıyasla hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında dolar bazındaki artış %13,2 düzeyindedir. Bu performans ile hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının Türkiye’nin genel ihracatından aldığı pay %21,2 olarak hesaplanmaktadır ki, ülke ihracatının yaklaşık beşte birini realize eden sektör, ekonomi açısından önemini korumaktadır.

Birim: 1000 $

2003 2004

Ocak - Eylül Ocak - Eylül Türkiye Genel İhracatı 34.027.699 45.603.158 Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 8.540.805 9.669.508 Haz. ve Konf. İhracatının Payı % 25,1 21,2 Sanayi Ürünleri İhracatı 23.276.657 31.628.723 Haz. ve Konf. İhracatının Sanayi

Ürünleri İhracatındaki Payı % 36,7 30,6

Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları

Genel İhracat Performansı İçinde Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatının Payı

Hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının %75 civarında bir kısmının AB ülkeleri ve euronun etkili olduğu alanlara yapıldığı ve dokuz aylık ortalamalar itibariyle euronun dolar karşısında %10,35 oranında değer kazandığı dikkate alınarak, euro/dolar paritesine göre gerekli düzeltme yapıldığı zaman, reel artışın % 5,4 düzeyinde olduğu hesaplanmaktadır. 2005’e hazırlık bağlamında bütün dünya ülkelerinin yeni pozisyonlar alma peşinde oldukları, dolayısıyla uluslararası pazarlarda muazzam bir rekabet ortamının varolduğu ve sektörün karşı karşıya bulunduğu dezavantajlı durumlar göz önünde bulundurulduğunda, dolar bazında %13,2, euro/dolar paritesi düzeltmesi yapılmış olarak %5,4’lük artışın hiç de kötü bir performans olmadığı ifade edilebilir.

2

(5)

II. BAŞLICA ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT

2004 yılının üçüncü çeyreği geride kalırken, ülke grupları itibariyle hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı gözönüne alındığında , hiç bir ülke grubunda düşüş olmadığı tesbit edilebilir. Oransal olarak en az artış ABD,İsviçre, Japonya, Kanada, Meksika, Norveç gibi ülkelerin gruplandırıldığı diğer OECD ülke grubunda (sadece %0,5 oranında artış) ve Çin, Hindistan,Tayvan, Pakistan gibi ülkelerin gruplandırıldığı diğer Asya ülke grubunda ( sadece %3,9 oranında artış) olmuştur.

Diğer bütün ülke gruplarında %7 ile %46 arasında değişen oranlarda artışlar sözkonusudur. AB ülkeleri toplamdan aldıkları %73,8’lik pay ile en büyük ve önemli pazar olma özelliğini korumaktadır. Ülke grupları itibariyle hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün gösterdiği performans, aşağıdaki tablo ve grafikten takip edilebilmektedir.

2003 Toplam 2004 Toplam 2004 / 2003

Ocak - Eylül Konf'da Ocak - Eylül Konf'da Değişim

1000 $ Pay % 1000 $ Pay % %

AB Ülkeleri Toplamı 6.313.815 73,9 7.140.354 73,8 13,1 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı

(ABD,Kanada, İsviçre vb) 1.394.856 16,3 1.401.477 14,5 0,5 Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı

( Rom anya, Bulgaristan, Makedonya, KKTC) 55.169 0,6 59.467 0,6 7,8 Eski S.S.C.B Ülkeleri Toplamı

(Rusya Fed., Azerbaycan, Özbekistan vb) 116.768 1,4 153.526 1,6 31,5 Ortadoğu Ülkeleri Toplamı

(S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) 132.357 1,5 154.272 1,6 16,6 Afrika Ülkeleri Toplamı

(Mısır, Tunus, Cezayir , GAC vb) 122.979 1,4 173.663 1,8 41,2 Diğer Asya Ülkeleri

( Çin, Hindistan, Malezya, Tayvan vb) 14.853 0,2 15.431 0,2 3,9 Diğer Ülkeler ve Bölgeler Toplamı 390.008 4,6 571.319 5,9 46,5

Toplam Hazırgiyim ve Konfeksiyon

İhracat Kaydı 8.540.805 100,0 9.669.508 100,0 13,2 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracat Kaydı

Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları

- 1.000.000 2.000.000 3.000.000 4.000.000 5.000.000 6.000.000 7.000.000 8.000.000

1000 $

AB Ülkeleri

Diğer OECD Ülkeleri

Diğer Avrupa Ülkeleri

Eski S.S.C.B Ülkeleri

Ortadoğu Ülkeleri

Afrika Ülkeleri

Diğer Asya Ülkeleri

Diğer Ülkeler ve

Bölgeler

Ülke Grupları İtibariyle Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

2003 Ocak - Eylül 2004 Ocak - Eylül

3

(6)

Eski ve Yeni AB Eski ve Yeni AB

AB ülkelerine yapılan hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatını değerlendirirken, AB toplamını (AB-25), eski AB ülkelerini (AB-15) ve yeni AB ülkelerini (AB-10) ayrı ayrı ele almak gerekiyor. Tablodan görüldüğü gibi, AB-25’e yapılan ihracat geçen yıldan bu yıla, ABD doları bazında %13,1 oranında bir artış gösteriyor. Türkiye’nin genel ihracat artışı (dolar bazında %34, euro/dolar paritesi gözetilerek

%28,8) dikkate alındığı zaman, %13,1’lik artışın çok yüksek olmadığı görülür. Kaldı ki, dolar bazında gerçekleşen bu artışı euro/dolar paritesindeki gelişmelere göre de düzeltmek gerekmektedir. 2003 yılının ilk dokuz ayında ortalama parite 1 euro=1,111 dolar olmuştu;

2004 yılının ilk dokuz ayında ortalama parite 1 euro=1,226 dolara yükselmiştir. Başka bir deyişle, euro, iki dönem arasında, dolar karşısında %10,35 oranında değer kazanmıştır. AB ülkelerine yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında görülen %13,1’lik artıştan parite faktöründen kaynaklanan fiktif artışı çıkartırsak (%13,1-%10,35) reel denilebilecek artışın sadece %2,75 olduğu görülür.

AB ülkelerine yapılan hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatını değerlendirirken, AB toplamını (AB-25), eski AB ülkelerini (AB-15) ve yeni AB ülkelerini (AB-10) ayrı ayrı ele almak gerekiyor. Tablodan görüldüğü gibi, AB-25’e yapılan ihracat geçen yıldan bu yıla, ABD doları bazında %13,1 oranında bir artış gösteriyor. Türkiye’nin genel ihracat artışı (dolar bazında %34, euro/dolar paritesi gözetilerek

%28,8) dikkate alındığı zaman, %13,1’lik artışın çok yüksek olmadığı görülür. Kaldı ki, dolar bazında gerçekleşen bu artışı euro/dolar paritesindeki gelişmelere göre de düzeltmek gerekmektedir. 2003 yılının ilk dokuz ayında ortalama parite 1 euro=1,111 dolar olmuştu;

2004 yılının ilk dokuz ayında ortalama parite 1 euro=1,226 dolara yükselmiştir. Başka bir deyişle, euro, iki dönem arasında, dolar karşısında %10,35 oranında değer kazanmıştır. AB ülkelerine yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında görülen %13,1’lik artıştan parite faktöründen kaynaklanan fiktif artışı çıkartırsak (%13,1-%10,35) reel denilebilecek artışın sadece %2,75 olduğu görülür.

4

Birim : 1000 $

2003 Ocak - Eylül

Toplam Konf'da Pay ( % )

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(% )

Alm anya 2.598.683 30,4 2.739.612 28,3 5,4

Avusturya 97.918 1,1 81.743 0,8 -16,5

Belçika 194.190 2,3 201.675 2,1 3,9

Danim arka 219.535 2,6 257.721 2,7 17,4

Finlandiya 22.510 0,3 24.602 0,3 9,3

Fransa 661.539 7,7 709.266 7,3 7,2

Hollanda 501.897 5,9 586.874 6,1 16,9

İngiltere 1.236.760 14,5 1.480.459 15,3 19,7

İrlanda 53.533 0,6 64.807 0,7 21,1

İspanya 191.531 2,2 313.252 3,2 63,6

İsveç 146.031 1,7 160.054 1,7 9,6

İtalya 245.639 2,9 342.151 3,5 39,3

Lüksem burg 2.026 0,0 2.249 0,0 11,0

Portekiz 4.428 0,1 6.894 0,1 55,7

Yunanistan 46.874 0,5 70.033 0,7 49,4

AB (15) Ülkeleri

Toplam ı ^6.223.095 ^72,9 ^7.041.392 ^72,8 ^13,1

Çek Cum huriyeti 18.026 0,2 22.525 0,2 25,0

Estonya 1.640 0,0 2.469 0,0 50,5

Güney Kıbrıs 0,0 0,0 -

Letonya 1.291 0,0 1.494 0,0 15,7

Litvanya 2.982 0,0 4.119 0,0 38,2

Macaristan 12.727 0,1 15.914 0,2 25,0

Malta 583 0,0 1.131 0,0 93,9

Polonya 39.125 0,5 34.879 0,4 -10,9

Slovak Cum h. 3.584 0,0 3.568 0,0 -0,5

Slovenya 10.762 0,1 12.864 0,1 19,5

Yeni AB Toplam ı 90.721 1,1 98.962 1,0 9,1

AB (25) Toplam ı 6.313.815 73,9 7.140.354 73,8 13,1

Türkiye Hazırgiyim ve

Konfeksiyon İhracatı 8.540.805 100 9.669.508 100 13,2 AB Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı

2003 - 2004 Ocak - Eylül

Kaynak: İhracat-Net Bilgi Sistemi

(7)

Alman Ekonomisindeki Toparlanma Henüz Tüketim Talebine Yansımadı

Almanya’ya yapılan ihracat rakamı pariteye göre düzeltildiği zaman, reel anlamda bir azalıştan (-%4,95) bahsedilebilir. Aslında Alman ekonomisi bir genişleme içinde; ihracata dayalı bir büyüme yaşanıyor.

Buna bağlı olarak Almanya’nın ithalatı önemli oranlarda artıyor.

Deutsche Bank verilerine göre, 2004 Ocak–Şubat aylarındaki ortalama ithalat artış oranı, 2003 yılının son çeyreğine göre, %6,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. Analistler, Almanya’daki ithalat artışının ara malları ağırlıklı olduğunu ifade ediyorlar. Türkiye’den yapılan hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatına göre tekstil ithalatının daha canlı (dolar bazında %13,5) olması bunun bir yansıması olarak kabul edilebilir. Aynı kaynaklar, perakende ve toptan ticarette satışların cansız olduğunu vurguluyor. Özel tüketim talebi zayıf. Birçok alanda yükselen maliyetler, işgücü piyasasını da etkilediğinden tüketici eğilimlerinde belirsizlik hakim. Ayrıca, ekonomik canlanmaya karşın, isdihdamda bir iyileşme yerine kötüleşme gözlenmektedir.

Aşırı değerlenmiş TL, Almanya’da perakende ve toptan satışlarda zayıflık, isdihdamda kötüleşme gibi faktörler yan yana getirildiği zaman, bu pazara yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının neden iyi bir performans içinde olmadığı anlaşılmaktadır.

Güçlü Sterlin ve Türk Firmalarının Gayreti İngiltere Pazarında Sonuç Veriyor

Türkiye’nin ikinci büyük hazırgiyim ve konfeksiyon pazarı olan İngiltere’ye yönelik ihracat artışı (dolar bazında %19,7), uluslararası rekabet koşulları dikkate alındığında oldukça iyi bir performans anlamına gelmektedir. Ancak sağlıklı bir değerlendirme için sterlin paritesinden kaynaklanan fiktif durumu burada da göz önünde bulundurmalıyız. Nitekim 2003 yılının ilk dokuz ayında 1 sterlin ortalama olarak 1.61 dolardı. 2004 yılının ilk dokuz ayında ise bu parite ortalama olarak 1.82’ye ulaşmıştır. Başka bir ifade ile, sterlin dolar karşısında %13 oranında değer kazanmıştır. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda, İngiltere’ye yapılan ihracattaki artışın (%19,7-%13) %6,7 düzeyinde kaldığı görülür. Mevcut dünya konjonktürü koşullarında bu kadar bir artış da küçümsenmemelidir. Zira İngiltere’de yüksek faizler ve artan enerji maliyetleri dolayısıyla perakende satışlar Eylül ayında son 1-1,5 yılın en düşük seviyesine inmiştir.

İngiltere’ye yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı artışının gerisinde,Türk firmalarının pazar çeşitlendirmeye yönelik çabaları yanında, İngitere’deki makro ekonomik konjonktürün sunduğu olanakların yattığı ifade edilebilir.

5

(8)

Yeni AB Ülkelerinde Durum Yeni AB Ülkelerinde Durum

AB’ye yeni üye olan 10 ülkeye yönelik ihracatın performansına bakıldığı zaman, bu ülkelere yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının AB-15’e yapılan ihracattaki artışın bir miktar gerisinde kaldığı görülüyor (artış oranı %9,1). Bu rakamı euro/ dolar paritesine göre düzelttiğimizde reel anlamda artış değil, küçük bir düşüş (%1,25 oranında) ortaya çıkıyor. 2004 yılının ilk altı ayında bu pazarlar için sözkonusu olan %2,3 oranında artış dikkate alındığında, yeni AB ülkelerinde performansın kötüye gitmekte olduğu söylenebilir. Oysa Avrupa Merkez Bankası’nın bu ülkeler için yayımladığı büyüme raporları, dünya geneline göre yüksek oranlı büyümeye işaret ediyor.

Ancak, Türkiye’nin bu büyümeden yeterince yararlanamadığı görülüyor.

AB’ye yeni üye olan 10 ülkeye yönelik ihracatın performansına bakıldığı zaman, bu ülkelere yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının AB-15’e yapılan ihracattaki artışın bir miktar gerisinde kaldığı görülüyor (artış oranı %9,1). Bu rakamı euro/ dolar paritesine göre düzelttiğimizde reel anlamda artış değil, küçük bir düşüş (%1,25 oranında) ortaya çıkıyor. 2004 yılının ilk altı ayında bu pazarlar için sözkonusu olan %2,3 oranında artış dikkate alındığında, yeni AB ülkelerinde performansın kötüye gitmekte olduğu söylenebilir. Oysa Avrupa Merkez Bankası’nın bu ülkeler için yayımladığı büyüme raporları, dünya geneline göre yüksek oranlı büyümeye işaret ediyor.

Ancak, Türkiye’nin bu büyümeden yeterince yararlanamadığı görülüyor.

Birim: 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

Çek Cumhuriyeti 18.026 0,2 22.525 0,2 25,0

Estonya 1.640 0,0 2.469 0,0 50,5

Güney Kıbrıs 0,0 0,0 -

Letonya 1.291 0,0 1.494 0,0 15,7

Litvanya 2.982 0,0 4.119 0,0 38,2

Macaristan 12.727 0,1 15.914 0,2 25,0

Malta 583 0,0 1.131 0,0 93,9

Polonya 39.125 0,5 34.879 0,4 -10,9

Slovak Cumh. 3.584 0,0 3.568 0,0 -0,5

Slovenya 10.762 0,1 12.864 0,1 19,5

Yeni AB Toplamı 90.721 1,1 98.962 1,0 9,1

AB (25) Toplamı 6.313.815 73,9 7.140.354 73,8 13,1

Konfeksiyon İhracatı 8.540.805 100 9.669.508 100 13,2

Yeni AB Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

Yeni AB Türkiye’den Ara Malı Alıyor: Polonya Örneği Yeni AB Türkiye’den Ara Malı Alıyor: Polonya Örneği

Yeni AB ülkelerine yönelik tekstil ihracatı ilk altı ayda tesbit edilen artış eğilimi sürdürmektedir. Dokuz ay itibariyle artış oranı %50,3 gibi yüksek bir düzeyde olmuştur. Bu oran euro/dolar paritesine göre düzeltildiğinde de kayda değer bir artışa ulaşmak mümkündür (%39,95). Bu durum, yeni AB ülkelerindeki , “Türkiye’den bitmiş hazırgiyim ve konfeksiyon ürünü almak yerine, ara malı niteliğindeki tekstil ürünlerini alma” yönündeki eğilimin daha da artmakta olduğunun bir göstergesidir. Tekstil ve konfeksiyon Yeni AB ülkelerine yönelik tekstil ihracatı ilk altı ayda tesbit edilen artış eğilimi sürdürmektedir. Dokuz ay itibariyle artış oranı %50,3 gibi yüksek bir düzeyde olmuştur. Bu oran euro/dolar paritesine göre düzeltildiğinde de kayda değer bir artışa ulaşmak mümkündür (%39,95). Bu durum, yeni AB ülkelerindeki , “Türkiye’den bitmiş hazırgiyim ve konfeksiyon ürünü almak yerine, ara malı niteliğindeki tekstil ürünlerini alma” yönündeki eğilimin daha da artmakta olduğunun bir göstergesidir. Tekstil ve konfeksiyon

6 6

(9)

ihracatı ile igili tabloların incelenmesinde bu eğilimin ağırlıklı olarak Polonya’da gözlendiği söylenebilir.

Diğer OECD- ABD’de İkinci Çeyreğe Göre İyileşme Diğer OECD- ABD’de İkinci Çeyreğe Göre İyileşme

AB ülkelerinin dışında kalan OECD ülkelerine yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatında, 2003 yılının ilk dokuz aylık dönemine kıyasla 2004 yılının ilk dokuz ayında, sadece %0,5 oranında bir artış sözkonusu olmuştur. Altı aylık raporlarda %4,2’lik bir azalma görülmekte idi. Demek ki bir toparlanma yaşanıyor. Artışta, ABD’ye yapılan ihracattaki gerilemenin yavaşlaması ve İsviçre, Norveç ve Kanada için kayda alınan ihracat artışlarının etkisi olmuştur. Türk hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün, ABD’de görülen ekonomik canlanmadan (2004’ün ilk çeyreği için yıllık hesaplanan GSYH büyüme oranı %4,4 olarak açıklandı, müteakip aylarda büyümenin ekonominin geniş kesimlerine yayılarak devam ettiği vurgulanıyor) nasibini alamadığı ifade edilebilir. Gerçi, uluslararası kaynaklar, 2004 yılının ilk çeyreği itibarıyle ABD’nin hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatının fazla artmadığına (miktar bazında sadece %0,31) işaret ediyor. Fakat Çin’den yapılan ithalatın miktar bazında % 17 arttığı belirtiliyor. Buradan, ABD’nin hazırgiyim ve konfeksiyon ithalatında fazla bir artış olmadığı, buna bağlı olarak da Türkiye’den yaptığı ithalatın gerilediği savunulabilir. Ancak Türkiye’nin makro ekonomik verileri itibariyle konuya yaklaştığımızda, ABD’ye yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatındaki gerilemede iki faktörün ön plana çıktığı görülür. Birincisi, genel olarak TL’nin aşırı değerli bir para haline gelmesi, ABD doları karşısında bu aşırı değerli olma halinin diğer paralar karşısındaki aşırı değerlilik halinden daha yüksek olması, ikincisi ise Çin’le rekabetin ABD pazarında daha ağırlıklı olarak hissedilmesidir.

7

Birim : 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

ABD 1.211.148 14,2 1.187.812 12,3 -1,9

Avustralya 2.189 0,0 4.177 0,0 90,9

Güney Kore 706 0,0 1.245 0,0 76,4

İsviçre 74.693 0,9 87.668 0,9 17,4

İzlanda 687 0,0 473 0,0 -31,0

Japonya 10.670 0,1 10.674 0,1 0,0

Kanada 51.226 0,6 59.780 0,6 16,7

Meksika 1.831 0,0 2.473 0,0 35,0

Norveç 41.140 0,5 46.391 0,5 12,8

Yeni Zelanda 568 0,0 783 0,0 38,0

Diğer OECD Ülkeleri

Toplamı ^1.394.856 ^16,3 ^1.401.477 ^14,5 ^0,5

Konfeksiyon İhracatı 8.540.805 100 9.669.508 100 13,2 Diğer OECD Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı

2003 - 2004 Ocak - Eylül

(10)

Diğer Avrupa Ülkelerindeki Performans Yeni AB Ülkelerine Paralel Diğer Avrupa Ülkelerindeki Performans Yeni AB Ülkelerine Paralel

Doğu ve Orta Avrupa’da yer alan bazı ülkelerin AB’ye üyeliklerinden sonra, Diğer Avrupa Ülkeleri grubunda sadece Bulgaristan, KKTC, Makedonya ve Romanya kalmıştır. Bunların toplamına yapılan hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı, dolar bazında %7,8 oranında artış gösteriyor. Bu ülkeler de Euro Alanı’nın bir parçası olarak değerlendirilebilir. Dolayısı ile euro/dolar paritesi ile ilgili düzeltmenin burada da yapılması gerekir. Nitekim gerekli düzeltme yapıldığında, bu ülkelere yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının reel ifadelerle %2,55 oranında azaldığı söylenebilir. Tekstil ihracatı ile ilgili rakamların incelenmesinden, Diğer Avrupa Ülkeleri’nin de, Türkiye’den bitmiş hazırgiyim almak yerine, ara malı niteliğindeki tekstil ürünlerini alma yönünde bir eğilim içinde oldukları görülüyor. Nitekim ele alınan dönemde bu ülkelere yönelik tekstil ihracatı, dolar bazında %37,6 oranında artmıştır.

Birim: 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

Bulgaristan 31.824 0,4 32.350 0,3 1,7

K.Kıbrıs Türk Cum. 3.438 0,0 5.675 0,1 65,1

Makedonya 3.966 0,0 5.161 0,1 30,1

Romanya 15.939 0,2 16.280 0,2 2,1

Diğer Avrupa Ülkeleri

Toplamı ^55.169 ^0,6 ^59.467 ^0,6 ^7,8

Diğer Avrupa Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

Yükselen Pazar: Eski SSCB Ülkeleri Yükselen Pazar: Eski SSCB Ülkeleri

Başta Rusya Federasyonu olmak üzere Eski SSCB ülkelerine yapılan ihracat ilk altı aya kıyasla biraz daha düşük, ama yine de iyi bir performans gösteriyor (İlk altı aydaki artış oranı %43,6, dokuz ay itibariyle artış oranı %31,5). Üstelik, bu ülkelere yapılan ihracat çoğunlukla dolar ile yapıldığından herhangi bir düzeltmeye de ihtiyaç bulunmuyor. Eski SSCB ülkelerine yapılan hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatındaki bu canlılık, 2002 yılı başından beri devam etmekte olup;

başlıca şu nedenlere dayanmaktadır:

Başta Rusya Federasyonu olmak üzere Eski SSCB ülkelerine yapılan ihracat ilk altı aya kıyasla biraz daha düşük, ama yine de iyi bir performans gösteriyor (İlk altı aydaki artış oranı %43,6, dokuz ay itibariyle artış oranı %31,5). Üstelik, bu ülkelere yapılan ihracat çoğunlukla dolar ile yapıldığından herhangi bir düzeltmeye de ihtiyaç bulunmuyor. Eski SSCB ülkelerine yapılan hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatındaki bu canlılık, 2002 yılı başından beri devam etmekte olup;

başlıca şu nedenlere dayanmaktadır:

8 8

(11)

• Gelişen pazar olması itibarıyle Türk firmaları bu pazara özel bir önem vermektedir; pazarlama faaliyetleri arrttırılmıştır; markalaşmaya önem verilmektedir,

• Petrol ve doğal gaz fiyatlarının yüksek seyretmesi nedeniyle artan gelir ve buna bağlı tüketim artışı,

• Kişisel harcanabilir gelirlerde artış, • Kişisel harcanabilir gelirlerde artış,

• Rublenin zaman içinde değer kazanması (gerçi TL ruble karşısında da aşırı değerlidir ancak, rublenin dolar karşısındaki değeri dikkate alındığında Türk malları ruble fiyatlar üzerinden daha ucuza gelmektedir)

• Eskiden yolcu beraberi ihracat şeklinde yapılan satışların zaman içerisinde beyannameli ihracata doğru kayması

Birim: 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

Azerbaycan 3.250 0,04 5.087 0,05 56,5

Kazakistan 2.670 0,03 4.165 0,04 56,0

Özbekistan 2.902 0,03 1.412 0,01 -51,3

Rusya Federasyonu 90.546 1,06 120.653 1,25 33,3

Türkmenistan 1.570 0,02 2.125 0,02 35,4

Ukrayna 15.831 0,19 20.082 0,21 26,9

Eski S.S.C.B Ülkeleri

Toplamı ^116.768 ^1,37 ^153.526 ^1,59 ^31,5

Eski S.S.C.B Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

Ortadoğu Ülkeleri Ortadoğu Ülkeleri

2004 yılının Ocak-Eylül dönemi itibariyle Ortadoğu ülkelerine hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı, 2003 yılının aynı dönemine kıyasla

%16,6 oranında artmıştır. Yüksek seyreden petrol fiyatları ve Irak pazarının nispeten açılması gibi nedenler, bölgeye yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının canlılığını korumasının başlıca nedeni olarak görülmektedir.

2004 yılının Ocak-Eylül dönemi itibariyle Ortadoğu ülkelerine hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı, 2003 yılının aynı dönemine kıyasla

%16,6 oranında artmıştır. Yüksek seyreden petrol fiyatları ve Irak pazarının nispeten açılması gibi nedenler, bölgeye yönelik hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının canlılığını korumasının başlıca nedeni olarak görülmektedir.

9 9

(12)

Birim: 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

Irak 18.135 0,21 30.950 0,32 70,7

İran 1.576 0,02 6.186 0,06 292,5

İsrail 65.850 0,77 67.259 0,70 2,1

Kuveyt 6.728 0,08 7.761 0,08 15,3

S.Arabistan 34.791 0,41 35.454 0,37 1,9

Suriye 768 0,01 383 0,00 -50,1

Ürdün 4.509 0,05 6.278 0,06 39,2

Ortadoğu Ülkeleri

Toplamı ^132.357 ^1,55 ^154.272 ^1,60 ^16,6

Ortadoğu Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

Kuzey Afrika Ülkeleri Kuzey Afrika Ülkeleri

Türk firmalarının pazar çeşitlemesi gayretleri, Kuzey Afrika Ülkeleri’nin AB ile ilişkileri ve petrol ve gaz fiyatlarının yüksek seyretmesinin Kuzey Afrika Ülkeleri’ne yönelik ihracat üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.

Birim: 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

Cezayir 46.334 0,54 55.611 0,58 20,0

Fas 1.460 0,02 1.501 0,02 2,8

Libya 66.348 0,78 104.309 1,08 57,2

Mısır 4.188 0,05 6.590 0,07 57,4

Tunus 691 0,01 1.363 0,01 97,4

Kuzey Afrika Toplamı 119.021 1,39 169.374 1,75 42,3

Güney Afrika Cum. 3.958 0,05 4.289 0,04 8,4

Afrika Ülkeleri

Toplamı ^122.979 ^1,44 ^173.663 ^1,80 ^41,2

Afrika Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

10 10

(13)

Asya Ülkelerine İhracat Asya Ülkelerine İhracat

Birim: 1000 $

2003 Ocak - Eylül

2004 Ocak - Eylül

2004/2003 Değişim

(%)

Çin Halk Cumhuriyeti 475 0,01 1.401 0,01 195,0

Endonezya 710 0,01 254 0,00 -64,2

Hindistan 319 0,00 907 0,01 184,4

Hong Kong 3.055 0,04 3.834 0,04 25,5

Malezya 7.891 0,09 6.186 0,06 -21,6

Singapur 1.536 0,02 1.176 0,01 -23,4

Tayland 65 0,00 404 0,00 523,0

Tayvan 687 0,01 944 0,01 37,3

Güney ve Doğu Asya

Ülkeleri Toplamı ^14.737 ^0,17 ^15.106 ^0,16 ^2,5

Bangladeş 74 0,00 200 0,00 170,1

Pakistan 42 0,00 125 0,00 199,1

Diğer Asya Ülkeleri

Toplamı ^14.853 ^0,17 ^15.431 ^0,16 ^3,9

Diğer Asya Ülkelerine Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

Hedef Pazarlar Ön Planda Hedef Pazarlar Ön Planda

Hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatının ülkelere göre dağılımı topluca incelendiğinde, geleneksel ihraç pazarları niteliğinde olan Almanya, Fransa, ABD gibi ülkelerde bir durağanlaşma, hedef pazarlarda ise bir ivme gözleniyor. Örneğin %13,2’lik ihracat artışının önemli ölçüde AB içinde bulunan Akdeniz ülkeleri ile diğer Akdeniz havzası ülkelere yapılan ihracatla sağlandığı gözleniyor. Ayrıca, Ortadoğu ülkeleri ile eski S.S.C.B. yerine kurulan ülkelere yönelik ihracattaki kayda değer artış, yeni pazarlara yönelim ve daha yüksek katma değerli ürün ihracatı konusunda fikir vermektedir.

11 11

(14)

III. AYLAR İTİBARİYLE İHRACATIN SEYRİ III. AYLAR İTİBARİYLE İHRACATIN SEYRİ

2004 yılının ilk dokuz ayı içerisinde ihracatın bir önceki yılın aynı ayına kıyasla düşüş gösterdiği tek ay Mayıs ayı (%2,7 oranında düşüş)

olmuştur. Ağustos ayı da %0,3’lük artış dikkate alındığında düşük performans görülen bir ay olarak gözükmektedir. Diğer bütün aylarda

%12 ile %28 arasında değişen oranlarda artışlar kayda alınmıştır.

2004 yılının ilk dokuz ayı içerisinde ihracatın bir önceki yılın aynı ayına kıyasla düşüş gösterdiği tek ay Mayıs ayı (%2,7 oranında düşüş)

olmuştur. Ağustos ayı da %0,3’lük artış dikkate alındığında düşük performans görülen bir ay olarak gözükmektedir. Diğer bütün aylarda

%12 ile %28 arasında değişen oranlarda artışlar kayda alınmıştır.

Birim: 1000 $

2004/2003

Aylar 2003 2004 % Değişim

Ocak 958.856 1.227.337 28,0

Şubat 748.173 866.192 15,8

Mart 935.332 1.166.416 24,7

Nisan 882.451 1.044.059 18,3

Mayıs 991.376 964.766 - 2,7

Haziran 961.943 1.080.961 ^12,4 Temmuz 1.100.462 1.264.161 14,9

Ağustos 1.029.031 1.032.378 0,3

Eylül 932.484 1.070.559 14,8

Kaynak:TİM

Aylar İtibariyle Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracat Kaydı 2003 - 2004 Ocak - Eylül

958.856 1.227.337

748.173 866.192

935.332 1.166.416

882.451 1.044.059

991.376 964.766

961.943 1.080.961 1.100.462

1.264.161

1.029.031 1.032.378 932.484

1.070.559

- 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 1.200.000 1.400.000

1000 $

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Aylar İtibariyle

Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatının Seyri 2003 - 2004 Ocak - Eylül

2003 2004

12 12

(15)

IV. ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA IV. ÜRÜN GRUPLARI BAZINDA

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATI HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATI

Hazırgiyim ve konfeksiyon mamülleri örme ve dokuma olarak iki büyük başlık altında ele alınabilir. Bu iki grubun bir alt grubu olarak diğer hazır eşyalar şeklinde üçüncü bir gruptan söz edilebilir.

Dokumada Performans Gittikçe Daha İyiye Gidiyor Dokumada Performans Gittikçe Daha İyiye Gidiyor

2004 ve 2003 yılının dokuz aylık dönemleri karşılaştırıldığında %18 oranında bir artış görülmektedir. Euro faktörü göz önünde bulundurulduğunda net artış 10,2 düzeyinde. İki büyük pazar konumundaki Almanya ve ABD’de durum iyi değil. Almanya’da euro faktörü dikkate alınınca %7,35 oranında bir azalma var. Aslında altı aylık değerlendirme raporlarına kıyasla Almanya pazarında eğilim tersine dönmüş görünüyor. ABD’de dolar bazında sadece %7 düzeyinde bir artış kayda alınmış.

2003 2004

Ocak - Eylül Ocak - Eylül ^Değişim

Ülkeler ($) ($) %

Almanya 802.461.674 824.400.693 ³ İngiltere 460.523.684 558.907.248 ²¹ ABD 409.708.266 436.837.027 7 Hollanda 201.432.297 224.710.427 12 Fransa 158.353.203 194.236.809 23 İspanya 78.359.090 141.973.467 81 Danimarka 106.074.203 122.482.028 15 Libya 58.752.208 97.445.517 ⁶⁶ Avrupa Serbest Bölg. 33.720.874 91.883.882 172 Rusya Federasyonu 47.181.390 70.168.684 49 İtalya 54.419.564 65.292.350 20 Trakya Serbest Bölge 32.010.550 60.569.393 89 Belçika 55.512.257 57.847.048 4 Cezayir 35.086.317 42.270.436 ²⁰ İsveç 42.116.431 42.264.221 0

İlk 15 Ülkenin Toplamı 2.575.712.007 3.031.289.229 18 Türkiye Toplam Dokuma

Konfeksiyon İhracatı 2.919.493.018 3.440.398.386 18 15 Ülkenin Payı % 88 88

Kaynak: İhracat-net Bilgi Sistemi / Ekim 2004

En Fazla Dokuma Konfeksiyon İhraç Edilen Ülkeler 2003 - 2004 Ocak - Eylül

13 13

(16)

Dokuma Giyimde Önemli Belirleyici Giysiler Denim Grubu Dokuma Giyimde Önemli Belirleyici Giysiler Denim Grubu

Toplam dokuma giyim ihracatı içinde denim pantolonların payı %22 ve 2004 ilk dokuz aylık dönemde ihracat artışı %51 düzeyinde olmuştur.

Pantolon dışındaki denim konfeksiyon mamülleri için belirgin GTİP’ler bulunmadığı için sağlıklı istatistik bulmak da mümkün değildir. Ama diğer denim ürünlerin ihracatının da pantolonlara paralel arttığını düşünmek yanlış olmaz. En fazla denim pantolon ihraç edilen ülkelerin başında Almanya, İngiltere, ABD ve Hollanda gelmektedir.

ABD’ye yapılan denim pantolon ihracatında da diğer ülkelere kıyasla oldukça mütevazi bir artış görülmektedir. Almanya’ya yönelik denim pantolon ihracatı altı aylık dönemden dokuz aylık döneme önemli bir artış gösteriyor. Altı aylık dönemde artış oranı %21 iken, dokuz aylık dönemde artış oranı %31’e çıkmış durumda.

Toplam dokuma giyim ihracatı içinde denim pantolonların payı %22 ve 2004 ilk dokuz aylık dönemde ihracat artışı %51 düzeyinde olmuştur.

Pantolon dışındaki denim konfeksiyon mamülleri için belirgin GTİP’ler bulunmadığı için sağlıklı istatistik bulmak da mümkün değildir. Ama diğer denim ürünlerin ihracatının da pantolonlara paralel arttığını düşünmek yanlış olmaz. En fazla denim pantolon ihraç edilen ülkelerin başında Almanya, İngiltere, ABD ve Hollanda gelmektedir.

ABD’ye yapılan denim pantolon ihracatında da diğer ülkelere kıyasla oldukça mütevazi bir artış görülmektedir. Almanya’ya yönelik denim pantolon ihracatı altı aylık dönemden dokuz aylık döneme önemli bir artış gösteriyor. Altı aylık dönemde artış oranı %21 iken, dokuz aylık dönemde artış oranı %31’e çıkmış durumda.

2003 2004

Ocak - Eylül Ocak - Eylül Değişim

Ülkeler ($) ($) %

Almanya 136.924.977 179.045.237 31

İngiltere 70.407.594 128.938.583 83

ABD 47.186.559 52.672.350 12

Hollanda 38.201.730 52.393.765 37

Avrupa Serbest Bölg. 8.505.219 51.413.709 504 Danimarka 22.567.928 45.457.992 101

İspanya 12.713.691 41.125.362 223

Belçika 26.948.794 27.697.437 3

Ahl Serbest Bölge 11.019.583 20.382.645 85

Fransa 12.232.469 19.693.352 61

İtalya 15.958.798 18.567.697 16

Rusya Federasyonu 13.052.461 15.995.326 23 Trakya Serbest Bölge 8.738.852 15.070.666 72

Cezayir 14.421.822 14.023.373 -3

Kanada 4.998.152 9.860.596 97

İlk 15 Ülkenin Toplamı 443.878.629 692.338.091 56 Türkiye Toplam Denim Pantolon

İhracatı 501.636.385 757.625.743 51 15 Ülkenin Payı % 88 91

Türkiye Toplam Dokuma

Konfeksiyon İhracatı 2.919.493.018 3.440.398.386 18 Denim Pantolon İhracatının Dokuma

Konfeksiyon İhracatındaki Payı % 17 22

Kaynak: İhracat-net Bilgi Sistemi / Ekim 2004

En Fazla Denim Pantolon İhraç Edilen Ülkeler 2003 - 2004 Ocak - Eylül

14 14

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2004 OCAK EYLÜL İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

HA H A Z Z I I R R G G İ İ Yİ Y İ M M VE V E KO K ON NF F E E KS K Sİ İ Y Y O O N N S S E E K K T T Ö Ö R R Ü Ü N N Ü Ü N N

2 2 0 0 0 0 4 4 O O C C A A K K - - E E Y Y L L Ü Ü L L İ İ H H R R A A C C A A T T P P E E R R F F O O R R M M A A N N S S

D D E E Ğ Ğ E E R R L L E E N N D D İ İ R R M M E E Sİ S İ

İ İ T T K K İB İ B G GE EN NE EL L S SE EK K RE R ET TE ER RL Lİ İĞ Ğ İ İ

A A R R & & G GE E

M ME EV VZ ZU UA AT T Ş ŞU UB BE ES Sİ İ

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2004 OCAK – EYLÜL

İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

±

HA H A Z Z I I R R G G İ İ Yİ Y İ M M ^VE ^V ^E KO K ON NF F E E KS K Sİ İ Y Y O O N N S S E E K K T T Ö Ö R R Ü Ü N N Ü Ü N N