• Sonuç bulunamadı

ALTININ GERİ KAZANIMI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "ALTININ GERİ KAZANIMI"

Copied!
20
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ALTININ GERİ KAZANIMI

(2)

ALTIN

Arı altın, yansıma nedeniyle sarı, saydamlığı yüzünden yeşil görünümlü

Yüksek yoğunluğa sahip (19,3 g/cm³)

Periyodik tabloda IB grubunda bulunan

1063°C de eriyen, 2970°C de kaynayan Sertliği 2,5-3 mohr arasında olan

Akım ve ısıyı en iyi ileten bir metaldir

.

Tek doğal izotopu

197

Au olmasına karşın,

185

Au’dan

203

Au’ya kadar

yapay olarak üretilmiş 19 izotopu vardır.

(3)

Nabit altın Au (± diğer metaller)

Kustelit Ag (± Au),

Auroküprit Au

2

Cu

3

Aurostibit Au Sb

2

Rodit Au ( Pt, Rh, Fr, Pd)

Kalaverit Au (Ag) Te

2

Silvanit (Au Ag) Te

4

Tetsit (Au, Ag)Te

Nagyazit Pbn Aun (±Te, Sb, S)

Kennerit (Au, Ag) Te

2

Petzit Ag

3

Au Te

2

Bilinen önemli altın mineralleri

(4)

A LTIN A LAŞIMLARINDA R ENK

Bakır: Kırmızı renk verir.

Gümüş: Yeşil renk verir.

Çinko: Rengi açar(Sarartır.) Nikel: Beyazlaştırır.

Paladyum: Beyazlaştırır.

(5)

ALTININ KULLANIM

ALANLARI

(6)

L ASER VE O PTİK

Astronomi,altın kızıl ötesi ışıkları ve yüksek yansıtma özelliğinden dolayı teleskopların ikincil ayna kapaklarında

Fotokopi cihazlarında. Bu aygıtlar altın kaplama aynalar vasıtasıyla ısı yansıması sağlayarak görüntülerin oluşmasını sağlamaktadır.

Uydular, elektronik devre ve yansıtıcı altın yapraklar.

Güvenlik sistemleri, bu sistemler gece görüş için kızılötesi ve

uzun vadeli güvenirlik gerektirmektedir. Güvenlik

kameralarında altın yansıtıcı özellikleri için kullanım

göstermektedir.

(7)

T IP VE S AĞLIK

Modern tıpta altının değerliliği toksik olmaması ve biyolojik açıdan iyi huyluluğuna dayanmaktadır.

Diş hekimliği alanında altın alaşımlar biçiminde kullanılmaktadır. Her yıl yaklaşık olarak ABD 13 ton altın dişçilikte köprü, krom, diş ve protez olarak uygulama görmektedir ..

Lazer.Yeni altın lazer uygulaması büyük difisyon uygulaması göstererek oluşan büyük akım ve dalga boyu sadece kanserli hücrelere nüfuz eder ve sağlıklılara zarar vermez.

Termometre. Altın içeren termometre geliştirilmiştir, bu termometreler iki saniye dış kulakta tutularak insan vücut sıcaklığını okur. Müdahale gerektirmeyen bu metod baygın hastalar ve bebekler için çok değerlidir.

Araştırma. Altının DNA yla birleşimi küçük mikroskopik yapılar

meydana getirmiştir. Bu gelişim biyokimya, genetik ve tıp alanında bir

dizi teşhis ve tedavi alanında araştırma yapmaya izin vermektedir.

(8)

E LEKTRONİK VE T ELEKOMİNİKASYON ;

Yarı iletkenlerde

Engelliler için otomatik tekerlekli sandalyelerde

Araba hava yastıkları, sensörlerde

Baskılı devrelerde, bağlantı elemanlarında, anahtarlarda ve minyatür devrelerde,

Telefonlardaki vericileri korozyondan korumak için kaplama olarak

Transistörlerin ve yan iletkenlerin kaplanmasında kullanıldığı gibi bilgisayarlarda yan iletken ve devrelerin birbirleriyle

temasını sağlamak amacıyla % 99.999 saflıkta ince altın teller

veya altın kaplamalar kullanılır.

(9)

A LTININ Ü RETİM K AYNAKLARI

• Altın cevherleri, genel olarak plaser tipi cevherler, serbest altın içeren cevherler ve sülfürlü ya da karbonlu yapıdaki (refrakter tip) cevherler olmak üzere 3 gruba ayrılır.

Birincil Kaynaklar

• Kuyumculuk hurdaları, eski takılar, elektronik hurdalar, disçilik hurdaları, saat kayısları ve muhafazaları, gözlük çerçeveleri, saat pilleri, altın kaplı hurdalar, telefon hurdaları v.b. ini içerir.

İkincil

Kaynaklar

(10)

B İRİNCİL A LTIN K AYNAKLARDAN A LTIN Ü RETİMİ

Siyanürasyon ile Altın Üretimi

Günümüzde en yaygın teknoloji olarak kullanılan siyanür liçinde,

boyutu küçültülmüs cevher, pH=11 civarında ve oksijenli ortamda,

siyanürlü çözelti (NaCN) ile isleme tutularak, altın

çözümlendirilmektedir. Cevher, karıstırmalı tank liçi veya yığın liçi

yöntemi ile siyanürasyona tabi tutulmakta, liç sonrası alınan çözelti

filtrelenerek berraklastırılmaktadır. Yüklü çözelti, çinko tozu veya

aktif karbonla islenerek çözülmüs altın çöktürülmekte ve daha sonra

metalurjik yöntemlerle saflastırılmaktadır.

(11)

Oksijen Basıncı Altında Alkali Ortamda Siyanürleştirme

Bu proses altının dağılmıs olmadığı durumlardaki refrakter veya oksitli altın cevherlerine uygulanabilir. Bu metot çok ince dağılmıs durumdaki altının sülfürlü refrakter cevherlerinden (FeS

2

ve FeAs

2

) eldesi için etkili olmaktadır

Karbon ile Çözündürme

Bu proses karbonlu cevherlere uygulanır. Altın cevherlerinde bulunan

karbon, liç çözeltilerinden altın siyanür komplekslerin (AuCN

2

) absorbe

etmektedir. Liç sırasında aktif karbon ilavesi bu problemin üstesinden

gelmede en iyi yöntemdir. Yüksek aktiviteden dolayı altın kompleksi ile

cevherdeki karbonlu maddeden ziyade aktif karbon üzerinde tercihli olarak

absorbe olur.

(12)

Özel Reaktif İlavesiyle Liç

1960’ların sonuna doğru, altın cevherlerinden altın üretiminde

malonitrilin’in (C

2

H

3

N

2

) sodyum siyanürden daha etkili olduğu

bulunmustur. Bu çözeltilerden altın eldesi malonitrilin çok zehirli ve oda

sıcaklığında yüksek buhar basıncına sahip olmasından dolayı çinko ile

çöktürme olmamaktadır. Bu nedenle de metodun kullanılması sırasında

emniyetli çalısma kosullarının sağlanması açısından çok dikkatli

olunmalıdır. Diğer reaktifler amonyum tiyosülfat, kalsiyum siyanür,

brom siyanür ve nitrik asit olup arsenikli ve sülfürlü cevherlerden altın

eldesi için kullanılmaktadır.

(13)

İKİNCİL KAYNAKLARDAN ALTIN GERİ KAZANIM YÖNTEMLERİ

Pirometalurjik geri kazanım yöntemi

Pirometalurjik proses, elektronik atıklardaki metallerin geri kazanımı için son 20 yıldır kullanılan bir yöntemdir.

Bu metot; öğütülmüş haldeki e-atıklardan plazma ark fırın ya da blast

fırında (maden eritme ocağı) yakma, eritme, koklaştırma ve ergitme ile

gaz fazda oldukça yüksek sıcaklıktaki reaksiyonlar sonucunda altının

geri kazanımında kullanılan klasik bir yöntemdir.

(14)

Hidrometalurjik geri kazanım yöntemi

Hidrometalurjik işlemlerin en önemli adımları uygun tane

boyutunda hazırlanmış elektronik hurdanın uygun koşullarda

asidik ve/veya bazik çözümlendirme tabi tutulması ve

çözümlendirme işlemlerinden sonra elde edilmek istenen değerli

metale göre çözeltiye solvent ekstraksiyon, kimyasal çöktürme,

sementasyon, iyon değişimi veya filtrasyon gibi işlemler

uygulanarak bir geri kazanım prosesi tamamlanabilir.

(15)

Biyo-hidrometalurjik geri kazanım yöntemi

Bakteriyel olarak değerlendirilen reaksiyonlar ile, altın

minerallerin büyük çoğunluğunu taşıyan metalik sülfitlerden ve

elektronik atıklardan altının geri kazanımında biyo-oksidasyon

başarı ile uygulanmaktadır. Bu yöntemle altın ektraksiyonu

endüstride önemli bir paya sahip olmuştur. Biyosorpsiyon

prosesi, organizmaların kullanıldığı, çözelti içindeki iyonlar ile

mikroorganizmaların yüklü yüzeyleri arasında pasif bir fiziko-

kimyasal etkileşimine dayanmaktadır. Algler, mayalar, mantarlar

da dahil birçok bakterinin altını toplamada oldukça etkili olduğu

bilinmektedir.

(16)

Geri Kazanım Yöntemlerinin Karşılaştırılması

Pirometalurjik yöntemlerle karşılaştırıldığında hidrometalurjik ve biyohidrometalurjik yöntemler;

İlk yatırım giderleri düşük,

Çevresel etkisi az,

Metal kazanma verimi yüksek

Nispeten küçük ölçekli uygulamalar için daha uygundur

Hidrometalurjik süreçlerde, fiziksel yöntemler kullanıldığında

oluşan metal kayıpları da (% 10-35) en aza inmektedir .

(17)

YAPILAN ÇALIŞMALAR

Atık Telefon PCBs lerinden Siyanojenik Bakterilerle Altının Biyoliçi

Chi vd. yaptıkları çalışmada, YP (maya özütü ve glisinli polypeptone) ortamında %34,5 Cu ve %0,025 Au içeren atık telefon PCBs den altın liçinde siyanür üreten (Choromobacterium violaceum) bakteriler kullanılmıştır.

Biyoliç deneyleri bakterilerin üremesini sağlayan kuluçka cihazında (incubator) yapılmıştır.

Deneyde kullanılan bakteriler, başlangıç ve gelişme evrelerinde glisinden siyanür üretimi yaptıkları için altın liçini gerçekleştirebilmektedirler.

Yapılan çalışma farklı pH aralıklarında yürütülmüş, pH 11 de 8. günde altın liçinde verimin maksimuma (%10,9) ulaştığı gözlemlenmiştir.

(18)

Atık Telefon PCBs lerinden Amonyum Tiyosülfat ile Altın Liçi

Tripathi vd., yapmış olduğu bu çalışmada PCBs numuneler, farklı pH değerlerinde, belirlenmiş miktardaki amonyum sülfat ve bakır sülfattan oluşan 250 ml çözeltide leaching uygulanmıştır. Tüm leaching deneyleri 250 rpm karıştırma hızında ve oda sıcaklığında gerçekleştirilmiştir. 8 saat sonra, çözeltiden PCB kalıntılarını uzaklaştırmak amacı ile leaching çözeltisi süzgeç kağıdından süzülmüş kalan tortudan tüm nemin uzaklaştırılması için 130°C deki etüvde 2 saat kurutulmuştur.

Bu çalışmada bakır sülfat katalist olarak kullanılmış ve optimum koşullar altında yapılan deneylerde maksimum

%78,8 altın geri kazanımı elde edilmiştir.

Şekil 1 Altın geri dönüşümünde amonyum tiyosülfat konsantrasyonunun etkisi

(19)

Kim vd., yapmış olduğu çalışmada, oksidan olarak elektrikle üretilmiş klor gazının kullanımı ile atık baskı devre kartlarından altın liçi ve iyon değişimi prosesi ile geri kazanımı araştırılmıştır. Liç deneyleri, klorür gaz jeneratörünün anot bölümüne bağlı ayrı bir liç reaktöründe gerçekleştirilmiştir.

Atık Telefon PCBs lerden Hidrometalurjik Yöntem İle

Altının Geri Kazanımı

(20)

Altın liçi, düşük asit konsantrasyonunda, sıcaklığın ve Cl2 nin başlangıç konsantrasyonunun artmasına bağlı olarak artmaktadır. Ancak bakır liçi, asit konsantrasyonu arttıkça artmakta sıcaklık arttıkça azalmaktadır. İki adımlı liç prosesin ilk adımında, 25°C ve 165 dakikada bakırın %97 lik kısmı çözülür %5 lik bir altın geri kazanımı olmaktadır. Altının geri kazanımı (%93) önemli ölçüde ikinci adımda gerçekleşmektedir. İyon değişimi ile leaching sıvısından geri kazanılan altın miktarı, amberlite reçinesinin kullanımı ile

%95 lere ulaşmıştır. İyon değişim prosesi ile %99,9 saflıkta 6034 mg/L konsantre altın çözeltisi elde edilmiştir.

Referanslar

Benzer Belgeler

Konut tipi HVAC uygulamaları için geliştirilmiş cıhazlar, aynen bildiğimiz klima cıhazlarında olduğu gibi, pencere tipi klima cıhazı veya kanallı tip split klima

Isı geri kazanımlı havalandırma cihazlarının ısıl verimini etkileyen iki değiĢken (Denklem 1), sıcaklık verimi (η t ) ve performans katsayısı (COP, ε),

Soğutma gruplarında ısının kısmi geri kazanımı prensip ve uygulama şeması Hem su soğutmalı kondenserli hem de hava soğutmalı kondenserli cihazlarda benzer prensipler

Membrane processes are critical in water purification because traditional treatment methods like coagulation, flocculation, sedimentation, and activated carbon adsorption aren't

Rodyumun Metal Buharı İle Geri Kazanım Prosesi. Hurdadan

Aerobik koşullarda açığa çıkan enerji çok fazla olduğundan aerobik parçalanmanın olduğu ortamın sıcaklığı 70-80˚C’ye çıkar.. Anaerobik parçalanmanın

 Bu tür kuyularda mikrobiyel olarak arttırılmış petrol kazanımı (MEOR, Microbial Enrichment Oil Recovery) olarak adlandırılan bir yöntemle mikroorganizmalar kullanılarak

Bir değerli metal rafinerisinde, Altın, Gümüş, Paladyum ve Platin geri kazanımı sağlanmaktadır. Bakır elektrolizinde oluşan anot çamuru basınçla süzülmektedir. Bu süzme